TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Lý do nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh khốc liệt, các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với áp lực từ cả thị trường nội địa và quốc tế Để tồn tại và phát triển, mỗi doanh nghiệp cần xây dựng các chiến lược hợp lý, trong đó chất lượng lao động là yếu tố quyết định cho sự thành công.
Chất lượng lao động là vấn đề quan trọng, do đó các trường đại học, đặc biệt là Đại học Lạc Hồng, cần đổi mới toàn diện để tạo lợi thế cạnh tranh Việc sáng tạo trong lựa chọn và thu hút học sinh có năng lực và nguyện vọng học tập là cần thiết Đồng thời, nâng cao chất lượng đào tạo và công khai minh bạch các điều kiện đảm bảo chất lượng cùng hoạt động tuyển sinh cũng rất quan trọng.
Trong những năm gần đây, các trường đại học đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong tuyển sinh do sự cạnh tranh ngày càng gia tăng và sự xuất hiện của nhiều lựa chọn hấp dẫn cho học sinh trung học như du học, học nghề hoặc đi làm Áp lực tuyển sinh ngày càng nặng nề buộc các trường phải chú trọng vào các chiến dịch truyền thông để cung cấp thông tin cần thiết và thu hút học sinh có năng lực Tuy nhiên, nhiều học sinh vẫn thiếu hiểu biết về ngành nghề, dẫn đến sự chán nản và lãng phí trong quá trình đào tạo.
Hiện nay, nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc lựa chọn trường học phù hợp với năng lực, sở thích và đam mê của bản thân, đồng thời cũng phải cân nhắc đến nguyện vọng của gia đình.
Việc lựa chọn ngành học và trường đại học phù hợp là rất quan trọng đối với học sinh trung học phổ thông, vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến con đường nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp Nếu không chọn đúng, học sinh có thể gặp khó khăn trong việc học tập và đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm việc không tìm được việc làm sau khi ra trường.
1 Số lượng học sinh nhập học 864 888 1.266
Việc chọn trường đại học hiện nay không chỉ là mối quan tâm của học sinh và phụ huynh, mà còn là vấn đề quan trọng đối với các sở giáo dục đại học và sự phát triển của trường Để giải quyết những thách thức này, mỗi trường cần xác định rõ sứ mệnh và vai trò của mình, đồng thời cải thiện và đổi mới chiến lược tuyển sinh Do đó, tôi quyết định thực hiện đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai” nhằm nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị hiệu quả để thu hút học sinh đến với Trường Đại học Lạc Hồng.
Thống kê tình hình Học sinh THPT đăng ký nhập học tại Trường Đại học Lạc Hồng từ năm 2017 đến năm 2019 như sau
Bảng 1.1 Thống kê số lượng học sinh nhập học, chỉ tiêu tuyển sinh qua các năm
(Nguồn Bộ phận tuyển sinh_Phòng Đào Tạo)
Kết quả tuyển sinh tại Đại học Lạc Hồng cho thấy số lượng sinh viên nhập học tăng qua các năm, với mức tăng 24 học sinh từ 2017 đến 2018 và 378 học sinh từ 2018 đến 2019 Mặc dù trường đã cải tiến công tác tuyển sinh về quy mô và chất lượng, số lượng nhập học hàng năm vẫn chưa đạt kỳ vọng Cụ thể, tỷ lệ nhập học so với chỉ tiêu giảm từ 75,79% năm 2017 xuống 43,74% năm 2018, và tăng lên 62,36% năm 2019.
Mục tiêu nghiên cứu
Bài viết này nhằm xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến quyết định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai Nghiên cứu sẽ tập trung vào các yếu tố như chất lượng đào tạo, uy tín của trường, cơ sở vật chất, và sự hỗ trợ từ gia đình, nhằm hiểu rõ hơn về lý do mà học sinh lựa chọn ngôi trường này Thông qua việc phân tích các yếu tố trên, bài viết sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về xu hướng và thói quen chọn trường của học sinh tại khu vực Đồng Nai.
Mục tiêu 1 Xác định nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn Trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai.
Mục tiêu 2 Đo lường và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố ảnh hưởng đến việc chọn Trường Đại học Lạc Hồng của học sinh.
Mục tiêu 3 Đề xuất hàm ý quản trị nhằm giúp Trường Đại học Lạc Hồng thu hút sinh viên quyết định thi vào Trường Đại học Lạc Hồng.
Câu hỏi nghiên cứu
Những nhân tố nào ảnh hưởng đến việc chọn Trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai?
Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến ý định chọn trường của học sinh được đánh giá như thế nào?
Trường Đại học Lạc Hồng cần làm gì trong việc đưa ra các giải pháp và hoạch định chính sách thu hút học sinh?
Đối tượng
Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn Trường Đại học Lạc Hồng của học sinh trung học phổ thông tại tỉnh Đồng Nai Thông qua việc khảo sát và đánh giá mối quan hệ giữa các yếu tố này, nghiên cứu nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về xu hướng lựa chọn trường đại học của học sinh trong khu vực.
Trường hợp học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh ĐồngNai.
Phạm vi nghiên cứu
Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ bảng câu hỏi khảo sát học sinh các trường trung học phổ thông tại tỉnh Đồng Nai, nhằm tìm hiểu nguyện vọng và hồ sơ đăng ký nhập học tại trường Đại học Lạc Hồng.
Khảo sát tại trường trung học phổ thông Nam Hà, Lê Hồng Phong, Chu Văn
An, Tam Hiệp, Bùi Thị Xuân, Trấn Biên, Vĩnh Cửu, Trương Vĩnh Ký, Long Thành,Long Phước, Thống Nhất, Xuân Lộc, Xuân Hưng thuộc địa bàn tỉnh Đồng Nai.
Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu bao gồm các phương pháp sau đây
Phương pháp nghiên cứu tài liệu bao gồm việc thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, như các đề tài nghiên cứu, bài báo và tài liệu liên quan Qua quá trình phân tích tổng hợp, các kết luận khoa học được rút ra, nhằm làm cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu và đề xuất mô hình nghiên cứu phù hợp.
Nghiên cứu định tính được thực hiện nhằm khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến ý định chọn học tại trường Đại học Lạc Hồng của học sinh trung học phổ thông tại tỉnh Đồng Nai Bên cạnh đó, nghiên cứu này còn nhằm đánh giá độ tin cậy của các thang đo liên quan đến việc chọn trường Đại học Lạc Hồng Qua việc kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu, nghiên cứu cũng phân tích sự khác biệt trong quyết định chọn Đại học Lạc Hồng dựa trên các đặc điểm của mẫu khảo sát.
Phương pháp nghiên cứu mô tả sử dụng các kỹ thuật thống kê, hệ thống hóa, tổng hợp, phân tích và đối chứng nhằm tổng kết các nghiên cứu và lý thuyết liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường của học sinh trung học phổ thông tại Đồng Nai.
Nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua các giai đoạn
Thu thập dữ liệu thông qua bảng k hảo sát học sinh Trung học phổ thông về ý định chọn Đại học Lạc Hồng (tại Đồng Nai) Kích thước mẫu n = 230.
Sử dụng phần mềm SPSS 20.0, chúng tôi tiến hành xử lý và đánh giá sơ bộ độ tin cậy của thang đo thông qua hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha, từ đó loại bỏ các biến không đạt yêu cầu Tiếp theo, phân tích yếu tố khám phá (EFA) được thực hiện để tái cấu trúc các biến quan sát còn lại vào các yếu tố phù hợp, tạo cơ sở cho việc điều chỉnh các giả thuyết và mô hình nghiên cứu.
Sử dụng phương pháp kiểm định Anova và T-Tests, nghiên cứu này nhằm xác định sự khác biệt trong ý định chọn học tại Trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông Đồng thời, phân tích hồi quy tuyến tính bội được áp dụng để kiểm tra mô hình nghiên cứu và các giả thuyết, từ đó đánh giá tầm quan trọng của các yếu tố như giới tính, hộ khẩu thường trú, xếp loại học lực và nguyện vọng đăng ký xét tuyển.
Ý nghĩa của đề tài
1.7.1 Đóng góp của đề tài về mặt lý thuyết Đề tài nhận biết được tầm quan trọng của các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn học tại trường Đại học Lạc Hồng của học sinh trung học phổ thông tại Đồng Nai.
Xây dựng, kiểm định mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh trung học phổ thông tại Đồng Nai.
Nghiên cứu đã xây dựng thang đo ý định chọn học và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định học tập của học sinh trung học phổ thông tại trường Đại học Lạc Hồng, Đồng Nai Các yếu tố này bao gồm sự hỗ trợ từ gia đình, thông tin từ nhà trường, và các yếu tố cá nhân như sở thích và mục tiêu nghề nghiệp Việc hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp cải thiện chiến lược tuyển sinh và hỗ trợ học sinh trong quá trình lựa chọn trường đại học phù hợp.
Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh trung học phổ thông.
Bài nghiên cứu cung cấp cho trường Đại học Lạc Hồng cái nhìn sâu sắc về chiến lược tuyển sinh, giúp xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh.
Nghiên cứu giúp Đại học Lạc Hồng hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường của học sinh, xác định những yếu tố quan trọng nhất Từ đó, trường có thể xây dựng các chiến lược marketing và phát triển phù hợp để thu hút sinh viên, tăng số lượng nhập học, tự chủ tài chính và nâng cao chất lượng đào tạo Đồng thời, trường cũng sẽ triển khai các biện pháp hỗ trợ, tư vấn và định hướng cho học sinh trung học phổ thông, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc lựa chọn theo học.
Kết cấu đề tài
Đề tài nghiên cứu "Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai" bao gồm các chương phân tích các yếu tố quyết định sự lựa chọn trường học của học sinh Nghiên cứu này nhằm hiểu rõ hơn về động lực và yếu tố tác động đến quyết định của học sinh trong việc chọn trường Đại học Lạc Hồng.
Chương 1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.
Chương 2 Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu.
Chương 3 Thiết kế nghiên cứu.
Chương 4 Kết quả nghiên cứu và thảo luận.
Chương 5 Kết luận và đề xuất hàm ý quản trị.
Trường Đại học Lạc Hồng đang nỗ lực đổi mới và cải thiện chiến lược tuyển sinh nhằm xác định rõ vai trò và sứ mệnh của mình Đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai” được hình thành để nghiên cứu những yếu tố quyết định sự lựa chọn này.
Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá và đề xuất mô hình hiệu quả nhằm tăng cường lựa chọn học tại Đại học Lạc Hồng cho học sinh trung học phổ thông tại tỉnh Đồng Nai Thông qua khảo sát, nghiên cứu sẽ đưa ra những kiến nghị và giải pháp quản trị nhằm nâng cao ý định chọn học của học sinh, góp phần phát triển giáo dục địa phương.
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
Nghề nghiệp và lợi ích của định hướng nghề nghiệp
Lựa chọn nghề nghiệp là một trong số những việc quan trọng nhất mà học sinh lớp 12 phải thực hiện để xác định kế hoạch tương lai.
Nghề nghiệp là khái niệm chỉ những công việc mà mỗi cá nhân gắn bó trong suốt thời gian quan trọng của cuộc đời Nó không chỉ là hoạt động kiếm sống mà còn là cơ sở tồn tại của mỗi người Để thành công trong nghề nghiệp, cá nhân cần có kỹ năng, kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn phù hợp.
Nghề nghiệp trong xã hội không phải là cố định mà là một quá trình sống động, có sự hình thành, phát triển và biến đổi Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ máy tính đã tạo ra nền công nghệ tin học, bao gồm chế tạo phần cứng, phần mềm, thiết kế và các thiết bị hỗ trợ Tương tự, sự tiến bộ trong kỹ thuật điện tử cũng đã dẫn đến sự hình thành của công nghệ điện tử.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chứng kiến sự chuyển biến mạnh mẽ trong cơ cấu nghề nghiệp do chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường Trong bối cảnh này, sức lao động trở thành hàng hóa, và giá trị của nó phụ thuộc vào tay nghề, trình độ và khả năng của người lao động Chất lượng sức lao động và hàm lượng chất xám là những yếu tố quyết định sự chấp nhận của xã hội đối với hàng hóa này.
2.1.2 Lợi ích của định hướng nghề nghiệp Định hướng nghề nghiệp cho tương lai là điều cần thiết, giúp học sinh lớp 12 nhận thấy rõ về mục đích học tập và đích đến lâu dài của mình Có định hướng sẽ có mục đích và động cơ kèm theo đó là sự phấn đấu, nỗ lực, cố gắng kiên cường để đạt được mục đích đã chọn.
Định hướng nghề nghiệp hiệu quả giúp học sinh nâng cao kiến thức chuyên môn và phát triển kỹ năng cần thiết cho sự nghiệp sau này Việc này không chỉ tiết kiệm chi phí cho gia đình và xã hội mà còn giảm thiểu lãng phí thời gian và công sức của bản thân, đảm bảo rằng học sinh sẽ không hối tiếc về sự lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai.
Các khái niệm liên quan đến việc chọn trường của học sinh trên địa bàn tỉnh Đồng Nai
Hành vi được định nghĩa là chuỗi các hành động lặp đi lặp lại, bao gồm tất cả các hoạt động của cơ thể nhằm đáp ứng kích thích từ môi trường Những hành động này có thể là phản ứng của cá nhân hoặc sinh vật trong tương tác với xã hội và môi trường xung quanh Hành vi có thể diễn ra ở mức độ tiềm thức hoặc ý thức, có thể bí mật hoặc công khai, và có thể là tự giác hoặc không tự giác Đặc biệt, hành vi là một giá trị có thể thay đổi theo thời gian (Nguyễn Văn Chương, 2013).
2.2.2 Ý định chọn trường của học sinh trung học phổ thông
Việc chọn trường đại học của học sinh trung học phổ thông là một quyết định quan trọng, thường dựa vào sở thích cá nhân đối với các trường Quyết định này không chỉ nhằm thỏa mãn nhu cầu của bản thân (theo Glasser, 1998) mà còn liên quan đến việc xem xét các cơ hội, đánh giá lợi ích và chi phí có thể ảnh hưởng đến cuộc sống tương lai (theo Crossman, 2010).
2.2.3 Lựa chọn và hướng nghiệp
Theo Nguyễn Văn Hộ, Nguyễn Thị Thanh Tuyền (2006) thì
Thuật ngữ “lựa chọn” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cân nhắc và tính toán trong việc quyết định phương thức tối ưu Điều này liên quan đến việc xem xét các điều kiện và cách thực hiện khác nhau để đạt được kết quả mong muốn.
Hướng nghiệp là những hoạt động hỗ trợ cá nhân phát triển và lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với khả năng của bản thân, đồng thời đáp ứng nhu cầu nhân lực trên thị trường lao động địa phương và quốc gia Hoạt động này rất quan trọng, giúp học sinh hiểu rõ về nghề nghiệp, bản thân và lựa chọn ngành nghề tương lai dựa trên sở thích, năng lực, hoàn cảnh gia đình và nhu cầu xã hội Do đó, hướng nghiệp ngày càng được chú trọng, với nhiều hình thức giúp học sinh giảm lo âu và căng thẳng trong việc chọn ngành Các quan điểm về nội dung khái niệm hướng nghiệp có thể khác nhau, nhưng mục tiêu chung vẫn là hỗ trợ sự phát triển nghề nghiệp của từng cá nhân.
Theo Đặng Danh Ánh (1982), giáo dục hướng nghiệp bao gồm bốn giai đoạn liên tiếp: định hướng nghề, tư vấn nghề, tuyển chọn nghề và thích ứng nghề Hai giai đoạn đầu diễn ra tại trường phổ thông, trong khi hai giai đoạn sau được thực hiện tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và các cơ sở sản xuất kinh doanh.
Giáo dục hướng nghiệp là một quá trình liên kết chặt chẽ, diễn ra trong suốt sự phát triển nghề nghiệp của mỗi cá nhân Mục tiêu chính của giáo dục hướng nghiệp là định hướng việc làm cho học sinh, cung cấp cơ sở khoa học giúp họ lựa chọn ngành nghề phù hợp với nhu cầu lao động của xã hội Qua đó, giáo dục hướng nghiệp không chỉ mang lại hạnh phúc mà còn tạo niềm vui cho học sinh khi họ cống hiến cho sự phát triển chung của xã hội.
Giáo dục hướng nghiệp tại trường phổ thông đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực và giáo dục toàn diện Qua quá trình này, học sinh sẽ hiểu rõ yêu cầu và tính chất của các ngành nghề, từ đó lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với nhu cầu xã hội và sở trường cá nhân Điều này không chỉ giúp học sinh xây dựng cuộc sống tốt đẹp mà còn phát triển sự nghiệp và cống hiến cho xã hội.
Hướng nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị cho học sinh bước vào thị trường lao động, đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội Để nâng cao hiệu quả công tác hướng nghiệp, cần đa dạng hóa hình thức hướng nghiệp liên tục trong suốt năm học, bên cạnh việc giảng dạy chuyên môn theo chương trình của Bộ Nhà trường cần tăng cường trách nhiệm của giáo viên trong vai trò tư vấn hướng nghiệp và kết nối chặt chẽ với gia đình, phụ huynh để hỗ trợ các em Chỉ khi có sự hợp tác này, hoạt động hướng nghiệp mới có thể đạt được hiệu quả cao.
Tư vấn hướng nghiệp là quá trình hỗ trợ khách quan và nỗ lực chủ quan nhằm giúp học sinh tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp Quá trình này không chỉ mang lại lợi ích cho người cần tư vấn mà còn cho cả những người dẫn dắt Dưới sự hướng dẫn của nhà trường, gia đình và sự hỗ trợ từ các tổ chức xã hội, học sinh sẽ có cơ hội lựa chọn ngành nghề phù hợp cho tương lai.
Tư vấn hiệu quả giúp học sinh chọn ngành nghề phù hợp với ước mơ và năng lực, ảnh hưởng đến kết quả thi và giảm thiểu lãng phí thời gian, tiết kiệm chi phí cho gia đình và xã hội Điều này là cần thiết trong việc xây dựng định hướng nghề nghiệp cho học sinh hiện nay.
Hoạt động tư vấn hướng nghiệp tại nhà trường giúp học sinh lựa chọn trường và ngành học phù hợp với nhu cầu cá nhân thông qua việc cung cấp thông tin từ nhiều nguồn khác nhau Đối tượng chính của tư vấn là học sinh, người tiếp nhận thông tin nghề nghiệp, và việc sử dụng bảng khảo sát trắc nghiệm giúp đánh giá xu hướng nghề nghiệp, năng lực trí tuệ, tính cách và sở thích của các em Tư vấn còn chỉ ra các yêu cầu về năng lực, phẩm chất và sức khỏe của nghề, từ đó giúp học sinh tự đối chiếu và đưa ra quyết định phù hợp Đồng thời, hoạt động này hỗ trợ học sinh giải quyết khó khăn trong việc chọn ngành nghề và cung cấp lời khuyên kịp thời Để đạt hiệu quả cao trong tư vấn hướng nghiệp, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội, trong đó nhà trường giữ vai trò quan trọng với sự tham gia của hiệu trưởng, giáo viên và bộ phận tư vấn, nhằm trang bị cho học sinh kỹ năng và tâm thế sẵn sàng cho việc làm trong tương lai.
Theo Nguyễn Minh Hà (2011) chọn trường Đại học được định nghĩa là một
Quá trình phát triển nguyện vọng giáo dục sau trung học là một hành trình phức tạp và đa giai đoạn Nó bắt đầu khi cá nhân nhận thức được mong muốn tiếp tục học tập, dẫn đến quyết định theo học tại một trường đại học, cao đẳng cụ thể hoặc tham gia vào chương trình đào tạo của tổ chức hướng nghiệp tiên tiến.
Trước kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia, học sinh lớp 12 nhận được sự tư vấn và hỗ trợ từ gia đình, thầy cô và nhà trường trong việc chọn trường đại học phù hợp với ngành nghề Việc này bao gồm việc xem xét các tiêu chí như năng lực cá nhân, sở thích, điểm chuẩn, chỉ tiêu xét tuyển, địa chỉ trường, cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp, nhu cầu xã hội về ngành nghề, cũng như danh tiếng và uy tín của trường Sau khi xác định được lựa chọn, học sinh tiến hành các thủ tục đăng ký dự thi.
Cơ sở lý thuyết của nghiên cứu
2.3.1 Lý thuyết về hành vi hoạch định (TPB)
Thuyết hành động hợp lý của Ajzen (1991) và Ajzen cùng Fishbein (1975) đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển Thuyết hành vi hoạch định (Theory of Planned Behavior - TPB) Lý thuyết này ra đời nhằm khắc phục những hạn chế của các lý thuyết trước đó, đặc biệt là quan điểm cho rằng hành vi của con người hoàn toàn chịu sự kiểm soát của lý trí.
Thuyết hành động hợp lý giúp làm sáng tỏ và dự đoán hành vi của con người trong bối cảnh cụ thể, cho phép hiểu rõ những hành vi không hoàn toàn bị điều khiển Ý định đóng vai trò trung tâm trong lý thuyết này, là động cơ thúc đẩy và thể hiện mức độ cố gắng của cá nhân trong việc thực hiện một hành vi nhất định Hành vi được dự đoán dựa trên ý định, mà lại phụ thuộc vào tiêu chuẩn chủ quan, thái độ đối với hành vi và nhận thức kiểm soát hành vi.
Thái độ đối với hành vi
Tiêu chuẩn chủ quan Ý định hành vi
Nhận thức kiểm soát hành vi
Hình 2.1 Mô hình ký thuyết hành vi có kế hoạch (TPB) (Ajzen, 1991)
Tiêu chuẩn chủ quan, hay cảm nhận từ ảnh hưởng của cộng đồng xã hội, được định nghĩa là "nhận thức về những áp lực xã hội đến việc không thực hiện hoặc thực hiện hành vi" (Ajzen, 1991) Điều này cho thấy rằng sự tác động từ những người thân thiết và quan trọng có thể ảnh hưởng đến quyết định của cá nhân trong việc thực hiện hành vi.
Thái độ đối với hành vi được hình thành từ những cảm xúc tích cực và tiêu cực của cá nhân, chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố tâm lý và tình huống cụ thể Chẳng hạn, một cá nhân có thể phát triển thái độ tích cực đối với kinh doanh nếu gia đình họ có truyền thống làm doanh nhân Những yếu tố như tính độc lập, sự tự do, khả năng kiểm soát, và sự sẵn sàng chấp nhận rủi ro đều góp phần quan trọng trong việc hình thành thái độ này (Krueger và cộng sự, 2000).
Nhận thức kiểm soát hành vi đề cập đến mức độ dễ dàng hoặc khó khăn trong việc thực hiện một hành vi, cũng như việc liệu hành vi đó có bị kiểm soát hoặc hạn chế hay không.
Theo Ajzen (1991), nhân tố kiểm soát hành vi ảnh hưởng trực tiếp đến ý định thực hiện hành vi, và nếu nhận thức về nhân tố này là chính xác, nó còn có thể dự đoán hành vi của cá nhân.
Giả thuyết của Thuyết Hành vi Dự đoán (TPB) cho rằng các yếu tố cấu thành ý định được xác định lần lượt thông qua ước lượng kỳ vọng và kỳ vọng nổi bật nhất cho từng yếu tố đó.
Kỳ vọng về tiêu chuẩn chủ quan liên quan đến nhận thức của cá nhân đối với hành vi và kết quả cụ thể từ việc thực hiện hành vi Mô hình Thuyết hành vi lý thuyết (TPB) ưu việt hơn mô hình Thuyết hành vi lý thuyết (TRA) trong việc giải thích và dự đoán hành vi người tiêu dùng trong cùng một bối cảnh nghiên cứu TPB đã khắc phục nhược điểm của TRA bằng cách bổ sung yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận, giúp nâng cao độ chính xác trong việc dự đoán hành vi.
Mô hình Thuyết Hành vi Lập kế hoạch (TPB) được coi là sự thay thế cho Thuyết Hành vi (TRA) nhằm khắc phục những hạn chế liên quan đến kiểm soát ý chí và hành vi có chủ đích Tuy nhiên, TPB cũng gặp phải một số hạn chế trong việc dự đoán hành vi, như việc các yếu tố quyết định không giới hạn tiêu chuẩn chủ quan, thái độ đối với hành vi và nhận thức kiểm soát hành vi (Ajzen, 1991) Nghiên cứu thực nghiệm cho thấy chỉ khoảng 40% biến động về hành vi có thể được giải thích qua TPB (Ajzen, 1991) Hơn nữa, TPB cũng có thể gặp phải khoảng cách đáng kể về thời gian giữa đánh giá hành vi thực tế và ý định hành vi (Werner, 2004).
Mô hình TPB (Theory of Planned Behavior) dự đoán hành động của cá nhân dựa trên các tiêu chí nhất định, nhưng thực tế, cá nhân có thể không hoàn toàn tuân theo những tiêu chí này (Werner, 2004).
2.3.2 Lý thuyết hành động hợp lý (TRA)
Mô hình lý thuyết hành động hợp lý (TRA), được phát triển bởi Fishbein và Ajzen vào năm 1975, là một trong những học thuyết tiên phong trong nghiên cứu tâm lý xã hội Mô hình này đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu và phân tích hành vi con người.
Lý thuyết này phân tích khuynh hướng hành vi của người tiêu dùng, tập trung vào việc giải thích và dự đoán xu hướng thực hiện hành vi dựa trên thái độ Theo Mitra Karami (2006), thái độ của người tiêu dùng đối với dịch vụ hoặc sản phẩm sẽ ảnh hưởng tích cực đến hành vi của họ.
Thuyết TRA giúp cá nhân nhận diện yếu tố tâm lý của bản thân và dự đoán hành vi tự nguyện Nó được xây dựng dựa trên giả thuyết rằng con người thường hành động một cách hợp lý, chủ động xem xét thông tin xung quanh và hậu quả từ các hành động của mình.
Niềm tin về kết quả hành động
Thái độ Đánh giá kết quả hành động Ý định
Niềm tin vào tiêu chuẩn của người xung quanh Động lực để tuân
Tiêu chuẩn chủ quan hành vi Hành vi thủ những người xung quanh
Mô hình lý thuyết hành động hợp lý (TRA) của Ajzen và Fishbein (1975) đo lường thái độ thông qua ba thành phần chính: tiêu chuẩn chủ quan, thái độ đối với hành vi và nhận thức kiểm soát hành vi Ngoài ra, mô hình này còn xem xét ảnh hưởng của tiêu chuẩn chủ quan, phản ánh xu hướng hành vi của người tiêu dùng bị tác động bởi cảm xúc và sự ủng hộ hoặc phản đối từ những người xung quanh như bạn bè, đồng nghiệp, và gia đình.
Theo lý thuyết hành động hợp lý (TRA), hành vi được xác định bởi ý định thực hiện hành vi đó Ý định, là nhận thức trước khi hành động, đóng vai trò quan trọng trong việc dự đoán hành vi, và nó bị ảnh hưởng bởi thái độ cá nhân cũng như tiêu chuẩn chủ quan.
Một số nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường
Theo Chapman, sự lựa chọn trường đại học của học sinh trung học phổ thông bị ảnh hưởng bởi hai nhóm yếu tố chính Nhóm yếu tố cá nhân bao gồm tình trạng kinh tế xã hội, năng lực học tập, mức độ mong đợi về giáo dục và kết quả học tập ở bậc trung học Bên cạnh đó, nhóm yếu tố bên ngoài bao gồm sự tác động từ người thân, đặc điểm của trường đại học và những nỗ lực giao tiếp của các trường với học sinh.
Tình trạng kinh tế xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định cơ hội giáo dục của sinh viên Sinh viên từ các gia đình có tình trạng kinh tế xã hội khác nhau có tỷ lệ tham gia vào các cấp học khác nhau, dẫn đến sự phân bố không đồng đều tại các trường đại học và cao đẳng Tình trạng kinh tế xã hội cá nhân ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ và hành vi của sinh viên khi lựa chọn trường đại học.
Năng lực học tập ở cấp trung học phổ thông có ảnh hưởng lớn đến kết quả các bài kiểm tra và thành tích trong các kỳ thi tuyển sinh vào đại học Hai yếu tố này thường được các trường đại học sử dụng để đánh giá và phân loại thí sinh, giúp sàng lọc ứng viên phù hợp Học sinh thường dựa vào năng lực của bản thân để tự chọn trường đại học thích hợp.
Mức độ mong đợi về giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành kế hoạch học đại học của sinh viên, phản ánh những ước muốn và hy vọng cá nhân về tương lai Những kỳ vọng này không chỉ ảnh hưởng đến quyết định học tập mà còn định hướng sự nghiệp và phát triển bản thân của họ.
Kết quả học tập ở trung học phổ thông đóng vai trò quan trọng trong việc các trường đại học quyết định chấp nhận hoặc từ chối hồ sơ của học sinh trong tương lai.
Trong quá trình chọn trường đại học, học sinh thường chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ gia đình, người thân và bạn bè thông qua những lời khuyên và nhận xét Sự tác động này diễn ra theo ba cách chính: họ tư vấn về địa điểm học tập, tạo ra kỳ vọng trở thành sinh viên của trường đó, và đặc biệt, sự hiện diện của bạn bè thân thiết cũng có thể quyết định lựa chọn của học sinh Ngoài ra, các đặc điểm quan trọng của trường đại học như hỗ trợ tài chính, vị trí địa lý, chi phí học tập và các chương trình đào tạo cũng đóng vai trò quyết định trong quá trình lựa chọn này.
Nỗ lực giao tiếp của các trường đại học với học sinh khối 12 tại các trường trung học phổ thông có ảnh hưởng tích cực đến kỳ vọng học tập của các em Học sinh có nguyện vọng tiếp tục học lên đại học thường tìm kiếm thông tin một cách chủ động về các trường đại học Đặc biệt, các chuyến thăm trường trung học của nhân viên tư vấn tuyển sinh và việc học sinh tham quan trường đại học được xem là những hoạt động tuyển sinh hiệu quả và chất lượng cao.
Các yếu tố cá nhân
Tình trạng kinh tế xã hội
Năng lực Mức độ mong đợi giáo dục
Kết quả học tập ở trung học phổ thông
Kỳ vọng về trường đại học
Chọn trường đại học Người thân (các nhân tố có ảnh hưởng ban mẹ, bạn bè,…) Đặc điểm của trường đại học
(hỗ trợ tài chính, địa điểm, chi phí, các chương trình đào tạo,…)
Nỗ lực của trường đại học trong giao tiếp với học sinh (tham quan trường đại học, tài liệu có sẵn, kết nạp,…)
Hình 2.3 Mô hình chọn trường đại học của Chapman (1981)
Nghiên cứu của Chapman tại các trường đại học Mỹ gặp hạn chế do quy trình sàng lọc thí sinh dựa trên tiêu chuẩn riêng của từng trường, dẫn đến sự khác biệt so với các môi trường học tập khác.
Mô hình của Jackson tập trung vào học sinh trong quá trình lựa chọn trường đại học, bao gồm ba giai đoạn: giai đoạn tùy chọn, giai đoạn loại trừ và giai đoạn đánh giá Giai đoạn tùy chọn nhấn mạnh các tác động xã hội đến quyết định chọn trường, trong khi giai đoạn loại trừ và đánh giá chú trọng vào các đặc điểm của trường đại học cũng như chi phí học tập.
Giai đoạn lựa chọn trường đại học của học sinh chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ kết quả học tập bậc trung học phổ thông Những học sinh có học lực tốt thường có xu hướng phát triển các tùy chọn học tập tại các trường đại học Bên cạnh đó, bối cảnh kinh tế xã hội và hoàn cảnh gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong quyết định này, khiến cho việc xem xét các yếu tố gia đình trở nên cần thiết trong quá trình lựa chọn.
Trong giai đoạn loại trừ, học sinh xem xét lại sự lựa chọn của mình dựa trên nguồn lực cá nhân, khả năng tài chính và thông tin từ người khác để loại bỏ các lựa chọn không khả thi Các yếu tố chính trong giai đoạn này bao gồm chi phí học, chất lượng đào tạo và địa điểm của trường đại học Học sinh trung học phổ thông bắt đầu rút ngắn danh sách các trường đại học dựa trên những yếu tố này Theo Jackson, tính khả dụng của thông tin chính xác và vị trí địa lý là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn trường đại học trong giai đoạn này.
Giai đoạn đánh giá là bước cuối cùng trong mô hình, nơi học sinh tiến hành đánh giá và lựa chọn trường đại học dựa trên chi phí học tập và các đặc điểm của trường.
Theo mô hình của Jackson, kết quả học tập ở bậc trung học phổ thông có ảnh hưởng lớn nhất đến khát vọng của học sinh trong việc chọn lựa trường đại học Ngoài ra, các yếu tố bối cảnh xã hội, hoàn cảnh gia đình, và sự tác động từ ba mẹ cũng đóng vai trò quan trọng trong quyết định này.
Nghiên cứu của Jackson gặp hạn chế do thiếu hụt các biến số quan trọng Mặc dù đã xem xét hoàn cảnh gia đình như một yếu tố ảnh hưởng đến quyết định học tập của học sinh, nhưng nghiên cứu này đã bỏ qua các biến số về giới tính, chủng tộc và sắc tộc Việc không xem xét các yếu tố nhân khẩu học này đã hạn chế khả năng đánh giá đầy đủ tác động của chúng đến quyết định chọn trường đại học của học sinh.
Giai đoạn Tùy chọn học tập
Chọn lựa đã thực hiện
Hình 2.4 Mô hình chọn trường đại học của Jackson (1982)
2.4.3 Nghiên cứu của Kee Ming (2010)
Theo nghiên cứu của Kee Ming (2010), việc chọn trường đại học phụ thuộc vào hai nhóm yếu tố chính Nhóm đầu tiên là các đặc điểm cố định của trường, bao gồm cơ hội việc làm, chi phí học tập, hỗ trợ tài chính, danh tiếng, cơ sở vật chất, chương trình học và vị trí địa lý Nhóm thứ hai liên quan đến nỗ lực giao tiếp với học sinh, bao gồm quảng cáo, sự hiện diện của đại diện tuyển sinh tại các trường trung học phổ thông và các buổi tham quan trường đại học.
Đề xuất mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
Bảng 2.1 Bảng tổng hợp các mô hình nghiên cứu ảnh hưởng đến ý định chọn trường
Nghiên cứu của Nguyễn Phương Toàn (2011) chỉ ra rằng có 4 mô hình ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học của học sinh, bao gồm: (1) danh tiếng của trường, (2) khả năng đáp ứng mong đợi sau khi tốt nghiệp, (3) đặc điểm riêng của từng trường đại học, và (4) nỗ lực giao tiếp của các trường Ngoài ra, mức độ hấp dẫn và đa dạng của các ngành đào tạo cũng đóng vai trò quan trọng trong sự lựa chọn này.
Nghiên cứu 5 Mô hình nghiên cứu của Trần Văn Quý và Cao Hào Thi (2009)
Nghiên cứu chỉ ra rằng có năm yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học của học sinh, bao gồm: (1) đặc điểm cố định của trường đại học, (2) đặc điểm cá nhân của học sinh, (3) cơ hội việc làm trong tương lai, (4) thông tin có sẵn về trường, và (5) sự ảnh hưởng từ cá nhân xung quanh học sinh.
Nghiên cứu 6 Mô hình nghiên cứu của Nguyễn Minh Hà (2011)
Kết quả nghiên cứu cho thấy có 7 nhân tố ảnh hưởng đến học sinh trong việc chọn trường Đại học Mở TP HCM bao gồm
Chất lượng dạy và học đóng vai trò quan trọng trong việc định hình công việc trong tương lai của sinh viên Khả năng đậu vào trường đại học phụ thuộc không chỉ vào nỗ lực cá nhân mà còn vào sự hỗ trợ từ người thân trong gia đình và bạn bè ngoài gia đình Đặc điểm của bản thân sinh viên, bao gồm sự quyết tâm và chăm chỉ, cũng ảnh hưởng đến thành công học tập Nhà trường cần nỗ lực cung cấp thông tin hữu ích để giúp học sinh hiểu rõ hơn về các cơ hội và thách thức trong quá trình học tập và phát triển nghề nghiệp.
7 Nghiên cứu 7 Mô hình nghiên cứu đề xuất của tác giả
Nghiên cứu này tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông, bao gồm sáu yếu tố chính: (1) truyền thông tiếp thị, (2) mối quan hệ ảnh hưởng, (3) chính sách thu hút, (4) đặc điểm trường đại học, (5) cơ hội tương lai, và (6) năng lực – điều kiện.
(Nguồn Tổng hợp của tác giả, 2020)
Dựa trên lý thuyết hành vi hoạch định (TPB) và lý thuyết hành động hợp lý (TRA), cùng với các mô hình nghiên cứu của nhiều tác giả như Chapman (1981), Jackson (1982), Kee Ming (2010), Litten (1982), Nguyễn Phương Toàn (2011), Trần Văn Quí và Cao Hào Thi (2009), Nguyễn Minh Hà (2011), tác giả đề xuất mô hình nghiên cứu về "Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai" Mô hình này bao gồm 6 yếu tố chính: truyền thông tiếp thị của trường, mối quan hệ ảnh hưởng, chính sách thu hút, đặc điểm trường đại học, cơ hội tương lai, và năng lực – điều kiện bản thân của học sinh.
Các giả thuyết nghiên cứu
2.6.1 Yếu tố truyền thông tiếp thị của trường Đại học Lạc Hồng
Nghiên cứu của Chapman chỉ ra rằng truyền thông tiếp thị của các trường đại học có tác động lớn đến quyết định chọn trường của học sinh Để thu hút sự quan tâm của học sinh và gia đình, các trường cần cải thiện hình ảnh thông qua các hoạt động quảng bá và cung cấp thông tin trên các phương tiện truyền thông như báo chí, báo mạng và truyền hình.
Theo Hossler và Gallagher (dẫn theo Trần Văn Quí và Cao Hào Thi, 2009), giao lưu trực tiếp giữa các trường trung học phổ thông và các buổi giới thiệu về trường đại học có tác động lớn đến quyết định chọn trường của học sinh Dựa trên những yếu tố này, giả thuyết H1 được đề xuất như sau.
H1: Sự nỗ lực của các yếu tố truyền thông tiếp thị trong việc cung cấp thông tin về trường đại học Lạc Hồng cho học sinh sẽ làm tăng khả năng lựa chọn trường của các em.
2.6.2 Yếu tố mối quan hệ ảnh hưởng
Theo Chapman (1981), học sinh chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ sự tư vấn và khuyên nhủ của gia đình và bạn bè trong việc lựa chọn trường đại học Sự ảnh hưởng này diễn ra theo ba cách: đầu tiên, ý kiến mong đợi của gia đình có thể tác động đến sự lựa chọn trường đại học cụ thể; thứ hai, họ có thể khuyên trực tiếp về trường mà học sinh nên thi tuyển; và thứ ba, sự lựa chọn của bạn thân cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định của học sinh trong việc chọn trường.
Theo Hossler và Gallagher (dẫn theo Trần Văn Quí và Cao Hào Thi, 2009), ngoài sự ảnh hưởng của ba mẹ và bạn bè, các cá nhân trong trường học cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành ý định chọn trường của học sinh Dựa trên những yếu tố này, giả thuyết H2 được đưa ra.
H2 Sự định hướng từ các yếu tố mối quan hệ ảnh hưởng càng lớn thì ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh ngày càng tăng.
Theo nghiên cứu của Theo M.J Burns và các cộng sự (dẫn theo Trần Văn Quí và Cao Hào Thi, 2009), các yếu tố như học bổng, học phí và các chính sách hỗ trợ có tác động đáng kể đến quyết định lựa chọn trường đại học của học sinh.
Theo Joseph (2000), chi phí học tập là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học, và các chính sách hỗ trợ tài chính có tác động tích cực trong việc giảm bớt gánh nặng tài chính cho sinh viên Dựa trên những yếu tố này, giả thuyết H3 được đưa ra.
H3 Chính sách thu hút, hỗ trợ tối đa cho học sinh càng cao thì càng làm tăng ý định của học sinh chọn học tại trường Đại học Lạc Hồng.
2.6.4 Yếu tố đặc điểm trường đại học
Nghiên cứu của Chapman chỉ ra rằng nhiều yếu tố như chính sách, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, học phí và chương trình đào tạo đều ảnh hưởng đến quyết định của học sinh khi lựa chọn trường đại học.
M.J.Burns và các công sự (dẫn theo Trần Văn Quí và Cao Hào Thi, 2009) đã bổ sung các yếu tố như chính sách hỗ trợ, đa dạng về chương trình học, uy tín thương hiệu của trường,… cũng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh.
Hình ảnh và uy tín của trường đại học đóng vai trò quan trọng trong quyết định chọn trường của học sinh Theo Keling (2007), danh tiếng của tổ chức là yếu tố chính ảnh hưởng đến sự lựa chọn của học sinh Mối quan hệ giữa uy tín (thương hiệu) của trường và quyết định của học sinh là tỷ lệ thuận Dựa trên những yếu tố này, giả thuyết H4 được đưa ra.
H4 Đặc điểm trường đại học càng tốt thì mức độ chọn trường đó càng cao.
2.6.5 Yếu tố cơ hội tương lai
Theo nghiên cứu của M.J Burns (2006), ngoài việc kỳ vọng vào việc học tập trong tương lai, mong muốn có việc làm và cơ hội nghề nghiệp cũng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh.
Theo nghiên cứu của S.G Washburn (dẫn theo Trần Văn Qúi và Cao Hào Thi, 2009), cơ hội việc làm trong tương lai có tác động lớn đến quyết định chọn trường của học sinh Dựa trên những yếu tố này, giả thuyết H5 được đề xuất.
Tỷ lệ các yếu tố cơ hội tương lai tại trường Đại học Lạc Hồng càng cao sẽ dẫn đến mức độ lựa chọn học của học sinh trung học phổ thông càng tăng.
2.6.6 Yếu tố năng lực – điều kiện bản thân
Theo Chapman, các yếu tố cá nhân như năng lực và sở thích của học sinh có ảnh hưởng lớn đến quyết định chọn trường đại học Trong đó, năng lực và sở thích là hai yếu tố nổi bật nhất Dựa trên hai yếu tố này, giả thuyết H6 được đưa ra.
Sự phù hợp giữa ngành học và trường học với khả năng và sở thích cá nhân của học sinh càng cao, thì khả năng học sinh chọn học tại trường đó càng lớn.
Mối quan hệ ảnh hưởng Ý định chọn Chính sách thu hút Đặc điểm trường đại học trường Đại học Lạc Hồng
Cơ hội tương lai Năng lực - điều kiện bản thân
(Nguồn Tác giả đề xuất,2020)
Hình 2.10 Mô hình nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường Đại học Lạc Hồng của học sinh Trung học phổ thông tại Đồng Nai”