Đề tài nghiên cứu khoa học Lời mở đầu Thế giới đang không ngừng thay đổi nh vũ bão nhờ sự phát triển vợt bậc của khoa học kĩ thuật công nghệ. Những phát minh mới ngày càng tạo ra nhiều của cải vật chất, sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của con ngời. Cuộc sống hiện đại, con ngời đợc đáp ứng đầy đủ về vật chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn một bộ phận dân c sống trong đói nghèo. Theo Liên Hợp Quốc hiện nay trên thế giới có khoảng 800 triệu ngời đói kinh niên, 1.3tỉ ngời sống trong nghèo đói (thu nhập dới 1 USD/ngày). Đặc biệt, ở một số nớc đang phát triển, tỉ lệ đói nghèo có thể chiếm hơn 50%. Liên Hợp Quốc xác định bảo đảm an ninh lơng thực là một vấn đề bức thiết đối với toàn cầu. Bởi vì con ngời muốn tồn tại và phát triển thì trớc hết phải có cái ăn. Và nếu không xoá đợc đói nghèo thì các chơng trình phát triển đều trở nên vô nghĩa. Nh vậy, mục tiêu xoá đói giảm nghèo (XĐGN) nh một mắt xích trong dây chuyền của sự phát triển kinh tế xã hội. Mà lại là mắt xích đầu tiên có vai trò khởi động và đặc biệt trọng yếu. Để giải quyết khâu trọng yếu này mỗi quốc gia, mỗi dân tộc đều có một con đờng riêng dựa trên cơ sở lịch sử và thực tiễn về nguồn lực tự nhiên cũng nh con ngời của quốc gia đó. Trong quá trình XĐGN, ngoài sự cần thiết có một sự giúp đỡ từ bên ngoài thì sự chủ động tự lực tự cờng của mỗi quốc gia chính là một nhân tố quan trọng. Từ một quốc gia thiếu lơng thực triền miên trong suốt thời kì hợp tác hoá nông nghiệp, sau khi thực hiện một số cải cách trong công cuộc Đổi Mới, Việt Nam đã đứng trong hàng ngũ những nớc đứng đầu về xuất khẩu lúa gạo, cà phê, chè, cao su và một số nông phẩm khác. Tuy nhiên sự thành công vợt bậc về kinh tế này chỉ tập trung ở các "vựa lúa" tại vùng đồng bằng, nơi mà các chính sách mới đã tạo điều kiện thuận lợi cho ngời nông dân khai thác tối đa năng lực sản xuất của mình. Còn các chính sách kinh tế đó vẫn cha phát huy đợc hiệu quả ở miền núi, nơi tỉ lệ đói nghèo còn cao và sự suy thoái môi trờng đe dọa cuộc sống hàng ngày của ngời dân. Hà Giang là tỉnh miền núi phía bắc địa đầu biên cơng của tổ quốc, là một trong những tỉnh nghèo nhất nớc với khí hậu khắc nghiệt, cơ sở hạ tầng (CSHT) kinh tế - xã hội ( KT - XH) thấp, kinh tế chậm phát triển. Trong đó Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 1 Đề tài nghiên cứu khoa học Quản Bạ là một trong bốn huyện miền núi trên cao nguyên Đồng Văn của tỉnh Hà Giang. Điều kiện cơ sở hạ tầng còn thấp kém trình độ dân trí thấp và không đồng đều nên đời sống của đồng bào trong huyện còn gặp nhiều khó khăn. Một bộ phận dân c con sống trong tình trạng đói nghèo. Nguy cơ tụt hậu so với các huyện bạn và cả nớc là vấn đề đang đặt ra cho Đảng bộ huyện Quản Bạ những thử thách mới. Làm thế nào để từng bớc cải thiện đời sống nhân dân, thực hiện thắng lợi các mục tiêu KT - XH do Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XV đề ra. Từ thực tiễn đó, nhiệm vụ cấp bách mà huyện Quản Bạ quyết tâm thực hiện là từng bớc xoá hộ đói, giảm hộ nghèo, xây dựng huyện nhà giàu mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh. Để góp phần thực hiện những nhiệm vụ cấp bách, huyện Quản Bạ đang tích cực triển khai phong trào XĐGN và đạt đợc những thành quả đáng kể, góp phần ổn định đời sống của đồng bào miền núi cao, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội ở địa phơng. Tuy nhiên công tác này vẫn bộc lộ nhiều vớng mắc cần khắc phục. Trớc hết là do chúng ta cha làm rõ quan niệm về đói nghèo và quan điểm của Đảng ta về giải quyết vấn để XĐGN, cũng nh thực trạng đói nghèo của huyện Quản Bạ. Đồng thời cha xác định những tiêu chí đánh giá mức độ đói nghèo, những hạn chế, nguyên nhân trong chơng trình XĐGN trong thời gian qua; đề ra những phơng pháp cụ thể hữu hiệu nhằm thực hiện việc đi sâu nghiên cứu công tác XĐGN ở địa phơng cha toàn diện, sâu sắc và cha đợc quan tâm đúng mức. Chính vì vậy, nghiên cứu vấn đề XĐGN tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế của huyện Quản Bạ trong những năm tới là một vấn đề hết sức quan trọng. Thực hiện đề tài này, tôi hi vọng vận dụng lí luận chính trị XĐGN tại huyện Quản Bạ. Nhằm làm sáng tỏ cơ sở lí luận của vấn đề, phân tích đúng đặc điểm thế mạnh của huyện, tìm ra đúng nguyên nhân và đề ra giải pháp hữu hiệu. Đề tài đợc thực hiện dựa trên cơ sở phơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mac_Lênin, quán triệt các phơng pháp lôgic biện chứng, quan điểm hệ thống toàn diện, lịch sử cụ thể khách quan trong phản ánh và phơng pháp phân tích, tổng hợp thông qua số liệu thống kê và điều tra xã hội học về XĐGN và tình hình KT - XH của huyện Quản Bạ (giai đoạn 2001-2005) để phân tích, so sánh chỉ ra thực trạng nguyên nhân đói nghèo ở địa phơng. Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 2 Đề tài nghiên cứu khoa học Nguồn tài liệu nghiên cứu ngoài tài liệu học tập của trờng Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, đề tài còn sử dụng các văn kiện ĐH Đảng tỉnh Hà Giang lần thứ V và Đảng bộ huyện Quản bạ lần thứ XV, số liệu phòng Lao động Thơng binh và Xã hội. Do năng lực và thời gian hạn chế, tác giả giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ tập trung vào "Một số vấn đề XĐGN ở huyện Quản Bạ - Hà giang". Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề tài gồm 3 phần chính là: Phần I: Phân hoá giàu nghèo và sự cần thiết của XĐGN trong quá trình phát triển kinh tế ở nớc ta. Phần II: Tình hình XĐGN ở huyện Quản Bạ trong thời gian 2001- 2005. Phần III: Giải pháp chủ yếu nhằm thực hiện có hiệu quả công tác XĐGN ở huyện Quản Bạ trong thời gian tới (2006 - 2010). Trong quá trình thực hiện tôi xin trân thành cảm ơn PGS. TS. Trần Ngọc Phác và tập thể thầy cô giáo khoa Thống kê - ĐH KTQD; Huyện uỷ, UBND huyện và các phòng ban trong huyện đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Phần I. Phân hóa giàu nghèo và sự cần thiết của xóa đói giảm nghèo trong quá trình phát triển kinh tế nớc ta I. Quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin và t tởng Hồ Chí Minh về nghèo đói : 1. Tính tất yếu của quá trình phân hóa giàu nghèo: Xã hội loài ngời đã phát triển qua nhiều nấc thang lịch sử do trình độ sản xuất vật chất quyết định. Bằng lao động sản xuất, con ngời ngày càng sáng tạo, khai thác thiên nhiên tạo ra của cải vật chất, không ngừng đáp ứng nhu cầu ngày càng cao. Nơi đâu năng suất lao động càng cao thì nơi đó nhu cầu của con ngời càng đợc đáp ứng đầy đủ. Và ngợc lại, ở đâu năng suất Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 3 Đề tài nghiên cứu khoa học thấp, sản xuất ra ít của cải vật chất, khả năng đáp ứng nhu cầu thấp thì ở đó con ngời rơi vào cảnh đói nghèo. Trong xã hội có giai cấp, những ngời bị áp bức bóc lột phải chịu cuộc sống cùng cực. Không chỉ có vậy, sự khốc liệt của tự nhiên, thiên tai, bão lũ, sự tàn phá của chiến tranh đều khiến cuộc sống con ngời thêm cơ cực. Đói nghèo không chỉ xuất hiện và tồn tại lâu dài dới chế độ công xã nguyên thuỷ, chế độ chiếm hữu nô lệ, chế độ phong kiến với trình độ lực lợng sản xuất thấp kém mà ngay cả trong thời đại ngày nay với cuộc Cách mạng khoa học kĩ thuật công nghệ hiện đại, với lực lợng sản xuất cực kì cao thì trong từng quốc gia kể cả những quốc gia phát triển vào bậc nhất thế giới, đói nghèo vẫn tồn tại một cách hiển nhiên. Do đó giải quyết vấn để đói nghèo luôn luôn là một nhiệm vụ quan trọng, một mục tiêu của sự phát triển đối với mọi quốc gia, mọi dân tộc. Có nhiều cách lí giải và giải quyết khác nhau về hiện tợng đói nghèo. Điều đó phụ thuộc vào thế giới quan của mỗi ngời, mỗi giai cấp mỗi nhà nớc. Đối với chúng ta việc xem xét hiện tợng đói nghèo phải luôn đứng vững trên quan điểm của chủ nghĩa Mác_Lênin và t tởng Hồ Chí Minh, trên lập trờng cách mạng của giai cấp công nhân. Trong di sản kinh điển mácxít, Mác và Engghen ngay từ khi sáng lập học thuyết vào giữa thế kỉ XV thì những tác phẩm nổi tiếng của hai ông đều có bàn về tình trạng nghèo khổ của giai cấp vô sản và những ngời lao động dới ách thống trị của CNTB, tiêu biểu nhất là: "bản thảo kinh tế triết học" (1844_Mac), "tình cảnh giai cấp công nhân Anh" (1845 - Engghen), t bản (Mac bắt đầu viết năm 1860 và đợc Engghen kết thúc năm 1895) Trong những tác phẩm này, Mac - Engghen đã mô tả cặn kẽ tỉ mỉ và xác thực tình cảnh đói nghèo của những ngời vô sản phải bán sức lao động cho chủ t bản để kiếm sống. Phụ nữ và trẻ em phải làm việc đến kiệt sức trong các xởng thợ. Nông dân bị tớc đoạt ruộng đất, mất hết TLSX, phải chạy ra các đô thị và trở thành những ngời thất nghiệp. Họ trở thành nạn nhân của tình trạng bị nóc lột giá trị thặng d tuyệt đối và tơng đối của các chủ t bản trong thời kì tích luỹ nguyên thuỷ và tự do cạnh tranh của CNTB. Hai ông đã vạch rõ hậu quả khôn lờng của chế độ bóc lột tàn bạo này. Đó là nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự phân hoá xã hội thành hai cực: một số ít nắm trong tay toàn bộ tài sản, quyền lực ngày càng giầu có - giai cấp t sản; nhân dân lao động ngày càng bần cùng hóa, lún sâu vào cái hố của sự nghèo đói, bệnh Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 4 Đề tài nghiên cứu khoa học tật, thất nghiệp và thất học - giai cấp vô sản. Đây cũng là nguyên nhân cơ bản thúc đẩy quá trình phân hoá giàu nghèo thành phân hoá giai cấp mà đối kháng giữa hai giai cấp đó là không thể điều hoà đợc. Theo Mac - Engghen, nguồn gốc sâu xa của tình trạng đói nghèo là chế độ sở hữu TBCN về TLSX ở chế độ áp bức bóc lột ngời. Đói nghèo là sản phẩm của sự phân bố không đồng đều về quyền lực trong xã hội. Trong tuyên ngôn Đảng Cộng sản Mác đã nghi rõ trong những thời đại lịch sử trớc hầu nh khắp mọi nơi chúng ta đều thấy xã hội hoàn toàn chia thành những đẳng cấp khác nhau, cái thang chia thành từng nấc thang địa vị xã hội. Khi xã hội chuyển sang CNTB cái hố phân biệt giàu nghèo chẳng những không mất đi mà ngày càng sâu rộng thêm. "Ngời lao động trở thành một ngời nghèo khổ và nạn nghèo khổ tăng lên nhanh hơn là dân số và của cải", Giai cấp t sản hiện đại sinh ra trong lòng xã hội phong kiến đã bị diệt vong không xoá bỏ đợc những giai cấp, đối kháng giai cấp. Tuy nhiên đặc điểm của thời đại giai cấp t sản là đã đơn giản hoá những đối kháng. Giai cấp xã hội ngày càng chia thành hai phe lớn thù địch nhau, hai giai cấp hoàn toàn đối lập nhau: giai cấp t sản và giai cấp vô sản. Do đó chỉ có thể xoá bỏ chế độ t hữu, chế độ bóc lột mới có thể giải phóng giai cấp vô sản và quần chúng lao động thoát khỏi đói nghèo lầm than, làm cho họ trở thành ngời lao động tự do và ngời làm chủ tiến tới một xã hội công bằng, văn minh xã hội không thể sống dới sự thống trị của giai cấp t sản không còn tơng đồng với sự tồn tại của xã hội nữa. Trong điều kiện chuyển CNTB từ tự do cạnh tranh sang CNTB độc quyền và độc quyền nhà nớc, Lênin đã tiếp tục bảo vệ và phát triển lí luận của chủ nghĩa Mácxít nói chung và tiếp tục phân tích một cách gay gắt các mâu thuẫn kinh tế xã hội. Đây là thời kì tích tụ trầm trọng hơn sự nghèo đói cùng cực của giai cấp vô sản và những ngời lao động trên khắp thế giới. Lênin đã vạch ra luận cơng giải phóng toàn bộ giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức bóc lột khỏi ách thống trị của của CNTB bằng cách mạng vô sản do Đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo. Sau Cách mạng thánh Mời 1917, trong bớc chuyển từ chính sách thời chiến sang chính sách kinh tế mới (NEP), Lênin còn chỉ rõ cùng với sự phát triển kinh tế hàng hoá theo cơ chế thị trờng tự do cạnh tranh thì sự phân hoá giàu nghèo cũng trở thành tất yếu đối với đời sống cộng đồng dân c. Sự phát triển của CNTB lẫn sự bần cùng Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 5 Đề tài nghiên cứu khoa học hoá của nhân dân không còn là hiện tợng ngẫu nhiên nữa, hai hiện tợng đó tất nhiên phải đi kèm sự phát triển của nền kinh tế hàng hoá dựa trên sự phân công xã hội; đặc biệt đối với dân c nông thôn một khi nông dân đã trở thành ngời sản xuất hàng hoá thì đạo đức của họ tất nhiên là sẽ phải xây dựng trên đồng rúp mà ngời ta cũng không thể quy trách nhiệm cho họ về điều đó đợc và chính điều kiện của cuộc sống đã buộc họ phải săn đồng rúp bằng mọi mánh khoé buôn bán. Tình hình đã nh vậy thì dù không phạm phải một tội hình sự nào đó, không có một sự nô dịch nào đó, không có một gian lận nào, nông dân vẫn cứ phân hoá thành kẻ giàu ngời nghèo. Sự bình đẳng xa kia không còn đứng vững nổi trớc những biến động của thị trờng. Đó không hẳn là một sự suy luận, đó là một sự thật. Vì vậy, Lênin chủ chơng thúc đẩy nền kinh tế hàng hoá, dùng lợi ích vật chất, coi đó nh một đòn bẩy kinh tế để khuyến khích mọi ngời lao động, giải phóng sức sản xuất, phát triển kinh tế. Đây đợc coi là một trong những biện pháp để căn bản có thể xoá bỏ tình trạng đói nghèo, nhất là ở nông thôn trong công cuộc xây dựng xã hội mới - xã hội XHCN. Vận dụng những quan điểm, lí luận của chủ nghĩa Mac_Lênin vào điều kiện Việt Nam một cách sáng tạo, chủ tịch Hồ Chí Minh đã xây dựng lí luận về cách mạng giải phóng dân tộc chống thực dân. Ngời tổ chức, xây dựng, rèn luyện Đảng ta tiến hành lãnh đạo nhân dân làm cách mạng để giành độc lập tự do cho tổ quốc. Suốt cuộc đời Ngời hi sinh cho dân tộc Việt Nam. Ngời hằng ao ớc "tôi có một ham muốn tột bậc, ham muốn đó là dân tộc ta, đồng bào ta, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng đợc học hành. Ngay sau khi Cánh mạng tháng Tám thành công, chủ tịch Hồ Chí Minh đã coi đói nghèo nh một thứ giặc nội xâm mà thứ giặc đó còn nguy hiểm không kém gì giặc ngoại xâm cả. Vì vậy Ngời đã sớm phát động cuộc thi ái quốc, kêu gọi toàn dân ra sức tăng sản xuất thực hành tiết kiệm, nhờng cơm sẻ áo, quyên gạo cứu đói. Ngay từ khi đó Ngời đã nhận thức sâu sắc vấn đề đói nghèo cũng nh tầm quan trọng của xoá đói giảm nghèo ở nớc ta. * Tính tất yếu của sự phân hoá giàu nghèo trong quá trình phát triển kinh tế: Dới sự lãnh đạo của Đảng và nhà nớc, nền kinh tế Việt Nam đang chuyển sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trờng có sự quản lí điều tiết của nhà nớc, định hớng XHCN. nền kinh tế Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 6 Đề tài nghiên cứu khoa học đã có bớc tăng trởng đáng kể, bộ mặt đất nớc không ngừng đổi mới, số hộ nghèo giảm đi, số hộ giàu tăng lên. Song hiện tợng phân hoá giàu nghèo ngày càng có xu hớng gia tăng và sự chênh lệch giữa các vùng miền ngày càng rõ nét, đặc biệt là giữa thành thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, giữa dân tộc kinh và đồng bào dân tộc thiểu số. Để đánh giá đúng nguyên nhân của hiện tợng này phải có một quan niệm thực sự khoa học, trên cơ sở đó thái độ và cách giải quyết đúng đắn. Trớc hết phải thấy đợc sự phân hoá giàu nghèo không phải là do hiện tợng ngẫu nhiên, tạm thời mà đã xuất hiện rất lâu trong lịch sử. Tuy nhiên mức độ thể hiện tuỳ thuộc vào các giai đoạn kinh tế, các chính sách KTXH, bản chất của giai cấp cầm quyền Con ngời, ai cũng có ý thức vơn lên trong mọi lĩnh vực hoạt động của mình, đặc biệt là trong qúa trình lao động sản xuất vật chất - cơ sở của đời sống xã hội. Luôn tìm mọi cách để cải thiện công cụ, nâng cao chất lợng sản phẩm cũng nh năng suất lao động. Nhng do giới hạn về năng lực của mỗi ng- ời là khác nhau nên hiệu quả kinh tế mà mỗi ngời đạt đợc là không giống nhau.Trong cùng một điều kiện về thời gian không gian, những ngời có thể lực, trí tuệ, khả năng sáng tạo cao hơn thờng có kết quả sản xuất cao hơn, thu nhập cao hơn và đơng nhiên đợc đáp ứng đầy đủ hơn nhu cầu về vật chất lẫn tinh thần so với những ngời kém hơn về sức khoẻ, trí tụê. Và nếu không có yếu tố chủ quan nào can thiệp theo hớng tích cực thì tất yếu sẽ tạo ra sự phân hoá xã hội, phân hoá giai cấp. Nền kinh tế thị trờng tác động đến phân hoá giàu nghèo còn mạnh hơn gấp nhiều lần so với kinh tế tự nhiên. Trong nền kinh tế thị trờng con ngời sản xuất hàng hoá dịch vụ hớng vào thị trờng, nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trờng. Họ sản xuất, kinh doanh, cạnh tranh trên thị trờng. Họ lao động nhiều hơn tạo ra khối sản phẩm đa dạng hơn phong phú hơn về cả mẫu mã lẫn chất lợng. Nhờ đó đời sống của họ đợc cải thiện, số hộ giàu tăng lên số hộ nghèo ít đi. Nhng điều gì cũng có tính hai mặt của nó và nền kinh tế thị trờng cũng không thoát khỏi quy luật đó. Dới tác động cạnh tranh, quá trình phân hoá giàu nghèo cũng diễn ra ngày càng nhanh chóng, rõ nét. Đầu tiên là giữa các vùng miền, vùng nào có điều kiện tự nhiên, nhân văn, con ngời thuận lợi hơn thờng có nền KT - XH phát triển hơn. Thứ hai, là giữa thành thị và nông thôn mà nguyên nhân cơ bản chính là giá trị kinh tế cao của những ngành Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 7 Đề tài nghiên cứu khoa học sản công nghiệp mà chủ yếu nằm ở thành thị. Thứ ba, giữa miền xuôi và miền ngợc, những vùng núi vùng sâu vùng xa, vùng biên giới hải đảo điều kiện tự nhiên quá khắc nghiệt, là nơi c trú chủ yếu của đồng bào các dân tộc thiểu số, trình độ dân trí thấp thờng kém phát triển hơn. Bên cạnh đó phân hoá giàu nghèo còn do: sự gia tăng dân số, rủi ro đặc biệt là do năng lực sản xuất của mỗi chủ thể kinh tế, mỗi hộ, mỗi gia đình. 2. Quan niệm về đói nghèo và thớc đo đói nghèo: 2.1. Đói nghèo và các khía cạnh của đói nghèo: Đói nghèo là một vấn đề mang tính chất toàn cầu và đang thu hút cả cộng đồng quốc tế cần nỗ lực nhằm từng bớc XĐGN và nâng cao phúc lợi cho ngời dân. Tuy nhiên, không có một định nghĩa duy nhất về đói nghèo và cũng không có một phơng pháp hoàn hảo để đo đợc nó. Nghèo là tình trạng bị thiếu thốn ở nhiều địa phơng diện.Thu nhập hạn chế hoặc thiếu cơ hội tạo thu nhập, thiếu tài sản để đảm bảo tiêu dùng trong những lúc khó khăn và dễ bị tổn thơng trớc những đột biến bất lợi, ít có khả năng truyền đạt nhu cầu và những khó khăn tới những ngời có khả năng giải quyết; ít đợc tham gia vào quá trình ra quyết định, cảm giác bị sỉ nhục, không đợc ngời khác tôn trọng đó là những khía cạnh của đói nghèo. Nhng đo đợc từng khía cạnh đó một cách nhất quán là điều rất khó còn gộp tất cả những khía cạnh đó vào thành một chỉ số nghèo hay thớc đo đói nghèo duy nhất là chuyện không thể.Song vẫn rất cần các chỉ tiêu về nghèo nhằm thông tin cho các chính sách công và để đánh giá đợc mức độ thành công của các chính sách đó. 2.2.Thớc đo đói nghèo: Để tính toán một thớc đo đói nghèo, cần có ba yếu tố. Đó là: lựa chọn một tiêu chí nghiên cứu và chỉ số phản ánh phúc lợi; lựa chọn một ngỡng nghèo, đó là mức giới hạn mà cá nhân hay hộ gia đình nằm dới mức đó sẽ bị coi là nghèo; chọn ra một thớc đo đói nghèo đợc sử dụng để phản ánh cho tổng thể hoặc một nhóm dân c. 2.2.1. Xác định các chỉ số phúc lợi: Có thể chia những khía cạnh cơ bản của đói nghèo thành khía cạnh tiền tệ và phi tiền tệ. Khía cạnh tiền tệ của đói nghèo đợc phản ánh chủ yếu qua mức chi tiêu bình quân ngời bởi nó tổng hợp đợc rất nhiều yếu tố có thể làm cải thiện Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 8 Đề tài nghiên cứu khoa học chất lợng cuộc sống nh chi cho ăn uống, học hành, thuốc thang và các dịch vụ y tế Hoặc qua mức thu nhập bình quân đầu ngời. Khía cạnh phi tiền tệ của đói nghèo đợc dùng để đo tình trạng thiếu thốn về y tế, giáo dục, các mối quan hệ xã hội, sự bất an, kém tự tin hay thiếu quyền lực Tuy nhiên giá trị của các chỉ số này đều đợc ớc tính đo sự đánh giá chủ quan của con ngời. 2.2.2.Lựa chọn và ớc tính ngỡng nghèo: Ngỡng nghèo (hay chuẩn nghèo) là ranh giới để phân biệt giữa ngời nghèo và ngời không nghèo. Nó có thể là một ngỡng tính bằng tiền hoặc phi tiền tệ. Có hai cách xác định ngỡng nghèo : + Ngỡng nghèo tuyệt đối: là chuẩn tuyệt đối về mức sống đợc coi là tối thiểu, cần thiết để cá nhân hoặc hộ gia đình có thể tồn tại khoẻ mạnh. Dựa trên rổ lơng thực cần thiết (tính đến cả cơ cấu tiêu dùng lơng thực của các hộ gia đình đặc thù của một nớc) hai ngỡng nghèo tuyệt đôí đợc tính toán. Ngỡng nghèo thứ nhất là số tiền cần thiết để mua một rổ lơng thực hàng ngày, gọi là ngỡng nghèo lơng thực thực phẩm (LTTP). Ngỡng nghèo này thờng thấp vì nó chỉ tính đến chi tiêu cho lơng thực. Ngỡng nghèo thứ hai là ngỡng nghèo chung, bao gồm cả phần chi tiêu cho các sản phẩm phi l- ơng thực. + Ngỡng nghèo tơng đối: đợc xác định theo phân phối thu nhập hoặc tiêu dùng chung trong cả nớc, phản ánh tình trạng của một bộ phận dân c sống dới mức trung bình của cộng đồng. Do Việt Nam là nớc đang phát triển có điểm xuất phát thấp nên chúng ta còn đa thêm quan niệm về đói và thiếu đói, nhằm đảm bảo tính chất u tiên hoá, chính xác hơn trong chính sách XĐGN của chính phủ. Đó là tình trạng của một bộ phận dân c có mức sống dới mức tối thiểu chỉ đủ khả năng đảm bảo có đợc mức lơng thực cần thiết để tồn tại. Trong bộ phận này có những ngời đói gay gắt, là tình trạng của một bộ phận dân c có mức sống cách xa d- ới mức tối thiểu, phải đói ăn chịu đứt bữa theo những thời gian nhất định. ở Việt Nam hiện nay cha có ngỡng nghèo thống nhất. Việc phân tích đánh giá đói nghèo vẫn sử dụng một trong hai ngỡng nghèo tuyệt đối: Thứ nhất, ngỡng nghèo của Tổng Cục Thống Kê xác định dựa theo cách tiếp cận của ngân hàng Thế Giới.Theo hớng này TCTK đa ra hai ng- ỡng : Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 9 Đề tài nghiên cứu khoa học - Nghèo đói LTTP: là những ngời có mức thu nhập không đảm bảo cho lợng dinh dỡng tối thiểu (bù đắp 2100 calori/ngời/ngày đêm). - Nghèo đói chung: đợc xác định trên cơ sở ngỡng nghèo LTTP và coi đó là tơng ứng với 70% nhu cầu cơ bản tối thiểu, 30% còn lại là các nhu cầu tối thiểu cơ bản khác. Nghèo đói chung là những ngời không đảm bảo thu nhập để đáp ứng cả hai yêu cầu chung . Theo đó, căn cứ vào giá cả chung, TCTK đa ra ngỡng nghèo áp dụng từ năm 1998 ở Việt Nam nh sau: ngỡng nghèo LTTP là 107234đ/ngời /tháng và ngỡng nghèo chung là 149156 đ/ngời/tháng. Thứ hai, ngỡng nghèo của Bộ Lao động Thơng binh và Xã hội (Bộ LĐTBXH). Cách này xác định ngỡng nghèo mang tính chất tơng đối hơn. Tiếp cận từ khía cạnh thu nhập, xác định ngỡng nghèo là mức thu nhập tối thiểu của từng khu vực, căn cứ vào nhu cầu chi tiêu và tình trạng giá cả hàng hoá tiêu dùng ở các khu vực khác nhau. Cụ thể năm 2000, chuẩn đói nghèo nh sau: -Hộ đói: hộ có mức thu nhập bình quân một ngời trong một tháng quy ra gạo dới 13 kg. -Hộ nghèo: là hộ có thu nhập tuỳ theo từng vùng ở các mức tơng ứng sau: -Vùng nông thôn, miền núi, hải đảo:80.000đ/tháng. -Vùng nông thôn đồng bằng: 100.000đ/ngời/tháng. -Vùng thành thị: 150.000đ/ngời/tháng. 2.2.3. Các thớc đo đói nghèo thông dụng: Sau khi xác định ngỡng nghèo, có thể tính toán một số thớc đo để mô tả quy mô, độ sâu và độ nghiêm trọng của đói nghèo. Ba thớc đo thông dụng nhất phản ánh các khía cạnh đó lần lợt là: tỉ lệ đói nghèo, khoảng nghèo và bình phơng khoảng nghèo. Ba thớc đo đó đều có thể tính đợc bằng công thức chung nh sau: ( ) = = M i i z yz N P 1 1 Trong đó: y i : mức chi tiêu (hoặc thu nhập) tính trên đầu ngời, tính cho ngời thứ i. Z:ngỡng nghèo. N:tổng dân số. Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 10 [...]... công tác XĐGN huyện Quản Bạ: Để công tác XĐGN trên địa bàn huyện Quản Bạ đợc lãnh chỉ đạo và tổ chức thực hiện đạt kết quả cao nhất, trong giai đoạn 200 5-2 010, cần chú trọng thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau: - Quán triệt thực hiện tốt chơng trình XĐGN giai đoạn 200 6-2 010, các chủ chơng chính sách của tỉnh về XĐGN Tập trung chỉ đạo, thực hiện có hiệu quả chơng trình XĐGN trên địa bàn huyện, ... đói giảm nghèo ở huyện quản bạ trong thời gian tới 200 6-2 010 I Quan điểm của tỉnh và phơng châm thực hiện nhiệm vụ xoá đói giảm nghèo của huyện Quản Bạ: 1 Quan điểm của tỉnh Hà Giang về XĐGN: - Quán triệt sâu sắc 6 quan điểm của Đảng về công tác xoá đói giảm nghèo vận dụng trong điều kiện cụ thể trong địa phơng, Hà Giang đề ra: + Khẳng định đói nghèo là chơng trình lớn của Đảng và nhà nớc ta, là nhiệm... thiếu số 2 Đặc điểm dân số xã hội: 2.1.Đặc điểm dân số lao động: Dân số Quản Bạ phân bố không đều giữa các xã, các vùng trong huyện Chủ yếu tập trung ở các xã vùng thấp, xã có nhiều điều kiện thuận lợi hơn cho sản xuấtvà sinh hoạt Tập trung ở các thung lũng, chân núi, cạnh Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 16 Đề tài nghiên cứu khoa học sông suối Một số sống rải rác trên các sờn núi Năm 2005, toàn huyện. .. cho ngời lao động là vấn đề cần thiết để chuyển dịch cơ cấu lao động giữa các ngành nghề nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế cần đợc quan tâm 2.2 Đặc điểm dân số dân tộc: Huyện Quản Bạ bao gồm 14 dân tộc anh em cùng chung sống Trong đó, dân tộc Hmông chiếm hơn 60%, đặc biệt: có dân tộc chỉ chiếm có khoảng 1% và dân tộc Pu y cả nớc chỉ có duy nhất ở huyện Quản Bạ - Hà Giang Hiện nay toàn huyện có 104thôn bản... 2005 Tổng số So sánh(%) Tổng số So sánh(%) 1 Tổng số xã 12 13 2 Số xã có điện 6 Số hộ đợc sử dụng điện 50 13 28 3 Số xã có đờng ô tô 12 100 7 12 5 6 Trong đó: Số xã có trờng cấp I đủ 5 lớp Số xã có trờng cấp II Số xã có trờng cấp III Số xã có chợ xã ,liên xã Số xã có trờng xây bằng gạch Số xã có trạm ytế 64,09 58.33 4 Trong đó đờng ô tô đến thôn bản Số xã có trờng cấp I 100 7 8 9 10 Tỷ lệ số hộ đợc... đó: -Hộ đói: 23.625 hộ,chiếm 24,4% -Hộ nghèo : 13.393 hộ chiếm 10.93% -Hộ TB: 44.277 hộ chiếm54,35% -Hộ khá: 14.212 hộ chiếm 14,55% -Hộ giàu: 4.916 hộ chiếm 5,03% *Mục tiêu XĐGN của Hà Giang trong thời giang tới nh sau: Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ V xác định mục tiêu tổng quát của chơng trình XĐGN tỉnh Hà giang nh sau: - Hết N2010 xoá xong hộ đói nói chung và các gia đình chính sách nói riêng -. .. của đồng bào các dân tộc huyện Quản Bạ Diện tích đất tự nhiên của toàn huyện là 54.989 ha Viên Thị Thu Tâm - Lớp: Thống kê 46A 15 Đề tài nghiên cứu khoa học Trong đó: - Đất nông nghiệp :8.771 ha - Đất lâm nghiệp: 24.185 ha - Đất chuyên dùng:164,56 ha - Đất ở: 423,04 ha - Đất cha sử dụng:21.495,4 ha Diện tích đất đã sử dụnglà: - Đất nông nghiệp: 8.771 ha Trong đó: + Đất cây hàng năm: 7.815 ha + Đất cây... động cụ thể từ huyện đến xã Ban XĐGN ở 13 xã, thị trấn đợc thành lập từ tháng 02.1996 đợc củng cố, đi vào hoạt động tổ chức giao ban hàng tháng từ huyện đến xã Huyện đã thành lập đợc quỹ XĐGN phù hợp với nhu cầu cần thiết 2 Quá trình thực hiện: 2.1 Thực hiện các chính sách: 2.1.1 Chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp cho ngời nghèo: Huyện Quản bạ thực hiện chính sách u tiên của nhà nớc đối với... xã hội tới hiện tợng đói nghèo tại huyện quản bạ: 1.Đặc điểm tự nhiên: 1.1.Vị trí địa lí: Quản bạ là một huyện miền núi phía Bắc tỉnh Hà Giang nằm trên cao nguyên đá vôi Đồng Văn Có vị trí địa lí từ 22 057 đến 23010vĩ Bắc, 10404033 đến 10500000 kinh đông Phía Tây và phía Bắc giáp Trung Quốc Phía Đông và Đông Bắc giáp huyện Yên Minh, phía Nam giáp huyện Vị Xuyên Quản Bạ có 12 xã và 1 thị trấn Trong đó... Quốc gia Quản Bạ có tổng diện tích tự nhiên là 54989ha Toàn huyện chia thành 2 tiểu vùng: - Tiểu vùng 1 gồm 3 xã:Đông Hà, Lùng Tám,Cán Tỷ, là tiểu vùng thấp của huyện ,có diện tích tự nhiên la16060 ha - Tiểu vùng 2 gồm 1 thị trấn và 9 xã còn lại có diện tích tự nhiên là 38929 ha 1.2.Địa hình : Quản Bạ là một trong bốn huyện vùng cao nằm trên cao nguyên đá vôi Đồng Văn, chỗ thấp nhất là xã Đông Hà nằm . nghiên cứu của đề tài chỉ tập trung vào " ;Một số vấn đề XĐGN ở huyện Quản Bạ - Hà giang& quot;. Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề tài gồm 3 phần. vậy, nghiên cứu vấn đề XĐGN tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế của huyện Quản Bạ trong những năm tới là một vấn đề hết sức quan trọng. Thực hiện đề tài này,