NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG —***— BÙI QUANG SƠN ĐƠ LA HĨA NỀN KINH TẾ TẠI VIỆT NAM: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHAP LUẬN VĂN THẠC SỸ HÀ NỘI NĂM 2018 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG -*** - BÙI QUANG SƠN ĐƠ LA HĨA NỀN KINH TẾ TẠI VIỆT NAM: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Chuyên ngành: Tài - Ngân hàng Mã số: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SỸ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS, TIẾN SỸ ĐÀO MINH PHÚC HÀ NỘI NĂM 2018 ⅛ íf LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sỹ “Đơ la hóa kinh tế Việt Nam: Thực trạng giải pháp ” tác giả nghiên cứu thực Các số liệu Luận văn thu thập từ thực tế có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy, xử lý trung thực khách quan Tác giả xin tự chịu trách nhiệm tính xác thực tham BÙI QUANG SƠN DANH MỤC LỜI CÁC CẢM CHỮ ƠNVIẾT TẮT Trước tiên, Em xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý Thầy, Cô Trường Học viện Ngân hàng trang bị cho Em nhiều kiến thức phong phú thiết thực cho công việc Em thời gian qua Em chân thành gửi lời cảm ơn tới Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đào Minh Phúc hướng dẫn hoàn thành Luận văn Sau cùng, Em xin chân thành cảm ơn đến người bạn, người đồng nghiệp người thân tận tình hỗ trợ, góp ý giúp đỡ Em suốt thời gian STT học Ký hiệu Chữ viết đầy đủ NHNN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng Trung ương TCTD Tơ chức tín dụng FCD Tiền gửi băng ngoại tệ "6 M2 Tơng phương tiện tốn CSTT Chính sách tiền tệ VND Đồng Việt Nam ^9 USD Đô la Mỹ lõ ICOR Hệ số đầu tư tăng trưởng lĩ IDI Đầu tư trực tiếp nước ngồi 12 WTO Tơ chức Thương mại Thế giới BÙI QUANG SƠN ST T TEN DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Hình 2.1: FCD/M2 Việt Nam giai đoạn 1990- 2õĩ6 TRANG 3õ DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ 3ĩ Bảng 2.1: Tỷ lệ FCD/M2 Việt Nam giaiBẢNG, đoạn 1990-2ÕĨ6 Bảng 2.2: Khôi lượng tiền gửi băng USD (FCD) ngân hàng Việt Nam giai đoạn 1990-2ÕĨ6 33 Hình 2.2: Tín dụng ngoại tệ/M2 Việt Nam giai đoạn 19902õĩ6 34 Hình 2.3: So sánh tỷ lệ FCD/M2 Việt Nam Trung Quôc 36 "6 Bảng 2.3: Các tiêu phản ánh rủi ro mât giá VND 38 ~7 Hình 2.4: Chỉ sơ CPI Việt Nam so với nước khu vực 39 Hình 2.5: Tỷ lệ tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2004-2ÕĨ6 42 ^9 Bảng 2.4: Tỷ lệ tăng trưởng tín dụng ngoại tệ giai đoạn 2õõ42õĩ6 43 lõ Bảng 2.5: Tình hình thu hút vơn đầu tư nước ngồi giai đoạn Ĩ99Õ-2ÕĨ6 46 lĩ Hình 2.6: Tăng trưởng GDP từ năm 2007-2ÕĨ6 48 12 Bảng 2.6: Hệ sô ICOR Việt Nam giai đoạn 1990-2ÕĨ6 49 13 Hình 2.7: Cán cân thương mại Việt Nam giai đoạn 2ÕÕÕ-2ÕĨ6 5Õ 14 Hình 2.8: Lượng kiều chuyển Việt Nam 24 năm (19912õĩ6) 55 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐƠ LA HĨA NỀN KINH TẾ TỔNG QUAN VỀ ĐÔ LA HĨA NỀN KINH TẾ 1.1Định nghĩa la hóa 1.2Phân loại la hóa 1.2.1 vào hình thức mức độ la hóa Căn 1.2.2 theo hình thức thể Căn 1.3 tiêu chí đo lường mức độ la hóa Các NGUN NHÂN CỦA ĐƠ LA HĨA NỀN KINH TẾ 14 2.1 yên nhân kinh tế vĩ mô (nguyên nhân bản) Ngu 2.2 yên nhân khn khổ pháp lý, sách, chế qu ản lý Ngu 2.3 Nguyên nhân chế điều hành tỷ giá thiếu linh hoạt thị trường ngoại hối chưa phát triển 2.4 yên nhân công cụ đầu tư đồng nội tệ hiệu qu ả 2.5 TÁC ĐỘNG CỦA ĐƠ LA HĨA ĐẾN NỀN KINH TẾ Ngu Các nguyên nhân khác 3.1Tác động tích cực 3.2Tác động tiêu cực 11 4.CÁC BIỆN PHÁP CHỐNG ĐƠ LA HĨA NỀN KINH TẾ 4.1Chống la hóa dựa sách vĩ mô 14 14 4.3.Các biện pháp chống đô la hóa khác 17 4.3.1 Các biện pháp thường xuyên thất bại 17 4.3.2 Một số biện pháp đạt kết 17 5.KINH NGHIỆM VỀ CHỐNG ĐÔ LA HÓA NỀN KINH TẾ CỦA MỘT SỐ NƯỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM 18 5.1 nghiệm chống la hóa kinh tế số' nước Kinh 18 5.2 học kinh nghiệm cho Việt Nam Bài 20 Kết luận Chương 21 CHƯƠNG THỰC TRẠNG ĐƠLA HĨA TẠI VIỆT NAM 22 THỰC TRẠNG ĐƠ LA HĨA TẠI VIỆT NAM 22 1.1 qt chung la hóa Việt Nam Khái 23 1.1.1 Thực trạng la hóa tiền gửi (FCD/M2) 23 1.1.2 Thực trạng tiền gửi USD 26 1.1.3 Thực trạng la hóa tiền vay (tín dụng ngoại tệ/M2) 26 1.2 chuyển đổi vị đồng tiền Việt Nam (VND) Tính 30 1.3 c trạng sử dụng ngoại tệ Việt Nam Thự 32 1.3.1 động mua bán ngoại tệ tự Hoạt 33 1.3.2 mượn ngoại tệ kinh tế Vay 35 1.3.3 i tệ sử dụng góp vốn đầu tư trực tiếp vào Việt Nam Ngoạ 37 1.4 Các hoạt động khác liên quan đến la hóa 45 NGUN NHÂN CỦA ĐƠ LA HĨA TẠI VIỆT NAM 2.1 ên nhân kinh tế vĩ mô 47 Nguy 40 4.2 hàng Nhà nước Việt Nam với hoạt động chống đô la hóa kinh tế Ngân 55 4.3 h giá kết chống đơla hóa kinh tế Việt Nam Đán 58 4.3.1 đạt Kết 58 4.3.2 chế nguyên nhân Hạn 59 KẾT LUẬN CHƯƠNG 60 CHƯƠNG GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ ĐÔ LA HÓA TẠI VIỆT NAM 61 1.QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỤC TIÊU VỀ CHỐNG ĐƠ LA HĨA NỀN KINH TẾ TẠI VIỆT NAM 61 1.1 Quan điểm 61 1.2 Định hướng 61 1.3 Mục tiêu 62 2.GIẢI PHÁP HẠN CHẾ ĐƠ LA HĨA TẠI VIỆT NAM 63 2.1Nhóm giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô 63 2.2 m giải pháp phát triể’n thị trường tài Nhó 66 2.3 m giải pháp hành Nhó 68 2.4 70 Nhóm giải pháp khác 2.4.1 Các giải pháp liên quan đến hệ thống toán Việt Nam 70 2.4.2 Các giải pháp nhằm thúc đẩy cải cách thị trường tài 71 2.4.3 Các giải pháp khác 71 3.KIẾN NGHỊ 72 3.1 Đối với Quốc hội 72 3.2 Đố'i với Chính phủ 72 bán ngoại tệ cho ngân hàng có nguồn thu mua có nhu cầu hợp lý, đảm bảo khoản ngoại tệ, bình ổn tỷ giá, đáp ứng yêu cầu ổn định, phát triển sản xuất kinh doanh; (viii) Điều hành linh hoạt cơng cụ lãi suất để kiểm sốt lạm phát theo mục tiêu Quốc hội Chính phủ đề ra; đảm bảo hài hòa lợi ịch người gửi tiền, TCTD khách hàng vay mức chênh lệch hợp lý lãi suất VND với lãi suất USD NHNN quy định mức trần lãi suất huy động USD mức thích hợp mối tương quan hợp lý với lãi suất thị trường quốc tế để hạn chế tình trạng găm giữ ngoại tệ, tăng nguồn ngoại tệ cho thị trường; (ix) Tiếp tục trì sách cho vay ngoại tệ người cư trú theo hướng thu hẹp dần đối tượng phép cho vay ngoại tệ phù hợp với chủ trương Chính phủ; đẩy mạnh việc chuyển dần quan hệ huy động/cho vay ngoại tệ nước TCTD sang quan hệ mua/bán ngoại tệ - Chính sách Tài khóa (Bộ Tài đầu mối, phối hợp với Bộ KH&ĐT, NHNN bộ, ngành, địa phương): (i) Điều hành sách tài khóa chặt chẽ, phấn đầu tăng thu, tiết kiệm chi để giảm bội chi ngân sách nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mơ Phối hợp chặt chẽ với CSTT trì vững ổn định kinh tế vĩ mô cân đối vĩ mô; (ii) Áp dụng khung tiêu trung hạn theo hướng bước giảm dần bội chi ngân sách nhà nước mức 4,5% GDP vào cuối năm 2015 khoảng 4% GDP giai đoạn 2016-2020; (iii) Khơng thực phát hành trái phiếu phủ ngoại tệ nước để hỗ trợ giảm tình trạng la hóa; (iv) Chính sách thuế thu nhập từ nguồn nội tệ ngoại tệ theo hướng ưu đãi thu từ nguồn nội tệ nhằm tăng tính hấp dẫn nội tệ; (vi) Thực nghiêm kỷ luật tài khóa, tăng cường quản lý chi nâng cao hiệu sử dụng khoản chi ngân sách; (vii) Tập trung nguồn thu ngoại tệ NSNN hình thức bán lại cho NHNN - Nợ cơng (Bộ Tài đầu mối, phối hợp với Bộ KH&ĐT, NHNN bộ, ngành, địa phương): (i) Ban hành đầy đủ, đồng văn quy phạm 64 năm 2020 không 65% GDP; nợ Chính phủ khơng q 55% GDP nợ nước ngồi quốc gia không 50% GDP Đảm bảo tiêu tỷ lệ dự trữ ngoại hối nhà nước so với tổng dư nợ nước ngắn hạn hàng năm 200%; (iii) Nâng cao hiệu huy động sử dụng vốn vay nước ngồi, hạn chế việc Chính phủ vay thương mại nước bảo lãnh cho doanh nghiệp Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay có hiệu để đảm bảo khả trả nợ; (vi) Tập trung phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ nội tệ phát triển thị trường tài nội tệ; (v) Tăng cường hiệu quản lý nợ Tập đồn, Tổng Cơng ty Nhà nước nhằm nâng cao hiệu hoạt động thực tốt vai trò doanh nghiệp Nhà nước, củng cố tăng cường lực, tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm Tập đồn, Tổng Cơng ty doanh nghiệp Nhà nước - Chính sách thương mại (Bộ Công thương đầu mối, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ KH&ĐT, NHNN bộ, ngành, địa phương): (i) Khắc phục tình trạng nhập siêu, tăng cường xuất khẩu, giảm nhập khẩu, hạn chế tình trạng thâm hụt cán cân vãng lai tiến tới cân cán cân thương mại theo đó, phấn đấu tốc độ tăng trưởng xuất hàng hóa bình qn 11-12%/năm thời kỳ 2011-2020; (ii) Xuất cần định hường phát triển theo mơ hình tăng trưởng bền vững hợp lý chiều rộng chiều sâu, vừa mở rộng quy mô xuất vừa trọng nâng cao giá trị gia tăng xuất khẩu; (iii) Chuyển dịch cấu hàng hóa xuất cách hợp lý theo hướng cơng nghiệp hóa, đại hóa, tập trung nâng cao tỷ trọng sản phẩm xuất có giá trị gia tăng cao, sản phẩm chế biến, sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao, sản phẩm thân thiện với mơi trường cấu hàng hóa xuất khẩu; (iv) Tăng cường hoạt động ngoại giao kinh tế để mở rộng thị trường xuất khẩu; phát triển hệ thống quan xúc tiến thương mại khu vực thị trường lớn tiềm năng; tổ chức xây dựng bước phát triển hệ thống phân phối hàng 65 hội hóa đầu tư phát triển; huy động nguồn vốn thành phần kinh tế chế hình thức thích hợp để phát triển kinh tế- xã hội; khuyến khích hình thức đầu tư đối tác công- tư (PPP), đầu tư nhân đầu tư nước vào sở hạ tầng; (iii) Từng bước nghiên cứu hồn thiện hình thức hợp tác công tư cách đa dạng BOT,BT, hợp đồng chuyển nhượng phù hợp với đặc điểm điều kiện phát triển kinh tế Việt Nam thời gian tới; (iv) Ban hành hướng dẫn phân bổ, quản lý, thực giám sát việc giải ngân vốn ODA, vốn vay ưu đãi, tập trung ưu tiên ngành, lĩnh vực địa bàn khó khăn; xây dựng thực kế hoạch trung hạn tăng cường lực quản lý sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi theo hướng chuyên nghiệp bền vững; (iv) Tăng cường theo dõi giám sát thơng qua việc hồn thiện hệ thống thông tin quản lý liệu vốn ODA vốn vay ưu đãi; xây dựng số thống kê quốc gia vốn vay ODA ký kết, giải ngân Tăng cường quản lý, giám sát đánh giá hoạt động đầu tư trực tiếp nước Việt Nam (FDI) đầu tư nước ngoài; xử lý nghiêm trường hợp vi phạm pháp luật đầu tư nước ngoài, sử dụng đất đai, tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường.; (v) Nâng cao hiệu đầu tư trực tiếp nước ưu tiên, khuyến khích loại hình đầu tư có gắn với chuyển giao cơng nghệ cao, đầu tư công nghệ cao, sản xuất hàng xuất khẩu.Tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho đầu tư, đồng thời đảm bảo mục tiêu an sinh xã hội, chống nhiễm mơi trường, đảm bảo quốc phịng, an ninh - Tăng cường hiệu quản lý nợ Tập đồn, Tổng Cơng ty Nhà nước (cần có phối hợp chặt chẽ Bộ, Ngành Bộ Tài chịu trách nhiệm chính): nhằm nâng cao hiệu hoạt động thực tốt vai trò doanh nghiệp Nhà nước; củng cố, tăng cường lực, tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm Tập đồn, Tổng Cơng ty doanh nghiệp Nhà nước, (i) Các Bộ quản lý ngành giám sát Tập đồn, Tổng Cơng ty thuộc Bộ, UBND tỉnh giám sát Tập đồn, Tổng Cơng ty thuộc ngành, ngành giám sát công ty mẹ cổ phần Tăng cường tiến hành kiểm soát, kiểm toán Tổng Cơng ty, Tập đồn Nhà nước để đánh giá xử lý kịp thời khoản nợ tồn đọng, nợ xấu; (ii) Các Tập đoàn kinh tế Nhà nước, Tổng Cơng ty Nhà nước cần có ban kiểm sốt để giám sát tình hình tài Tập đồn, Tổng Cơng ty nhằm đảm bảo lợi ích Cơng ty chủ sở hữu Nhà nước 2.2 Nhóm giải pháp phát triển thị trường tài chính: Các giải pháp đưa theo hướng: (i) Tạo lợi ích kinh tế thấp hạn chế gây bất tiện sử dụng ngoại66tệ, đồng thời xây dựng sách theo hóa có giao dịch ngoại tệ Các giải pháp cụ thể sau: (i) Phát triển thị trường nợ cơng, nợ Chính phủ nợ nước ngồi quốc gia minh bạch hiệu quả; (ii) Phát triển thị trường cơng cụ phái sinh phịng ngừa rủi ro tỷ giá; (iii) Kiểm sốt chặt chẽ có hiệu thị trường ngoại tệ thị trường vàng Thực sách thu hẹp dần đối tượng tiến tới xóa bỏ sách huy động/cho vay ngoại tệ người cư trú phù hợp với chủ trương Chính phủ; đẩy mạnh việc chuyển quan hệ huy động/cho vay ngoại tệ nước sang quan hệ mua/bán ngoại tệ; (iv) Giám sát, quản lý chặt chẽ giao dịch ngoại tệ thị trường hàng hóa, sàn hàng hóa nước (nơng lâm sản Việt Nam); hoạt động đầu tư trực tiếp nước Việt Nam (FDI) đầu tư nước ngồi; hình thức hợp tác cơng tư (như BOT,BT, PPP, hợp đồng chuyển nhượng ) đầu tư nước vào sở hạ tầng Thị trường thương mại điện tử, thị trường giao dịch đồng tiền bitcoin đồng tiền ảo tương tự khác 3.3.3 Nhóm giải pháp tỷ giá quản lý ngoại hối Các giải pháp đưa theo hướng: (i) Tạo lợi ích kinh tế thấp hạn chế gây bất tiện sử dụng ngoại tệ, đồng thời xây dựng sách theo hướng tăng lợi ích nắm giữ sử dụng VND (ii) Giảm tình trạng găm giữ ngoại tệ yếu tố đầu cơ, thiếu lòng tin vào đồng nội tệ hay thiếu cơng cụ phịng ngừa biến động tỷ giá, giải pháp lộ trình cụ thể: (1) Giai đoạn trước mắt (2017-2018): - Sử dụng cơng cụ quy định an tồn nhằm làm giảm tính “hấp dẫn” việc nắm giữ, kinh doanh ngoại tệ tạo lợi ích kinh tế lớn cho VND: (i) Thu hẹp trạng thái ngoại tệ: Thu hẹp đối tượng cho vay USD tăng lãi suất cho vay USD nhằm khuyến khích dân chúng bán USD để gửi VND; doanh nghiệp chuyển từ vay ngoại tệ sang vay nội tệ Quy định trạng thái ngoại tệ phù hợp loại hình, quy mơ phạm vi hoạt động TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; (ii) Tăng yêu cầu đảm bảo khoản khoản tiền gửi ngoại tệ: Nghiên cứu quy định đảm bảo khoản khoản tiền gửi ngoại tệ TCTD; bảo đảm trì tỷ lệ khả chi trả 100% đồng đô la Mỹ loại ngoại tệ quy đổi đồng đô la Mỹ TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; (iii) Siết chặt yêu cầu chấp định giá khoản vay ngoại tệ Do giá trị khoản vay ngoại tệ phát sinh từ rủi ro tỷ giá; (iv) Sử dụng công cụ dự trữ bắt buộc với tỷ lệ hợp lý điều kiện cụ thể kinh tế để điều hành sách tiền tệ phù hợp với mục tiêu chống đơla 67 phương pháp trích lập dự phịng rủi ro việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro hoạt động TCTD chi nhánh NHNN; (vi) Quy định giới hạn tỷ lệ cân đối đồng tiền TCTD - Điều hành tỷ giá linh hoạt hai chiều theo tín hiệu thị trường nhằm giảm bớt tình trạng găm giữ ngoại tệ - Chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp thu nhập từ nguồn nội tệ ngoại tệ theo hướng ưu đãi thu từ nguồn nội tệ nhằm tăng tính hấp dẫn nội tệ (2) Giai đoạn từ 2019- 2020: Tiếp tục thực biện pháp giai đoạn trước, nghiên cứu vận dụng với liều lượng mạnh hơn, thận trọng hơn: - Củng cố phát triển thị trường ngoại hối, đặc biệt thị trường phái sinh để phòng ngừa rủi ro hối đối cho doanh nghiệp Tập trung hồn thiện sở pháp lý liên quan đến giao dịch hối đoái thị trường ngoại tệ Việt Nam (các quy định tỷ giá kỳ hạn, giao dịch kỳ hạn, hoán đổi, ) tạo điều kiện bước phát triển nghiệp vụ giao dịch phái sinh; Từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý thị trường phái sinh phù hợp với Luật Các tổ chức tín dụng, thông lệ quốc tế thực tế Việt Nam nhằm mục tiêu phòng ngừa, hạn chế rủi ro lãi suất đa dạng hóa sản phẩm tài - Thực chế tỷ giá hối đoái thả có kiểm sốt với mức độ linh hoạt cao 2.3 Nhóm giải pháp hành chính: Các giải pháp đưa theo hướng: (i) Tạo thuận tiện sử dụng đồng nội tệ thông qua việc cải thiện hệ thống toán, khả chuyển đổi đồng ngoại tệ, (ii) Tăng cường quản lý ngoại hối chặt chẽ theo lộ trình đặc biệt giám sát dịng vốn ngắn hạn, xóa bỏ sách huy động cho vay ngoại tệ Các giải pháp lộ trình thực cụ thể sau: (1) Giai đoạn trước mắt (2017-2018): - Hạn chế cho vay ngoại tệ đối tượng vay hạn mức vay, cho 68 - Hạn chế tối đa việc sử dụng dự trữ ngoại hối nhà nước cho nhu cầu chi ngân sách nhà nước; Tập trung nguồn thu ngoại tệ NSNN hình thức bán lại cho NHNN nhằm củng cố dự trữ ngoại hối Nhà nước - Ngăn chặn xử lý nghiêm hoạt động kinh doanh vàng, thu đổi ngoại tệ trái pháp luật niêm yết giá hàng hóa dịch vụ USD Tăng cường khâu tra, kiểm soát phối hợp liên ngành, đặc biệt công an, quản lý thị trường với ngành ngân hàng - Cần xây dựng triển khai công cụ, mơ hình giám sát rủi ro thị trường, rủi ro tín dụng rủi ro khoản, áp dụng công nghệ thông tin tiên tiến để thực giám sát loại rủi ro này; thiết lập khuôn khổ quản trị rủi ro độc lập thực thi cách đầy đủ, có hiệu - Hồn thiện khn khổ pháp lý hoạt động ngoại hối Tiếp tục xây dựng triển khai thực văn hướng dẫn Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung số điều Pháp lệnh Ngoại hối 2005, cụ thể: (i) Tiếp tục nghiên cứu, xây dựng triển khai thực Thông tư hướng dẫn Nghị định nhằm nâng cao hiệu sử dụng dự trữ ngoại hối nhà nước; (ii) Tiếp tục hoàn thiện văn quy phạm pháp luật quản lý ngoại hối nhằm tập trung nguồn ngoại tệ vào hệ thống ngân hàng, hạn chế sử dụng ngoại tệ lãnh thổ Việt Nam, quản lý chặt chẽ hoạt động đại lý thu đổi ngoại tệ; (iii) Tiếp tục hoàn thiện quy định xử lý vi phạm hành hành vi niêm yết, toán ngoại tệ, góp phần hạn chế việc niêm yết, tốn ngoại tệ lãnh thổ Việt Nam - Tổng kết, đánh giá tình hình thực Quyết định số 98/2007/QĐ-TTg ngày 4/7/2007 việc phê duyệt đề án nâng cao tính chuyển đổi đồng Việt Nam khắc phục tình trạng la hóa kinh tế Từ đề xuất giải 69 thực giao dịch toán VND tổ chức cung ứng dịch vụ toán đơn vị chấp nhận tốn theo lộ trình phù hợp - Cơng khai lộ trình thực để TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, doanh nghiệp người dân chủ động điều chỉnh phương thức kế hoạch kinh doanh phù hợp, tránh tổn thất, thua lỗ khơng đáng có - Siết chặt quy định quản lý để khắc phục tình trạng bn lậu (2) Giai đoạn từ 2019-2020 Tiếp tục thực định hướng hạn chế (i) cho vay ngoại tệ với đối tượng thu hẹp quy định chặt chẽ hơn; (ii) nhận tiền gửi ngoại tệ, khoản tiền gửi khơng có lãi suất lãi suất thấp; (iii) Tiếp tục hồn thiện khn khổ pháp lý, chế, sách phát triển sở hạ tầng hoạt động toán, hệ thống toán; tăng cường vai trò quản lý NHNN hệ thống toán Phối hợp chặt chẽ thực thi sách chống la hóa kinh tế với sách kinh tế vĩ mơ khác, đặc biệt điều hành sách tiền tệ, sách tài khóa, sách đầu tư thương mại Chính phủ Trong điều kiện cân đối vĩ mô cân bằng, ổn định; kinh tế tăng trưởng theo hướng bền vững; thâm hụt ngân sách mức an toàn; lạm phát kiểm soát mức thấp, số giải pháp cần tập trung thực như: Từng bước tiến tới chấm dứt giao dịch không cần thiết ngoại tệ; Siết chặt quy định để khắc phục tình trạng bn lậu Khơng thực phát hành trái phiếu Chính phủ ngoại tệ nước Chuyển hồn tồn từ quan hệ tín dụng sang quan hệ mua bán ngoại tệ 2.4 Nhóm giải pháp khác 2.4.1 Các giải pháp liên quan đến hệ thống toán Việt Nam - Đối với hệ thống tốn nội tệ: Tiếp tục củng cố, hồn thiện hệ thống toán, hỗ trợ phát triển dịch vụ tốn khơng dùng tiền mặt thơng qua việc xây dựng, hồn thiện khn khổ pháp lý, chế, sách phù hợp - Đối với hệ thống tốn ngoại tệ: Xây dựng, hồn thiện khn khổ pháp lý, sở hạ tầng cho toán ngoại tệ liên ngân hàng tăng cường vai trò quản lý, giám sát NHNN hệ thống tốn tăng cường vai trị quản lý, giám sát NHNN hệ70thống toán nhằm phát triển có 2.4.2 Các giải pháp nhằm thúc đẩy cải cách thị trường tài - Đa dạng hóa cơng cụ tài nội tệ nhằm thỏa mãn nhu cầu đầu tư đa dạng nhà đầu tư, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển thị trường tài - Cơ cấu lại thị trường chứng khoản đảm bảo phát triển hiệu quả, đồng bộ, cân đối thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu, thị trường công cụ phái sinh Xây dựng chế kết nối thị trường tiền tệ với thị trường vốn, thị trường bảo hiểm - Từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý thị trường phái sinh phù hợp với Luật TCTD, thông lệ quốc tế thực tế Việt Nam nhằm mục tiêu phòng ngừa, hạn chế rủi ro lãi suất đa dạng hóa sản phẩm tài - Tập trung hồn thiện sở pháp lý liên quan đến giao dịch hối đoái thị trường ngoại tệ Việt Nam (các quy định tỷ giá kỳ hạn, giao dịch kỳ hạn, hoán đổi ) tạo điều kiện bước phát triển nghiệp vụ giao dịch phái sinh - Xây dựng thể chế cho phép thành lập hoạt động tổ chức đầu tư quỹ hưu trí tự nguyện, quỹ đầu tư bảo hiểm, quỹ tương hỗ với công cụ đầu tư nhằm đa dạng hóa hình thức đầu tư nhằm thu hút nguồn nội tệ sẵn có, giảm thiểu việc mua bán ngoại tệ nhằm mục đích găm giữ, đầu - Xác định vai trị TCTD, cơng ty bảo hiểm đầu tư vào thị trường chứng khoán, theo đo có tiêu chí đảm bảo an tồn tài phịng ngừa rủi ro với liên thơng khối thị trường - Nghiên cứu lộ trình tăng tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngồi thị trường chứng khốn Việt Nam theo cam kết quốc tế (WTO hiệp định thương mại đầu tư song phương khu vực) - Tạo điều kiện sở hạn tầng tiện lợi cho hoạt động giao dịch nhà đầu tư, bao gồm thủ tục đăng ký mã số giao dịch nhà đầu tư nước 2.4.3 Các giải pháp khác 71 ngắn hạn Tạo điều kiện hạ tầng tiện lợi cho hoạt động giao dịch cho nhà đầu tư, bao gồm thủ tục đăng ký mã số giao dịch nhà đầu tư nước ngồi - Đa dạng hóa cơng cụ tài nội tệ, xây dựng thể chế cho phép thành lập hoạt động tổ chức đầu tư quỹ hưu trí tự nguyện, quỹ đầu tư bảo hiểm, quỹ tương hỗ, với công cụ đầu tư để đa dạng hóa hình thức đầu tư nhằm thu hút nguồn nội tệ sẵn có, giảm thiểu việc mua bán ngoại tệ nhằm mục đích găm giữ, đầu - Cải thiện hệ thống thơng tin báo cáo giao dịch hối đối thị trường nhằm kịp thời có số liệu theo dõi, giám sát hoạt động thị trường phục vụ công tác điều hành tỷ giá thị trường ngoại hối - Cơ cấu lại thị trường chứng khoán đảm bảo phát triển hiệu quả, đồng bộ; cân đối thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu, thị trường cơng cụ tài phái sinh Xây dựng chế kết nối thị trường tiền tệ với thị trường vốn, thị trường bảo hiểm - Có biện pháp thơng tin tun truyền để nâng cao lịng tin người dân đồng VND, hạn chế sử dụng ngoại tệ lãnh thổ, đa dạng hóa đồng tiền toán quốc tế KIẾN NGHỊ Để thực giải pháp trên, nhằm hạn chế tình trạng la hóa Việt Nam, qua thực tiễn cơng tác q trình học tập, nghiên cứu thời gian qua, tác giả xin đề xuất số kiến nghị quan chức liên quan, có tác động trực tiếp đến việc triển khai giải pháp nêu 3.1 Đối với Quốc hội: Tập trung nghiên cứu, thông qua định hướng phát triển kinh tế xã hội giai đoạn, Ban hành, sửa đổi bổ sung luật, pháp lệnh liên quan đến việc xây dựng thực thi sách chống la hóa kinh tế như: Nhóm dự án xây dựng (i) Luật ngân hàng: Luật sửa đổi bổ sung Luật TCTD, Luật NHNN năm 2010 Luật BHTG Xây dựng Dự Luật cho tổ chức hoạt động TCTD hợp tác xã; Dự Luật Các hệ thống toán; (ii) Các luật phân phối, quản lý, sử 72 - Chỉ đạo bộ, ngành, địa phương phối hợp chặt chẽ với NHNN tích cực triển khai xây dựng thực thi sách, biện pháp, giải pháp chống la hóa kinh tế 3.3 Đối với Bộ, Ngành: Bộ Tài - Giám sát chặt chẽ tình trạng nợ cơng, đảm bảo kiểm sốt có hiệu quy mơ,tốc độ gia tăng chất lượng nợ cơng, nợ nước ngồi - Sớm hoàn thiện, ban hành văn pháp luật nhằm tăng cường quản lý kinh tế vĩ mô Luật đầu tư công, Luật Ngân sách (sửa đổi, bổ sung) - Hạn chế tiến tới chấm dứt chế huy động vốn ngoại tệ Chính phủ cho vay lại ngoại tệ từ nguồn vốn vay nước - Áp dụng giải pháp để phát triển thị trường tài nội tệ, đặc biệt thị trường chứng khốn nhằm tạo mơi trường đầu tư cho cá nhân tổ chức kinh tế, thu hút vốn để phát triển kinh tế - Thực có hiệu “Chiến lược nợ cơng nợ nước quốc gia giai đoạn 2011-2020 tầm nhìn đến năm 2030” Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quyết định số 958/QĐ0TTG ngày 27/7/2012 Bộ Kế hoạch Đầu tư - Tập trung phát triển mạnh ngành, nghề mũi nhọn, then chốt đủ khả cạnh tranh để tạo động lưc phát triển mạnh xuất khẩu, công nghiệp chế biến hỗ trợ thay hàng nhập - Tăng cường giải pháp thu hút quản lý dòng vốn FDI đảm bảo cho phát triển kinh tế - Triển khai có hiệu giải pháp Đề án:” Định hướng thu hút, quản lý sử dụng vốn ODA khoản vốn ưu đãi khác nhà tài trợ thời kỳ 20112015” Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quyết định số 106/QĐ-TTg ngày 19/1/2012 Bộ Công thương - Chuyển dịch cấu hàng hóa xuất hợp lý theo hướng cơng nghiệp hóa, đại hóa, tập trung nâng nhanh tỷ trọng sản phẩm xuất có giá trị gia 73 - Phát triển quản lý thị trường hàng hóa, sàn hàng hóa nước theo định hướng giám sát, quản lý chặt chẽ giao dịch có sử dụng ngoại tệ phù hợp với chủ trương, đường lối Chính phủ nhằm chống la hóa kinh tế - Phát triển quản lý chặt chẽ thị trường thương mại điện tử, thị trường giao dịch đồng tiền bitcoin đồng tiền ảo tương tự khác giao dịch phù 74 KẾT LUẬN Ngày nay, tác động trình hội nhập kinh tế ngày sâu rộng, Những tác động tồn cầu hóa diễn ra, rào cản hay bãi bỏ quy định quản lý nhà nước tiền tệ, ngân hàng tạo thách thức q trình chống la hóa kinh tế Các nhân tố tác động gây la hóa ln biến động khơng ngừng thay đổi Chúng thay đổi sức ép từ q trình tồn cầu hóa tác động tới thị trường thị trường tài chính, thị trường tiền tệ số thị trường hàng hóa gây nhiều khó khăn cho nhà hoạch định sách kinh tế vĩ mơ nói chung sách tiền tệ nói riêng Trong phạm vi nghiên cứu Đề tài, nghiên cứu, luận làm rõ thực trạng la hóa diễn kinh tế, tác động tích cực, tiêu cực nguyên nhân tượng kinh tế Việt Nam Từ đó, đề xuất nhóm giải pháp nhằm hạn chế, khắc phục tình trạng la hóa Việt Nam thời gian tới Nghiên cứu từ cuối năm 2011 đến nay, tình trạng la hóa có xu hướng giảm mạnh Nhưng với mở cửa hội nhập quốc tế khu vực tài xu hội nhập kinh tế diễn ngày mạnh mẽ, việc hạn chế đẩy lùi tình trạng la hóa nhiệm vụ khó khăn NHNN bộ, ngành liên quan Điều gợi mở hướng thúc đẩy trình cải cách, đổi trong điều hành sách kinh tế nói chung sách tiền tệ nói riêng nhanh hơn, rộng chuyên sâu Từ nghiên cứu đó, Đề tài đề xuất số nhóm giải pháp vĩ mơ cần thực chặt chẽ, đồng phải coi điều kiện tiên quyết, tảng cho việc chống đơla hóa như: Chính sách tiền tệ, sách tài khóa, quản lý nợ cơng, sách thương mại, đầu tư; Nhóm giải pháp phát triển thị trường tài chính; Nhóm giải pháp tỷ giá quản lý ngoại hối; Nhóm giải pháp hành chính; Các giải pháp liên quan đến hệ thống tốn Việt Nam nhóm giải pháp cần có kế hoạch triển khai đồng bộ, thống từ Quốc hội, Chính phủ, Bộ ngành, địa phương để bước hạn chế, kiểm soát, đẩy lùi khống chế tình trạng la hóa kinh tế Thực tế tình trạng la hóa kinh tế xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nước nước ngoài, kết nghiên cứu Đề tài nhiều hạn chế, phần tác giả chưa có kinh nghiệm nghiên cứu khoa học Nên cố gắng lựa chọn đối tượng, phạm vi để phân tích, đánh giá, bố trí, xắp xếp, tổng hợp đơi chỗ cịn rời rạc, tính thống chưa cao, Tuy nhiên, với kết này, nghiên cứu cố gắng đưa nhận định, phân tích, 75 vực khác liên quan để làm sở đề xuất, kiến nghị giải pháp chống la hóa kinh tế Do thời gian kiến thức hạn chế nên luận văn cịn thiếu sót, tác giả hy vọng nhận góp ý Thầy/Cơ để có sở hồn thiện Tác giả xin chân thành cảm ơn Thầy/Cô Trường Học viện Ngân hàng, đặc biệt Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đào Minh Phúc giúp đỡ, động viên, khuyến khích 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt Cục Đầu tư nước ngồi, Tình hình đầu tư trực tiếp nước ngồi năm 1990 - 2016; TS Nguyễn Đại Lai (2008), Các giải pháp chống Đơla hóa, Báo Kinh tế, HN TS Lê Quốc Lý (2004), Quản lý ngoại hối điều hành tỷ giá hối đoái Việt Nam, NXB Thống kê; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Báo cáo thường niên 2000- 2016; Nhóm PV chuyên đề (2013), Chống la hóa: Hiệu dựa vào sách tiền tệ, Thời báo Ngân hàng; Nhóm PV chun đề (2013), Ổn định vĩ mơ, tảng chống la hóa, Thời báo Ngân hàng; Nghị định 160/2006/NĐ-CP ngày 28/12/2006 quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh ngoại hối; Pháp lệnh Ngoại hối Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 01/6/2006; Quyết định số 98/2007/QĐ-TTg ngày 04 tháng năm 2007 Thủ tướng Chính phủ, Đề án Nâng cao tính chuyển đổi đồng tiền Việt Nam, khắc phục tình trạng la hóa kinh tế; 10.Ủy ban Nhà nước người Việt Nam nước ngồi, Báo cáo tình hình kiều hối chuyển Việt Nam giai đoạn 1991-2010; 11.Tổng Cục Thống kê, Niên giám thống kê 1989 - 2012; 12.TS Nguyễn Thị Kim Thanh (2012), Anh hưởng la hóa đến thực thi 77 Tiếng Anh Kurt Schuler (2010), “Encouraging Official Dollarization in Emerging”; Nguyễn Thanh Hải (2004), Dollarization in Vietnam, Kelley school of Business; International Moneytary Fund (2000-2013), Vietnam Statistical Appendix; Stanley Fischer (1982), Dollarization and Economy; World Bank(2012), Survey on Dollarization in Vietnam A Ize & A Powell, Prudential responses to de facto dollarization, IMF working paper, 2004 A Khokenyne, J Ley & R Veyrune, Dedollarization, IMF working paper, 2009 M Garcia-Escribano & S Sosa, What is driving financial dollarization in Latin American?, IMF working paper, 2010 Financial De-Dollarization: A Global Perspective and the Peruvian Experience by Luis A.V Catão and Marco E Terrones IMF Working Papers; WP/16/97 10 “Dollarisation in Ecuador.” Adam Smith Institute Accessed July 13, 2016 11 “Interesting Facts About Imports And Exports , Investopedia.'' Investopedia, 2013 Accessed July 13, 2016 12 Dollarization, Foreign Ownership, and Competition in the Banking Industry in Latin America, Aldo Gonzalez,Alejandro Micco &Ana Maria Montoya, Pages 90-107 | Published online: 07 Apr 2015 13 "Monetary policy, financial dollarization and agency costs," Working Papers 2015-019, Vega, Marco, 2015 14 “U.S Dollar Index (DXY).” Market Watch Accessed July 13, 2016 15 Deposit dollarization in emerging markets: modelling the hysteresis effect, Anna Krupkina and Alexey Ponomarenko, BOFIT Discussion Papers 32, 2015 16 Dollarization: A Case Study of Ecuador Imperial Journal of Interdisciplinary 79 78 ... chống la hóa kinh tế số' nước Kinh 18 5.2 học kinh nghiệm cho Việt Nam Bài 20 Kết luận Chương 21 CHƯƠNG THỰC TRẠNG Đ? ?LA HĨA TẠI VIỆT NAM 22 THỰC TRẠNG ĐƠ LA HÓA TẠI VIỆT NAM 22 1.1 quát chung la hóa. .. đối phó tình trạng la hóa Việt Nam T th ực tế đó, Đề tài: “Đơ la hóa kinh tế Việt Nam: Thực trạng gi ải pháp” tập trung nghiên cứu, đưa luận cứ, làm rõ thực trạng đô la hóa di ễn kinh tế, tác động... NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG —***— BÙI QUANG SƠN ĐƠ LA HĨA NỀN KINH TẾ TẠI VIỆT NAM: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHAP LUẬN VĂN THẠC SỸ HÀ NỘI NĂM 2018 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM