CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP Đề tài: Vận dụng phương pháp Thống Kê phân tích hiệu sản xuất kinh doanh Xí nghiệp may xuất Thanh Trì năm 2003-2004 =================== Lời mở đầu Trong xu hội nhập phát triển mạnh mẽ kinh tế giới, hiệu sản xuất kinh doanh yếu tố định tồn tại, mở rộng phát triển đơn vị sản xuất kinh doanh Với hệ thống thương mại phát triển toàn cầu, giao lưu hợp tác buộc đơn vị, nước phải cạnh tranh với tồn phần cịn lại giới Để tăng cường khả cạnh tranh đơn vị kinh tế phải nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh mình, làm tốt cơng tác Marketing khơng ngừng hồn thiện nâng cao chất lượng sản phẩm Thống Kê coi công cụ sắc bén để nhận thức tượng kinh tế xã hội, cho phép định lượng chất, gắn định lượng với định tính, phản ánh thực khách quan, làm sở định quản lý có thực tế hiệu Quản lý hoạt động dựa nhận thức vận dụng quy luật thực tế khách quan, Thống Kê có cơng cụ phong phú để phân tích nhận thức biểu chất, tính quy luật tượng làm sở cho việc định quản lý: kiểm kê, kiểm soát Muốn hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu ln phải cập nhật thơng tin hoạt động sản xuất tiêu thụ, Thống Kê cơng cụ ưu tú khơng thể thiếu, góp phần nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh Chính vậy, sau thời gian thực tập Xí nghiệp may xuất Thanh Trì, dựa kiến thức Thống Kê học trường, đề tài em lựa chọn “ Vận dụng phương pháp Thống Kê phân tích hiệu sản xuất kinh doanh Xí nghiệp may xuất Thanh Trì “ Bài viết gồm phần: • • • • Lời mở đầu • Kết luận Chương I: Khái niệm, ý nghĩa hiệu sản xuất kinh doanh Chương II: Hệ thống tiêu Thống Kê hiệu sản xuất kinh doanh Chương III: Vận dụng phương pháp Thống Kê phân tích hiệu sản xuất kinh doanh Xí nghiệp may xuất Thanh Trì sở số liệu Thống Kê hiệu chi phí Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP Chương I: Khái niệm, ý nghĩa hiệu sản xuất kinh doanh I Khái niệm hiệu kinh tế hiệu sản xuất kinh doanh Khái niệm chung Hiệu kinh tế vấn đề quan trọng lý thuyết thực tiễn Đảm bảo hiệu kinh tế vấn đề bao trùm thể chất lượng tồn cơng tác quản lý kinh tế suy cho quản lý kinh tế đảm bảo tạo kết cuối cùng, hiệu cuối trình kinh tế Dự thảo chiến lược ổn định phát triển kinh tế - xã hội nước ta rõ “ Hiệu kinh tế xã hội tiêu chuẩn quan trọng phát triển|” Các nhà kinh tế Thống Kê có nhiều quan điểm khác hiệu điều kiện lịch sử giác độ nghiên cứu từ nhiều phía khác Nhìn chung hiệu xem xét hai góc độ: hiệu sản xuất - kinh doanh hiệu kinh tế 1.1.Khái niệm hiệu kinh tế Hiệu kinh tế phạm trù kinh tế quan trọng biểu quan hệ so sánh kết kinh tế mà xã hội đạt với chi phí bỏ để đạt hiệu Vào buổi bình minh kinh tế học, đời sống kinh tế trị từ 500 năm trước công nguyên nhà tư tưởng Hy Lạp ý quan tâm đến hiệu quả, chủ yếu họ quan tâm đến phạm trù hiệu kinh tế: Theo Xanophon (427-355 trước CN) tính hiệu tập trung vào khả người hướng dẫn khả lãnh đạo tốt biến số việc quản lý Một nhà quản lý tốt phấn đấu gia tăng kích thước thặng dư kinh tế đơn vị giám sát, điều đạt kỹ năng, nguyên tắc kinh tế phân cơng lao động Ơng quy gia tăng sản lượng chất lượng sản phẩm vào nguyên tắc phân công lao động Theo Plato (427-327 trước CN) Thừa nhận chun mơn hố phân cơng lao động nguồn gốc hiệu suất Theo Aristotle ( 384-322 trước CN) phân phối công tạo hiệu kinh tế Các nhà kinh tế học thời kỳ trung cổ cho hiệu kinh tế tính thơng qua kết quả: A.Smith tác phẩm “Tìm kiếm chất nguồn gốc giàu có quốc gia” cho hiệu phản ánh thông qua tiền lãi lợi nhuận, lợi nhuận tiền lời tư thu nhập doanh nghiệp Tiền lãi xem đại diện lợi nhuận, tức coi hiệu kết đạt hoạt động kinh tế, doanh thu lợi nhuận Sức lao động người quốc gia nguồn gốc giàu có vốn liếng Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP tạo cải cần thiết cho đời sống xã hội Vì để sản xuất có hiệu cần phân cơng lao động tổ chức, ngành quốc gia Ogiephri ( nhà kinh tế người Pháp) đồng quan điểm Trong dự thảo phương pháp tính hệ thống tiêu hiệu kinh tế viện nghiên cứu khoa học thuộc uỷ ban kế hoạch nhà nước Liên Xô cũ xem hiệu kinh tế tốc độ tăng thu nhập quốc dân tổng sản phẩm xã hội Như hiệu đồng với tiêu phản ánh kết hoạt động sản xuất kinh doanh hoạc nhịp độ tăng tiêu Rõ rang quan điểm không hợp lý, Kết sản xuất kinh doanh tăng chi phí tăng hay mở rộng sử dụng nguồn lực sản xuất Nếu kết sản xuất mà có hai mức chi phí khác quan điểm có chung hiệu Hiệu kinh tế phạm trù kinh tế đặc biệt quan trọng, thuộc lĩnh vực hoạt động kinh tế, tiêu sản xuất biểu mức độ tiết kiệm chi phí đơn vị kết hữu ích mức tăng khối lượng kết hữu ích hoạt động sản xuất vật chất thời kỳ, góp phần làm tăng thêm lợi ích xã hội, kinh tế quốc dân Ưu điểm quan điểm gắn kết với chi phí, coi kết phản ánh trình độ sử dụng chi phí Nhưng nhược điểm chưa rõ ràng, chưa quán thiếu tính thực phương diện xác định tính tốn Cụ thể “chỉ tiêu so sánh biểu mức độ tiết kiệm chi phí đơn vị kết hữu ích” muốn biết mức độ tiết kiệm phải có hai phương án để so sánh phải có định mức, tiêu chuẩn để so sánh Điều có lĩnh vực kế hoạch chọn lọc phương án sản xuất dự án đầu tư Trong Thống Kê, đối tượng phạm vi thời gian không gian cụ thể có kết chi phí tương ứng, khó để biết mức độ tiết kiệm Quan điểm khái niệm hiệu kinh tế phải xuất phát từ chất tiêu chuẩn hiệu kinh tế, khái niệm hiệu kinh tế phải rõ trình độ sử dụng tiêu sản xuất kinh doanh nguồn vốn sản xuất, phải rõ kết cuối người lao động, doanh nghiệp xã hội Nói cách khác, khái niệm hiệu kinh tế phải bộc lộ rõ ràng chất hiệu kinh tế, bộc lộ rõ biểu mặt chất việc sử dụng yếu tố chi phí sản xuất kết thu Các nhà kinh tế học đại cho rằng: việc xác định chất khái niệm hiệu kinh tế phải xuất phát từ luận điểm triết học Mark, luận điểm lý thuyết hệ thống lý thuyết Thống Kê: Hiệu kinh tế phạm trù kinh tế quan trọng biểu quan hệ so sánh kết kinh tế mà xã hội đạt với chi phí bỏ để đạt kết Kết đem so sánh kết ban đầu, kết trung gian hay kết cuối Nó kết trực tiếp hay kết gián tiếp Chi phí chọn để so sánh bao gồm nhiều loại khác nhau: chi phí thường xuyên, chi phí lần (nguồn lực sản xuất xã hội) Tương ứng tiêu hiệu chi phí khác có tiêu hiệu khác nhau, có tác dụng phân tích khác Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP Theo quan điểm lý thuyết hệ thống hiệu phạm trù triết hcọ kinh tế phản ánh nhu cầu quy luật kinh tế tiết kiệm thời gian, quy luật nầyhọt động nhiều phương thức sản xuất phạm trù tồn nhiều phương thức sản xuất, đâu lúc người muốn hoạt động cách có hiệu Trong kinh tế, hiệu mục tiêu cuối mà mục tiêu phương tiện xuyên xuất hoạt động kinh tế Trong kế hoạch quản lý kinh tế nói chung hiệu quan hệ so sánh tối ưu đầu đầu vào, lợi ích lớn thu với chi phí định (hoặc kết định với chi phí nhỏ nhất) Trong Thống Kê, hiệu kinh tế tiêu đặc trưng kinh tế - kỹ thuật, xác định tỷ lệ so sánh đầu đầu vào hệ thống sản xuất xã hội Phản ánh trình độ sử dụng nguồn lực vào việc tạo lợi ích vật chất nhằm đạt mục tiêu kinh tế - xã hội Việc đạt tới mục tiêu kinh tế - xã hội (đạt tới hiệu mong muốn ) việc kế hoạch, lãnh đạo quản lý Thống Kê phục vụ cho cơng phản ánh trạng thái hệ thống mức độ hiệu đạt khứ, dạng thông số kinh tế-kỹ thuật hệ thống sản xuất xã hội Nhưng tiêu đặc trưng kinh tế - kỹ thuật hệ thống kinh tế xã hội tất tiêu hiệu việc pảhn ánh trình độ sử dụng nguồn lực xã hội vào sản xuất sản phẩm tiêu hiệu kinh tế mang tính chất tương đối Ở dạng khái quát nhất, hiệu đặc trưng kinh tế - kỹ thuật xác định tỷ lệ so sánh đầu đầu vào hệ thống Với sản xuất xã hội nói cụ thể phương diện Thống Kê: hiệu kinh tế phản ánh trình độ sử dụng nguồn lực xã hội sản xuất thông qua tiêu đặc trưng kinh tế - kỹ thuật xác định tỷ lệ so sánh tiêu phản ánh kết đạt kinh tế với tiêu phản ánh chi phí bỏ nguồn sản xuất huy động vào sản xuất 1.2 Khái niệm hiệu sản xuất kinh doanh Vấn đề hiệu sản xuất kinh doanh nhà khoa học sâu nghiên cứu từ năm 1930, đặc biệt tập trung nghiên cứu từ năm 1960 trở lại Có nhiều khái niệm đưa ra: Hiệu sản xuất kinh doanh mức độ hữu ích sản phẩm sản xuất ra, tức giá trị sử dụng khơng phải giá trị Theo quan điểm này, mức độ thoả mãn nhu cầu xã hội phụ thuộc vào tác dụng vật chất cụ thể giá trị trừu tượng Do thường bị lẫn lộn khái niệm hiệu kết kinh doanh, mục tiêu kinh doanh Kết thường phản ánh thu sau trình sản xuất kinh doanh, kết mục tiêu doanh nghiệp biểu đơn vị vật hay giá trị Hiệu phản ánh trình độ lợi dụng nguồn lực sản xuất, khơng thể đo đơn vị vật hay đơn vị giá trị mà phạm trù tương đối Trên phương diện tính tốn Thống Kê Chỉ tiêu hiệu tiêu tương đối cường độ, phản ánh đơn vị đầu vào tương ứng với đơn vị đầu Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP Nếu kết mục tiêu trình sản xuất hiệu phương tiện để đạt mục tiêu Trong kinh tế, hiệu mục tiêu cuối mà mục tiêu phương tiện xuyên xuất hoạt động kinh tế Ở cần phân biệt hiệu vai trò Hiệu nói chung hay hiệu sản xuất kinh doanh nói riêng có ý nghĩa lớn việc nâng cao mức sống nhân dân, phương tiện để đến thoả mãn mục tiêu cao không ngừng thoả mãn nhu cầu ngày tăng phát triển thành viên xã hội, thân hiệu mục tiêu mà phương tiện, phải xác định dạng cơng cụ khơng phải tác dụng cuối Hiệu sản xuất kinh doanh tăng trưởng kinh tế phản ánh qua nhịp độ tăng trưởng tiêu kinh tế Cách hiểu đứng phương diện biến động theo thời gian Hiệu cao có nhịp độ tăng tiêu cao Tức đơn vị sản xuất kinh doanh đạt hiệu kinh tế tiêu phản ánh kết sản xuất kinh doanh tăng theo thời gian, ví dụ Lợi nhuận doanh nghiệp năm 2005 so với năm 2003 tăng 1.2 lần, tức doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có hiệu Tuy nhiên quan điểm khơng tính đến việc chi phí sản xuất nguồn lực huy động tăng nhanh sao? Hơn điều kiện sản xuất năm khác năm trước, yếu tố bên bên ngồi kinh tế có ảnh hưởng khác nhau, việc năm gốc so sánh có ảnh hưởng lớn đến kết so sánh Nếu năm gốc bị mùa, thiên tai, cấm vận… kết kinh tế đạt thấp năm nghiên cứu có hiệu cao, với năm gốc khác có mức hiệu khác năm nghiên cứu Hiệu sản xuất kinh doanh tiêu xác định tỉ lệ so sánh kết chi phí, định nghĩa đưa cách xác lập tiêu hiệu khơng tốt lên chất vấn đề Nếu tỉ lệ so sánh kết chi phí mà kết lớn lớn chi phí tức doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có hiệu Hiệu sản xuất kinh doanh mức độ tiết kiệm chi phí mức độ tăng kết kinh tế, cách hiểu theo biểu chất khái niệm hiệu kinh tế mục tiêu phấn đấu tất đơn vị sản xuất kinh doanh giảm chi phí sản xuất, nâng cao kết Hiệu sản xuất kinh doanh mức tăng kết sản xuất kinh doanh lao động hay mức doanh lợi vốn sản xuất kinh doanh, theo cách hiểu hiệu sản xuất kinh doanh quy tiêu tổng hợp cụ thể đó, hiệu cận biên đơn vị chi phí Hiệu sản xuất kinh doanh hiệu tài doanh nghiệp: coi hiệu sản xuất kinh doanh hiệu tài doanh nghiệp tức muốn đề cập đến mối quan hệ lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp nhận chi phí mà doanh nghiệp bỏ để có lợi ích kinh tế Quan điểm với nhà đầu tư xét hiệu dự án đầu tư không với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh Vì hiệu tài liên quan đến Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP thu chi có liên quan trực tiếp nhà đầu tư chi phí khai thác hàng năm khơng xét đến yếu tố khấu hao tài sản giá trị thể chi phí đầu tư, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, chi phí khấu hao yếu tố chi phí Theo P Samueleson W.Nordaus cho rằng: “Hiệu mối quan tâm kinh tế học - có lẽ mối quan tâm trung tâm nhất” Hiệu nghĩa khơng lãng phí, hiệu sản xuất kinh doanh diễn xã hội tăng sản lượng hàng hố mà khơng cắt giảm sản lượng hàng hố khác Một kinh tế có hiệu giới hạn khả sản xuất Thực chất quan điểm đề cập đến khía cạnh phân bổ có hiệu nguồn lực sản xuất xã hội Trong cách hiểu này, rõ ràng phân bổ nguồn lực kinh tế cho đạt việc sử dụng nguồn lực đường giới hạn khả sản xuất làm cho kinh tế có hiệu rõ ràng xét phương diện lý thuyết mức hiệu kinh tế cao mà kinh tế đạt Xét giác độ lý thuyết hiệu sản xuất kinh doanh đạt đường giới hạn lực sản xuất doanh nghiệp Tuy nhiên để đạt mức hiệu sản xuất kinh doanh cịn nhiều điều kiện, cịn địi hỏi phải dự báo định sản xuất theo quy mô phù hợp với cầu thị trường Giới hạn khả sản xuất đặc trưng tiêu tổng sản lượng tiềm năng, mức sản lượng cao đạt điều kiện cơng nghệ lao động định, đơi cịn gọi “ sản lượng điều kiện có nhiều cơng ăn việc làm” Tỷ lệ tổng sản lượng thực tế tổng sẩn lượng tiềm tiêu hiệu Chỉ tiêu tuyệt đối chênh lệch sản lượng tiềm sản lượng thực tế phần sản phẩm tiềm mà xã hội không sử dụng được, bị lãng phí Theo quan điểm hiệu thể so sánh mức thực tế mức tối đa sản lượng, tỷ lệ so sánh gần có hiệu quả, mức độ Hiệu sản xuất xác định theo tiêu hiệu tuyệt đối tức là: Hiệu sản xuất = Kết - chi phí Quan điểm thừa nhận người ta cho quan điểm nhầm lẫn phạm trù hiệu sản xuất kinh doanh với mô tả chêng lệch kết hao phí nguồn lực Chênh lệch kết - chi phí ln số tuyệt đối phản ánh mức độ đạt mặt nên mang chất kết q trình sản xuất kinh doanh khơng phản ánh đượ trình độ lợi dụng nguồn lực Hiệu sản xuất kinh doanh yếu tố có ảnh hưởng lớn đến kinh tế, cần có khái niệm bao qt tất mặt biểu nó: Hiệu sản xuất kinh doanh phạm trù kinh tế, phản ánh trình độ khai thác nguồn lực trình tái sản xuất nhằm thực mục tiêu kinh doanh doanh nghiệp, tiêu tương đối biểu quan hệ so sánh kết sản xuất kinh doanh với chi phí sản xuất kinh doanh ( hiệu dạng thuận), ngược lại quan hệ so sánh chi phí sản xuất kinh doanh Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP với kết sản xuất kinh doanh (hiệu dạng nghịch) Các tiêu hiệu sản xuất kinh doanh dạng thuận cịn gọi tiêu suất, dạng nghịch gọi suất tiêu hao Hiệu sản xuất kinh doanh biểu tập trung phát triển kinh tế theo chiều sâu, phản ánh trình độ khai thác nguồn lực trình độ chi phí nguồn lực q trình tái sản xuất nhằm thực mục tiêu kinh doanh Phát triển kinh tế theo chiều rộng huy động nguồn lực vào sản xuất kinh doanh, tăng thêm vốn, bổ xung lao động kỹ thuật, mở mang nghành nghề, xây dựng thêm nhiều xí nghiệp, tạo nhiều mặt hàng Phát triển kinh tế theo chiều sâu đẩy mạnh cách mạng khoa học kỹ thuật công nghệ sản xuất, tiến nhanh lên đại hố nâng cao trình độ sử dụng nguồn lực, trú trọng chất lượng sản phẩm dịch vụ, phát triển kinh tế theo chiều sâu nhằm nâng cao hiệu kinh tế Như hiệu sản xuất kinh doanh thước đo ngày trở nên quan trọng tăng trưởng kinh tế chỗ dựa để đánh giá việc thực mục tiêu kinh tế doanh nghiệp thời kỳ 1.3 Phân biệt hiệu sản xuất kinh doanh hiệu kinh tế Từ khái niệm cho thấy: hiệu kinh tế có nội dung rộng hơn, khơng kết kinh tế mà mà kết xã hội đạt tức hiệu kinh tế sản xuất xã hội bao gồm hiệu kinh tế hiệu xã hội Trong hiệu sản xuất kinh doanh phạm trù kinh tế phản ánh trình độ khai thác nguồn lực trình tái sản xuất nhằm thực mục tiêu kinh doanh doanh nghiệp, nói cách khác hiệu sản xuất kinh doanh phận hiệu kinh tế Hiệu sản xuất kinh doanh mối quan tâm hàng đầu doanh nghiệp nhà đầu tư, hiệu kinh tế mối quan tâm toàn xã hội Hiệu sản xuất kinh doanh xem xét quan điểm doanh nghiệp hiệu kinh tế xem xét theo quan điểm xã hội Hiệu sản xuất kinh doanh xem xét theo quan điểm phận, hiệu kinh tế đưcợ xem xét quan, điểm tổng thể Quan hệ hiệu sản xuất kinh doanh hiệu kinh tế quan hệ lợi ích phận lợi ích tổng thể Một mối quan hệ thống có mâu thuẫn Phân loại hiệu sản xuất kinh doanh 2.1 Theo tác dụng hiệu sản xuất kinh doanh -Hiệu kinh tế: phản ánh trình độ lợi dụng nguồn lực để đạt mục tiêu kinh tế thời kỳ biểu qua tiêu phản ánh kết sản xuất kinh doanh doanh nghiệp như: lợi nhuận, giá trị gia tăng… -Hiệu xã hội : phản ánh trình độ lợi dụng nguồn lực sản xuất xã hội nhằm đạt mục tiêu xã hội định, biểu qua số lao động giải việc làm, nâng cao phúc lợi xã hội, cải thiện điều kiện lao động, vệ sinh môi trường… Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP -Hiệu an ninh, quốc phòng: sức mạnh kinh tế quốc gia góp phần vào làm tăng thêm sức mạnh an ninh quốc phòng -Hiệu đầu tư: biểu qua dự án đầu tư hay thu hút vốn đầu tư nước ngoài, kết thu từ dự án đầu tư, dự án đầu tư tăng thêm… -Hiệu môi trường: doanh nghiệp sản xuất kinh doanh gây tác dụng ảnh hưởng đến môi trường, ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực, nhiên nói đến hiệu mơi trường thường nhắc đến ảnh hưởng tích cực hoạt động sản xuất kinh doanh, ví dụ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh áp dụng công nghệ sạch… 2.2 Theo nội dung tính tốn: -Hiệu dạng thuận: Kết đầu Hiệu kinh tế = Chi phí đầu vào -Hiệu dạng nghịch: Chi phí đầu vào Hiệu kinh tế = Kết đầu 2.3 Theo phạm vi tính: chia thành -Hiệu toàn phần (hay hiệu đầy đủ): tính chung cho tồn kết tồn chi phí yếu tố tính chung cho tổng nguồn lực -Hiệu đầu tư tăng thêm( hay cận biên): tính cho phần đầu tư tăng thêm kết tăng thêm thời kỳ tính tốn 2.4 Theo hình thái biểu hiện: -Hiệu ẩn: góp phần thực mục tiêu xã hội -Hiệu hiện: thể qua tiêu kết sản xuất kinh doanh Hiện doanh nghiệp thường tính hiệu sản xuất kinh doanh dạng Quan điểm tiêu chuẩn đánh giá hiệu Phương diện khái quát, theo quan điểm triết học, tiêu chuẩn chủ yếu để nhận rõ thực tế khách quan, đảm bảo nhận thức xác vật tượng nghiên cứu phân biệt sai Chúng thường tiêu tiêu thức để đánh giá hệ thống có hoạt động phù hợp với mục tiêu hay không Tiêu chuẩn theo nghĩa khái quát tiêu thức (tínhchất, nét đặc trưng) đặc biệt để đánh giá tiêu thức khác phù hợp với điều kiện định, hay “ngưỡng” mức để kết luận có hiệu hay khơng tiêu hiệu xét Ở phương diện kinh tế việc xác định cột mốc, mức phức tạp, tuỳ thuộc phương diện xem xét quan điểm nhìn nhận người nghiên cứu, mục đích, chất cảu hệ thống kinh tế Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP xem xét Trong lĩnh vực kinh tế tiêu chuẩn mang tính chất tương đối, co dãn, linh hoạt theo hoàn cảnh khách quan chủ quan định Điều lý giải cho việc người ta nói đến số tiêu chuẩn hiệu lằmcn đánh giá hoạt động kinh tế Vì mang tính chất định tính nhiều định lượng Hiện tồn nhiều quan điểm khác tiêu chuẩn đánh giá hiệu 3.1 Bản chất tiêu chuẩn đánh giá hiệu kinh tế a Bản chất hiệu kinh tế - xã hội nâng cao hiệu kinh tế sản xuất xã hội, thực yêu cầu quy luật tiết kiệm thời gian, biểu trình độ sử dụng nguồn lực xã hội Nó có ý nghĩa quan trọng yêu cầu tăng trưởng phát triển kinh tế nói riêng phát triển xã hội lồi người nói chung C Mark cho rằng: hiệu hay quy luật tiết kiệm thời gian quy luật có tầm quan trọng đặc biệt, tồn nhiều phương thức sản xuất, hoạt động người tuân theo quy luật đó, định động lực phát triển lực lượng sản xuất, tạo điều kiện phát triển văn minh xã hội nâng cao đời sống loài người qua thời đại Nâng cao hiệu kinh tế xã hội yêu cầu khách quan tất hình thái kinh tế Để đảm bảo hiệu kinh tế sản xuất xã hội cần đảm bảo tồn hữu cảu ba loại lợi ích: lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể lợi ích xã hội Xã hội quan tâm đến GO, GDP tăng GO GDP sở để xác định hiệu theo quan điểm xã hội Ngồi phân tích hiệu kinh tế - xã hội thông qua tiêu: Tăng thu ngân sách: doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh phải có nhiệm vụ nộp thuế cho ngân sách nhà nước nhiều hình thức, nộp thuế quyền lợi nghĩa vụ người, doanh nghiệp: thuế doanh thu, thuế lợi tức, thuế đất, thuế VAT… Nhà nước sử dụng khoản thu để chi cho hoạt động phát triển kinh tế quốc dân lĩnh vực phi sản xuất, phân phối lại thu nhập… Tạo công ăn việc làm nâng cao mức sống cho người lao động: tạo việc làm cho người lao động, doanh nghiệp làm ăn có hiệu góp phần nâng cao mức sống cho người lao động Xét giác độ kinh tế việc nâng cao mức sống cho người dân thể qua tiêu như: tăng thu nhập bình quân đầu người, tăng đầu tư sản xuất, tăng phúc lợi xã hội… Tái phân phối phúc lợi xã hội: phát triển không đồng mặt kinh tế vùng lãnh thổ tầng lớp dân cư yếu tố chủ quan khách quan như: địa lý kinh tế, nguồn lực, tài nguyên… phổ biến, hiệu kinh tế góp phần xố bỏ cách biệt này, phân phối lại lợi ích xã hội b Một số nhà kinh tế cho tiêu chuẩn hiệu nội hàm phạm trù hiệu quả, biểu chất phạm trù hiệu kinh tế Nói cách khác họ quan niệm tiêu chuẩn hiệu đồng nghĩa với nội dung hiệu Tiêu chuẩn hiệu kinh tế phản ánh dạng chung phạm trù hiệu kinh tế Tiêu chuẩn hiệu kinh tế biểu gián tiếp thông qua hệ thống tiêu Trần Thị Chinh Thống Kê 44A CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP Nếu tiêu chuẩn biểu mặt lượng hiệu kinh tế hệ thống tiêu biểu đặc trưng số lượng hiệu kinh tế Dưới chủ nghĩa xã hội, tiêu chuẩn hiệu kinh tế sản xuất xã hội tiết kiệm lao động xã hội hay nói khác tăng suất lao động xã hội Theo giải thích Mark: “ Sự tăng lên sức sản xuất xã hội hay suất lao động hiểu nói chung thay đổi cách thức lao động, thay đổi làm rút ngắn thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất hàng hố cho số lượng lao động mà lại có sức sản xuất nhiều giá trị sử dụng hơn” Người rõ: “ suất lao động tăng lên biểu chỗ phần lao động sống giảm bớt phần lao động khứ tăng lên, tăng lên tổng số lao động chứa hàng hố giảm hay nói cách khác lao động sống giảm bớt nhiều lao động khứ tăng lên” Có quan điểm cho rằng: tiêu chuẩn hiệu hiệu tối ưu xác định phương pháp tối ưu, tức mức kỳ vọng hướng tới mức tối đa kết có thể, tiêu chuẩn hiệu dẫn tư tưởng hoạt động kinh tế, Max hiệu quả, Min chi phí mà khơng rõ phải coi hiệu Tiêu chuẩn hiệu mà người ta mong đợi Ở cấp vi mô, nhà kinh tế tư chủ nghĩa số nhà kinh tế khác nước chủ nghĩa xã hội coi tiêu chuẩn hiệu tiêu chuẩn lợi nhuận, có lợi nhuận có hiệu quả, thua lỗ khơng có hiệu quả, lợi nhuận nhiều hiệu cao Có ý kiến cho tiêu chuẩn hiệu biểu biến đổi phù hợp động thái tiêu kết quả, phải so sánh với năm trước tiêu hiệu tăng giảm nào, tiêu suất lao động, mức tăng kết đồng chi phí… tăng so với kỳ trước hiệu quả, tiêu thuận (sự tăng lên chúng hợp quy luật) tiêu chuẩn hiệu alf xu hướng tăng; tiêu nghịch (theo nghĩa giảm chúng theo thời gian hợp quy luật) tiêu chuẩn hiệu xu hướng giảm Ví dụ: Chỉ tiêu hiệu Tiêu chuẩn hiệu Mức suất lao động bình quân (W) W → Max Hiệu vốn sản xuất (HNV) HNV → Max Mức tiền lương cho đơn vị sản phẩm (TL) TL → Min Tiêu hao vật chất cho đơn vị sản phẩm (NVN) NVN→ Min Giá thành đơn vị sản phẩm (Z) Z → Min Những xu hướng động thái làm tiêu chuẩn cho tiêu hiệu mang tính chất định tính Max hay Min mà khơng rõ mức độ xu hướng đó, cần có tăng lên được, cịn cụ thể tăng phần trăm không định trước Xu hướng Min giảm khơng cần biết, chưa kể xác đĩnhu hướng Max, Min cần có chưa dựa vào sở phân tích khoa học quy luật tác động nội trình sản xuất Quan Trần Thị Chinh 10 Thống Kê 44A Chuyên đề thực tập Thống Kê 44A R M R M R M R L1 = Vcd Vcd = Vcd Vcd × Vcd Vcd R L RVcd M Vcd RVcd0 M Vcd RVcd0 M Vcd 0.066 × 0.0095 0.066 × 0.0095 0.053 × 0.0095 I Rl = 1.2 = = × (lần) 0.053 × 0.0096 0.053 × 0.0095 0.053 × 0.0096 0.0006 0.0006 0.000503 I Rl = 1.2 = = × (lần) 0.0005 0.000503 0.0005 I Rl = 1.2 = 1.19 × 1.006 (lần) I Rl = ∆Rl = 0.0001 = 0.000097 + 0.000003 (tỷ đồng) Ta thấy rằng: Tỷ suất lợi nhuận lao động xí nghiệp may xuất Thanh Trì năm 2004 tăng 1.2 lần so với năm 2003 ảnh hưởng nhân tố: Do tỷ suất lợi nhuận vốn cố định xí nghiệp năm 2004 tăng 1.19 lần so với năm 2003 làm tỷ suất lợi nhuận lao động tăng tương ứng 0.000097 tỷ đồng Do ảnh hưởng mức trang bị vốn cố định cho lao động năm 2004 tăng 1.006 lần, làm cho tỷ suất lợi nhuận lao động tăng thêm 0.000003 tỷ đồng Như vậy, tỷ suất lợi nhuận vốn cố định có ảnh hưởng lớn đến tỷ suất lợi nhuận lao động mức trang bị vốn cố định cho lao động Hiệu sử dụng quỹ phân phối lần đầu xí nghiệp may xuất Thanh Trì Bảng 8: Hiệu sử dụng quỹ phân phối lần đầu xí nghiệp may xuất Thanh Trì năm 2004 so với năm 2003 Chỉ tiêu công thức Đơn vị Kỳ Kỳ báo i tính tính gốc cáo (lần) GO Năng suất quỹ phân phối 2.723 2.819 1.034 HV = V lần đầu tính theo GO VA Năng suất quỹ phân phối 1.197 1.220 1.019 HV = V lần đầu tính theo VA NVA Năng suất quỹ phân phối 1.038 1.040 1.002 HV = V lần đầu tính theo NVA DT Năng suất quỹ phân phối 2.803 2.888 1.0295 HV = V lần đầu tính theo DT M Tỷ suất lợi nhuận quỹ 0.038 0.040 1.059 RV = phân phối lần đầu V Nguồn số liệu: Bảng cân đối kế toán báo cáo tài năm 2003-2004 xí nghiệp may xuất Thanh Trì Hiệu sử dụng quỹ phân phối lần đầu xí nghiệp may xuất Thanh Trì phản ánh thơng qua tiêu: Năng suất quỹ phân phối lần đầu tính theo GO, suất quỹ phân phối lần đầu tính theo VA, suất quỹ phân phối lần đầu tính theo NVA, suất quỹ phân phối lần đầu tính theo DT, tỷ suất lợi nhuận quỹ phân phối lần đầu Kết cho thấy tiêu có tốc độ phát triển i > phản ánh tình hình sử dụng quỹ phân phối lần đầu xí Trần Thị Chinh 75 Thống Kê 44A Chuyên đề thực tập Thống Kê 44A nghiệp may xuất Thanh Trì năm 2004 nhanh so với năm 2003 tốc độ phát triển GO(1.286), VA(1.267), NVA (1.246), DT (1.281), M(1.315) nhanh tốc độ phát triển quỹ lương Đây điều kiện cần để nâng cao đời sống công nhân, điều kiện để tăng mức lương tốc độ tăng kết sản xuất nhanh tốc độ tăng lao động quỹ lương Phân tích Thống Kê hiệu kinh tế tổng hợp hoạt động sản xuất kinh doanh xí nghiệp may xuất Thanh Trì Để phân tích hiệu kinh tế tổng hợp hoạt động sản xuất kinh doanh ta phân tích tiêu hiệu sau: -Phân tích nguyên nhân gây biến động hiệu suất sử dụng tổng vốn hay suất tổng vốn theo doanh thu (HTV) ảnh hưởng nhân tố: Hiệu suất sử dụng vốn cố định hay suất vốn cố định theo doanh thu (H Vcd) tỷ trọng vốn cố định tổng vốn (dVcd) HTV= HVcd dVcd Từ số liệu bảng 1: Vcd dVcd = TV Ta có: dVcd1 =0.44; dVcd0 = 0.47 Từ bảng số liệu 3:HVcd1 = 4.769; HVcd0 = 3.893 Hệ thống số: I HTV = H TV H d H d H d = Vcd Vcd = Vcd Vcd × Vcd Vcd H TV H Vcd d Vcd H Vcd0 d Vcd H Vcd0 d Vcd 4.769 × 0.44 4.769 × 0.44 3.893 × 0.44 I HTV = 1.141 = = × (lần) 3.893 × 0.47 3.893 × 0.44 3.893 × 0.47 2.1 2.1 1.71 I HTV = 1.141 = = × (lần) 1.84 1.71 1.84 I HTV = 1.141 = 1.23 × 0.93 (lần) ∆Htv = 0.26 = 0.39 + - 0.13 (tỷ đồng) Từ kết thu ta nhận thấy rằng: Hiệu suất sử dụng tổng vốn năm 2004 tăng 1.141 lần so với năm 2003 tương ứng với 0.26 tỷ đồng, ảnh hưởng nhân tố: Do Hiệu suất sử dụng vốn cố định năm 2004 tăng 1.23 lần so với năm 2003 làm cho hiệu suất sử dụng tổng vốn tăng 0.39 tỷ đồng Do tỷ trọng vốn cố định cấu tổng vốn năm 2004 giảm 0.07 lần làm cho hiệu suất sử dụng tổng vốn giảm 0.13 tỷ đồng Như để nâng cao hiệu sử dụng tổng vốn cần phải nâng cao hiệu sử dụng vốn cố định, xí nghiệp may Thanh Trì cần đầu tư vào vốn cố định, giảm tỷ trọng vốn cố định cấu làm cho hiệu sử dụng tổng vốn giảm Trần Thị Chinh 76 Thống Kê 44A Chuyên đề thực tập Thống Kê 44A -Phân tích ảnh hưởng nhân tố: Tỷ suất lợi nhuận vốn cố định, tỉ trọng vốn cố định tổng vốn tổng vốn bình quân đến biến động lợi nhuận M = HVcd.dVcd.TV Từ số liệu bảng ta có: HVcd1 = 0.066; HVcd0 = 0.053 Từ số liệu bảng ta có: dVcd1 = 0.44; dVcd0 = 0.47 TV1 = 38.805; TV0 = 34.536 (tỷ đồng) Hệ thống số: IM = H d TV H d TV H d TV H d TV M1 = Vcd Vcd 1 = Vcd Vcd 1 × Vcd Vcd 1 × Vcd Vcd M H Vcd d Vcd TV0 H Vcd0 d Vcd TV1 H Vcd0 d Vcd TV1 H Vcd d Vcd TV0 I M = 1.315 = 0.066 × 0.44 × 38.805 0.053 × 0.44 × 38.805 0.053 × 0.47 × 38.805 × × (lần) 0.053 × 0.44 × 38.805 0.053 × 0.47 × 38.805 0.053 × 0.47 × 34.536 1.135 0.905 0.967 I M = 1.315 = × × (lần) 0.905 0.967 0.863 I M = 1.315 = 1.254 × 0.936 × 1.120 (lần) ∆M = 0.272 = 0.23 + - 0.062 + 0.104 (tỷ đồng) Lợi nhuận xí nghiệp may xuất Thanh Trì năm 2004 tăng 1.315 lần so với năm 2003 tương ứng với 0.272 tỷ đồng ảnh hưởng nhân tố: Do tỷ suất lợi nhuận vốn cố định xí nghiệp năm 2004 tăng 1.254 lần so với năm 2003 làm cho lợi nhuận tăng tương ứng 0.23 tỷ đồng Do Tổng vốn năm 2004 tăng 1.120 lần so với năm 2003 làm cho lợi nhuận tăng 0.104 tỷ đồng Do tỷ trọng vốn cố định tổng vốn giảm làm cho lợi nhuận xí nghiệp giảm 0.062 tỷđồng Như giảm tỷ trọng vốn cố định cấu tổng vốn làm cho tốc độ tăng lợi nhuận xí nghiệp giảm, để tăng hiệu sử dụng tổng vốn tăng lợi nhuận, xí nghiệp cần phải nâng cao hiệu sử dụng nguồn vốn tăng tỷ trọng vốn cố định cấu tổng vốn III Phân tích hiệu sản xuất kinh doanh xí nghiệp may xuất Thanh Trì Phương pháp phân tích trạng thái tĩnh Phân tích trạng thái tĩnh phương pháp phân tích theo tiêu chuẩn có sẵn, thời điểm xác định đưa để đánh giá doanh nghiệp kinh doanh có hiệu hay khơng Các tiêu phân tích tổng hợp có phạm vi không gian thời gian rộng Nhằm đẩy mạnh đổi quản lý có hiệu loại hình doanh nghiệp thời kỳ đổi hồ nhập vào kinh tế thị trường, Chính phủ đưa tiêu chí hiệu sản xuất kinh doanh doanh nghiệp để phân loại doanh nghiệp nhà nước Một doanh nghiệp coi kinh doanh có hiệu đảm bảo tiêu chuẩn: Trần Thị Chinh 77 Thống Kê 44A Chuyên đề thực tập Thống Kê 44A -Bảo toàn phát triển đượcvốn sản xuất, trích khấu hao TSCĐ theo quy định hành Theo tiêu chuẩn xí nghiệp may xuất Thanh Trì đảm bảo đủ tiêu chuẩn doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, năm 2003 tổng vốn xí nghiệp 34.536 tỷ đồng, năm 2004 tổng vốn kinh doanh xí nghiệp 38.805 tỷ đồng tăng 1.124 lần So với số vốn thành lập khoảng 29 tỷ đồng cho thấy xí nghiệp bảo tồn phát triển có hiệu vốn kinh doanh Các tiêu tỷ suất lợi nhuận trước thuế doanh thu 0.01934 (năm 2003) 0.019941(năm 2004) cho thấy lợi nhuận xí nghiệp so với doanh thu tăng Phương pháp khấu hao TSCĐ xí nghiệp phương pháp khấu hao tuyến tính -Kinh doanh có lãi, nộp đủ tiền thu sử dụng vốn thành lập đủ quỹ doanh nghiệp: dự phòng tài chính, trự cấp việc làm cho người la, đầu tư phát triển, quỹ khen thưởng phúc lợi…Là cờ đầu ngành dệt may xuất khẩu, xí nghiệp may xuất Thanh Trì năm 2004 có mức lãi 1.135 tỷ đồng tăng 1.315 lần so với năm 2003, xí nghiệp thành lập quỹ trợ phòng trợ cấp việc làm, quỹ khen thưởng, phúc lợi, quỹ quan lý cấp trên, quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phịng tài Tổng quỹ đến cuối năm 2003 1.926 tỷ đồng, cuối năm 2004 1.291 tỷ đồng, năm 2003 giảm 0.194 tỷ đồng cho khen thưởng phúc lợi, đồng thời tăng 0.877 tỷ đồng cho ccác quỹ phát triển kinh doanh, dự phòng phúc lợi, khen thưởng Năm 2004 giảm 0.145 tỷ đồng cho quỹ khen thưởng, phúc lợi, tăng 0.913 tỷ cho quỹ phát triển kinh doanh, tài chính, khen thưởng… -Trả đầy đủ khoản nợ đến hạn Xí nghiệp may xuất Thanh Trì Năm 2004 tổng khoản nợ đến cuối kỳ 22 tỷ, nợ ngắn hạn 17 tỷ, dài hạn tỷ, khơng có nợ q hạn Khả toán nợ hành năm 2004 0.96 lần, năm 2003 1.56 lần, nợ ngắn hạn năm 2004 1.23 lần, năm 2003 1.11 lần khả toán nợ dài hạn năm 2004 5.35 lần, năm 2003 3.66 lần -Nộp đầy đủ tiền BHXH, BHYT cho người lao động theo quy định -Nộp đầy đủ khoản thuế theo luật định Tổng thuế phải nộp năm 2004 1.5 tỷ, nộp 1.61 tỷ nợ kỳ trước 0.150 tỷ, nợ đến cuốikỳ 0.037 tỷ -Trả lương cho người lao động tối thiểu mức bình quân doanh nghiệp địa bàn, mức lương bình qn xí nghiệp 960.000đồng, mức tương đối cao địa bàn Thành phố Hà Nội Như so sánh kết hoạt động xí nghiệp với tiêu chuẩn đưa ta thấy xí nghiệp may xuất doanh nghiệp kinh doanh có hiệu Mặc dù với cấu kinh tế thị trường ngày gay gắt, với trình mở cửa, cạnh tranh thị trường ngày liệt, Xí nghiệp ln trọng vấn đề đảm bảo nâng cao chất lượng sản phẩm, tiến độ giao hàng, nhằm nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh Trần Thị Chinh 78 Thống Kê 44A Chuyên đề thực tập Thống Kê 44A Phương pháp phân tích trạng thái động Phân tích hiệu sản xuất kinh doanh dạng động phương pháp so sánh trị số tiêu hiệu tính theo thời gian Bằng cách sử dụng số tương đối số tuyệt đối phân tích (Phần II.1) phản ánh hiệu tăng xí nghiệp may xuất Thanh Trì IV Vận dụng phương pháp Thống Kê phân tích ảnh hưởng hiệu đến kết chi phí sản xuất kinh doanh xí nghiệp may xuất Thanh Trì Ảnh hưởng hiệu đến kết sản xuất kinh doanh Hiệu sản xuất kinh doanh nhân tố cư làm tăng kết sản xuất kinh doanh Mức tăng, giảm kết sản xuất, kinh doanh tỷ lệ thuận với tiêu hiệu đầy đủ dạng thuận Có thể sử dụng phương pháp số nhân tố để phân tích ảnh hưởng hiệu đến kết quả: Số tương đối: I KQ ( H ) = H 1CP1 × 100 H CP1 Số tuyệt đối ∆ KQ(H) = (H1-H0)CP1 = ∆H.CP1 Nếu Ikq(H) > 100, ∆KQ(H)> Phản ánh nhờ phấn đấu nâng cao hiệu sử dụng chi phí nên làm tăng kết sản xuất kinh doanh Mức tăng, giảm kết sản xuất kinh doanh theo ảnh hưởng đồng hiệu sử dụng yếu tố chi phí qui mơ yếu tố chi phí xác định thơng qua việc phân tích nhân tố rút từ phương trình hiệu đầy đủ dạng thuận Từ công thức H = KQ ta có KQ = H.CP CP Sử dụng phương pháp số để phân tích ảnh hưởng tỷ suất lợi nhuận đến Tổng vốn ta có: M × 100 => M = H TV × TV TV TV H TV IM = × 100 H TV 2.05.38.805 79.55 × 100 = × 100 = 114.5 % IM = 1.79.38.805 69.46 ∆M = (H1-H0) TV = ∆H TV = 10.089 tỷ đồng IH = Như nhờ việc phấn đấu nâng cao hiệu sử dụng tổng vốn xí nghiệp may xuất Thanh Trì tăng lợi nhuận 10.089 tỷ đồng Tương tự vậy, phân tích ảnh hưởng hiệu sản xuất kinh doanh đến kết sản xuất kinh doanh dựa vào mơ hình liên hệ với chi phí Trần Thị Chinh 79 Thống Kê 44A Chuyên đề thực tập Thống Kê 44A Ảnh hưởng hiệu đến chi phí sản xuất kinh doanh Mức tiết kiệm ( hay lãng phí ) chi phí sản xuất kinh doanh ( chi phí theo nguồn lực chi phí thường xuyên) tỷ lệ nghịch với tiêu hiệu đầy đủ dạng nghịch Nếu tiêu hiệu đầy đủ dạng nghịch giảm tới mức tối thiểu cần thiết theo điịnh mức theo chuẩn mực so sánh suất tiêu hao chi phí thấp mức hiệu sử dụng chi phí sản xuất kinh doanh cao Mơ hình cho phép xác định quy mơ chi phí tiết kiệm giảm suất tiêu hao chi phí: Số tương đối: I CP ( H ') = H '1 KQ1 × 100 H ' KQ1 Số tuyệt đối: ∆CP(H’) = (H’1 – H’0) KQ1 = ∆H’ KQ1 Nếu ICP(H’)