BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH DƯ THỐNG NHẤT DUNG LƯỢNG TRÍ NHỚ CỦA HỌC SINH LỚP 6, Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH KIÊN GIANG Chuyên ngành: TÂM LÝ HỌC Mã số: 60 31 80 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TRẦN THỊ THU MAI Thành phố Hồ Chí Minh - 2007 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa cơng bố cơng trình khác Tác giả luận văn Dư Thống Nhất CÁC CHỮ VIẾT TẮT DLTN: Dung lượng trí nhớ ĐTB: Điểm trung bình NĐC: Nhóm đối chứng NTN: Nhóm thử nghiệm PT: Phổ thông THCS: Trung học sở SD: Độ lệch chuẩn (Standarizied Deviation) TB: Trung bình K: Khá 10 G: Giỏi DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 3.1 Phân bố học sinh khách thể nghiên cứu toàn mẫu điều tra thực trạng ………………………………………………… 46 Bảng 3.2 Mức độ nhớ từ học sinh lớp 6, (đầu cấp THCS) toàn mẫu điều tra thực trạng ………………………………… 47 Bảng 3.3 Phân loại học sinh theo khả nhớ từ mẫu điều tra thực trạng ………………………………………………………… 47 Bảng 3.4 Khả nhớ từ theo lớp mẫu điều tra thực trạng ……… 49 Bảng 3.5 Các lỗi ghi nhớ từ học sinh theo mẫu điều tra thực trạng 49 Bảng 3.6 Mức độ nhớ số học sinh lớp 6, (đầu cấp THCS) toàn mẫu điều tra thực trạng …………………………………… 51 Bảng 3.7 Phân loại học sinh theo khả nhớ số mẫu điều tra thực trạng ………………………………………………………… 51 Bảng 3.8 Khả nhớ số theo lớp mẫu điều tra thực trạng ……… 53 Bảng 3.9 Mức độ nhớ hình học sinh lớp 6, (đầu cấp THCS) toàn mẫu điều tra thực trạng …………………………… ……… 54 Bảng 3.10 Phân loại học sinh theo khả nhớ hình mẫu điều tra thực trạng …………………………………………………… 54 Bảng 3.11 Khả nhớ hình theo lớp mẫu điều tra thực trạng … 56 Bảng 3.12 Các lỗi ghi nhớ hình học sinh theo mẫu điều tra thực trạng 56 Bảng 3.13 Kết nhớ từ sau củng cố học sinh theo lớp tổng mẫu điều tra thực trạng …………………………………… 58 Bảng 3.14 Kết nhớ từ sau củng cố học sinh Kinh Khmer 59 Bảng 3.15 Kết nhớ từ sau củng cố học sinh theo học lực … 60 Bảng 3.16 Kết nhớ số sau củng cố học sinh theo lớp tổng mẫu điều tra thực trạng …………………………………… 61 Bảng 3.17 Kết nhớ số sau củng cố học sinh Kinh Khmer 62 Bảng 3.18 Kết nhớ số sau củng cố học sinh theo học lực … 64 Bảng 3.19 Kết nhớ hình sau củng cố học sinh theo lớp tổng mẫu điều tra thực trạng ……………………………… 65 Bảng 3.20 Kết nhớ hình sau củng cố học sinh Kinh Khmer 66 Bảng 3.21 Kết nhớ hình sau củng cố học sinh theo học lực 66 Bảng 3.22 Số học sinh khơng nhớ đủ hình sau lần củng cố …… 67 Bảng 3.23 Hệ số tương quan khả nhớ số, nhờ từ nhớ hình mẫu nghiên cứu thực trạng …………………………… 68 Bảng 3.24 Kiểu nhân cách mẫu điều tra thực trạng ……………… 69 Bảng 3.25 Kiểm nghiệm Kolmogorov-Smirnov câu câu 13, câu 17 câu 19 …………………………………………… 70 Bảng 3.26 Phân bố học sinh mẫu điều tra thực trạng theo trường kết học tập học kỳ I, năm học 2006-2007 ……………… 71 Bảng 3.27 Hệ số tương quan khả nhớ từ, số, hình điểm trắc nghiệm kiểu nhân cách mẫu nghiên cứu thực trạng …… 71 Bảng 3.28 Thống kê mô tả kiểm nghiệm T khả nhớ từ, nhớ số nhớ hình theo dân tộc mẫu nghiên cứu thực trạng … 72 Bảng 3.29 Thống kê mô tả kiểm nghiệm T khả nhớ từ, nhớ số nhớ hình theo lớp mẫu nghiên cứu thực trạng ……… 73 Bảng 3.30 Thống kê mô tả kiểm nghiệm T khả nhớ từ, nhớ số nhớ hình theo giới tính mẫu nghiên cứu thực trạng … 74 Bảng 3.31 Thống kê mô tả kiểm nghiệm T khả nhớ từ, số hình theo địa điểm học tập mẫu nghiên cứu thực trạng… 75 Bảng 3.32 Thống kê mô tả khả nhớ từ, nhớ số nhớ hình theo học lực mẫu nghiên cứu thực trạng …………………… 75 Bảng 3.33 Kiểm nghiệm ANOVA F khả nhớ từ, nhớ số nhớ hình theo học lực mẫu nghiên cứu thực trạng …… 76 Bảng 3.34 Hậu kiểm Tukey HSD so sánh mức độ nhớ từ, nhớ số nhớ hình theo học lực mẫu nghiên cứu thực trạng ………… 77 Bảng 3.35 Thống kê mô tả kiểm nghiệm T mức độ nhớ từ, số trước thử nghiệm nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm … 79 Bảng 3.36 Kết điểm số nhớ từ, nhớ số trước thử nghiệm nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm ……………………… 79 Bảng 3.37 Kết thống kê mô tả mức độ nhớ từ, nhớ số sau thử nghiệm nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm ………… 80 Bảng 3.38 Kiểm nghiệm T khả nhớ từ, nhớ số nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm …………………………… 81 Bảng 3.39 Kiểm nghiệm Wilcoxon cặp ghép với thứ hạng ghi dấu khả nhớ từ, số nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm … 81 Bảng 3.40 Kết điểm số nhớ từ, nhớ số sau thử nghiệm nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm ……………………… 82 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ - ĐỒ THỊ Biểu đồ 3.1 Phân loại học sinh theo khả nhớ từ ………………… 48 Biểu đồ 3.2 Phân loại học sinh theo khả nhớ số ………………… 52 Biểu đồ 3.3 Phân loại học sinh theo khả nhớ hình ……………… 55 Biểu đồ 3.4 So sánh mức độ nhớ từ, nhớ số trước thử nghiệm nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm …………………… 79 Biểu đồ 3.5 So sánh mức độ nhớ từ, nhớ số sau thử nghiệm nhóm đối chứng nhóm thử nghiệm …………………… 83 MỞ ĐẦU LÍ DO CHỌN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Trí nhớ có vai trị quan trọng nhận thức người khả học tập học sinh Không có khả ghi nhớ, người khơng thể hoạt động cách bình thường Nhờ tích lũy nhiều tri thức, kinh nghiệm vận dụng chúng vào sống mà người không ngừng cải tạo tự nhiên xã hội nhằm thoả mãn nhu cầu vật chất tinh thần thân I.M Xêtrênốp cho trí nhớ “điều kiện sống tâm lí” “cơ sở phát triển tâm lí”, “nếu khơng có trí nhớ cảm giác, tri giác biến không để lại dấu vết đẩy người ta vĩnh viễn vào trạng thái trẻ sơ sinh” [15, tr.133] Theo ơng, khơng có trí nhớ khơng có kinh nghiệm, khơng có hoạt động có ý nghĩa Sự phát triển trí nhớ nhân tố trọng yếu ảnh hưởng đến hoạt động nhận thức hoạt động người, “trí nhớ điều kiện quan trọng để q trình nhận thức lí tính diễn làm cho trình đạt kết hợp lí” [76, tr.106] Do đó, nghiên cứu phải ý đến dung lượng trí nhớ (DLTN) thể khả ghi nhớ, giữ gìn tái lại số lượng thông tin tiếp nhận chúng “Chỉ số khối lượng ghi nhớ cịn quan trọng chỗ sở để phát triển trình tâm lí nhận thức phức tạp khác (như tư duy)” [33, tr.3] 1.2 Xuất phát từ nguyên tắc phương pháp luận thống nhận thức hoạt động người thì, tồn phẩm chất tâm lí nhân cách có trí nhớ cá nhân hình thành, phát triển biểu thông qua hoạt động họ Ở lứa tuổi học sinh trung học sở (THCS), hoạt động học tập lĩnh hội tri thức hoạt động chủ đạo Chất lượng học tập em giai đoạn phần lớn phụ thuộc vào khả ghi nhớ, gìn giữ tái tri thức tiếp thu Nhiều nghiên cứu cho thấy hoạt động trí nhớ học sinh THCS có tiến việc ghi nhớ tài liệu trừu tượng, em học cách ghi nhớ phù hợp với nội dung, tính chất tài liệu học tập tiếp xúc với nhiều môn học nhiều tri thức phong phú đa dạng Tuy nhiên, hình thức ghi nhớ học sinh phát triển đầy đủ mức độ khác nhau, đặc biệt học sinh lớp 6, (đầu cấp THCS), có tác động củng cố tài liệu học tập 1.3 Tìm hiểu khả phát triển trí nhớ học sinh nói chung, DLTN biến đổi DLTN học sinh THCS nói riêng nhiệm vụ nghiên cứu khoa học tâm lí-giáo dục nay, vấn đề có liên quan mật thiết trực tiếp đến hiệu hoạt động dạy học 1.4 Kiên Giang tỉnh có đơng đồng bào dân tộc Khmer sinh sống (trên 200,000 người), xếp thứ số lượng so với nước (sau hai tỉnh Trà Vinh Sóc Trăng) [63, tr.6] Do đó, nghiên cứu DLTN cho phép phát khả thu nhận thông tin nắm bắt điều kiện tâm lí thuận lợi cản trở đến trình ghi nhớ không học sinh dân tộc Kinh mà cịn học sinh dân tộc Khmer Vì vậy, việc khám phá nắm bắt quy luật trí nhớ diễn học sinh giúp cho nhà sư phạm có sở để phát triển tốt trí nhớ em, góp phần nâng cao chất lượng dạy học việc thực nhiệm vụ đổi phương pháp dạy học cấp THCS 1.5 Nghiên cứu DLTN học sinh THCS vấn đề có ý nghĩa mặt sau: - Về lý luận: góp phần làm sáng tỏ đặc điểm trí nhớ học sinh THCS - Về thực tiễn: qua điều tra thực trạng nguyên nhân thử nghiệm tác động dạy học, góp phần hình thành nâng cao khả ghi nhớ học sinh Từ lí nêu chúng tơi thực đề tài “Dung luợng trí nhớ học sinh lớp 6, số trường trung học sở tỉnh Kiên Giang” MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Tìm hiểu dung lượng trí nhớ học sinh lớp lớp số trường trung học sở tỉnh Kiên Giang biến đổi có tác động củng cố tài liệu Từ đề xuất số biện pháp nâng cao khả ghi nhớ học sinh đầu cấp trung học sở ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 3.1 Đối tượng nghiên cứu Dung lượng trí nhớ học sinh đầu cấp trung học sở 3.2 Khách thể nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu thực trạng 370 học sinh lớp lớp học bốn trường trung học sở tỉnh Kiên Giang + Trường THCS Hùng Vương: 127 học sinh (lớp 6: 70 học sinh, lớp 7: 57 học sinh) + Trường THCS Long Thạnh: 77 học sinh (lớp 6: 39 học sinh, lớp 7: 38 học sinh) + Trường phổ thông dân tộc nội trú Hà Tiên: 78 học sinh (lớp 6: 37 học sinh, lớp 7: 41 học sinh) + Trường phổ thông dân tộc nội trú Giồng Riềng: 88 học sinh (lớp 6: 42 học sinh, lớp 7: 46 học sinh) - Khách thể nghiên cứu thử nghiệm 60 học sinh lớp (nhóm đối chứng: 30 nhóm thử nghiệm: 30) học trường THCS Long Thạnh GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU 4.1 Dung lượng trí nhớ học sinh có biến đổi chưa phù hợp với tác động củng cố tài liệu ghi nhớ 4.2 Dung lượng trí nhớ học sinh phụ thuộc vào dân tộc, lứa tuổi, lực học tập, kiểu nhân cách, điạ điểm học tập 4.3 Có thể nâng cao khả ghi nhớ học sinh cách dạy học theo nhóm NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 5.1 Hệ thống hóa số vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài: Trí nhớ, dung lượng trí nhớ, tác động củng cố v.v… 5.2 Điều tra thực trạng số lượng chất lượng dung lượng trí nhớ, tác động tập củng cố đến dung lượng trí nhớ học sinh lớp 6, số trường trung học sở tỉnh Kiên Giang 5.3 Tiến hành thử nghiệm số biện pháp nhằm nâng cao khả ghi nhớ học sinh đầu cấp trung học sở tỉnh Kiên Giang GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU 6.1 Giới hạn nội dung nghiên cứu - Yêu cầu HS khác nhận xét bạn - GV nhận xét, bổ sung - HS: Phép cộng có tính chất: + Tính chất giao hốn + Tính chất kết hợp + Cộng với số HĐ2: Các tính chất phép cộng - Qua ví dụ tính chất phép cộng số nguyên vừa phát biểu, cho biết tính chất phép phép cộng phân số? - GV: Treo bảng phụ “các tính chất” a Tính chất giao hốn: a c c a + = + b d d b b Tính chất kết hợp: - HS: Lấy ví dụ: −1 2 −1 + = + 3 −1 −1 b ( + ) + = + ( + ) 3 3 5 c + = + 7 - GV: Yêu cầu học sinh lấy ví dụ a c p a c p ( + )+ = ( + ) b d q b d q a a a c Cộng với số 0: + = + = b b b a cho tính chất phép cộng - GV: Tổng nhiều phân số có - HS: Tổng nhiều phân số tính giao hốn kết hợp hay có tính giao hốn kết hợp không? HĐ3: Áp dụng - GV: Đưa lên bảng bảng phụ ví dụ - HS: Áp dụng tính tổng − −1 trang 27 SGK: + + + (Đổi phân A= + 4 7 − −1 - Tính tổng: A = + + + + số thực tính chất giao 7 - Yêu cầu HS nêu buớc tính hoán) − −1 làm A=( + )+( + )+ (Nhóm 4 7 phân số có mẫu, th75c tính kết hợp) A= 3 −4 + + = (−1) + + = + = 5 5 - GV: Vậy tính chất (Cuối cộng với số 0) - HS: Khi cộng nhiều phân số ta có phép cộng phân số giúp ta điều gì? thể đổi chỗ nhóm phân số lại theo cách cho việc - GV: u cầu học sinh tính nhanh tính tốn thuận tiện phân số: - HS1 − 15 − 15 B= 17 + 23 + 17 + 19 + 23 B= − 15 − 15 + + + + 17 23 17 19 23 C= −1 − − + + + 21 30 - GV: Trước tiên ta phải làm phân số có mẫu giống nhau? - HS: Phải đổi chỗ nhóm lại phân số có mẫu giống − − 15 15 + + + + 17 17 23 23 19 15 − − 15 )+( + )+ B=( + 17 17 23 23 19 4 => B = + = B = (−1) + + 19 19 19 B= - HS2: - Ta phải đưa biểu thức C dạng C = − + + − + − 21 30 trước tính? Đối với phân - Ta đưa phân số tối giản, sau số có mẫu khơng giống ta làm đổi chỗ nhóm phân số mà nào? mẫu phân số bội phân số −1 −1 −1 + + + −1 −1 −1 C=( + + )+ −7 −6 C = (−1) + => C = + = 7 7 C= - GV: Đưa bìa cắt hình (Bài 48, trang 28 SGK) - Tổ chức cho hoc sinh thi “ghép - HS: Chơi ghép hình hình” nhanh theo đội, đội người thỏa mãn yêu cầu đề bài: 1 a + = a hình trịn 12 12 4 b hình trịn c hình trịn 12 d hình trịn 1 + = = + 12 12 12 12 12 2 c + = + + = 12 12 12 12 12 12 2 d + + = 12 12 12 b Mỗi câu phần quà, đội có thời gian thực nhanh phần quà (Mỗi học sinh lên mang theo phần bìa cắt từ hình trịn có bán kính 10cm) - u cầu học sinh khác nhận xét - GV: Nhận xét, đáng giá HĐ4: Củng cố - HS: nhắc lại tính chất phép - Yêu cầu học sinh phát biểu lại cộng phân số tính chất phép cộng phân số - GV: Yêu cầu HS hoạt động theo nhóm làm tập 51 trang 29 SGK Sử dụng bảng nhóm Tìm cách chọn số sau để cộng lại tổng −1 −1 −1 1 , , , 0, , , 2 - Hoạt động nhóm Đọc kĩ đề tìm cách giải −1 1 + + = ; b −1 c + + = ; d 2 −1 −1 e + + = a −1 +0+ = 6 −1 +0+ =0 3 - Yêu cầu nhóm trình bày, nhận - Hoạt động nhóm xét sửa sai cho - GV: Yêu cầu HS hoạt động theo Tìm cách giải nhóm làm tập 50 trang 29 SGK −3 Sử dụng bảng nhóm + −3 + + −1 = −5 −1 = − 17 20 = = + + + + + + = = HĐ5: Hướng dẫn nhà - Học thuộc tính chất vận dụng vào tập để tính nhanh - Làm tập 47, 49, 52 (SGK, trang 28, 29 ) = + = −5 + = = + −1 −1 10 − 13 12 = = − 71 60 Giáo án PHÉP TRỪ PHÂN SỐ (Tuần 26, tiết 83) I Mục tiêu - Học sinh hiểu hai số đối - Vận dụng quy tắc trừ phân số - Có kỹ tìm số đối số kỹ thực phép trừ phân số - Hiểu rõ mối quan hệ phép cộng phép trừ phân số - Nâng cao khả khái quát hóa học sinh việc giải tập cụ thể II Chuẩn bị - Giáo viên: Bảng phụ, bảng nhóm - Học sinh: Chuẩn bị theo dặn dò tiết trước III Tiến trình dạy học Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh HĐ 1: Kiểm tra cũ - GV: Yêu cầu HS phát biểu quy tắc - Phát biểu quy tắc (trang 26 SGK) cộng hai phân số (cùng khác mẫu)? - GV: Sử dụng bảng phụ - HS: Thực phép cộng: - Áp dụng quy tắc, tính: −3 + = 5 2 b + = −3 = c + 21 − 36 a − 3 − 3 + (−3) + = + = = =0 5 5 5 2 − 2 (−2) + b + = + = =0 3 −3 − −1 c + = + = + = 21 − 36 21 36 4 − + (−3) = = + = 12 12 12 12 a - Gọi HS khác nhận xét - GV: Nhận xét, đánh giá - HS: Nhận xét - GV: Nêu quy tắc: a-b = a + (-b); a, b ∈ Z - HS: 14 - 27 = 14 + (-27) - Yêu cầu HS nêu ví dụ? - Quy tắc có áp dụng với phép trừ hai phân số hay khơng? Đó nội dung học hôm HĐ2: Số đối - GV: Ta có Ta nói −3 + =0 5 −3 đối số 5 -Yêu cầu HS quan sát câu a, b bảng phụ giới thiệu hai số đối - Tương tự, yêu cầu học sinh hoàn thành ?2 (trang 32, SGK) - HS: Cũng vậy, ta nói: 2 số đối phân số ; số −3 −3 2 đối phân số ; hai phân số −3 hai số đối - Thế hai số đối nhau? - Nêu ký hiệu số đối phân số - Tìm số đối phân số a b - Hãy sánh: − ; a −b a −a ; −b b - Áp dụng: Tìm số đối của: −4 , −5 - Yêu cầu học sinh khác nhận xét - GV: Nhận xét, đánh giá a ? b - HS: Nêu định nghĩa (trang 32 SGK) - Ký hiệu số đối phân số a a − b b a a −b b a a −a a −a+a (vì + = + = =0) −b b b b b a a −a − = = b −b b - Số đối phân số - Áp dụng tìm: −2 9 −4 +4 + Số đối 7 8 −8 + Số đối = −5 + Số đối - Khi hai số gọi đối - HS: Hai số đối tổng nhau? chúng - Yêu cầu học sinh nhắc lại ý nghĩa - Trên trục số, hai số đối nằm số đối trục số hai phía điểm cách HĐ 3: Phép trừ phân số - Cho học sinh hoạt động theo nhóm - Hoạt động nhóm làm ?3 làm ?3 (trang 32, SGK) + − = − = - Yêu cầu nhóm khác nhận xét - Nhận xét nhóm 9 9 −2 −2 + + (− ) = + = + = 9 9 3 + (−2) 1 2 = Vậy − = + (− ) = 9 9 - HS: Phát biểu quy tắc phép trừ phân - Qua ?3 yêu cầu học sinh rút quy số (trang 32, SGK) tắc phép trừ phân số - Sử dụng bảng phụ đưa quy tắc lên bảng Cho vi dụ - Áp dụng tính: −1 −( ) 15 − b +( ) 28 a - HS: Tính a 15 −1 −( ) = + = + = 7 28 28 28 b 15 − 15 − 15 + (−7) = = +( )= + = 28 28 28 28 28 − 15 mà −( ) = a c 28 - HS: Hiệu − số mà cộng 15 −1 b d + ( ) = Vậy hiệu hai phân c a 28 với a c d b số − số nào? b d - Ta có: - HS: Phép trừ phân số toán - GV: Phép trừ phép cộng phân ngược phép cộng phân số số toán khác − 11 nào? a − = + = + = - Cho học sinh làm ?4 (trang 33 5 10 10 10 − − − − 15 − − 22 SGK) = − = + = + b 7 21 21 21 − − − − 15 + = − = + = c 5 20 20 20 -GV: Yêu cầu học sinh khác nhận xét d − − = − + − = − 30 + − = − 31 6 6 - GV: nhận xét sửa sai HĐ4: Vận dụng - Củng cố Hướng dẫn nhà - Thế hai số đối nhau? - Quy tắc trừ phân số? - Cho học sinh họt động nhó làm 59 (trang 33, SGK) - Là hai số có tổng - Nhắc lại quy tắc (trang 33, SGK) - Hoạt động nhóm làm 59 a b c d e g 1 −1 − − − = + = + = 8 8 − 11 − 11 − 11 + 12 − (−1) = +1 = = 12 12 12 12 − 18 − 25 − = − = + = + 6 30 30 30 − 1 − − − 15 − 16 − 31 − = + = + = 16 15 16 15 240 240 240 11 − 11 22 21 43 − = + = + = 36 24 36 24 72 72 72 − − − 5 − 20 15 − + = − = + = 12 12 36 36 36 - Yêu cầu nhận xét cho - GV: Nhận xét làm nhóm - HS: Làm 60 (trang 33, SGK) a x − = - Hướng dẫn học sinh làm 60 3 (trang 33, SGK) => x = + = + = 4 4 −1 −5 b −x= + 12 −4 −5 = −x= + 12 12 12 −5 − =x 12 − 10 − + =x 12 12 − 13 =x 12 − 13 Hay x = 12 * Hướng dẫn nhà: - Nắm vững định nghĩa hai số đối quy tắc phép trừ phân số - Làm tập 58, 61, 62 (SGK, trang 33, 34) - Chuẩn bị cho tiết sau 5.2 Giáo án môn ngữ văn Giáo án Bài 24 LƯỢM (Tố hữu) (Tuần 25, tiết 99, 100) I Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh: - Cảm nhận vẽ đẹp hồn nhiên, vui tươi, sáng hình ảnh Lượm, ý nghĩa cao hy sinh nhân vật - Nắm thể thơ chữ, nghệ thuật tả kể thơ có yếu tố tự II Chuẩn bị - Giáo viên: Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án, ảnh, tư liệu Tố Hữu… - Học sinh: Vở soạn, ghi, sách giáo khoa… III Các bước lên lớp Ổn định lớp Kiểm tra cũ - Đọc thuộc lòng khổ thơ đầu thơ “Đêm bác không ngủ” Em xúc động trước câu thơ, đoạn thơ ? Vì sao? - Hình tượng Bác Hồ thể qua nhìn anh đội viên nào? Bài Hoạt động thầy HĐ HS Nội dung - Hướng dẫn cách đọc cho I Đọc – thích học sinh - Đọc Đọc - Gọi học sinh đọc thơ (Sgk, trang 72-75) - Gọi học sinh đọc thích - Đọc thích để biết đơi nét tác giả, thành phần - Gọi học sinh đọc phần - Đọc thích thích từ - Chốt lại số ý để học sinh nắm - Bài thơ thuộc thể thơ gì? - Bài thơ thuộc thể loại gì? - Giảng thêm: Bài thơ giống “ĐNBKN" kể thứ khác chỗ “Lượm” tác giả vừa người kể chuyện vừa nhân vật trực tiếp liên quan đến nhân vật -Trả lời Chú thích a Tác giả-tác phẩm (Sgk) b Từ khó (Sgk) II Tìm hiểu chung thơ Thể thơ: tiếng nhịp 2/2 - Trả lời Thể loại: Thơ tự - Nghe giảng, ghi nhớ Bố cục: đoạn - Bài thơ chia làm - Suy nghĩ, trả - Đoạn 1: Từ đầu … xa dần đoạn? Nội dung lời Nhớ lại gặp gỡ tình cờ đoạn? nhà thơ Lượm - Đoạn 2: Tiếp theo… đồng - Nghe, ghi nhớ Câu chuyện chuyến - Chốt lại ý liên lạc cuối hy - Yêu cầu học sinh ghi vào - Ghi sinh Lượm - Đoạn 3: Phần cịn lại Hình ảnh Lượm sống - Cho học sinh phân tích thơ theo bố cục - Gọi học sinh đọc lại đoạn - Hình ảnh Lượm khổ thơ đầu miêu tả sinh động rõ nét qua chi tiết nghệ thuật - Trang phục Lượm nào? - Trang phục Lượm giống trang phục ai? - Vì Lượm lại có trang phục này? - Dáng điệu Lượm sao? - Cử Lượm sao? - Lời nói Lượm nào? - Em thích chi tiết nào? Vì sao? - Em có nhận xét nghệ thuật miêu tả nhân vật - Đọc - Trả lời III Đọc-Hiểu văn (Phân tích) Hình ảnh Lượm lần gặp gỡ tình cờ với nhà thơ - Trang phục: Cái xắc xinh xinh, Calô đội lệch - Giống trang → Trang phục chiến sĩ phục vệ quốc thời kháng chiến chiến sĩ vệ quốc chống thực dân pháp thời kháng chiến chống pháp - Vì Lượm chiến sĩ thật - Cái chân… - Dáng điệu: Nhỏ bé, nhanh nghênh nhẹn tinh nghịch - Mồm huýt sáo - Cử chỉ: Nhanh nhẹn, hồn vang, nhiên, yêu đời chim chích, cười híp mí - Cháu đi… - Lời nói: Tự nhiên, chân nhà thật - Cười híp mí, má đỏ, chim chích nhảy đường vàng Lượm hồn nhiên, đáng yêu, gần gủi với em + Quan sát trực tiếp + Dùng nhiều từ láy + Hình ảnh so sánh - Những lời thơ miêu tả - Hồn nhiên, → Lượm em bé liên lạc Lượm làm rõ nhanh nhẹn, yêu hồn nhiên, vui tươi, say mê tham gia cơng tác kháng chiến hình ảnh bé với đời thật đáng mến, đáng yêu điểm nào? - Gọi học sinh đọc đoạn 2 Hình ảnh Lượm chuyến liên lạc cuối - Câu chuyện kể lại - Đọc qua lời tác giả với cảm xúc đau xót, tiếc - Khi nghe tin Lượm hy sinh thương, tự hào - Khi cháu chia tay - Tin Lượm hy tác giả vơ đau đớn thời gian người sinh nhận tin gì? - Khi hay tin Lượm hy sinh - Đau đớn - Nhà thơ hình dung hy tác giả có cảm xúc lên: Ra sinh Lượm Lượm nào? Lượm ơi! làm nhiệm vụ cách - Câu thơ bị ngắt thành dịng có ý nghĩa gì? Lượm ơi, cịn nhanh nhẹn, hăng hái… khơng? - Sự đau sót đột ngột tiếng - Tác giả đau xót trước hy nất nghẹn sinh Lượm nhà thơ - Nhà thơ hình dung - Vụt… Lượm hy sinh Lượm ơi! nào? → Tác giả tả hy sinh - Lần hy sinh Lượm - Trả lời Lượm với xúc động, làm nhiệm vụ gì? Làm đau xót, tiếc thương thân nào? - Câu thơ Lượm - Nghẹn ngào, trọng Cho thấy tác giả có cảm xúc đau xót trước hy sinh Lượm? - Bình luận: Tác giả tưởng - Nghe, ghi nhớ phải chứng kiến giây phút đau đớn nên không kiềm lịng lại lên lời đau đớn: “Thơi rồi, Lượm ơi” Chú bé hy Lượm? sinh dũng cảm tuổi thiếu niên hồn nhiên Nhưng nhà thơ không dừng lâu nỗi đau xót Ơng cảm nhận hy sinh Lượm có vẽ thiên liên, cao thiên thần nhỏ bé yên nghĩ cánh đồng quê hương - Gọi học sinh đọc đoạn cuối - Những lời thơ cuối lập lại lời thơ mở đầu miêu tả hình ảnh Lượm hồn nhiên, nhanh nhẹn, đầy sức sống có ý nghĩa việc biểu cảm nghĩ nhà thơ? - Binh luận: Thể nhà thơ người Lượm - Yêu cầu HS khác đọc lại - Cảm nhận chung hình ảnh Lượm, nêu giá trị nội dung nghệ thuật thơ? Hình ảnh Lượm sống - Tái hình ảnh Lượm nhanh nhẹn, vui tươi, hồn nhiên - Đọc → Lượm sống tâm trí nhà thơ; Lượm cịn với đời - Lượm sống - Nghe, ghi nhớ IV Tổng kết - Nghe nhớ Ghi nhớ - Khắc hoạ hình (Sgk, trang 77) ảnh cao đẹp em bé liên lạc, biểu tính V Luyện tập chất mến thương Phần 1, sgk trang 77 tác giả, ước vọng hồ bình trẻ - Đọc - Gọi học sinh đọc ghi nhớ (Sgk, trang 77) - Yêu cầu học sinh học - Đọc thuộc lòng đoạn thơ - Hướng dẫn học sinh viết - Viết văn đoạn văn Củng cố - GV gọi học sinh nhắc lại nội dung vừa tìm hiểu - GV dựa vào phần ghi nhớ nhắc lại nhiều ý học để học sinh nắm Dặn dò - Học bài, làm phần luyện tập - Chuẩn bị “Hoán dụ” Giáo án 2: Bài 25 Cô Tô (Nguyễn Tuân) (Tuần 26, tiết 103, 104) I Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh: - Cảm nhận vẻ đẹp sinh động, sáng tranh thiên nhiên đời sống người vùng đảo Cô Tô miêu tả văn - Thấy nghệ thuật miêu tả tài sử dụng ngôn ngữ điêu huyện tác giả II.Chuẩn bị - Giáo viên: Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án, tranh ảnh (nếu có)… - Học sinh: Vở soạn, ghi, sách giáo khoa… III Các bước lên lớp Ổn định lớp Kiểm tra cũ - Đọc thuộc lòng đoạn thơ “Một hôm… đến hết thơ - Nêu giá trị nội dung nghệ thuật thơ? Bài Hoạt động thầy HĐ HS Nội dung - Đọc thích * (Sgk, - Đọc I Tác giả - tác phẩm trang 90) (Sgk, trang 90) - Nêu tóm tắt tác giả tác - Trả lời phẩm - Chốt lại ý - Nghe, ghi nhớ tác giả, tác phẩm II Tìm hiểu chung - Hướng dẫn cách đọc cho Đọc học sinh (Sgk, trang 88-89) - Gọi học sinh đọc văn - Đọc - Gọi học sinh đọc thích - Nghe ghi nhớ Từ khó giải nghĩa từ Chú thích - Giảng thêm số từ ngữ - Nghe, ghi nhớ (Sgk, trang 90) cần giải nghĩa Bố cục: đoạn - Bài văn chia làm - Chia làm đoạn - Đoạn 1: Từ đầu….ở Quang cảnh Cô đoạn? Nội dung Tơ sau bảo đoạn gì? - Chốt lại cho học sinh ghi - Ghi vào - Đoạn 2: Tiếp theo… vào cánh Cảnh mặt trời mọc đảo Cô Tô - Đoạn 3: Phần lại Cảnh sinh hoạt người đảo III.Tìm hiểu văn - Cảnh Cơ Tơ sau bảo - Trong trẻo, sáng Quang cảnh Cô Tô lên qua chi tiết sủa thêm xanh sau bão mượt, nước biển lam biếc đậm đà, cát vàng giòn hơn, cá nặng lưới - Lời văn miêu tả có đặc - Dùng nhiều tính từ sắc cách dùng từ? - Cát vàng giòn tác giả - Ẩn dụ chuyển đổi sử dụng biện pháp nghệ cảm giác thuật nào? - Em cảm nhận Cô Tô - Tự bộc lộ cảm nhận quang cảnh ntn? nào? Bầu trời tươi sáng, trẻo, thêm xanh mượt, nước biển lam biếc, cát vàng giòn hơn, cá nhiều hơn… → Dùng tình từ gợi tả màu sắc vừa tinh tế vừa gợi cảm → Cô Tô tranh phong cảnh biển đảo sáng phóng khống, lộng lẫy - “Càng thấy… đây” - Tác giả thấy Cô Tô gần gủi quê hương sẵn sàng yêu mến, gắn bó thiên nhiên đất nước - Chốt lại ý cho học - Nghe, ghi nhớ sinh nắm Cảnh mặt trời mọc biển đảo Cô Tô - Cảnh mặt trời mọc - Hãy tìm chi tiết - Tìm, trả lời miêu tả biển đảo Cơ Tơ + Chân trời….minh biển trước, sau mặt + Trịn trĩnh… bình tranh tuyệt đẹp rực rỡ trời mọc? tráng lệ minh + Vài chiếc….cánh - Em có nhận xét nghệ - Dùng hình ảnh so - Dùng nhiều hình ảnh thuật miêu tả tác giả sánh tài quan sát, so sánh thể tài chi tiết trên? quan sát, tưởng tượng tưởng tượng tác giả - Tạo tranh - Cái cách đón nhận mặt trời - Dậy từ canh tư, rực rỡ mọc tác giả diễn ntn? sân đầu mũi đảo Có độc đáo cách ngồi rình - Cơng phu trân → Tác giả người đón nhận này? yêu mến thiên nhiên - Qua cho thấy tác giả có trọng - u mến thiên tình cảm ntn TN? nhiên Cảnh sinh hoạt người đảo - Nhà văn chọn điểm không - Cái giếng nước-sự Cô Tô gian để miêu tả cảnh Cô sống sau ngày lao động Tô? Vì sao? - Cảnh sinh hoạt lao - Khẩn trương, tấp - Tác giả có cảm nghĩ ngắm tồn cảnh Cơ Tơ? - Tác giả có tình cảm thiên nhiên đẹp? động đảo diễn ntn? Thể qua chi tiết nào? - Tại tác giả nhận thấy cảnh sinh hoạt giếng đảo “Vui bền”? nập, bình “cái giếng múc” “đồn thuyền… về” - Tác giả cảm thấy niềm vui thân tình nơi - Cảnh sinh hoạt nơi diễn tấp nập đơng vui thân tình → tác giả cảm thấy niềm vui thân tình nơi - Cuộc sống - Cuộc sống ấm êm, bình hạnh phúc giãn dị, bình lao động - Hình ảnh anh hùng Châu Hòa Mãn gánh nước Châu Hòa Mãn địu gợi cho em cảm nghĩ sống nơi đảo Cơ Tơ? - Tác giả có tình cảm ntn - Chân thành → Tác giả ln có tình thân thiện người sống đây? cảm chân thành, thân thiện với người - Nghe, ghi nhớ - Chốt lại nội dung sống nơi - Bài văn cho em hiểu Cơ Tơ? - Bài văn thấm đượm cảm xúc tác giả ntn? - Giá trị nghệ thuật văn Cô Tô - Gọi học sinh đọc ghi nhớ (Sgk, trang 91) - Chốt lại - Gọi học sinh đọc lại - Gọi học sinh đọc tập - GV: Hướng dẫn học sinh làm luyện tập IV Tổng kết - Vẽ đẹp độc đáo - Nội dung sống thiên - Nghệ thuật nhiên người nơi đảo Cơ Tơ - Tình yêu sâu sắc giành cho thiên nhiên sống người - Trả lời: Ngơn ngữ tinh tế, hình ảnh so sánh… - Ghi nhớ (Sgk, trang - Đọc 91) - Nghe, ghi nhớ - Nghe, ghi nhớ - Đọc - Viết đoạn văn V Luyện tập 1, (Sgk, trang 91) Củng cố - Giáo viên đặt câu hỏi cho học sinh trả lời để củng cố + Qua em cần nắm nội dung nào? + Văn Nguyễn Tuân bồi đắp thêm tình cảm em? - Học sinh: Trả lời - Giáo viên: Chốt lại Dặn dò - Về học - Làm phần luyện tập - Chuẩn bị “Cây tre Việt Nam” ... dung lượng trí nhớ từ, nhớ số nhớ hình học sinh lớp 6, số trường trung học sở tỉnh Kiên Giang 2.2.1.2 Nội dung nghiên cứu Số lượng chất lượng dung lượng trí nhớ từ, nhớ số nhớ hình học sinh lớp. .. trung học sở tỉnh Kiên Giang 2.2.2.2 Nội dung nghiên cứu Số lượng dung lượng trí nhớ từ, nhớ số nhớ hình có tác động củng cố tài liệu ghi nhớ học sinh lớp 6, số trường trung học sở tỉnh Kiên Giang. .. 1 27 học sinh (lớp 6: 70 học sinh, lớp 7: 57 học sinh) + Trường THCS Long Thạnh: 77 học sinh (lớp 6: 39 học sinh, lớp 7: 38 học sinh) + Trường phổ thông dân tộc nội trú Hà Tiên: 78 học sinh (lớp