1 Mở ĐầU 1. Lý do chọn đề tài Trong tâm lý học, hứng thú là một vấn đề phong phú, hấp dẫn và cũng khá phức tạp, nh L. X. Vgôtxki đã khẳng định: Đối với việc nghiên cứu hầu nh không có vấn đề nào rắc rối hơn vấn đề tìm hiểu hứng thú thực sự của một con ngời" [113, tr. 110]. Chính vì thế, lâu nay lĩnh vực hứng thú đã đợc nhiều nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu, song vẫn còn nhiều vấn đề cần tìm tòi. Hứng thú là một trong những mặt biểu hiện của xu hớng nhân cách, nó có vai trò rất to lớn đối với hoạt động của con ngời nói chung và hoạt động nhận thức nói riêng. Hứng thú làm tăng hiệu quả của quá trình nhận thức, làm nảy sinh khát vọng hành động và hành động một cách say mê, sáng tạo, làm tăng sức làm việc, ở mỗi ngời. Trong họat động học tập, hứng thú là yếu tố quan trọng thôi thúc HS nắm bắt tri thức một cách nhanh hơn, sâu sắc hơn. Khi có hứng thú học một môn nào đó, HS sẽ tập trung chú ý vào đối tợng nhận thức, nhờ đó quan sát của các em trở nên nhạy bén và chính xác, chú ý trở nên bền vững, việc ghi nhớ dễ dàng và sâu hơn, quá trình t duy sẽ tích cực hơn, sự tởng tợng sẽ phong phú hơn Các em sẽ tự giác, sáng tạo, say sa, không biết mệt mỏi trong quá trình lĩnh hội, và sự vận dụng những điều lĩnh hội đợc vào giải các bài tập sẽ linh hoạt, sáng tạo hơn, nhờ đó kết quả học tập của họ sẽ ngày càng nâng cao, năng lực của HS từng bớc đợc hình thành, phát triển một cách tích cực. Điều này đã đợc đại văn hào Macxim Goocki khái quát: Tài năng, nói cho cùng là tình yêu đối với công việc. Trong trờng phổ thông nói chung, trờng tiểu học nói riêng, môn Toán có vị trí đặc biệt quan trọng, nó có khả năng to lớn trong việc giúp HS phát triển các năng lực và phẩm chất trí tuệ. Thật vậy, do tính chất trừu tợng, khái quát cao, sự suy luận lôgic chặt chẽ, toán học có khả năng hình thành ở ngời học óc trừu tợng, năng lực t duy lôgic chính xác. Việc tìm kiếm cách chứng minh một định lý, tìm lời giải hay cho một bài toán có tác dụng trong việc rèn luyện cho HS các phơng pháp t duy khoa học trong học tập, trong việc giải quyết các vấn đề, biết cách quan sát, phân tích, tổng hợp, so sánh, dự đoán, suy luận, chứng minh qua đó rèn luyện cho HS trí thông minh sáng tạo. Không những thế, môn Toán còn góp phần tích cực vào việc giáo dục cho các em những phẩm chất đáng quí trong học tập, lao động và cuộc sống, nh: tính kỷ luật, 2 tính kiên trì, tính chính xác, biết cảm thụ cái đẹp trong những ứng dụng phong phú của toán học, tìm ra cái đẹp của những lời giải hay, Khi nhận ra điều này, HS ngày càng yêu thích, say mê môn Toán hơn, tích cực học tập, ứng dụng nó, từ đó mà chất lợng học toán ngày càng cao hơn. Vì vậy hứng thú càng trở nên quan trọng trong việc học tập môn Toán ở trờng tiểu học. Chỉ khi có hứng thú thật sự đối với việc học tập môn Toán HS mới thấy đợc sự hấp dẫn của nội dung tri thức toán học, cũng nh những phơng pháp khám phá ra nội dung đó. Đồng thời các em cũng cảm nhận đợc vai trò của toán học đối với đời sống và các ngành khoa học khác. Trong những năm gần đây, hứng thú học môn Toán của HS ở nhiều tr- ờng tiểu học nhìn chung vẫn còn bị hạn chế, không ít em sợ toán, coi việc học toán là một công việc nặng nhọc, căng thẳng, Nguyên nhân dẫn đến hiện trạng trên có thể do các em cha thật sự nhận biết tầm quan trọng và ý nghĩa của việc học toán, cha đợc kích thích hành động tích cực, sáng tạo trong quá trình giải toán ; cũng có thể do nội dung môn Toán khô khan, phơng pháp dạy của GV cha thật sự hấp dẫn, Mặt khác, trên thực tế những nghiên cứu hình thành hứng thú học toán cho HS tiểu học ở Việt Nam còn cha đợc nghiên cứu mang tính hệ thống, đặc biệt đối với HS tiểu học ở những vùng xa xôi, hẻo lánh nh địa bàn Tây Ninh. Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài: Nghiên cứu đặc điểm hứng thú học môn Toán của học sinh tiểu học và biện pháp tâm lý s phạm nâng cao hứng thú học môn Toán ở các em". 2. MụC ĐíCH NGHIÊN CứU Chỉ ra những đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS tiểu học, đề xuất và thử nghiệm một số biện pháp tâm lý s phạm để nâng cao loại hứng thú này, từ đó đa ra những kiến nghị s phạm góp phần phát triển hứng thú học môn Toán cho HS tiểu học. 3. ĐốI TƯợNG, KHáCH THể Và PHạM VI NGHIÊN CứU 3.1. Đối tợng nghiên cứu Đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS tiểu học và biện pháp tâm lý s phạm nâng cao hứng thú học môn Toán ở các em. 3.2. Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu chính gồm 422 HS trong đó 209 HS khối lớp 3 và 213 HS khối lớp 4 của một số trờng tiểu học huyện Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh. Khách thể nghiên cứu bổ trợ là 29 GV gồm các GV trực tiếp dạy những HS đựơc nghiên cứu và các GV dạy ở các khối lớp 3 và lớp 4 khác. 3 Trng cầu ý kiến 64 CMHS. Một số khách thể phỏng vấn sâu: 25 HS, 30 CMHS, 15 GV, 3.3. Phạm vi nghiên cứu - Về khách thể nghiên cứu: Do điều kiện hạn chế nên không thể nghiên cứu HS tiểu học từ lớp 1 đến lớp 5, chúng tôi chỉ chọn nghiên cứu đợc HS khối lớp 3 và lớp 4; hai khối lớp đặc trng của tiểu học. - Về đối tợng nghiên cứu: + Nghiên cứu một số đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS tiểu học. + Biện pháp tâm lý s phạm: chủ yếu áp dụng một số tác động tâm lý thông qua phơng pháp dạy học của GV nhằm tăng tính chủ động, tìm tòi, sáng tạo và tạo lập bầu không khí tâm lý HS tích cực trong quá trình học tập để nâng cao hứng thú học môn Toán. - Địa bàn nghiên cứu: Chỉ triển khai nghiên cứu tại một số trờng tiểu học: Thị Trấn, Nguyễn Đình Chiểu, Bạch Đằng trong địa bàn huyện Hòa Thành, thuộc tỉnh Tây Ninh. 4. NHIệM Vụ NGHIÊN CứU 4.1. Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về: Hứng thú, hứng thú học tập, đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS nói chung, hứng thú học môn Toán của HS tiểu học nói riêng; các yếu tố tác động đến việc hình thành và phát triển hứng thú của HS tiểu học. 4.2. Điều tra, phân tích thực trạng và nguyên nhân của thực trạng hứng thú học môn Toán của HS ở một số trờng tiểu học; xác định những đặc điểm của hứng thú học môn Toán ở HS tiểu học. 4.3. Đề xuất và thử nghiệm một số biện pháp tâm lý s phạm nhằm nâng cao hứng thú học môn Toán cho HS. 4.4. Đề xuất kiến nghị s phạm nhằm phát triển hứng thú học môn Toán của HS tiểu học. 5. GIả THUYếT KHOA HọC Đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS tiểu học hiện nay nhìn chung còn phân tán, cha bền vững, cha ổn định, chủ yếu là hứng thú gián tiếp. Một trong những nguyên nhân của hiện trạng này là do: việc giảng dạy cha làm cho HS nhận thức rõ ý nghĩa của môn Toán, cha thật sự tạo ra tính chủ động, sáng tạo của HS trong quá trình giải toán, cũng nh cha tạo ra bầu không khí tích cực trong quá trình học toán. Nếu tăng cờng một số biện pháp tâm lý s phạm nhằm thay đổi những 4 nguyên nhân trên theo hớng tích cực thì hứng thú học môn Toán ở HS tiểu học sẽ đợc nâng cao. 6. PHƯƠNG PHáP NGHIÊN CứU Đề tài đã sử dụng một hệ thống các phơng pháp nghiên cứu mà chúng tôi sẽ trình bày chi tiết ở chơng 2 của luận án, bao gồm các phơng pháp sau: - Phơng pháp nghiên cứu tài liệu. - Phơng pháp chuyên gia. - Phơng pháp điều tra bằng bảng hỏi. - Phơng pháp phỏng vấn. - Phơng pháp quan sát. - Phơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động. - Phơng pháp thực nghiệm. - Phơng pháp thống kê toán học. 7. ĐóNG GóP MớI CủA LUậN áN 7.1. Về mặt lý luận Luận án đã góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu lĩnh vực hứng thú học tập môn Toán của HS tiểu học; xác định đợc những đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS tiểu học, góp phần làm phong phú thêm tài liệu về đặc điểm tâm lý lứa tuổi HS Việt Nam. 7.2. Về mặt thực tiễn - Đánh giá đợc thực trạng hứng thú và từ đó xác định một số đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS lớp 3 - 4. - Phân tích những yếu tố tác động tích cực và tiêu cực đến hứng thú học môn Toán của HS tiểu học từ đó đề xuất một số biện pháp tâm lý s phạm giúp GV tác động đến HS một cách khả thi và đem lại kết quả rõ rệt. - Kết quả nghiên cứu của Luận án cung cấp tài liệu góp phần bồi dỡng GV tiểu học về cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển hứng thú học môn Toán ở HS tiểu học và biện pháp tâm lý s phạm nâng cao hứng thú học môn Toán cho các em. 8. CấU TRúC CủA LUậN áN Nội dung luận án gồm 127 trang, bao gồm phần mở đầu (5 trang), ba chơng (119 trang) trong đó có 21 bảng số, 2 biểu đồ và kết luận, kiến nghị (3 trang). Ngoài ra còn có danh mục công trình của tác giả, tài liệu tham khảo và phụ lục (54 trang). 5 CHƯƠNG 1 CƠ Sở Lý LUậN CủA VấN Đề NGHIÊN CứU 1.1. LịCH Sử NGHIÊN CứU VấN Đề 1.1.1. Nghiên cứu hứng thú ở nớc ngoài Khi nghiên cứu về hứng thú các nhà tâm lý học đã đi theo các hớng sau: * Thứ nhất, nghiên cứu lý luận chung, đại cơng về hứng thú. Có một số tác giả nh: - Từ những năm 20 của thế kỷ trớc X. L. Rubinstein trong các công trình nghiên cứu tâm lý học đại cơng đã đa ra các khái niệm về hứng thú, con đờng hình thành hứng thú và cho rằng hứng thú là biểu hiện của ý chí, tình cảm. - Năm 1938, Ch. Buhler, trong công trình Phát triển hứng thú ở trẻ em đã tìm hiểu khái niệm về hứng thú, song ông cha thấy vai trò của giáo dục đối với việc phát triển hứng thú [124, tr. 57]. Năm 1946 Claparede khi nghiên cứu vấn đề Tâm lý học trẻ em và thực nghiệm s phạm đã đa ra khái niệm về hứng thú. - Năm 1957 nhà nghiên cứu nổi tiếng về vấn đề hứng thú M. F Belaep đa ra những lý giải hết sức khác nhau về hứng thú ; những lý giải này làm tớc bỏ đi tính xác định và giá trị tâm lý của khái niệm hứng thú. Ông chỉ ra rằng khái niệm hứng thú bao hàm một số lợng lớn các quá trình mang nhiều nét đặc trng riêng biệt không kể một vài nét đặc trng chung. Liệt vào đây có cả hứng thú của trẻ với các trò chơi, các sự vận động, hứng thú tìm giải đáp cho câu đố, tìm ra cái mới, cái bí ẩn, hứng thú của ngời chơi giành chiến thắng, hứng thú chơi cờ, chơi bóng đá, hứng thú biểu diễn, hứng thú đọc truyện. Cũng bằng khái niệm hứng thú này, Belaep giải thích và xác định hứng thú của HS với các môn học, hứng thú của ngời nghệ sĩ với nghệ thuật, của nhà bác học với khoa học, của ngời công nhân với lao động của mình, của ngời phi công với tài bay biểu diễn [1, tr. 25]. - Năm 1911 nhà nghiên cứu X. A. Ananhin đã quan tâm và lo ngại cho tình trạng sử dụng bừa bãi khái niệm hứng thú, thấy đợc tính phức tạp và đa dạng của vấn đề, hiểu đợc sự bất ổn định và lẫn lộn của khái niệm này; do vậy họ hầu nh muốn lảng tránh khái niệm hứng thú [67, tr. 4]. - B. M. Chieplôp đã coi hứng thú là xu hớng u tiên chú ý vào một khách thể nào đó. Những ngời khác lại gắn hứng thú với cảm xúc, thái độ (V. A. 6 Miaxisep) với định hớng của cá nhân (A. G. Côvaliôp, G. I. Sukina) [67, tr. 5]. * Thứ hai, nghiên cứu sâu về hứng thú nhận thức, có các tác giả nh: - Năm 1966, I. V. Lepkôp đã có công trình nghiên cứu về vấn đề: Sự hình thành hứng thú nhận thức cho HS trong quá trình công tác nghiên cứu địa phơng. - Năm 1971, G. I. Sukina [87] với công trình nghiên cứu về Vấn đề hứng thú nhận thức trong khoa học giáo dục. Tác giả đã đa ra khái niệm về hứng thú nhận thức cùng với những biểu hiện của nó, đồng thời bà còn nêu ra nguồn gốc cơ bản của hứng thú nhận thức là nội dung tài liệu và hoạt động học tập. - Năm 1976, N. G. Marôzôva [67] đã nghiên cứu vấn đề: Tác dụng của việc giảng dạy nêu vấn đề đối với hứng thú nhận thức của HS. Tác giả đa ra cấu trúc tâm lý của hứng thú, đồng thời còn phân tích những điều kiện và khả năng giáo dục hứng thú trong quá trình học tập và lao động của HS cũng nh tác dụng của việc giảng dạy nêu vấn đề đối với hứng thú nhận thức của HS. - Những công trình của A. G. Côvaliôp [5], A. V. Daparôgiet [7], đã góp phần quan trọng trong nghiên cứu hứng thú nói chung, hứng thú nhận thức nói riêng. * Thứ ba, nghiên cứu về hứng thú học tập các môn học của HS. - Các nhà nghiên cứu nh K. Đ. Usinxky, A. I. Ghecxen, V. G. Bêlinxky, N. G. Secnsepxky, N. A. Đapraliulôp luôn luôn thấy đợc ảnh hởng lớn lao của hứng thú tới chất lợng học tập, mà việc lĩnh hội tri thức tồi lại có quan hệ trực tiếp với tình trạng không có hứng thú học tập và ngời GV không khơi dậy đợc hứng thú đó [67, tr. 4]. - Năm 1955, công trình nghiên cứu của A. Packhudôp về vấn đề Sự phụ thuộc giữa tri thức của HS và hứng thú học tập. - Năm 1964, N. I. Ganbirô đã nghiên cứu đề tài: Vận dụng hứng thú nh là một phơng tiện để nâng cao chất lợng giảng dạy bộ môn Tiếng Nga. - Năm 2004, Linnell, Charles C đã nghiên cứu: Nâng cao hứng thú của trẻ em trong việc học môn Toán với công nghệ hiện đại theo phơng pháp tích cực. Theo họ, những đứa trẻ cần đợc chỉ cho thấy ích lợi của việc học môn Toán. Để lĩnh hội việc học môn Toán theo phơng pháp mới thì những khái niệm trong kỹ năng học môn Toán của HS có thể đợc truyền sang cho nhau. Bớc đầu làm quen với môn Toán có thể tạo cho HS cảm thấy thích thú hơn bằng cách tìm những yếu tố tơng quan trong việc học môn Toán với công nghệ hiện đại theo phơng pháp tích cực và lĩnh hội xem môn Toán đợc sử dụng 7 nh thế nào trong tất cả các hệ thống của khoa học công nghệ: chế tạo, xây dựng, vận chuyển, giao tiếp, thiết kế và kỷ thuật mà thực tế HS cần: nhìn thấy, chạm vào, vận động (thao tác), phơng pháp và hiểu đợc giá trị của môn Toán. Họ làm điều này bằng cách đếm và tính thứ bậc của những sự cản trở và sự vận dụng, việc phân loại một tập hợp những chi tiết: kích thớc, hình dáng, màu sắc, bởi cách sử dụng, ứng dụng sự tính toán và những kỹ năng. Những GV giảng dạy cơ bản biết rằng: những đứa trẻ có suy nghĩ khác nhau về những khái niệm của môn Toán hơn là những sinh viên và những ngời trởng thành [119, tr. 1-2]. * Thứ t, các con đờng, phơng pháp nghiên cứu hứng thú, tác động đến hình thành, phát triển hứng thú. - Từ những năm 1931, I. K. Strong đã nghiên cứu Sự thay đổi hứng thú theo lứa tuổi. Ông đa ra phơng pháp nghiên cứu về hứng thú, với 400 câu và đã thử nghiệm trên nhiều đối tợng khác nhau [124, tr. 55,62]. - Năm 1956, tác giả V. G. Ivanôp đã nghiên cứu về vấn đề Sự phát triển và giáo dục hứng thú của HS các lớp trong trờng trung học. - Năm 1961, D. Super [122] trong cuốn Tâm lý học hứng thú đã xây dựng phơng pháp nghiên cứu về hứng thú nghề nghiệp ở các nhóm dân c khác nhau. - Năm 1967, công trình nghiên cứu của V. N. Marcôva Sự hình thành hứng thú của trẻ em trong điều kiện phát triển bình thờng và không bình thờng. - L. I. Bôzôvich, N. A. Bêlacve và những nhà nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng, thuật ngữ hứng thú đợc sử dụng vô cùng rộng rãi. Thờng trong cùng một khái niệm bao hàm cả những nội dung hoàn toàn khác nhau đợc đa vào các dạng hoạt động cũng khác nhau: hoạt động chơi, giải trí, học tập, nghiên cứu khoa học, sản xuất, Hơn thế nữa ngay cả những trạng thái hoàn toàn khác nhau của con ngời nh say mê công việc, yêu thích hoạt động, thiên hớng ngành nghề cũng đợc gọi là hứng thú có nghĩa là bất cứ một thái độ đúng đắn nào đối với hoạt động, đối với một đối tợng hoặc một khách thể nào đó cũng đợc gọi là hứng thú. Các tác giả cũng cho rằng có nhiều ngời còn lẫn lộn hứng thú với tính tò mò, tính ham hiểu biết. ở đây không có sự phân biệt những giai đoạn phát triển khác nhau của hứng thú ở cùng một con ngời [67, tr. 3]. - Michael Atiyah, ngời đã đạt giải Abel về Toán học tơng đơng với giải Nobel đã thể hiện sự lo lắng về năng lực của GV cũng nh việc giảng dạy Toán 8 học trong những năm gần đây. Ông cho rằng: Tất cả những trò chơi có tính toán học đều tốt cho việc tạo hứng thú học Toán ở trẻ em. Sudoku cũng có mối quan tâm nh trên và ông tin rằng nếu biết cách giảng dạy , những khó khăn sẽ có thể kích thích những ngời trẻ tuổi càng hứng thú hơn khám phá đối tợng [120, tr. 1]. - Năm 2006, các tác giả Sandstrom Kjellin, Margareta; Granlund, Mats đã nghiên cứu nhiều trờng hợp những đứa trẻ khác nhau gặp khó khăn đối với các em trong việc đọc và viết nhằm phát hiện đặc tính về mức độ của sự hấp dẫn qua những hoạt động trong lớp. Mục đích của nghiên cứu nhằm tìm ra sự giống nhau giữa việc dạy đọc và viết một cách có hiệu quả; qua đó cũng thấy đợc sự thể hiện của hứng thú và sự quan sát của những đứa trẻ, cũng nh trình độ hiểu biết của chúng trong từng bản chất khác nhau của các hoạt động trên lớp [121, tr. 3]. - Năm 2007, các tác giả: Durik, Amanda M. ; Harackiewicz, Judith M. công bố kết quả nghiên cứu đối với sinh viên trờng Đại học, cho thấy những sinh viên học môn Toán theo phơng pháp hiện đại đã tạo ra sự phân hoá hứng thú khá cao. Để đẩy mạnh động cơ thúc đẩy việc học Toán đã gặp trở ngại giữa những sinh viên có hứng thú thấp về việc học môn Toán và những sinh viên có hứng thú cao đối với việc học môn Toán. Trong nghiên cứu lần hai, với nhóm sinh viên khác, những sinh viên kém hứng thú học toán đã vợt lên đợc bằng cách cho các em tính toán bằng tay và nhấn mạnh những điểm thật sự cần thiết. Tác động trên cho thấy, những ảnh hởng của mỗi phơng pháp dạy học tuỳ thuộc vào hứng thú học toán của sinh viên. Nắm bắt đợc động cơ thúc đẩy học tập của những sinh viên có hứng thú học môn Toán cao và những sinh viên có hứng thú học môn Toán thấp, hớng nghiên cứu đã tập trung vào sự khác nhau của những cá nhân ở hai cấp bậc hứng thú khác nhau khi học môn Toán và những biện pháp tạo hứng thú cho mỗi loại đối tợng này [118, tr. 1]. Điểm qua một số công trình nghiên cứu trên, chứng tỏ các nhà tâm lý học ở các nớc đã rất quan tâm nghiên cứu những vấn đề lý luận của hứng thú cũng nh việc áp dụng chúng vào thực tiễn hoạt động giảng dạy và học tập trong nhà trờng để phát triển hứng thú nhận thức của HS. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu hứng thú ở Việt Nam ở Việt Nam, trong nhiều năm qua cũng đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về hứng thú, theo một số hớng sau: 9 a/. Nghiên cứu những vấn đề lý luận mang tính đại cơng của hứng thú thể hiện trong tài liệu tâm lý học đại cơng. - Từ những năm 1960, các tác giả Đức Minh, Phạm Cốc, Đỗ Thị Xuân trong cuốn tâm lý học giảng dạy ở Đại học S phạm Hà Nội đã đề cập đến những vấn đề lý luận chung về hứng thú. - Sau đó, các tác giả Phạm Minh Hạc [23], Trần Trọng Thủy [99], Nguyễn Quang Uẩn [106] cũng nghiên cứu về vấn đề này. b/. Nghiên cứu hứng thú nghề nghiệp. - Năm 1973, luận án PTS của Phạm Tất Dong [10] đã nghiên cứu hứng thú nghề nghiệp của HS nữ ở ba thành phố Matxcơva, Mytssin, Hà Nội. Kết quả nghiên cứu khẳng định sự khác biệt về hứng thú nghề nghiệp giữa nam và nữ, hứng thú nghề nghiệp không thống nhất với xu hớng phát triển nghề nghiệp của xã hội và công tác hớng nghiệp trong các trờng phổ thông không đợc thực hiện nên các em HS chịu nhiều thiệt thòi. - Năm 1980, Nguyễn Thanh Bình đã nghiên cứu đề tài Bớc đầu tìm hiểu nguyên nhân gây hứng thú học môn Tâm lý học của sinh viên khoa Tự nhiên, trờng Đại học S phạm Hà Nội I. - Năm 1993, Nguyễn Công Vinh với đề tài Tìm hiểu hứng thú học tập và nguyên nhân hứng thú đối với môn Tâm lý của sinh viên ba trờng Đại học S phạm, Trung học S phạm, Trung học S phạm mầm non thành phố Hồ Chí Minh. Ngoài ra còn có các tác giả sau: Nguyễn Thúy Hờng với Hứng thú học môn giáo dục học của sinh viên trờng Cao đẳng s phạm Nha Trang, hay Hứng thú học môn tin học của sinh viên trờng Cao đẳng s phạm Hà Nội của Phan Hạnh Dung c/. Nghiên cứu hứng thú các môn học ở HS phổ thông, có tác giả: - Năm 1969, Lê Ngọc Lan [59] tìm hiểu hứng thú học tập của HS đối với môn toán và kiểm nghiệm biện pháp giáo dục của Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh đối với HS thông qua hoạt động ngoại khóa của Đội dới hình thức kể chuyện, do GV chỉ đạo nhằm nâng cao hứng thú học môn toán của HS cấp II. - Năm 1970, tác giả Phạm Huy Thụ nghiên cứu vấn đề Hiện trạng hứng thú học tập các môn học của HS cấp II. Ông đã tìm hiểu sự phân hóa hứng thú học tập đối với các môn học của HS cấp II và phân tích những nguyên nhân ảnh hởng đến hứng thú học tập của các em. 10 - Năm 1974, Tổ Tâm lý học thuộc khoa Tâm lý - Giáo dục trờng Đại học S phạm Hà Nội I đã nghiên cứu: Hứng thú học tập của HS cấp III đối với các môn học cụ thể. - Năm 1977, công trình của tác giả Phạm Ngọc Quỳnh đã nghiên cứu hứng thú đối với các môn học và đối với đời sống văn hóa xã hội của HS một số trờng ở thành phố Ulianov, thuộc Liên xô trớc đây. - Năm 1981, Nguyễn Thị Tuyết với đề tài Bớc đầu tìm hiểu hứng thú học Văn của HS lớp 10 và lớp 11 ở một số trờng phổ thông cấp III thành phố Hồ Chí Minh. - Năm 1988, tác giả Vũ Thị Nho [71] đã tiến hành thực nghiệm hình thành hứng thú và năng lực học Văn ở HS lớp 6. - Năm 2000, tác giả Trần Công Khanh [54] đã đi sâu vào nghiên cứu vấn đề thực trạng hứng thú học môn toán của HS THCS, kết quả cho thấy đa số HS trong diện điều tra cha có hứng thú học môn toán, từ đó tác giả đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hứng thú học toán của HS THCS. d/. Nghiên cứu hứng thú học tập của HS tiểu học. - Năm 1984, tác giả Trần Thị Thanh Hơng đã tiến hành thực nghiệm Nâng cao hứng thú học Toán của HS qua việc điều khiển hoạt động tự học ở nhà của HS. - Năm 1996, tác giả Đào Thị Oanh và nhóm nghiên cứu [76] đã tìm hiểu mối quan hệ giữa Hứng thú học tập và sự thích nghi với cuộc sống nhà trờng của HS tiểu học. Kết quả cho thấy hứng thú của các em HS tiểu học trong diện nghiên cứu còn ở mức thấp và cha ổn định. Điều đó có liên quan đến việc thích nghi của trẻ đối với cuộc sống nhà trờng và hoạt động học tập nói chung. Có thể nói, cho đến nay đã có nhiều luận văn Thạc sĩ, luận án Tiến sĩ và một số đề tài nghiên cứu về hứng thú. Tuy nhiên, ở nớc ta các công trình nghiên cứu có hệ thống về hứng thú của HS tiểu học còn ít. Cha có công trình nào nghiên cứu sâu về đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS tiểu học và biện pháp tâm lý s phạm nâng cao loại hứng thú này. Chính vì thế, chúng tôi đã chọn đề tài: Nghiên cứu đặc điểm hứng thú học môn Toán của HS tiểu học và biện pháp tâm lý s phạm nâng cao hứng thú học môn Toán ở các em. 1.2. lý luận chung về hứng thú và hứng thú học tập 1.2.1. Khái niệm chung về hứng thú [...]... triển của loại hứng thú này 1.2.2.4 Một số đặc điểm của hứng thú học tập Là một dạng đặc biệt của hứng thú, hứng thú học tập có đầy đủ các đặc điểm của hứng thú Bên cạnh đó, hứng thú học tập còn có những đặc điểm riêng của nó Theo G I Sukina, hứng thú học tập có các đặc điểm sau: Hứng thú học tập có liên quan tới nhiều lĩnh vực khác nhau của hoạt động học tập Hứng thú có thể rất rộng, phân tán nhằm thu... về hứng thú học môn Toán nh sau: Hứng thú học môn Toán là thái độ lựa chọn đặc biệt của HS đối với quá trình, kết quả lĩnh hội và vận dụng những tri thức toán học trong quá trình học tập cũng nh trong cuộc sống, do thấy đợc sự hấp dẫn và ý nghĩa thiết thực của môn Toán đối với bản thân b/ Những thành tố tâm lý cấu thành hứng thú học môn Toán của HS tiểu học Có thể xác định cấu trúc của hứng thú học môn. .. nhất, thúc đẩy HS nghiên cứu đối tợng trong phạm vi của nó - Nó luôn đợc nhận thức một cách rõ ràng, nhanh chóng, đúng đắn HS giải thích đúng, có cơ sở những nguyên nhân tạo ra hứng thú của bản thân - Đợc xuất hiện trong những xúc cảm trí tuệ lâu dài, có nội dung sâu sắc 1.3 Hứng thú học môn Toán của HS tiểu học 1.3.1 Vai trò và đặc điểm môn Toán ở trờng tiểu học a/ Vai trò của môn Toán ở trờng tiểu học. .. Trong các môn học ở nhà trờng, môn Toán là một trong những môn học quan trọng, môn học chính, môn học cơ sở - Toán học đợc xem là môn học công cụ trong nhà trờng Bởi vì trớc hết khoa học toán học đóng vai trò công cụ cho việc hình thành và phát triển khoa học và kỹ thuật, đặc biệt là khoa học tự nhiên Nh trong cuốn sách Văn hóa và giáo dục Giáo dục và văn hóa, tác giả Trần Kiều [24] đã nhận định: Toán. .. nhau, do các em có hứng thú nhận thức đối với mỗi môn học khác nhau - khi có hứng thú nhận thức đối với môn học nào, các em sẽ học môn đó một cách thích thú và đạt kết quả cao hơn Loại hứng thú này có tác dụng nâng cao tính tích cực hoạt động của HS và làm tăng hiệu quả của quá trình nhận thức Trong nhiều trờng hợp, cờng độ và tính chất nghiêm túc của hứng thú đợc thể hiện ở chỗ, ngời học thiết tha... cơ thúc đẩy quá trình nhận thức của con ngời Trong đó, hứng thú nhận thức có thể đợc xem là sự biểu hiện của động cơ chủ đạo trong hoạt động học tập ở HS Kết quả học tập của HS không chỉ tùy thuộc vào những đặc điểm về mặt trí tuệ của cá nhân, mà còn tùy thuộc cả vào thái độ học tập, hứng thú nhận thức của các em Thực tiễn đã cho thấy ở từng HS cụ thể, kết quả học tập các môn học rất khác nhau, do các. .. Các em còn chịu ảnh hởng nhiều của giáo dục gia đình Sau thầy, cô giáo, cha mẹ là ngời có uy tín nhiều đối với các em Nếu giáo dục gia đình phối hợp chặt chẽ, có nội dung, phơng pháp phù hợp với nhà trờng và Đội, việc giáo dục các em sẽ có hiệu quả rất cao, sự phát triển tâm lý của các em sẽ 33 rất thuận lợi c/ Đặc điểm tâm lý của HS tiểu học * Đặc điểm về nhận thức Tri giác của các em đã phát triển hơn... thú học môn Toán của HS tiểu học bao gồm 3 thành phần chủ yếu sau: - Thành tố xúc cảm trớc hết tham gia vào việc chuẩn bị tạo nên một thái độ đúng đắn đối với môn Toán, đối với việc học môn Toán của HS Đây là tiền đề tâm lý của hứng thú học môn Toán Những xúc cảm khác sẽ xuất hiện trong quá trình hoạt động tìm tòi nh niềm vui nhận thức - là thành tố cơ bản và dấu hiệu của hứng thú học môn Toán; niềm... tích sẽ giúp duy trì đợc 36 hứng thú học môn Toán - Thành tố nhận thức giữ vai trò rất lớn trong việc duy trì hứng thú học môn Toán HS hiểu giá trị và ý nghĩa của việc học toán từ đó xuất hiện thái độ tự giác, đúng đắn củng cố cho hứng thú học môn Toán ở các em - Hành động của HS + ý chí có một vai trò lớn trong việc khắc phục những xúc cảm sai trái nảy sinh trong hoạt động học toán hoặc trong khi tìm... hiện sẽ nâng cao tính tích cực và hiệu quả lĩnh hội tri thức và kỹ xảo c/ Các biểu hiện của hứng thú học môn Toán Hứng thú học môn Toán của HS đợc biểu hiện thông qua các dấu hiệu, các chỉ số cụ thể trong hoạt động học tập, trong cuộc sống của các em Nhà giáo dục có thể quan sát và nhận biết đợc chúng Những biểu hiện này khá phong phú, đa dạng và nhiều khi còn phức tạp, chúng có thể đan xen vào nhau . đặc điểm hứng thú học môn Toán của học sinh tiểu học và biện pháp tâm lý s phạm nâng cao hứng thú học môn Toán ở các em& quot;. 2. MụC ĐíCH NGHIÊN CứU Chỉ. hứng thú học môn Toán của HS tiểu học và biện pháp tâm lý s phạm nâng cao hứng thú học môn Toán ở các em. 3.2. Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu