Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t Phần mở đầu Bớc sang thế kỷ 21, thế giới đang có những bớc phát triển vợt bậc trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, kinh tế và nhiều lĩnh vực khác. Ngày càng có nhiều phát minh mới, sản phẩm mới xuất hiện phục vụ đời sống con ngời, con ngời vừa là trung tâm vừa là mục tiêu của phát triển và trên thực tế những nhu cầu của con ngời đang đợc đáp ứng ở mức độ ngày càng cao. Song, trên thế giới hiện nay vẫn còn hàng triệu triệu ngời đang phải sống trong cảnh nghèo đói và không đợc đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất nh: lơng thực, thực phẩm, nớc sạch, vệ sinh Bên cạnh đó, ngày nay loài ngời cũng đang phải đối mặt với những vấn đề nhức nhối mang tính toàn cầu nh dịch bệnh, ô nhiễm môi trờng, chiến tranh, khủng bố v.v. mà những vấn đề này không phải riêng của một quốc gia nào và một quốc gia riêng biệt cũng không thể giải quyết đợc. Vì vậy, các nớc ngày càng xích lại gần nhau hơn để cùng hợp tác giải quyết vấn đề chung. Trong nỗ lực chung để xây dựng một thế giới hoà bình, phồn thịnh các nớc có nền kinh tế phát triển đã cam kết hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các nớc đang và chậm phát triển nhằm giúp các nớc này thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu và hội nhập với thế giới. Việt Nam là một nớc đang phát triển, nền kinh tế còn nghèo nàn, lạc hậu, đời sống nhân dân còn gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, để đa đất nớc phát triển đi lên và phù hợp với xu thế phát triển của thế giới. Đảng, Nhà nớc và Chính phủ Việt Nam đã quyết tâm thực hiện đờng lối đổi mới nhằm phát huy nguồn nội lực và tranh thủ sự giúp đỡ, ủng hộ của cộng đồng quốc tế. Sau hơn 10 năm thực hiện đờng lối đổi mới, đất nớc ta đã đạt đợc những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế và xoá đói giảm nghèo. Những thành tựu đó thể hiện kết quả của sự đổi mới, phát huy cao nguồn nội lực và sự hỗ trợ tích cực, có hiệu quả của cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang là một nớc nghèo, thu nhập bình quân đầu ngời vào loại thấp và vẫn còn hàng triệu ngời dân hiện đang sống trong cảnh nghèo đói và dễ bị tổn thơng. Chính phủ Việt Nam đã từ lâu nhận thức đợc điều này và coi vấn đề xoá đói giảm nghèo là mục tiêu xuyên suốt trong qúa trình phát triển kinh tế xã hội của đất nớc. Để tiếp tục thúc đẩy nền kinh tế tăng trởng bền vững, thực hiện có hiệu quả chính sách xoá đói giảm nghèo. Chính phủ Việt Nam đã xây dựng các chiến lợc phát triển, chiến lợc huy động các nguồn lực phục vụ cho tăng trởng Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 1 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t và xoá đói giảm nghèo. Trong các nguồn lực có thể huy động cho công cuộc xoá đói giảm nghèo thì các nguồn lực trong nớc giữ vai trò quyết định. Bên cạnh đó, nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) có vai trò quan trọng là chất xúc tác thúc đẩy công tác xoá đói giảm nghèo. Chính phủ và ngời dân đã nhận thức đợc thực trạng nghèo đói và những tác động của nó đến quá trình phát triển. Chúng ta đã hành động bằng việc xác định các mục tiêu, xây dựng các chiến lợc và đã triển khai thực hiện công tác xoá đói giảm nghèo, nhng tại sao vẫn còn nhiều ngời dân đang sống trong cảnh nghèo khổ? Những khó khăn, thách thức nào đang đặt ra cho công tác xoá đói giảm nghèo ở Việt Nam? Nguồn lực nào đợc huy động cho công cuộc xoá đói giảm nghèo? Câu trả lời cho những vấn đề nêu trên là gì? Với mục đích củng cố, trau dồi kiến thức đã học trong nhà trờng và mong muốn tìm đợc phần nào lời giải cho những câu hỏi trên. Tác giả quyết định chọn đề tài: Nguồn vốn ODA chất xúc tác thúc đẩy công tác xoá đói giảm nghèo ở Việt Nam để thực hiện báo cáo chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình. Báo cáo gồm 3 nội dung chính sau: Chơng I: Những vấn đề lý luận về đói nghèo và nguồn vốn ODA Chơng II: Tình hình thu hút và sử dụng ODA cho xoá đói giảm nghèo thực trạng và nguyên nhân Chơng III: Một số giải pháp thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA cho xoá đói giảm nghèo Xin chân thành cảm ơn Cô giáo: Nguyễn Thị ái Liên , cùng các cô chú ở Vụ Tổng hợp Kinh tế quốc dân Bộ Kế hoạch và Đầu t đã giúp đỡ và hớng dẫn tôi hoàn thành Chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Rất mong tiếp tục nhận đợc những ý kiến hớng dẫn của các thầy cô để tôi có thể hoàn thiện hơn đề tài của mình. Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 2 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t Chơng i Những vấn đề lý luận chung I. Nguồn vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA) 1. Khái niệm và nguồn gốc ODA 1.1. Nguồn gốc ra đời của ODA Quá trình lịch sử của ODA có thể đợc tóm lợc nh sau: Sau đại chiến thế giới lần thứ II các nớc công nghiệp phát triển đã thoả thuận về sự trợ giúp dơí dạng viện trợ không hoàn lại hoặc cho vay với điều kiện u đãi cho các nớc đang phát triển. Tổ chức tài chính quốc tế Ngân hàng thế giới (WB) đã đợc thành lập tại hội nghị về tài chính tiền tệ tổ chức tháng 7 năm 1944 tại Bretton Woods (Hoa Kỳ) với mục tiêu là thúc đẩy phát kinh tế và tăng trởng phúc lợi của các nớc với t cách nh là một tổ chức trung gian về tài chính, một ngân hàng thực sự với hoạt động chủ yếu là đi vay theo các điều kiện thơng mại bằng cách phát hành trái phiếu để rồi cho vay tài trợ đầu t tại các nớc. Tiếp đó, tháng 12 năm 1960 tại Pari các nớc đã ký thoả thuận thành lập tổ chức hợp tác kinh tế và phát triển (OECD). Tổ chức này bao gồm 20 thành viên ban đầu đã đóng góp phần quan trọng nhất trong việc cung cấp ODA song ph- ơng cũng nh đa phơng. Trong khuôn khổ hợp tác phát triển, các nớc OECD đã Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 3 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t lập ra các Uỷ ban chuyên môn trong đó có Uỷ ban Hỗ trợ phát triển (DAC) nhằm giúp các nớc đang phát triển phát triển kinh tế và nâng cao hiệu quả đầu t. Kể từ khi ra đời ODA đã trải qua các giai đoạn phát triển sau: Trong những năm 1960 tổng khối lợng ODA tăng chậm đến những năm 1970 và 1980 viện trợ từ các nớc OECD vẫn tăng liên tục. Đến giữa những năm 80 khối lợng viện trợ đạt mức gấp đôi đầu thập niên 70. Cuối những năm 1980 đến những năm 1990 vẫn tăng nhng với tỷ lệ thấp. Năm 1991 viện trợ phát triển chính thức đã đạt đến con số đỉnh điểm là 69 tỷ USD theo giá năm 1995. Năm 1996 các nhà tài trợ OECD đã giành 55,114 tỷ USD cho viện trợ bằng 0,25% tổng GDP của các nớc này, cũng trong năm này tỷ lệ ODA/GDP của các nớc DAC là 0,25% giảm 3,768 tỷ USD so với năm 1995. Trong những năm cuối của thế kỷ 20 và những năm đầu thế kỷ 21 ODA có xu hớng giảm nhẹ, riêng với Việt Nam kể từ khi nối lại quan hệ với các nớc và tổ chức viện trợ (1993) thì các nớc viện trợ vẫn u tiên cho Việt Nam ngay cả khi khối lợng viện trợ trên thế giới giảm xuống. 1.2. Khái niệm Nguồn vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA) bao gồm các khoản viện trợ không hoàn lại, viện trợ có hoàn lại hoặc tín dụng u đãi của các Chính phủ, các tổ chức liên Chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức thuộc hệ thống Liên Hợp Quốc và các tổ chức tài chính quốc tế dành cho các nớc đang và chậm phát triển. Các đồng vốn bên ngoài chủ yếu chảy vào các nớc đang phát triển và chậm phát triển gồm có: ODA, tín dụng thơng mại từ các ngân hàng, đầu t trực tiếp n- ớc ngoài (FDI), viện trợ cho không của các tổ chức phi Chính phủ (NGO) và tín dụng t nhân. Các dòng vốn quốc tế này có mối quan hệ rất chặt chẽ với nhau. Nếu một nớc kém phát triển không nhận đợc vốn ODA đủ mức cần thiết để cải thiện các cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội thì cũng khó có thể thu hút đợc các nguồn vốn FDI cũng nh vay vốn tín dụng để mở rộng kinh doanh nhng nếu chỉ chú ý tìm kiếm nguồn vốn ODA mà không tìm cách thu hút vốn FDI và các nguồn vốn tín dụng khác thì không có điều kiện tăng trởng nhanh sản xuất, dịch vụ và sẽ không có đủ thu nhập để trả nợ vốn vay ODA. 2. Đặc điểm của nguồn vốn ODA 2.1. Vốn ODA mang tính u đãi Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 4 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t Vốn ODA có thời gian cho vay (hoàn trả vốn) dài, có thời gian ân hạn dài. Chẳng hạn, vốn ODA của WB, ADB, JBIC có thời gian hoàn trả là 40 năm và thời gian ân hạn là 10 năm. Thông thờng, trong ODA có thành tố viện trợ không hoàn lại (cho không) và đây cũng là điểm phân biệt giữa viện trợ và cho vay thơng mại. Thành tố cho không đợc xác định dựa vào thời gian cho vay, thời gian ân hạn và so sánh lãi suất viện trợ với mức lãi suất tín dụng thơng mại. Sự u đãi ở đây là so sánh với tập quán thơng mại quốc tế. Sự u đãi còn thể hiện ở chỗ vốn ODA chỉ dành riêng cho các nớc đang và chậm phát triển, vì mục tiêu phát triển. Có hai điều kiện cơ bản nhất để các nớc đang và chậm phát triển có thể nhận đợc ODA là: Thứ nhất, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu ngời thấp, nớc có GDP bình quân đầu ngời càng thấp thì thờng đợc tỷ lệ viện trợ không hoàn lại của ODA càng lớn và khả năng vay với lãi suất thấp và thời hạn u đãi càng lớn. Thứ hai, Mục tiêu sử dụng vốn ODA của các nớc này phải phù hợp với chính sách và phơng hớng u tiên xem xét trong mối quan hệ giữa bên cấp và bên nhận ODA. Thông thờng các nớc cung cấp ODA đều có những chính sách và u tiên riêng của mình tập trung vào những lĩnh vực mà họ quan tâm hay có khả năng kỹ thuật và t vấn. Đồng thời, đối tợng u tiên của các nớc cung cấp ODA cũng có thể thay đổi theo từng giai đoạn cụ thể. Vì vậy, nắm bắt đợc xu h- ớng u tiên và tiềm năng của các nớc, các tổ chức cung cấp ODA là rất cần thiết. Về thực chất, ODA là sự chuyển giao có hoàn lại hoặc không hoàn lại trong những điều kiện nhất định một phần tổng sản phẩm quốc dân từ các nớc phát triển sang các nớc đang phát triển. Do vậy, ODA rất nhạy cảm về mặt xã hội và chịu sự điều chỉnh của d luận xã hội từ phía nớc cung cấp cũng nh từ phía nớc tiếp nhận ODA. 2.2. Vốn ODA mang tính ràng buộc ODA có thể ràng buộc (hoặc ràng buộc một phần hoặc không ràng buộc) nớc nhận về địa điểm chi tiêu. Ngoài ra mỗi nớc cung cấp viện trợ cũng đều có những ràng buộc khác và nhiều khi các ràng buộc này rất chặt chẽ đối với nớc nhận. Ví dụ, Nhật Bản quy định vốn ODA của Nhật đều đợc thực hiện bằng Yên Nhật. Vốn ODA mang yếu tố chính trị: các nớc viện trợ nhìn chung đều không quên dành đợc lợi ích cho mình vừa gây ảnh hởng chính trị vừa thực hiện xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ t vấn vào nớc tiếp nhận viện trợ. Chẳng hạn, Bỉ, Đức Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 5 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t và Đan Mạch yêu cầu khoảng 50% viện trợ phải mua hàng hoá dịch vụ của nớc mình. Canada yêu cầu tới 65% và nhìn chung khoảng 22% viện trợ của DAC phải đợc sử dụng để mua hàng hoá và dịch vụ của các quốc gia viện trợ. Kể từ khi ra đời cho đến nay, viện trợ luôn chứa đựng hai mục tiêu cùng tồn tại song song: Mục tiêu thứ nhất là thúc đẩy tăng trởng bền vững và giảm nghèo ở các n- ớc đang phát triển. Động cơ nào đã thúc đẩy các nhà tài trợ đề ra mục tiêu này, bản thân các nớc phát triển nhìn thấy lợi ích của mình trong việc hỗ trợ, giúp đỡ các nớc đang phát triển để mở rộng thị trờng tiêu thụ sản phẩm và thị trờng đầu t. Viện trợ thờng gắn với các điều kiện kinh tế xét về lâu dài, các nhà tài trợ sẽ có lợi về mặt an ninh, kinh tế, chính trị khi kinh tế các nớc nghèo tăng trởng. Mục tiêu mang tính cá nhân này đợc kết hợp với tinh thần nhân đạo, tính cộng đồng. Vì một số vấn đề mang tính toàn cầu nh sự bùng nổ dân số thế giới, bảo vệ môi trờng sống, bình đẳng giới, phòng chống dịch bệnh, giả quyết các xung đột sắc tộc, tôn giáo, chống khủng bố v.v đòi hỏi phải có sự hợp tác, nỗ lực của cả cộng đồng quốc tế không phân biệt nớc giàu, nớc nghèo. Mục tiêu thứ hai là tăng cờng vị thế chính trị của các nớc tài trợ. Các nớc phát triển sử dụng ODA nh một công cụ chính trị nhằm xác định vị thế và ảnh hởng của mình tại các nớc tiếp nhận ODA. Ví dụ, Nhật Bản hiện là nhà tài trợ hàng đầu thế giới và cũng là nhà tài trợ đã sử dụng ODA nh một công cụ đa năng về chính trị và kinh tế. ODA của Nhật không chỉ đa lại lợi ích cho nớc nhận mà còn mang lại lợi ích cho chính họ. Trong những năm cuối thập kỷ 90 khi phải đối phó với những suy thoái nặng nề trong khu vực, Nhật Bản đã quyết định trợ giúp tài chính rất lớn cho các nớc Đông Nam á là nơi chiếm tỷ trọng t- ơng đối lớn về mậu dịch và đầu t của Nhật Bản, Nhật đã dành 15 tỷ USD cho mậu dịch và đầu t có nhân nhợng trong vòng 3 năm, các khoản cho vay đợc tính bằng Yên và gắn với các dự án có sông ty của Nhật tham gia. Viện trợ của các nớc phát triển không chỉ đơn thuần là việc trợ giúp hữu nghị mà còn là một công cụ lợi hại để thiết lập và duy trì lợi ích kinh tế, chính trị cho các nớc tài trợ. Những nớc cấp tài trợ đòi hỏi nớc tiếp nhận phải thay đổi chính sách phát triển cho phù hợp với lợi ích của bên tài trợ. Khi nhận viện trợ nớc nhận viện trợ cần cân nhắc kỹ lỡng các điều kiện của các nhà tài trợ vì lợi ích trớc mắt mà đánh mất những quyền lợi lâu dài. Quan hệ tài trợ phải đẩm bảo tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi. Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 6 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t 2.3. ODA là nguồn vốn có khả năng gây nợ Khi tiếp nhận và sử dụng nguồn vốn ODA do tính chất u đãi nên gánh nặng nợ nần thờng cha xuất hiện. Một số nớc do không sử dụng hiệu quả ODA có thể tạo nên sự tăng trởng nhất thời nhng sau một thời gian lại lâm vào tình trạng nợ nần do không có khả năng trả nợ. Vấn đề là ở chỗ ODA không có khả năng đầu t trực tiếp cho sản xuất, nhất là cho xuất khẩu trong khi việc trả nợ lại dựa vào xuất khẩu thu ngoại tệ. Do đó, trong khi hoạch định chính sách sử dụng ODA phải phối hợp với các nguồn vốn khác để tăng cờng sức mạnh kinh tế và khả năng xuất khẩu. 3. Phân loại vốn ODA Nguồn vốn ODA có thể đợc phân loại theo những tiêu chí sau: 3.1. Phân loại theo tính chất Theo cách phân loại này, vốn ODA đợc chia thành: - Viện trợ không hoàn lại gồm các khoản cho không, không phải trả lại - Viện trợ có hoàn lại: Các khoản vay u đãi hay tín dụng với điều kiện mềm - Viện trợ hỗn hợp: Gồm một phần cho không, phần còn lại thực hiện theo hình thức tín dụng (có thể u đãi hoặc thơng mại) 3.2. Phân loại theo mục đích Bao gồm: - Hỗ trợ cơ bản: Là những nguồn lực đợc cung cấp để đầu t xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội và môi trờng. Đây thờng là những khoản cho vay u đãi - Hỗ trợ kỹ thuật: Là những nguồn lực dành cho chuyển giao tri thức, công nghệ, xây dựng năng lực, tiến hành nghiên cứu cơ bản hay nghiên cứu tiền đầu t, phát triển thể chế và nguồn nhân lực loại hỗ trợ này chủ yếu là viện trợ không hoàn lại 3.3. Phân loại theo điều kiện Bao gồm: - ODA không ràng buộc nớc nhận: Việc sử dụng nguồn tài trợ không bị ràng buộc bởi nguồn sử dụng hay mục đích sử dụng - ODA có ràng buộc nớc nhận: ràng buộc nớc nhận về nguồn sử dụng và mục đích sử dụng - ODA ràng buộc một phần: một phần chi ở nớc viện trợ, phần còn lại chi ở bẫt cứ nơi nào 3.4. Phân loại theo đối tợng sử dụng Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 7 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t - Hỗ trợ dự án: là hình thức chủ yếu của ODA để thực hiện các dự án cụ thể. Nó có thể là hỗ trợ cơ bản hoặc hỗ trợ kỹ thuật, có thể là cho không hoặc vay u đãi - Hỗ trợ phi dự án. Bao gồm: Hỗ trợ cán cân thanh toán: thờng là hỗ trợ tài chính trực tiếp (chuyển giao tiền tệ) hoặc hỗ trợ hàng hoá, hỗ trợ qua nhập khẩu. Ngoại tệ hoặc hàng hoá đợc chuyển qua hình thức này có thể đợc sử dụng để hỗ trợ ngân sách Hỗ trợ trả nợ Viện trợ chơng trình: Là khoản ODA dành cho một mục đích tổng quát với thời gian nhất định mà không phải xác định một cách chính xác nó sẽ đợc sử dụng nh thế nào 4. Vai trò của vốn ODA Trong khi nghiên cứu các mô hình phát triển kinh tế, ngời ta thấy có bốn mô hình chiến lợc cơ bản. Bốn mô hình này có thể khái quát thành 2 dạng: chiến lợc hớng nội (chiến lợc thay thế nhập khẩu) và chiến lợc hớng ngoại hay còn gọi là chiến lợc kinh tế mở. Tuỳ vào quan điểm và điều kiện cụ thể của mỗi nớc mà có thể lựa chọn hình thức phù hợp. Ta có thể nghiên cứu sự phát triển của các nớc dới đây để có thể so sánh một cách tơng đối giã các hình thức khác nhau: Từ sau năm 1960 Hàn Quốc đã áp dụng chiến lợc hớng ngoại triệt để và kết quả là Hàn Quốc đã nhanh chóng thoát khỏi nền kinh tế trì trệ, thu nhập ngoại tệ từ xuất khẩu tăng lên nhanh chóng và sau 30 năm đã thoát khỏi cảnh nghèo nàn, lạc hậu để trở thành quốc gia phát triển nhanh cả 3 tiêu thức tốc độ tăng trởng GDP, giải quyết việc làm và công nghiệp hoá. ấn Độ là nớc áp dụng chiến lợc hỗn hợp và cũng đạt đợc cả ba tiêu thức trên nhng chậm hơn Hàn Quốc. Myanma áp dụng chiến lợc hớng nội nên trở thành một trong những quốc gia có nền ngoại thơng kém phát triển, sự nghiệp công nghiệp hoá không có gì đáng kể. WB tiến hành nghiên cứu 41 nớc trên thế giới và chia làm 4 nhóm quốc gia: Hớng nội mạnh, hớng nội vừa phải, hớng ngoại vừa phải và hớng ngoại mạnh. Trong 4 nhóm nớc này, xét theo 3 tiêu thức tốc độ tăng trởng GDP, giải quyết việc làm và công nghiệp hoá, WB kết luận rằng các nớc hớng ngoại mạnh là các nớc thành công nhất. Trong chiến lợc này, các khâu chủ yếu đối với bên ngoài gồm việc mở rộng ngoại thơng, thu hút vốn FDI và ODA. Nh vậy, nhìn Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 8 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t một cách tổng quát thì ODA có một vai trò quan trọng trong tiến trình phát triển của các nớc đang và chậm phát triển. Cụ thể là: 4.1. ODA là một nguồn vốn có vai trò quan trọng đối với các nớc đang và chậm phát triển Vốn đầu t cùng với tài nguyên thiên nhiên, lao động và kỹ thuật tạo thành 4 yếu tố vật chất, xã hội. Tất cả các nớc khi tiến hành công nghiệp hoá đều cần vốn đầu t lớn. Đó chính là trở ngại lớn để tiến hành công nghiệp hoá đối với nớc nghèo. Trong điều kiện hiện nay với những thành tựu mới của khoa học và công nghệ, các nớc có thể tiến nhanh không chỉ bằng khả năng tích luỹ trong nớc mà còn kết hợp với tận dụng khả năng của thời đại. Bên cạnh nguồn vốn trong nớc còn có thể huy động nguồn vốn nớc ngoài, nhiều khi với một khối lợng lớn. Tuy nhiên vốn trong nớc giữ vai trò quyết định, vốn nớc ngoài có khả năng thúc đẩy sự phát triển song không phải là yếu tố thúc đẩy sự phát triển. Trong số các nguồn vốn có thể huy động từ bên ngoài ODA có một vai trò quan trọng: Sau chiến tranh thế giới thứ hai, nhiều nớc ở Châu á thiếu vốn để khôi phục và phát triển kinh tế. Đầu t vào cơ sở hạ tầng đòi hỏi một lợng vốn lớn, lãi suất thấp, thời gian thu hồi vốn lâu, nhiều rủi ro. Vì vậy các nớc gặp khó khăn trong việc thu hút vốn FDI vào lĩnh vực này. Nhiều nớc đã tranh thủ đợc nguồn vốn ODA từ các nớc giàu. Trong giai đoạn đầu phát triển kinh tế, Đài Loan đã nhận đợc viện trợ từ Mỹ với số tiền lên đến 1,482 tỷ USD và số vốn này đã góp phần rất đáng kể trong quá trình đi lên của Đài Loan. Hiện nay Nhật Bản là nớc viện trợ hàng đầu thế giới, nhng trớc đây Nhật cũng là nớc nhận viện trợ. Năm 1945 sau khi chiến tranh thế giới thứ II kết thúc, Nhật đã gặp rất nhiều khó khăn. Khi đó, Nhật Bản đã đợc nhận viện trợ từ Hoa Kỳ, các tổ chức của Liên Hợp Quốc, các tổ chức tài chính quốc tế. Trong những năm 50, Nhật Bản đã phục hồi với một tốc độ kinh ngạc, nhiều dự án lớn đã đợc thực hiện nh dự án đờng cao tốc, các dự án xây dựng đập nớc Nền kinh tế Nhật đã phát triển nhanh chóng với sự giúp đỡ của vốn ODA. Đầu những năm 60 Nhật Bản là nớc nhận viện trợ từ WB nhiều thứ hai trên thế giới. Đến năm 1990 Nhật đã trả nợ xong Ngân hàng thế giới. Do tính chất u đãi, vốn ODA thờng dành cho đầu t vào cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội nh đờng xá, cầu cảng, công trình điện và các lĩnh vực giáo dục, y tế, phát triển nguồn nhân lực Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 9 Chuyên đề thực tập Khoa Kinh tế Đầu t Vào đầu những năm 1970, cơ sở hạ tầng của các nớc Đông Nam á sau khi giành đợc độc lập hết sức nghèo nàn, lạc hậu và các quốc gia trong khu vực đã sớm nhận thấy vai trò quan trọng của việc phát triển các hoạt động giao thông vận tải, thông tin liên lạc Theo báo cáo của WB, từ năm 1971 đến 1974 tại Philppines vốn chi phí cho phát triển giao thông vận tải chiếm tới 50% tổng số vốn dành cho xây dựng cơ bản và 60% tổng vốn vay ODA đợc chi cho phát triển cơ sở hạ tầng. Nhiều công trình hạ tầng kinh tế xã hội nh sân bay, bến cảng, đờng cao tốc, trờng học, bệnh viện, trung tâm nghiên cứu khoa học tầm cỡ quốc gia ở Thái Lan, Singapo, Inđônêxia đã đợc xây dựng bằng nguồn vốn ODA của Nhật Bản, Hoa Kỳ, WB, ADB 4.2. ODA góp phần tăng khả năng thu hút vốn FDI và tạo điều kiện mở rộng đầu t phát triển trong nớc Các nhà đầu t nớc ngoài khi quyết định bỏ vốn đầu t vào một nớc, trớc hết họ quan tâm đến khả năng sinh lợi của vốn đầu t tại nớc đó. Họ cảnh giác với những nguy cơ làm tăng phí tổn đầu t. Một hệ thống cơ sở hạ tầng yếu kém nh hệ thống giao thông cha hoàn chỉnh, phơng tiện thông tin liên lạc thiếu thốn và lạc hậu, hệ thống cung cấp năng lợng không đủ cho nhu cầu sẽ làm nản lòng các nhà đầu t vì những phí tổn mà họ phải trả cho việc sử dụng những tiện nghi hạ tầng sẽ lên cao, cha kể đến thiệt hại nh hoạt động của nhà máy phải dừng vì mất điện, công trình xây dựng bị bỏ dở vì không có nớc. Một hệ thống ngân hàng lạc hậu cũng là lý do làm cho các nhà đầu t e ngại, vì những chậm trễ, ách tắc trong hệ thống thanh toán và sự thiếu thốn các dịch vụ ngân hàng hỗ trợ cho đầu t sẽ làm cho phí tổn đầu t gia tăng, dẫn tới hiệu quả đầu t giảm sút. Nh vậy, đầu t của Chính phủ vào nâng cấp, cải thiện và xây mới các cơ sở hạ tầng, hệ thống tài chính, ngân hàng đều hết sức cần thiết, nhằm làm cho môi trờng đầu t trở nên hấp dẫn hơn. Nhng vốn đầu t cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng rất lớn, trong nhiều trờng hợp các nớc đang phát triển phải dựa vào nguồn vốn ODA để bổ sung cho vốn đầu t hạn hẹp từ ngân sách nhà nớc. Một khi môi trờng đầu t đợc cải thiện sẽ làm tăng sức hút dòng vốn FDI. Nguồn vốn ODA của Mỹ, Nhật và một số nớc khác chủ yếu đợc đầu t để phát triển cơ sở hạ tầng của các nớc Đông á. Nhờ cơ sở hạ tầng phát triển mà các nớc này có điều kiện thuận lợi trong việc thu hút đầu t trực tiếp nớc ngoài. Đỗ Mạnh Cờng Đầu t 42A 10 [...]... Hỗ trợ kinh tế và xoá đói giảm nghèo Xoá đói giảm nghèo và GTVT Kết cấu hạ tầng và xoá đói giảm nghèo Tín dụng, GTVT và xoá đói giảm nghèo Hỗ trợ cán cân thanh toán; tín dụng xoá đói giảm nghèo Phát triển mạng lới an sinh xã hội, Y tế 3 Những u điểm của nguồn vốn ODA trong xoá đói giảm nghèo Để tiếp tục thực hiện công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc Việt Nam cần một lợng vốn đầu t phát triển... dụng vốn ODA cho xoá đói giảm nghèo trong thời gian gần đây II Nguồn vốn ODA và công tác xoá đói giảm nghèo 1 Khuôn khổ pháp lý của việc thu hút và sử dụng vốn ODA Nhận thức rằng ODA là một nguồn lực có ý nghĩa quan trọng từ bên ngoài, Chính phủ Việt Nam luôn coi trọng công tác quản lý và sử dụng nguồn lực này Ngay từ hội nghị đầu tiên các nhà tài trợ dành cho Việt Nam (tháng 11 năm 1993), Chính phủ Việt. .. đồng/ngời/tháng ở các vùngđồng bằng nông thôn; 150 nghìn đồng/ngời/tháng ở khu vực thành thị III Mối quan hệ giữa tăng trởng và xoá đói giảm nghèo 1 Xoá đói giảm nghèo là yếu tố cơ bản đảm bảo công bằng xã hội và tăng trởng bền vững Xoá đói giảm nghèo không chỉ là công việc trớc mắt mà còn là nhiệm vụ lâu dài Trớc mắt là xoá hộ đói, giảm hộ nghèo; lâu dài là xoá sự nghèo ,giảm khoảng cách giàu nghèo, phấn... xây dựng thành công Chiến lợc toàn diện về tăng trởng và xoá đói giảm nghèo (CPRGS) và trở thành nớc đầu tiên ở Châu á đã hoàn tất chiến lợc tăng trởng và giảm nghèo toàn diện Các nhà tài trợ ODA đã biểu thị sự ủng hộ và sẵn sàng tài trợ cho Chiến lợc toàn diện về tăng trởng và xoá đói giảm nghèo ở Việt Nam Đây là điều kiện hết sức thuận lợi trong việc huy động vốn ODA cho xoá đói giảm nghèo Bên cạnh... trong việc thực hiện công tác xoá đói giảm nghèo chúng ta không chỉ cần vốn mà còn cần những yếu tố khác nh hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ công tác đào tạo, tiếp thu công nghệ v.v và nguồn vốn ODA có thể đáp ứng đợc những yêu cầu này Hơn thế nữa, nguồn vốn ODA mang tính u đãi rất lớn đặc biệt trong hỗ trợ xoá đói giảm nghèo có một lợng rất lớn vốn ODA là không hoàn lại Nh vậy, bên cạnh nguồn vốn huy động trong... Việt Nam 1998, 2002 Qua bảng số liệu trên ta thấy rằng tỷ lệ nghèo đói của Việt Nam qua các năm có xu hớng giảm xuống tính theo cả tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế Điều này thể hiện kết quả của sự nỗ lực của Việt Nam trong công tác xoá đói giảm nghèo, với hàng loạt các chiến lợc, chơng trình quốc gia liên quan đến xoá đói giảm nghèo và sự hợp tác, ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với công cuộc xoá đói giảm. .. vòng quay bất tận ấy ngời nghèo cần có sự trợ giúp của cả cộng đồng về cả tinh thần và vật chất Chính phủ Việt Nam đã nhận thức đợc điều này và đã có những sự huy động rất nhiều nguồn lực phục vụ cho công tác xoá đói giảm nghèo Trong các nguồn lực huy động cho xoá đói giảm nghèo, nguồn vốn ODA có một vai trò quan trọng Vậy thì trên thực tế chúng ta đã huy động và sử dụng nguồn vốn này nh thế nào, sau... kết quả xoá đói giảm nghèo lại tạo tiền đề cho tăng trởng nhanh và bền vững 2 Tăng trởng kinh tế là cơ sở quan trọng để xoá đói giảm nghèo Tăng trởng chất lợng cao là để giảm nhanh mức nghèo đói Thực tiễn những năm vừa qua đã chứng minh rằng, nhờ kinh tế tăng trởng cao Nhà nớc có sức mạnh vật chất để triển khai các chơng trình hỗ trợ vật chất, tài chính và cho các xã khó khăn phát triển cơ sở hạ tầng... dụng nguồn vốn ODA trong xoá đói giảm nghèo có những u điểm riêng, nếu chúng ta biết khai thác một cách có hiệu quả thì nguồn vốn này sẽ góp phần hết sức quan trọng trong việc thực hiện thành công chiến lợc xoá đói giảm nghèo ở Việt Nam 4 Tình hình thu hút và sử dụng ODA trong 10 năm qua (1993 2003) 4.1 Tình hình vận động Kể từ khi nối lại quan hệ với cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế (1993), Việt Nam. .. quốc tế đối với công tác xoá đói giảm nghèo trong thời gian tới 3 Nguyên nhân của nghèo đói Có rất nhiều yếu tố ảnh hởng đến nghèo đói bao gồm cả những nguyên nhân khách quan và cả những nguyên nhân chủ quan Sau đây là một số nguyên nhân chủ yếu ảnh hởng đến đói nghèo: 3.1 Nguồn lực hạn chế và nghèo nàn Có một cái vòng luẩn quẩn mà ngời nghèo bị cuốn vào, đó là ngời nghèo không đủ nguồn lực để đầu . cho những câu hỏi trên. Tác giả quyết định chọn đề tài: Nguồn vốn ODA chất xúc tác thúc đẩy công tác xoá đói giảm nghèo ở Việt Nam để thực hiện báo cáo. tăng trởng và xoá đói giảm nghèo 1. Xoá đói giảm nghèo là yếu tố cơ bản đảm bảo công bằng xã hội và tăng trởng bền vững Xoá đói giảm nghèo không chỉ là công