(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân(Luận án tiến sĩ) Phát triển hệ thống thông tin quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Lý do lựa chọn đề tài
Đội ngũ giảng viên là yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững của các trường đại học, với hai nhiệm vụ chính là giảng dạy và nghiên cứu khoa học Hai hoạt động này không chỉ quyết định số lượng mà còn ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm giáo dục, bao gồm sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh và các công trình nghiên cứu Do đó, quản lý giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên trở thành yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo Công tác đánh giá giảng viên ở hai khía cạnh này có ý nghĩa lớn lao, giúp ghi nhận và phát huy hiệu quả nguồn lực giảng viên, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của trường học.
Các trường đại học trên thế giới, đặc biệt là những trường tự chủ, rất coi trọng việc đánh giá giảng viên như một phần trong các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục Ở Việt Nam, hoạt động đánh giá giảng viên đã được thực hiện qua các kỳ tổng kết học kỳ và năm học, cùng với các danh hiệu như giảng viên giỏi Tuy nhiên, phương pháp đánh giá hiện tại chưa thực sự khách quan, dẫn đến việc giảng viên không coi trọng kết quả đánh giá và các danh hiệu thi đua Do đó, mục tiêu khuyến khích giảng viên nâng cao chất lượng giảng dạy và nghiên cứu vẫn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn.
Nguyên nhân của hiện tượng này là do các chỉ tiêu thi đua và tiêu chí bình xét danh hiệu thường mang tính chủ quan, thiếu độ tin cậy khoa học Cách thực hiện xét chọn quá đơn giản và mang tính hình thức, dẫn đến hạn chế hiệu quả trong việc đánh giá.
Đánh giá giảng viên thường chỉ diễn ra nội bộ và thiếu sự tham gia của sinh viên, những người thực sự trải nghiệm dịch vụ giảng dạy Điều này dẫn đến việc sản phẩm giảng dạy không được phản ánh chính xác, vì sinh viên là những người hiểu rõ nhất về chất lượng dịch vụ mà họ nhận được Hơn nữa, việc đánh giá giữa các đồng nghiệp trong cùng đơn vị chuyên môn thường thiếu tiêu chí khoa học rõ ràng, khiến cho kết quả đánh giá phụ thuộc vào nhận thức cá nhân và bị ảnh hưởng bởi tính cả nể cũng như mong muốn nâng cao thành tích của đơn vị.
Đa số các chỉ tiêu đánh giá hiện nay tập trung vào khía cạnh định lượng của kết quả hoạt động, như số giờ giảng, số bài báo đã công bố và số đề tài nghiên cứu tham gia Hệ quả là các giảng viên thường ưu tiên số lượng kết quả công việc, dẫn đến sự lơ là về chất lượng giảng dạy và nghiên cứu.
Các tiêu chí đánh giá hiện tại thiếu tính toàn diện và đa chiều, khi mà hoạt động giảng dạy và nghiên cứu của giảng viên bao gồm nhiều loại công việc khác nhau Trong quá trình đánh giá, chúng ta thường chỉ chú ý đến một số hoạt động nhất định và bỏ qua những hoạt động khác do thiếu dữ liệu Năng lực và kinh nghiệm của giảng viên được tích lũy theo thời gian, nhưng việc đánh giá chỉ dựa trên giai đoạn hiện tại mà không xem xét yếu tố dài hạn là một hạn chế lớn trong ngành giáo dục.
4 Một số tiêu chí mới mô tả, mang đặc trưng cảm tính, không có sự định lượng tương ứng, rất khó cho việc xem xét đánh giá
Gần đây, dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường đại học đã chú trọng đến việc lấy ý kiến sinh viên để đánh giá giảng viên Tuy nhiên, quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn do quy trình chưa khoa học, bảng khảo sát chưa hợp lý, và việc thực hiện điều tra tiêu tốn nhiều nhân lực và tài chính.
Dựa trên thực trạng hiện nay, có thể thấy rằng công tác quản lý hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên ở Việt Nam còn thiếu hụt và chưa hoàn thiện ở nhiều khía cạnh.
Hầu hết các trường, đặc biệt là các trường đại học khối kinh tế, thiếu một hệ thống chỉ tiêu đánh giá giảng viên khoa học và khách quan Việc áp dụng tiêu chuẩn và quy trình từ trường này sang trường khác có thể không phù hợp do sự khác biệt trong khối ngành đào tạo và cơ cấu giảng viên Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiện tại không toàn diện và chưa chú trọng đến cả chất lượng lẫn số lượng trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học, dẫn đến sự thiếu khách quan trong quá trình đánh giá.
Hiện nay, chưa có cơ quan quản lý giáo dục hay trường đại học nào thiết lập quy trình thu thập và xử lý thông tin đánh giá phù hợp cho các hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên Việc xây dựng quy trình này là cần thiết để đảm bảo thông tin được thu thập đầy đủ, chính xác và dữ liệu được xử lý một cách khách quan, phục vụ cho công tác đánh giá giảng viên hiệu quả hơn.
Hiện nay, chưa có hệ thống thông tin tập trung nào hỗ trợ việc thu thập và xử lý thông tin đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên một cách nhanh chóng, chính xác và kịp thời Việc xây dựng một hệ thống chỉ tiêu đánh giá đầy đủ sẽ dẫn đến quy trình thu thập và xử lý thông tin phức tạp Các phương pháp thủ công hoặc bán thủ công không đáp ứng được yêu cầu về tốc độ và độ chính xác trong quản lý đánh giá giảng viên.
Việc lựa chọn đề tài “Phát triển HTTT quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế của Việt Nam – Thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân” không chỉ bổ sung tri thức và phương pháp luận cho việc đánh giá hoạt động giảng viên mà còn mang lại giá trị thiết thực cho quản lý Chương 1 sẽ cung cấp tổng quan về tình hình nghiên cứu, làm rõ nhu cầu cấp bách và các nội dung cần nghiên cứu liên quan đến đề tài này.
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là:
• Đề xuất một hệ thống tiêu chí đánh giá các hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học khối kinh tế
Đề xuất quy trình thu thập và xử lý thông tin nhằm đánh giá hiệu quả giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên tại các trường đại học khối kinh tế là cần thiết Việc này không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn thúc đẩy sự phát triển nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế Các bước thực hiện cần rõ ràng và có hệ thống để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của dữ liệu.
Phát triển hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý và đánh giá hoạt động giảng dạy cùng nghiên cứu khoa học của giảng viên tại các trường đại học khối kinh tế là một nhiệm vụ quan trọng Hệ thống này sẽ giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và nghiên cứu, đồng thời cung cấp công cụ cần thiết để theo dõi và đánh giá các hoạt động của giảng viên Việc triển khai hệ thống thông tin này không chỉ cải thiện chất lượng giáo dục mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của các trường đại học trong lĩnh vực kinh tế.
Thử nghiệm hệ thống thông tin tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhằm kiểm chứng hiệu quả và độ tin cậy của hệ thống Đồng thời, việc thu thập phản hồi từ người sử dụng sẽ giúp đề xuất các nội dung liên quan để tiếp tục hoàn thiện và triển khai hệ thống tại các trường đại học thuộc khối kinh tế.
Câu hỏi nghiên cứu của đề tài
Từ mục tiêu nghiên cứu nêu trên, những câu hỏi nghiên cứu sau đây được đặt ra:
• Những nội dung gì cần có để quản lý được các hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên các trường đại học?
Để đánh giá kết quả giảng dạy và nghiên cứu của giảng viên một cách có cơ sở khoa học và độ tin cậy cao, cần xem xét các tiêu chí như chất lượng bài giảng, mức độ tương tác với sinh viên, số lượng và chất lượng các công trình nghiên cứu đã công bố, cũng như sự tham gia vào các hội thảo và dự án nghiên cứu Bên cạnh đó, việc thu thập phản hồi từ sinh viên và đồng nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định hiệu quả giảng dạy và nghiên cứu của giảng viên Các chỉ số này không chỉ phản ánh năng lực chuyên môn mà còn góp phần nâng cao uy tín của giảng viên trong cộng đồng học thuật.
Để thu thập dữ liệu và xử lý kết quả với độ tin cậy chấp nhận được, cần thiết lập một quy trình rõ ràng dựa trên hệ thống chỉ tiêu đã xác định Quy trình này phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn, nhằm tối ưu hóa hiệu quả thu thập và phân tích dữ liệu.
• HTTT quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học cần được tổ chức và xây dựng như thế nào?
Các nhân tố ảnh hưởng đến việc triển khai đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên bao gồm chất lượng chương trình đào tạo, sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo, và mức độ tham gia của giảng viên Để hoàn thiện và phát triển nghiên cứu, cần đề xuất các biện pháp tăng cường đào tạo giảng viên, cải thiện cơ sở vật chất và khuyến khích hợp tác nghiên cứu giữa các khoa.
Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG GIẢNG VIÊN VÀ HTTT ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG GIẢNG VIÊN
Các nguồn đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu của giảng viên đại học
từ “mọi người liên đới” đối với hoạt động của chính người giảng viên
Theo tổng kết của Johnson và Ryan (2000), các nguồn thông tin chính để đánh giá giảng viên bao gồm: ý kiến sinh viên, tự đánh giá của giảng viên, nhật ký giảng dạy, trao đổi với sinh viên, ý kiến cựu sinh viên và trao đổi giữa các đồng nghiệp.
Bảng 1.3 Các nguồn thông tin và mục đích đánh giá giảng viên
Các nguồn thông tin Mục đích
Thu thập ý kiến sinh viên Nắm bắt nhận thức và yêu cầu của sinh viên về môn học
Giảng viên tự đánh giá Phát huy khả năng bản thân của giảng viên
Giảng viên ghi nhật ký giảng dạy Đánh giá sự chuẩn bị hoạt động giảng dạy
Trao đổi với sinh viên Tìm hiểu suy nghĩ, tâm tư, nguyện vọng của sinh viên
Trao đổi của đồng nghiệp Đánh giá kiến thức, năng lực giảng dạy, trao đổi kinh nghiệm chuyên môn
Theo Lê Xuân Tùng (2013), Châu Âu và Hoa Kỳ hiện đang sử dụng bảy nguồn đánh giá phổ biến cho giảng viên, bao gồm: đánh giá của người học, bài thi và kiểm tra, tự đánh giá, hồ sơ giảng viên, quan sát của trưởng khoa, đánh giá đồng nghiệp và đánh giá ngoài Trong khi đó, nghiên cứu của Phạm Văn Hùng (2010) chỉ ra rằng tại Việt Nam, bốn nguồn thông tin chính được sử dụng để đánh giá giảng viên là: đánh giá của sinh viên, tự đánh giá của giảng viên, đánh giá từ đồng nghiệp và đánh giá của người quản lý, bao gồm cả lãnh đạo nhà trường Ngoài ra, còn có một số nguồn đánh giá khác ít phổ biến hơn như kết quả thi của sinh viên, nhật ký hàng ngày, băng hình, băng tiếng ghi lại công việc giảng viên và hồ sơ giảng dạy, trong khi nguồn đánh giá ngoài vẫn chưa được áp dụng rộng rãi tại Việt Nam.
1.4.1 Ngu ồ n đ ánh giá d ự a trên vi ệ c l ấ y ý ki ế n sinh viên
Theo Nguyễn Thị Thu Hiền (2011), việc đánh giá giảng dạy của giảng viên nhằm cải thiện hiệu quả giáo dục và củng cố niềm tin vào hoạt động giáo dục Xu hướng này ngày càng gia tăng, đặc biệt là việc thu thập ý kiến sinh viên, từ các nước phương Tây đến phương Đông Quan điểm "lấy người học làm trung tâm" ngày càng phổ biến, khiến kết quả đánh giá của sinh viên trở thành yếu tố quan trọng nhất trong việc xác định chất lượng giờ giảng.
Mặc dù đánh giá từ sinh viên không hoàn toàn phản ánh chất lượng nội dung hay khả năng tiếp thu kiến thức, nhưng chúng có thể đo lường mức độ hài lòng và sự nhiệt tình của sinh viên Điều này rất hữu ích, vì hầu hết giảng viên đều sẵn sàng điều chỉnh phương pháp giảng dạy dựa trên những nhận xét và phản hồi của sinh viên để nâng cao hiệu quả dạy và học.
Nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng sinh viên thường cung cấp những bằng chứng đáng tin cậy về chất lượng giảng dạy và tư vấn của giảng viên Các nghiên cứu trước đây và hiện tại đều cho thấy rằng đánh giá của sinh viên có giá trị cho nhiều mục đích, ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây sai lệch, và hữu ích trong việc cải thiện phương pháp giảng dạy cũng như hỗ trợ quyết định nhân sự So với các nguồn đánh giá khác, đánh giá từ sinh viên được xem là ưu việt hơn (Eble, 1984).
Sinh viên là nguồn thông tin đánh giá có độ tin cậy cao, nhưng tính hiệu quả của phản hồi từ họ qua phiếu câu hỏi có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như ngành học, giới tính và cấp học của sinh viên (Stratton, Myers, & King, 1994; Ulrich, 2005; Whitworth và đồng sự, 2002) Hơn nữa, đặc thù văn hóa phương Đông, đặc biệt là Việt Nam, có thể không phù hợp với hoạt động đánh giá giảng viên (Nguyễn Thành Long, 2010).
Theo Lally và Myhill (1994), ý kiến của sinh viên là nguồn thông tin đáng tin cậy để đánh giá chất lượng giảng dạy, bao gồm năng lực sư phạm, nội dung bài giảng và mối quan hệ giữa giảng viên và sinh viên Ý kiến này cần được xem xét nghiêm túc trong quá trình đánh giá giảng viên, mặc dù nó không phải là nguồn thông tin duy nhất DeFina (1996) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp ba phương pháp đánh giá để có cái nhìn toàn diện hơn về hiệu quả giảng dạy.
Việc cho phép sinh viên đánh giá giảng viên một cách hệ thống đã trở thành một phần quan trọng trong các trường đại học Hoa Kỳ từ thập niên 1970 Tuy nhiên, đến những năm 1990, khái niệm này mới được áp dụng tại châu Âu, khi các nhà quản lý giáo dục đại học ở Anh nhận ra rằng chất lượng giáo dục có liên quan chặt chẽ đến phong cách giảng dạy và năng lực của giảng viên.
Có một số lĩnh vực trong chất lượng giảng dạy mà sinh viên khó có thể đánh giá chính xác, như mục tiêu và nội dung môn học, cũng như đánh giá hoạt động học tập của họ (Theall và Franklin, 1990) Ý kiến của sinh viên là nguồn thông tin đáng tin cậy khi đánh giá về những gì họ đã học, năng lực sư phạm, bài giảng và mối quan hệ giữa giảng viên và sinh viên (Lally và Myhill, 1994) Việc kết hợp phản hồi từ sinh viên, đồng nghiệp, cấp quản lý giáo dục và tự đánh giá của giảng viên sẽ mang lại kết quả đánh giá có giá trị cao hơn so với chỉ dựa vào phản hồi của sinh viên Nguyễn Thị Thu Hiền (2011) cũng nhấn mạnh rằng đánh giá dựa trên ý kiến sinh viên chỉ nên được sử dụng kết hợp với các hình thức đánh giá khác như đánh giá sư phạm và quan điểm của đồng nghiệp.
1.4.2 Ngu ồ n đ ánh giá gi ả ng viên thông qua đồ ng nghi ệ p Đánh giá đồng nghiệp thông qua hoạt động thăm lớp dự giờ rất hữu ích vì nó cung cấp những thông tin không thể có được nếu chỉ dựa vào tự đánh giá hoặc đánh giá của sinh viên Những nghiên cứu của Centra (1993) và Seldin (1998) đã chỉ ra rằng, đánh giá đồng cấp cho ta cái nhìn mang tính phê phán cần thiết để có một bức tranh đầy đủ hơn và chính xác hơn về hiệu quả giảng dạy hơn là sinh viên đánh giá đơn thuần Các nghiên cứu chỉ ra điểm mạnh của nguồn đánh giá này như sau: đồng nghiệp - là nười trong nghề - thường có được nhận thức đúng đắn về các chuẩn mực giá trị, các lĩnh vực ưu tiên, cũng như các khó khăn mà giảng viên gặp phải, do đó có thể đưa ra những đánh giá, những gợi ý cụ thể, đặc biệt trên các khía cạnh cải thiện cách lựa chọn mục tiêu khóa học, lựa chọn học liệu, phương pháp truyền đạt kiến thức, phương thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên, chất lượng các hoạt động nghiên cứu Tuy nhiên, nguồn đánh giá như trên cũng có các điểm yếu và các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng việc lạm dụng nguồn đánh giá này có thể dẫn tới các hậu quả không mong muốn nếu sự đánh giá của đồng nghiệp là không khách quan (bị các yếu tố chủ quan hay lợi ích chi phối) hoặc người đánh giá không coi trọng việc đánh giá (đánh giá cho qua chuyện) Do vậy các thông tin thu được nên được dùng để cải thiện chất lượng giảng dạy, nếu dùng để đánh giá giảng viên thì cần kết hợp với các nguồn thông tin khác
1.4.3 Ngu ồ n đ ánh giá thông qua nhà qu ả n lý
Chủ nhiệm khoa và bộ môn là nguồn đánh giá phổ biến trong nhiều cơ sở đào tạo tại Việt Nam và thế giới Điểm mạnh của nguồn đánh giá này là khả năng so sánh giảng viên trong cùng một khoa, từ đó hỗ trợ ra quyết định Tuy nhiên, độ tin cậy của nguồn đánh giá không cao do có thể bị ảnh hưởng bởi quan hệ cá nhân, thành kiến và quan niệm khác nhau về giá trị cũng như phương pháp giảng dạy (Centra, 1993) Vì vậy, thông tin thu được nên được sử dụng như một công cụ định hướng cho giảng viên phát triển chuyên môn, thay vì làm căn cứ cho các quyết định nhân sự.
1.4.4 Ngu ồ n đ ánh giá thông qua gi ả ng viên t ự đ ánh giá
Nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị nhân lực cho thấy rằng tự đánh giá là một công cụ đánh giá quan trọng đối với người lao động Việc cho phép nhân viên tham gia vào quá trình đánh giá hiệu suất của chính họ giúp họ có phản ứng tích cực hơn đối với kết quả đánh giá (Payne và cộng sự, 2009).
Giảng dạy và nghiên cứu mang lại cơ hội quan trọng để nhận thức giá trị cuộc sống, đồng thời yêu cầu giảng viên không ngừng nâng cao trình độ hiểu biết Trong thế giới học tập của mình, giảng viên có cơ hội tự giáo dục và thỏa mãn sự ham hiểu biết mà ít ngành nghề nào có được Qua việc giáo dục người khác, giảng viên cũng nhận ra điểm yếu và tiềm năng của bản thân, do đó, họ cần có tinh thần tự đánh giá và được tạo điều kiện để phát triển.
Tự đánh giá hiện nay trở thành một phần quan trọng trong việc đánh giá hoạt động giảng viên, đặc biệt trong giảng dạy Qua quá trình này, giảng viên có thể hiểu rõ hơn về môn học và các mục tiêu giảng dạy, đồng thời xác định những điểm cần cải thiện để nâng cao chất lượng giảng dạy trên lớp (Seldin, 1999).
So sánh với các nguồn đánh giá khác trong giảng dạy, như từ sinh viên và đồng nghiệp, đánh giá của sinh viên và tự đánh giá của giảng viên thường có những điểm tương đồng về các yếu tố mạnh và yếu của giảng viên Đặc biệt, giảng viên tự đánh giá thường không bị ảnh hưởng quá mức bởi giới tính, tuổi tác, địa vị, khối lượng công việc hay số năm kinh nghiệm giảng dạy.
HTTT quản lý và hỗ trợ đánh giá hoạt động của giảng viên
Tại các quốc gia có nền giáo dục phát triển, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong quản lý, đào tạo và nghiên cứu khoa học được các cơ sở đào tạo chú trọng Họ xem công nghệ như một yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục và cải thiện hiệu quả hoạt động.
Doanh nghiệp sản xuất tri thức và con người cần áp dụng mô hình quản lý hiện đại Các trường đại học trên thế giới thường dựa vào mô hình hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) để cải tiến hệ thống quản lý giáo dục, thay thế các phương pháp cũ Để quản lý và đánh giá hoạt động giảng viên, các trường có thể điều chỉnh mô hình hệ thống thông tin quản trị nhân lực từ doanh nghiệp sao cho phù hợp với đặc thù hoạt động giáo dục.
1.5.1 HTTT qu ả n tr ị nhân l ự c trong t ổ ch ứ c
Xu hướng quản trị nhân lực điện tử (e-HRM) và công nghệ trên nền web đang ngày càng trở nên phổ biến Theo Gueutal (2003), hai lĩnh vực lưu chuyển thông tin nhân lực phát triển nhanh chóng nhất là quản lý dữ liệu nhân viên và quy trình tuyển dụng trực tuyến.
Chế độ tự phục vụ dành cho người lao động (employee self-service ESS) cho phép người lao động dễ dàng truy cập và quản lý thông tin quản trị nhân sự cá nhân của họ qua mạng.
Chế độ tự phục vụ dành cho người quản lý (MSS) cung cấp cho các nhà quản lý khả năng truy cập vào nhiều công cụ và thông tin quản trị nhân lực qua mạng Nhờ đó, hầu hết các nhiệm vụ liên quan đến quản trị nhân lực như trả lương, quản lý hoạt động và bố trí công việc đều có thể được thực hiện dễ dàng thông qua các ứng dụng MSS.
HTTT quản trị nhân lực (HRIS) là thuật ngữ dùng để chỉ các công cụ thu thập, lưu trữ, phân tích và phân phối thông tin liên quan đến nguồn nhân lực trong tổ chức Theo Kavanagh và Thite (2008), hệ thống này giúp tối ưu hóa quản lý dữ liệu nhân sự, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng ESS, MSS và HRIS mang lại hiệu quả tiết kiệm chi phí (Connors, 2001; Hunter Group, 2001) và những lợi ích về tốc độ cũng như độ chính xác của các hệ thống này (Kavanagh và Thite, 2008) Bên cạnh đó, các yếu tố ảnh hưởng đến việc chấp nhận và sử dụng công nghệ cũng được Marler và các đồng tác giả đề cập.
Việc triển khai ERP trong trường học cần tích hợp tất cả các mảng hoạt động như quản lý hồ sơ văn bản, nhân sự, đào tạo, sinh viên và tài chính, không nên xem xét một cách tách biệt Đặc thù của các trường đại học yêu cầu nghiên cứu và phát triển hệ thống thông tin quản lý cho từng đối tượng riêng biệt, đặc biệt là giảng viên và các hoạt động giảng dạy, nghiên cứu khoa học Điều này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển ERP toàn diện trong tương lai, khi các cơ sở đào tạo thực sự áp dụng mô hình ERP vào hệ thống quản lý tổng thể.
Theo Beckers và Bsat (2002), các doanh nghiệp sử dụng hệ thống thông tin nhân sự (HRIS) vì nhiều lý do, trong đó việc thu thập dữ liệu chính xác và chuyển hóa chúng thành thông tin và tri thức nhanh chóng là rất quan trọng Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng ra quyết định mà còn tối ưu hóa quy trình quản lý nhân sự.
Theo Hàn Viết Thuận (2008), một HTTT quản trị nhân lực được xây dựng nhằm mục tiêu:
- Cung cấp cho lãnh đạo và cán bộ quản lý những thông tin tổng hợp về nguồn nhân lực của tổ chức
- Cung cấp các thông tin chính xác để lập kế hoạch dài – trung – ngắn hạn về sử dụng nguồn nhân lực trong tổ chức
- Cung cấp thông tin cần thiết về tình hình bồi dưỡng đào tạo nguồn nhân lực trong tổ chức
Tiềm năng của nguồn nhân lực, bao gồm trình độ chuyên môn và ngoại ngữ, là yếu tố quan trọng trong việc đưa ra quyết định bổ nhiệm và sử dụng cán bộ Điều này giúp khai thác tối đa khả năng sáng tạo của đội ngũ lao động.
- Cung cấp các báo cáo định kỳ/đột xuất về tình hình biến động của nguồn nhân lực trong tổ chức
Hệ thống quản trị nhân lực đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin về trả lương, bảo hiểm xã hội và hưu trí cho các thành viên trong tổ chức Đặc trưng của hệ thống này là yêu cầu lưu trữ và bảo quản một lượng lớn hồ sơ, tài liệu và văn bản pháp quy Các hoạt động xử lý thông tin phổ biến bao gồm sắp xếp, tìm kiếm và in ấn danh sách nhân viên, cũng như phân tích và dự đoán nhu cầu nhân lực Việc xây dựng một cơ sở dữ liệu quản trị nhân lực thống nhất dựa trên công nghệ thông tin sẽ giúp các nhà quản lý thực hiện quá trình quản trị nhân lực một cách hiệu quả hơn.
Trên thị trường phần mềm hiện nay, có nhiều gói phần mềm quản lý nhân lực nổi bật như PERP – HrPr, HS-HRM, HRPRO7, MISA HRM.NET 2012 và VS-HRM Các phần mềm này đều cung cấp các tính năng quan trọng, bao gồm quản lý tuyển dụng, hồ sơ nhân viên, theo dõi công tác, thông tin đào tạo, chấm công, tính lương và xuất báo cáo cho lãnh đạo.
Hệ thống thông tin quản lý nhân lực hiện tại chủ yếu phục vụ cho các đối tượng lao động như nhân viên hành chính và công nhân Tuy nhiên, những mô hình này chưa thể áp dụng hiệu quả trong các tổ chức giáo dục, đặc biệt là các trường đại học, do đặc thù công việc và nhu cầu riêng biệt của giảng viên.
1.5.2 HTTT qu ả n lý h ỗ tr ợ đ ánh giá ho ạ t độ ng c ủ a ng ườ i lao độ ng
1.5.2.1 Ư u đ i ể m c ủ a HTTT qu ả n lý h ỗ tr ợ đ ánh giá ho ạ t độ ng
Hệ thống thông tin quản lý hỗ trợ đánh giá hiệu suất lao động có thể là công cụ chỉ dành cho quản lý hoặc kết hợp giữa MSS và ESS, cho phép nhân viên cũng tham gia cung cấp thông tin Hệ thống này không chỉ đơn thuần là việc đưa ra phiếu đánh giá trực tuyến, mà còn tích hợp dữ liệu về nhân viên như mô tả công việc, thời gian và vị trí công tác, giúp quản lý sử dụng thông tin này để thực hiện đánh giá hiệu quả hơn.
Hệ thống đánh giá nhân lực hiện đại cho phép lưu trữ thông tin lịch sử và so sánh dữ liệu, phục vụ quản trị nhân sự hiệu quả Một trong những ưu điểm nổi bật của hệ thống này là khả năng truy cập dữ liệu mọi lúc, mọi nơi qua Internet, giúp các bên liên quan dễ dàng theo dõi và sử dụng kết quả đánh giá Hệ thống cung cấp báo cáo phân tích chính xác về tình hình nhân lực, cho phép nhà quản lý đánh giá kịp thời và theo dõi xu hướng kết quả theo thời gian Đối với người được đánh giá, thông tin từ kết quả đánh giá được cung cấp nhanh chóng và rõ ràng, giúp họ nhận biết liệu đã đáp ứng tiêu chuẩn nghề nghiệp hay cần cải thiện kỹ năng Những thông tin này được lưu trữ trực tuyến, tạo điều kiện cho người được đánh giá tự nhắc nhở và phát triển nghề nghiệp Do đó, xu hướng ủng hộ hình thức đánh giá qua hệ thống thông tin trên nền tảng web ngày càng gia tăng so với phương pháp truyền thống.
Kết luận phần Tổng quan nghiên cứu
Hệ thống nghiên cứu về đánh giá giảng viên rất phong phú cả ở Việt Nam và thế giới, nhưng tại nhiều cơ sở đào tạo ở Việt Nam, quy trình đánh giá giảng viên vẫn chậm chạp và mang tính hình thức, thường dựa vào thâm niên và xu hướng bình quân thay vì thực tế công việc Điều này dẫn đến sự không hài lòng về tính khách quan của đánh giá và sự thờ ơ đối với các danh hiệu khen thưởng Tình trạng này đã tồn tại nhiều năm mà chưa được cải thiện, trong khi các vấn đề nêu ra trong các nghiên cứu trước đây vẫn còn hiện hữu Mặc dù có một số nghiên cứu đề xuất bộ tiêu chí đánh giá mới, nhưng chúng chưa được áp dụng thực tế trong các trường đại học.
Một số nguyên nhân khiến các trường đại học Việt Nam chưa thể áp dụng mô hình đánh giá giảng viên quốc tế hoặc chưa thực hiện các tiêu chí đánh giá từ nghiên cứu nội địa bao gồm: sự thiếu hụt về nguồn lực, khó khăn trong việc triển khai các tiêu chí đánh giá, và sự khác biệt trong văn hóa giáo dục.
1 Bộ tiêu chí đánh giá chưa phù hợp (chưa khả thi hoặc chưa toàn diện) Việc áp dụng các bộ tiêu chuẩn do trường A xây dựng tại trường B có thể không phù hợp do những đặc thù về khối ngành đào tạo, cơ cấu giảng viên, bộ máy quản lý đào tạo… Đặc biệt, sự thiếu vắng các nghiên cứu thực sự có chất lượng về bộ tiêu chí đánh giá giảng viên tại các trường đại học khối kinh tế ở Việt Nam cũng là một khoảng hở lớn cần lấp đầy
2 Cách đánh giá giảng viên đúng đắn nhất là dựa trên phương pháp phản hồi 360 độ, có nghĩa là cần sử dụng thông tin đánh giá từ “mọi người liên đới” đối với hoạt động của chính người giảng viên 10 Sự kết hợp nhiều nguồn đánh giá sẽ cho kết quả đánh giá toàn diện nhất về hoạt động giảng dạy và nghiên cứu của giảng viên đại học Tuy nhiên, kéo theo đó là những yêu cầu về nguồn thông tin đa dạng, cũng như chi phí thu thập và xử lý số lượng thông tin lớn hơn Trong khi đó, hầu hết các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam chưa xây dựng được quy trình đánh giá chuẩn mực và khả thi, dựa trên nền tảng một HTTT đánh giá hoàn chỉnh
Tác giả đã xác định những khoảng trống trong nghiên cứu và thực tiễn để phát triển hệ thống thông tin quản lý, nhằm hỗ trợ đánh giá hoạt động giảng dạy và nghiên cứu khoa học của giảng viên tại các trường đại học khối kinh tế ở Việt Nam, với việc thử nghiệm tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân.
Trong Chương 1, tác giả đã trình bày tổng quan nghiên cứu về đánh giá hoạt động giảng viên và hệ thống thông tin hỗ trợ đánh giá Bằng cách xem xét các nghiên cứu trước đây, tác giả đã thiết lập cơ sở lý luận cho đề tài luận án từ hai góc độ: kinh tế - xã hội liên quan đến đánh giá hoạt động giảng viên và công nghệ liên quan đến hệ thống quản lý và hỗ trợ đánh giá Qua việc phân tích các công trình liên quan, tác giả đã chỉ ra những khoảng trống trong nghiên cứu đánh giá hoạt động giảng viên, tập trung vào bộ tiêu chí đánh giá và quy trình cũng như hệ thống quản lý hỗ trợ.
Trong Chương 2, tác giả áp dụng phương pháp nghiên cứu định tính để khảo sát thực trạng đánh giá giảng viên tại các trường đại học khối kinh tế Mục tiêu là đưa ra những gợi ý điều chỉnh cần thiết liên quan đến tiêu chí và quy trình đánh giá hoạt động của giảng viên đại học.
Mỗi hình thức đánh giá đều có những ưu và nhược điểm riêng trong bối cảnh kinh tế - xã hội - văn hóa của Việt Nam Để đạt được kết quả đánh giá có ý nghĩa, các trường đại học cần phát huy những ưu điểm và giảm thiểu nhược điểm của từng hình thức thông qua quy trình đánh giá chuẩn mực và khả thi.