tai lieu, luan van1 of 98 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN AN BÌNH Qun ng-êi vµ chđ qun qc gia lt Qc tÕ LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2015 document, khoa luan1 of 98 tai lieu, luan van2 of 98 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN AN BÌNH Qun ng-êi vµ chđ qun qc gia luËt Quèc tÕ Chuyên ngành: Luật Quốc tế Mã số: 60 38 01 08 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán hƣớng dẫn khoa học: TS LÊ VĂN BÍNH HÀ NỘI - 2015 document, khoa luan2 of 98 tai lieu, luan van3 of 98 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan Luận văn cơng trình nghiên cứu riêng Các kết nêu Luận văn chưa cơng bố cơng trình khác Các số liệu, ví dụ trích dẫn Luận văn đảm bảo tính xác, tin cậy trung thực Tơi hồn thành tất mơn học tốn tất nghĩa vụ tài theo quy định Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội Vậy viết Lời cam đoan đề nghị Khoa Luật xem xét để bảo vệ Luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN Nguyễn An Bình document, khoa luan3 of 98 tai lieu, luan van4 of 98 MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục từ viết tắt MỞ ĐẦU Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN QUYỀN CON NGƢỜI 1.1 Trƣớc chiến tranh giới lần thứ 1.1.1 Lịch sử hình thành quyền người .9 1.1.2 Sự phát triển quyền người với tư cách chế định pháp luật quốc tế 11 1.2 Trong chiến tranh giới thứ 12 1.3 Từ chiến tranh giới lần thứ đến .14 1.4 Quyền ngƣời pháp luật số quốc gia 17 1.4.1 Quyền người Hiến pháp Nhật Bản 17 1.4.2 Quyền người Hiến pháp Trung Quốc 20 1.4.3 Quyền người theo Hiến pháp Balan 1997 23 1.4.4 Quyền người theo Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 26 Chƣơng 2: CÁC CƠ CHẾ BẢO VỆ QUYỀN CON NGƢỜI THEO PHÁP LUẬT QUỐC TẾ VÀ VẤN ĐỀ CHỦ QUYỀN QUỐC GIA 32 2.1 Sự hình thành phát triển nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia Luật quốc tế 32 2.1.1 Khái niệm, lịch sử hình thành nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia .32 2.1.2 Tôn trọng chủ quyền quốc gia với tư cách nguyên tắc Luật quốc tế 33 document, khoa luan4 of 98 tai lieu, luan van5 of 98 2.2 Cơ chế bảo vệ quyền ngƣời theo hiến chƣơng Liên hợp quốc 39 2.3 Cơ chế bảo vệ quyền ngƣời theo số công ƣớc quốc tế .40 2.3.1 Quyền dân trị Luật quốc tế 41 2.3.2 Quyền kinh tế, xã hội, văn hóa Luật quốc tế .46 2.4 Cơ chế bảo vệ quyền ngƣời cấp độ khu vực 48 2.5 Cơ chế quốc gia bảo vệ nhân quyền 52 Chƣơng 3: CHỦ QUYỀN QUỐC GIA TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI QUYỀN CON NGƢỜI: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, GIẢI PHÁP .54 3.1 Một số quan điểm chủ quyền quốc gia quyền ngƣời Luật quốc tế .54 3.1.1 Quyền người chủ quyền quốc gia 54 3.1.2 Quan điểm trường hợp nhân quyền chủ quyền chia sẻ 59 3.2 Mối quan hệ bảo vệ quyền ngƣời bảo vệ chủ quyền quốc gia 63 3.2.1 Những tác động việc bảo vệ quyền người chủ quyền quốc gia .63 3.2.2 Những tác động việc bảo vệ chủ quyền quốc gia quyền người .67 3.2.3 Một số ví dụ quyền người chủ quyền quốc gia bị xâm phạm .69 3.3 Tầm quan trọng quyền ngƣời chủ quyền quốc gia Việt Nam 82 3.3.1 Chủ quyền quốc gia tối thượng .82 3.3.2 Quyền người Việt Nam – quốc gia có chủ quyền 92 3.4 Một số kiến nghị với Việt Nam .101 3.4.1 Cần thành lập quan nhân quyền quốc gia Việt Nam 101 3.4.2 Khuyến nghị gia nhập điều ước quốc tế nhân quyền .108 3.4.3 Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán chuyên trách nhân quyền 110 KẾT LUẬN 115 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .117 document, khoa luan5 of 98 tai lieu, luan van6 of 98 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ASEAN Association of Southeast Asian Hiệp hội quốc gia Đông Nam Á Natinons CRC Convention on the Rights of the child CEDAW Convention on the Elimination of all Công ước quốc tế xóa bỏ hình Forms of Discrimination against Công ước quyền Trẻ em thức phân biệt đối xử với phụ nữ Women CAT Convention against Torture and Công ước chống tra hình Other Cruel, Inhuman or Degrading thức trừng phạt đối xử tàn bạo, vô Treatment or Punishment nhân đạo hay hạ nhục khác EU European Union Liên minh châu Âu ICCPR International Covenant on Civil and Công ước Quốc tế Quyền Dân Political Rights Chính trị Inter-American Commission on Ủy ban Quyền người châu Mỹ IACHR Human Rights ICERD International Convention on the Công ước xóa bỏ hình thức phân Elimination of Racial Discrimination biệt chủng tộc ICESCR International Covenant on Economic, Công ước Quốc tế Quyền Social and Cultural Rights Kinh tế, Xã hội Văn hóa ILO International Labour Organization Tổ chức Lao động quốc tế NGO non-governmental organization Tổ chức phi phủ NHRCT National Human Rights Commission Ủy ban nhân quyền quốc gia Thái Lan of Thailand SUHAKAM Malay: Suruhanjaya Hak Asasi UDHR Malaysia Malaysia Universal Declaration of Human Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền Rights document, khoa luan6 of 98 Ủy ban nhân quyền quốc gia tai lieu, luan van7 of 98 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Hai vấn đề tách rời đất nước quyền người chủ quyền quốc gia Trong bối cảnh toàn cầu hóa lĩnh vực lại trở nên quan trọng Chủ quyền quốc gia tối cao, bất khả xâm phạm, quốc gia bình đẳng có quyền định phương diện: trị, an ninh, quốc phịng, ngoại giao, kinh tế, văn hóa xã hội… đảm bảo toàn vẹn, đầy đủ mặt, hành pháp, lập pháp lẫn tư pháp quốc gia phạm vi lãnh thổ quốc gia Tuy nhiên, việc hội nhập kinh tế giới khơng có giải pháp đắn chủ quyền quốc gia bị xâm phạm Hiện ta nhận thấy số quốc gia có kinh tế vững mạnh giương cao cờ nhân quyền, lợi dụng can thiệp nhân đạo chống khủng bố để thao túng quốc gia khác nhằm đạt lợi ích cục Các quốc gia hội nhập hợp tác phát triển kinh tế, xã hội, nhiên kéo theo nhiều mặt trái mà thân quốc gia khơng mong muốn như: an ninh quốc phòng, kinh tế, đặc biệt vấn đề nhân quyền Làm để giữ gìn sắc văn hóa dân tộc lại khơng để cớ để ngoại bang can thiệp vào chủ quyền quốc gia? Làm để chống lại luồng văn hóa tư tưởng trái với sách phát triển, chế độ trị đặc thù quốc gia? Tham gia vào trình hội nhập quốc tế tồn cầu hóa, quốc gia có phải chấp nhận giới hạn quyền lực riêng số lĩnh vực Vậy chủ quyền nhân quyền giới có mối quan hệ tác động qua lại nào? Cái quan trọng hơn? Làm để bảo vệ chủ quyền quyền người? Có hay khơng vấn đề chủ quyền quốc gia bị thuyết nhân quyền cao chủ quyền “thay đổi, thu hẹp”, “mài mòn”? Các quốc gia cần phải có giải pháp để đảm bảo hai vấn đề nêu trên? Với quan điểm mối quan hệ chủ quyền quốc gia quyền người và tầm quan trọng chúng, người nghiên cứu phần đưa nhìn tổng quan hai vấn đề theo pháp luật quốc tế, từ có nhìn nhận đánh document, khoa luan7 of 98 tai lieu, luan van8 of 98 giá chung lý luận số thực tiễn bảo vệ chủ quyền quốc gia quyền người theo pháp luật quốc tế hiên Nhận thức tầm quan trọng tính thời vấn đề này, học viên mạnh dạn chọn đề tài đề tài: “Quyền người chủ quyền quốc gia luật Quốc tế” để làm luận văn thạc sĩ luật học với mục đích nhằm hệ thống lại vấn đề lý luận chung pháp luật quốc tế hai lĩnh vực nêu trên, đồng thời đưa quan điểm, thông qua ví dụ thực tiễn số nước giới, góp phần đưa giải pháp thúc đẩy việc thực quyền người chủ quyền quốc gia Việt Nam Tình hình nghiên cứu nƣớc liên quan đến đề tài Vấn đề quyền người chủ quyền quốc gia thu hút ý nhiều nhà nghiên cứu nước Trước hết thấy vấn đề thường xuyên nghiên cứu việc giảng dạy giáo trình pháp luật quyền người ngành Luật quốc tế học viện, nhà trường Ví dụ, “Giáo trình Cơng pháp quốc tế” Khoa Luật Đại học quốc gia Hà Nội PGS.TS Nguyễn Bá Diến chủ biên (2013) dành riêng chương để nói luật nhân quyền quốc tế; chương 3, chương 11 nói chủ quyền quốc gia Giáo trình hệ thống ngắn gọn, tương đối đầy đủ pháp luật quốc tế quyền người số vấn đề chủ quyền quốc gia; Vấn đề quyền người Việt Nam nghiên cứu nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học khác Ví dụ như: Giáo trình lý luận pháp luật quyền người, tập thể tác giả: Nguyễn Đăng Dung, Vũ Công Giao Lã Khánh Tùng đồng biên soạn, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2009; Quyền người, Tài liệu chuyên đề Liên hợp quốc, sách tham khảo, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, NXB Công an nhân dân, 2010; Quyền người Tập hợp bình luận/khuyến nghị chung Ủy ban Công ước Liên hợp quốc, sách tham khảo, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, NXB Công an nhân dân, 2010; Kỷ yếu Hội thảo “Cơ quan quốc gia bảo vệ thúc đẩy quyền người, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2009; Bảo vệ quyền người pháp luật quốc tế, Đề tài nghiên cứu khoa học Nguyễn Bá Diến Hoàng Ngọc Giao, Khoa Luật, Đại học quốc document, khoa luan8 of 98 tai lieu, luan van9 of 98 gia Hà Nội, 2006; Các điều kiện đảm bảo quyền người, quyền công dân nghiệp đổi đất nước, đề tài nghiên cứu khoa học Hoàng Văn Hảo làm chủ nhiệm; Luật quốc tế quyền nhóm người dễ bị tổn thương, Sách chuyên khảo, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, NXB Lao động-Xã hội, 2010; Hỏi đáp quyền người, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2012; Giới thiệu văn kiện quốc tế quyền người; Hỏi đáp quyền người, Trung tâm nghiên cứu quyền người - quyền công dân, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2011; Kỷ yếu Hội thảo “Cơ quan quốc gia bảo vệ thúc đẩy quyền người, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2009; Tư tưởng quyền người (Tuyển tập tư liệu Thế giới Việt Nam), Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, NXB Lao động Xã hội, 2011; Luật nhân quyền quốc tế - Những vấn đề bản, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, NXB Lao động - Xã hội, 2011; Các văn Công pháp quốc tế văn pháp luật Việt Nam có liên quan, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, NXB Chính trị quốc gia, 2006; Quốc hội Việt Nam với việc bảo đảm quyền người, Tưởng Duy Kiên, NXB Tư pháp, Hà Nội, 2006; Dân chủ pháp luật dân chủ, Ngô Huy Cương, NXB Tư pháp, Hà Nội, 2006; Quyền người Hiến pháp năm 2013: Quan điểm cách tiếp cận quy định mới, Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp, NXB Sự thật, Hà Nội, 2014; v.v Các viết đăng tạp chí khoa học chun ngành có liên quan đến quyền người, ví dụ như: Quyền người, quyền cơng dân Hồng Văn Hảo Chu Thành, đăng Tạp chí Cộng sản số 5/1993; Hiến pháp Việt Nam vấn đề quyền người, quyền công dân, Sách Quyền người: Lý luận Thực tiễn Việt Nam Ốt-xtrây-li-a Hoàng Văn Hảo, NXB Lý luận Chính trị, Hà Nội, 2004; Xây dựng dân chủ xã hội chủ nghĩa nhà nước pháp quyền Đỗ Nguyên Phong Trần Ngọc Đường, NXB Sự thật, Hà Nội, 1992; Quyền người, quyền công dân nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004 Bàn thực trạng nhu cầu pháp luật tổ chức máy nhà nước pháp luật quyền người theo Nghị số 48 Bộ Chính trị, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, 2010 tác giả Trần Ngọc Đường; Cơ quan nhân document, khoa luan9 of 98 tai lieu, luan van10 of 98 quyền quốc gia giới, Vũ Cơng Giao Lê Anh Tuấn, Tạp chí nhân quyền Việt Nam, 2012; Các đảm bảo cho việc thực nghĩa vụ cam kết quốc tế quyền người quốc gia thành viên Liên hợp quốc, Tạp chí Luật học, 2010; Hồn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam theo yêu cầu công ước quốc tế quyền người ký kết khuôn khổ Liên hợp quốc, Nguyễn Thị Kim Ngân, Tạp chí Luật học, 2011; Các cơng ước quốc tế quyền người mà Việt Nam thành viên vấn đề nội luật hóa, Nguyễn Văn Tuân, Tạp chí Luật học, 2011; Mơ hình máy quốc gia nhân quyền số nước suy nghĩ chế bảo đảm quyền người nước ta, Tưởng Duy Kiên, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, 2009; Vấn đề nhân quyền đấu tranh bảo vệ nhân quyền Việt Nam nay, Đặng Trung Hà với Kết ký kết, gia nhập điều ước quốc tế nhân quyền vấn đề nội luật hóa vào pháp luật Việt Nam, 2009, v.v Quyền người nghiên cứu cấp độ luận văn luận án tiến sỹ luật học, chẳng hạn như: Bảo đảm quyền người hoạt động tư pháp, Luận án tiến sĩ luật học Nguyễn Huy Hồn, bảo vệ Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2004; Đảm bảo pháp lý quyền người Việt Nam nay, Luận văn Thạc sĩ Trần Thị Phương Hảo, bảo vệ Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2008; Cơ quan quốc gia bảo vệ thúc đẩy quyền người - thực trạng giới triển vọng Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Nguyễn Thu Ngọc, bảo vệ Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2013; Vai trò Quốc hội việc bảo vệ thúc đẩy quyền người Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Nguyễn Mạnh Hùng bảo vệ Khoa luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2014; Cơ chế đánh giá định kỳ toàn thể (UPR) quyền người Liên hợp quốc – Tác động việc tổ chức thực Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Nguyễn Sơn Đông, bảo vệ Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2013; Bảo đảm quyền người Hiến pháp Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Hoàng Lan Anh bảo vệ Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội, 2014; v.v Ngoài ra, liên quan đến nhân quyền kể đến loại tài liệu khác, như: Báo cáo nghiên cứu rà soát quy định pháp luật Việt Nam document, khoa luan10 of 98 ... bảo vệ chủ quyền quốc gia quyền người theo pháp luật quốc tế hiên Nhận thức tầm quan trọng tính thời vấn đề này, học viên mạnh dạn chọn đề tài đề tài: ? ?Quyền người chủ quyền quốc gia luật Quốc. .. ví dụ quyền người chủ quyền quốc gia bị xâm phạm .69 3.3 Tầm quan trọng quyền ngƣời chủ quyền quốc gia Việt Nam 82 3.3.1 Chủ quyền quốc gia tối thượng .82 3.3.2 Quyền người. .. điểm chủ quyền quốc gia quyền ngƣời Luật quốc tế .54 3.1.1 Quyền người chủ quyền quốc gia 54 3.1.2 Quan điểm trường hợp nhân quyền chủ quyền chia sẻ 59 3.2 Mối quan hệ bảo vệ quyền