Mục đích nghiên cứu
Dựa trên lý thuyết về khái niệm dịch bệnh trong thị trường chứng khoán (TTCK), bài viết phân tích tác động của dịch COVID-19 đến TTCK toàn cầu và đặc biệt là TTCK Việt Nam Bên cạnh đó, nó cũng rút ra bài học kinh nghiệm từ việc xử lý ảnh hưởng của dịch bệnh ở các quốc gia khác nhau.
Trên cơ sở, đề tài đề xuất các giải pháp để giảm ảnh hưởng tiêu cực của dịch COVID-
19 đến hoạt động TTCK Việt Nam.
Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong quá trình thực hiện khóa luận bao gồm:
- Phương pháp phân tích, phương pháp tổng hơp, phương pháp so sánh
- Phương pháp khảo sát thực tế để tìm ra yếu tố ảnh hưởng mạnh nhằm đưa ra các giải pháp, khuyến nghị phù hợp
+ Đối tượng của cuộc khảo sát: NĐT có thời gian tham gia thị trường từ mấy tháng
Tổng quan nghiên cứu trước
Nghiên cứu của Al-Awadhi và cộng sự (2020) mang tên “Tử vong và bệnh truyền nhiễm: Ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 đến lợi nhuận thị trường chứng khoán” đã phân tích dữ liệu từ Bloomberg về các công ty trong chỉ số Hang Seng và chỉ số tổng hợp Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải từ ngày 10 tháng 1 đến 16 tháng 3 năm 2020, với 1579 cổ phiếu và 78.252 quan sát Nghiên cứu cũng ghi nhận số ca bệnh và tỷ lệ tử vong hàng ngày do COVID-19 tại Trung Quốc Kết quả cho thấy lợi nhuận thị trường chứng khoán bị ảnh hưởng tiêu cực bởi sự gia tăng hàng ngày của số ca nhiễm và tử vong, đặc biệt là các cổ phiếu có vốn hóa thị trường lớn chịu tác động tiêu cực hơn so với cổ phiếu có vốn hóa nhỏ.
Ket cấu khóa luận
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ DỊCH BỆNH TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
CHƯƠNG 2: NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA DỊCH COVID-19 ĐẾN THỊ
TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP GIẢM ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC CỦA DỊCHCOVID-19 ĐẾN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA DỊCH BỆNH ĐẾN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
T ổng quan về thị trường chứng khoán
1.1.1 Khái niệm thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán (TTCK) là một định chế tài chính quan trọng, nơi tập trung và phân phối nguồn vốn tiết kiệm hoặc nhàn rỗi Tại đây, các công cụ tài chính của thị trường vốn được giao dịch, góp phần vào sự phát triển kinh tế.
Thị trường chứng khoán (TTCK) là một phương thức hiệu quả để cung cấp và huy động vốn trực tiếp, cho phép những người có vốn nhàn rỗi và những người cần vốn tham gia giao dịch mà không cần thông qua các trung gian tài chính như ngân hàng.
Thị trường này tương tự như thị trường cạnh tranh hoàn hảo, với sự tham gia của nhiều người mua và người bán, nơi giá cả được xác định dựa trên mối quan hệ giữa cung và cầu.
Là thị trường vừa gắn với hình thức tài chính dài hạn, vừa gắn với hình thức tài chính ngắn hạn.
Thị trường chứng khoán (TTCK) là một thị trường liên tục, nơi các chứng khoán được giao dịch nhiều lần trên thị trường thứ cấp sau khi đã được phát hành trên thị trường sơ cấp.
1.1.2 Cơ cấu thị trường chứng khoán
Xét về sự lưu thông của chứng khoán trên thị trường, TTCK chia làm 2 loại:
Thị trường sơ cấp là nơi chứng khoán lần đầu được chào bán, giúp các tổ chức phát hành huy động vốn mới Đây là thị trường mang lại lợi ích trực tiếp cho các tổ chức phát hành, khi nhà đầu tư (NĐT) mua các chứng khoán mới phát hành, vốn sẽ được chuyển giao từ NĐT sang nhà phát hành.
Việc phát hành chứng khoán phải tuân thủ các quy định của luật chứng khoán, trong đó thị trường sơ cấp được chia thành hai loại: thị trường chào bán ra công chúng và thị trường chào bán riêng lẻ.
Thị trường thứ cấp là nơi diễn ra giao dịch các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp, đảm bảo tính thanh khoản cho các tài sản này Lợi nhuận từ việc mua bán chứng khoán trên thị trường thứ cấp thuộc về các nhà đầu tư và nhà kinh doanh chứng khoán, không thuộc về tổ chức phát hành.
1.1.3 Các nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán
Các nguyên tắc của thị trường chứng khoán (TTCK) được áp dụng cả trong thị trường sơ cấp và thứ cấp, nhằm bảo vệ quyền lợi cũng như lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư (NĐT) TTCK hoạt động dựa trên ba nguyên tắc cơ bản, những nguyên tắc này được thể hiện rõ ràng trên TTCK tập trung, cụ thể là tại Sở giao dịch chứng khoán.
Nguyên tắc trung gian yêu cầu việc mua bán chứng khoán phải thông qua môi giới trung gian, nhằm đảm bảo thị trường hoạt động lành mạnh và bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư (NĐT) Để đầu tư chứng khoán hiệu quả, NĐT cần có kinh nghiệm, trình độ và khả năng xét đoán tốt Các công ty chứng khoán (CTCK) và nhà môi giới sẽ tư vấn giúp NĐT xác định giá trị thực của chứng khoán và dự đoán giá trị tương lai, từ đó đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn Nguyên tắc này cũng góp phần bảo đảm an toàn cho chứng khoán, ngăn chặn tình trạng chứng khoán giả mạo và khắc phục hạn chế không gian của sàn giao dịch.
Nguyên tắc công khai thông tin trên thị trường chứng khoán là yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo công bằng trong giao dịch, hình thành giá chứng khoán hợp lý và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư Để giảm thiểu gian lận trong kinh doanh chứng khoán, mọi hoạt động giao dịch cần được công khai, bao gồm thông tin về các loại chứng khoán được mua bán, tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của công ty phát hành, cũng như số lượng và giá cả các loại chứng khoán Việc công khai thông tin trên thị trường chứng khoán cần tuân thủ các yêu cầu nhất định để đảm bảo tính minh bạch và công bằng.
Tính chính xác của thông tin trên thị trường chứng khoán là rất quan trọng, vì thông tin công khai nhưng không được xác thực hoặc không đáng tin cậy có thể dẫn đến quyết định đầu tư sai lầm Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của nhà đầu tư mà còn vi phạm nguyên tắc công bằng trong hoạt động của thị trường chứng khoán.
- Tính đầy đủ: Các thông tin cung cấp trên TTCK phải phản ánh đầy đủ các vấn đề liên quan đến đối tượng cần công bố thông tin.
- Tính kịp thời: Nếu các thông tin công khai nhưng không kịp thời, chậm trễ, lạc hậu thì sẽ gây thiệt hại cho NĐT.
Các nguyên tắc này được quy định trong các văn bản pháp quy, đạo luật và quy chế, với mục tiêu bảo vệ nhà đầu tư và ràng buộc các thành viên của thị trường chứng khoán Điều lệ của từng thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho sự ổn định và phát triển của thị trường.
Nguyên tắc đấu giá trong thị trường chứng khoán (TTCK) hướng đến cạnh tranh hoàn hảo, đảm bảo rằng không ai có quyền định giá chứng khoán một cách độc đoán Giá cả chứng khoán được xác định dựa trên sự tương tác giữa cung và cầu, theo nguyên tắc đấu giá Vì vậy, TTCK được xem là thị trường tự do nhất trong các loại thị trường hiện có.
1.1.4 Các thành phần tham gia thị trường chứng khoán
Nhà phát hành: Là các tổ chức thực hiện huy động vốn thông qua TTCK dưới hình thức phát hành các chứng khoán.
Nhà đầu tư: Là những người thực sự mua và bán chứng khoán trên TTCK NĐT có thể được chia làm 2 loại:
- NĐT cá nhân: là những người có vốn nhàn rỗi tạm thời, tham gia mua bán trên TTCK với mục đích kiếm lời.
Nhà đầu tư có tổ chức là các định chế đầu tư chuyên mua bán chứng khoán với khối lượng lớn trên thị trường Những định chế này có thể bao gồm công ty đầu tư, công ty bảo hiểm, quỹ hưu trí, công ty tài chính, ngân hàng thương mại và nhiều hình thức khác.
Các công ty chứng khoán là những tổ chức hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, thực hiện một hoặc nhiều nghiệp vụ chính như môi giới, quản lý quỹ đầu tư, bảo lãnh phát hành, tư vấn đầu tư chứng khoán và tự doanh.
Các tổ chức có liên quan đến TTCK:
- Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) : Là cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với TTCK.
Tổng quan về ảnh hưởng của dịch bệnh đến thị trường chứng khoán
1.2.1 Khái niệm về dịch bệnh
Dịch bệnh là hiện tượng lây lan nhanh chóng của bệnh truyền nhiễm trong một cộng đồng, với số lượng lớn người nhiễm trong thời gian ngắn, thường là hai tuần hoặc ít hơn Chẳng hạn, nếu tỷ lệ mắc bệnh não mô cầu vượt quá 15 trường hợp trên 100.000 người trong hai tuần liên tiếp, thì tình trạng này được xem là dịch.
Dịch bệnh truyền nhiễm thường xuất hiện do sự thay đổi trong sinh thái của vật chủ, như sự gia tăng mật độ của loài vector, hoặc do sự biến đổi di truyền của các ổ mầm bệnh Ngoài ra, sự xuất hiện của các tác nhân gây bệnh mới cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ dịch bệnh Nói chung, dịch bệnh xảy ra khi hệ miễn dịch của vật chủ bị suy yếu trước một tác nhân gây bệnh mới hoặc một mầm bệnh mới xuất hiện.
Một dịch bệnh có thể chỉ xảy ra trong một khu vực nhất định, nhưng khi nó lan rộng ra các quốc gia hoặc châu lục khác, ảnh hưởng đến số lượng lớn người dân và gây bệnh cho họ, thì nó được gọi là đại dịch.
Dịch bệnh được xác định dựa trên tỷ lệ mắc mới của một bệnh, với cúm là một ví dụ điển hình khi có sự gia tăng đáng kể các trường hợp nhiễm Trong khi một vài trường hợp hiếm hoi của một bệnh có thể được xem là dịch bệnh, các bệnh phổ biến như cảm lạnh thông thường lại không được phân loại theo cách này.
Khái niệm dịch bệnh hiện nay đã mở rộng ra ngoài các bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả ung thư phổi, tai nạn giao thông, và tác hại của thuốc lá cùng các chất kích thích khác Trong khi chúng ta vẫn đang phải đối mặt với các bệnh truyền nhiễm, tương lai gần sẽ chứng kiến sự gia tăng của các bệnh không nhiễm trùng tại các nước đang phát triển.
1.2.2 Ảnh hưởng của dịch bệnh đến thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán (TTCK) chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố đồng thời, bao gồm cả tích cực và tiêu cực, tạo nên một môi trường đầu tư phức tạp Để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý, nhà đầu tư (NĐT) cần nắm rõ các yếu tố tác động đến TTCK, thực hiện phân tích và đánh giá để dự đoán xu hướng tương lai của thị trường.
Thị trường chứng khoán (TTCK) là một phần quan trọng của thị trường tài chính, chịu ảnh hưởng từ các sự kiện phát triển tích cực hoặc rủi ro Các yếu tố vĩ mô như chu kỳ kinh tế, lạm phát và giảm phát, cùng với các yếu tố phi kinh tế như dịch bệnh, thiên tai và chiến tranh, đều tác động đến TTCK Khi TTCK phát triển mạnh, dòng tiền từ các kênh đầu tư khác thường gia tăng, ngược lại, trong thời kỳ tăng trưởng chậm và suy thoái kinh tế, dòng tiền có xu hướng rút khỏi TTCK để tìm kiếm các kênh đầu tư an toàn hơn.
Dịch bệnh là yếu tố bất thường có tác động mạnh mẽ đến thị trường chứng khoán (TTCK), với diễn biến như thời điểm bùng phát, đỉnh điểm và kiểm soát dịch ảnh hưởng đến sự biến động của thị trường Mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh quyết định phản ứng của thị trường, dẫn đến sự thay đổi trong chỉ số chứng khoán, tâm lý và xu hướng đầu tư của nhà đầu tư (NĐT) Ngoài ra, cơ cấu tiêu dùng của người dân cũng bị ảnh hưởng, và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.
Khi dịch bệnh bùng phát, nền kinh tế trong nước và toàn cầu đối mặt với suy giảm, dẫn đến nguồn lực tài chính bị thu hẹp và nhu cầu tích lũy tăng cao do lo ngại về ảnh hưởng của dịch Tuy nhiên, khi dịch bệnh được kiểm soát, nền kinh tế bắt đầu phục hồi, kéo theo nhu cầu đầu tư tăng trở lại, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán.
1.2.2.1 Ảnh hưởng đến biến động giá cổ phiếu
Giá cổ phiếu là yếu tố quan trọng của công ty cổ phần, ảnh hưởng đến thương hiệu và lợi nhuận của cổ đông Các cổ đông kỳ vọng giá cổ phiếu tăng, nhưng sự tăng trưởng này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình hình thị trường, diễn biến tài chính trong và ngoài nước, thị trường bất động sản, cũng như các điều kiện bất thường khác.
Dịch bệnh tác động trực tiếp và gián tiếp đến các ngành công nghiệp, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh doanh, tỷ lệ tử vong và cơ cấu tiêu dùng, từ đó tác động đến nhu cầu đầu tư và giá cổ phiếu Các ngành chịu ảnh hưởng tiêu cực thường có giá cổ phiếu biến động mạnh, trong khi những ngành được hưởng lợi như dược phẩm, công nghệ và viễn thông lại thu hút đầu tư cao hơn, dẫn đến xu hướng tăng giá cổ phiếu.
Chỉ số giá chứng khoán là thông tin quan trọng cho hoạt động của thị trường chứng khoán, ảnh hưởng đến nhà đầu tư và phân tích chứng khoán Nó phản ánh tình hình hoạt động của thị trường cổ phiếu một cách toàn diện Dịch bệnh đã tác động lớn đến biến động chỉ số, từ đó ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.
Dịch bệnh kéo dài có thể dẫn đến suy thoái kinh tế, ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn lực nền kinh tế và giá cổ phiếu Khi suy thoái xảy ra, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao sẽ làm giảm nhu cầu về sản phẩm và dịch vụ, đồng thời giảm dòng tiền, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của doanh nghiệp Kết quả là nhà đầu tư sẽ định giá giảm giá trị cổ phiếu của doanh nghiệp.
1.2.2.2 Ảnh hưởng đến thanh khoản thị trường
Diễn biến phức tạp của dịch bệnh đã ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế, dẫn đến những tác động tiêu cực rõ rệt Các chỉ số tài chính là thước đo cho sự ổn định và phát triển của doanh nghiệp; trong đó, doanh nghiệp lớn và uy tín thường có tính thanh khoản cao, ngược lại, những doanh nghiệp kém uy tín sẽ có tính thanh khoản thấp Điều này không chỉ ảnh hưởng đến từng doanh nghiệp mà còn tác động lớn đến quy mô thanh khoản của thị trường chứng khoán (TTCK) nói chung.
Nhà đầu tư nước ngoài chỉ được phép sở hữu một tỷ lệ nhất định cổ phiếu trong từng nhóm ngành đã niêm yết, điều này hạn chế khả năng mua cổ phiếu mà họ quan tâm và buộc họ phải lựa chọn những cổ phiếu phù hợp nhất Hệ quả là cơ hội cho doanh nghiệp trong nước tiếp cận với nhà đầu tư nước ngoài bị giảm sút, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh khiến hoạt động sản xuất kinh doanh bị ảnh hưởng, dẫn đến kết quả kinh doanh kém và cổ phiếu giảm giá Nhà đầu tư nước ngoài có xu hướng cơ cấu lại danh mục đầu tư, bán ra những cổ phiếu không còn hấp dẫn, hoặc thận trọng hơn là hạn chế đầu tư, làm giảm thanh khoản của thị trường chứng khoán Khi vốn nước ngoài rút lui, sẽ kéo theo sự tháo chạy ồ ạt của các nguồn vốn vay quốc tế.
Kinh nghiệm của các nước trong việc xử lý ảnh hưởng của dịch bệnh đến thị trường chứng khoán
Để ứng phó với tác động lớn của dịch bệnh đến thị trường chứng khoán, các quốc gia cần có phản ứng chính sách nhanh chóng và quyết liệt Việc áp dụng các biện pháp cách ly và kiểm soát dịch bệnh kết hợp với các chính sách kinh tế vĩ mô là rất quan trọng để đạt được những mục tiêu như đảm bảo nguồn lực cho công tác chống dịch, duy trì nhu cầu thiết yếu cho người dân, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ có tiềm lực tài chính hạn chế, duy trì tính thanh khoản của thị trường chứng khoán, và hỗ trợ các ngành bị ảnh hưởng trực tiếp như hàng không, du lịch và bán lẻ.
Các giải pháp được áp dụng giúp giảm ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh đến TTCK của một số khu vực và quốc gia trên thế giới.
Các giải pháp của Mỹ:
Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã cắt giảm lãi suất khẩn cấp để đối phó với nguy cơ dịch bệnh ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và sự phát triển của thị trường chứng khoán FED không chỉ thực hiện cắt giảm lãi suất cơ bản mà còn giám sát chặt chẽ các diễn biến liên quan đến dịch bệnh để kịp thời đưa ra các biện pháp hỗ trợ phù hợp.
Thượng viện Mỹ đang chuẩn bị các gói tài chính lớn nhằm ứng phó với dịch bệnh, hỗ trợ thị trường chứng khoán, doanh nghiệp niêm yết và nhà đầu tư Những gói kích thích này sẽ giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động và đảm bảo người lao động được nhận lương.
Các giải pháp của một số nước Châu Âu:
Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã đề xuất các gói cứu trợ nhằm hỗ trợ nền kinh tế của các quốc gia trong khu vực đồng Euro Đề án này bao gồm việc mua lại các loại chứng khoán để thúc đẩy thị trường chứng khoán.
Các gói kích thích kinh tế đã được triển khai trong nhiều tháng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong việc trả lương cho người lao động, ngăn chặn tình trạng cắt giảm nhân sự và tăng cường chi tiêu cho chăm sóc y tế.
Các giải pháp của một số nước Châu Á:
Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, bao gồm việc hạ lãi suất thị trường và tăng cường thanh khoản cho các ngành bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Ngoài ra, chính phủ cũng giảm thuế, giảm phí cho doanh nghiệp và sử dụng hiệu quả các chính sách tài khóa, đồng thời thúc đẩy tăng cường vốn đầu tư.
Trong bối cảnh dịch bệnh, các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Nhật Bản, với nguồn lực hạn chế, đối mặt với nguy cơ bị ảnh hưởng nặng nề Để hỗ trợ tài chính và phát huy vai trò của các doanh nghiệp này trong nền kinh tế, Nhật Bản đã triển khai nhiều chính sách trợ cấp kinh tế hiệu quả Những chính sách này bao gồm trợ cấp tài chính, tài trợ cho đầu tư đổi mới công nghệ, và cho vay ưu đãi với lãi suất thấp Nhờ đó, doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vốn cần thiết để phát triển công nghệ mới, nâng cao hiệu suất vận hành máy móc và cải thiện chất lượng sản phẩm.
Chính phủ Thái Lan đã triển khai các biện pháp hỗ trợ khẩn cấp cho ngành hàng không, bao gồm việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nhiên liệu bay và giảm phí sân bay để giúp ngành này phục hồi sau những khó khăn.
Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều nước đã áp dụng chính sách tài chính ưu đãi nhằm phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) và hỗ trợ các đối tượng tham gia như nhà đầu tư, công ty chứng khoán và doanh nghiệp niêm yết Để giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch bệnh đến nền kinh tế và hoạt động của TTCK, các quốc gia này đã kết hợp hợp lý giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ.
Các gói kích thích tài khóa nhằm tăng cường chi tiêu cho công tác chống dịch, kiểm soát dịch bệnh, sản xuất trang thiết bị y tế, thúc đẩy giải ngân bảo hiểm thất nghiệp, đồng thời giảm thuế và miễn đóng bảo hiểm xã hội.
Các gói hỗ trợ doanh nghiệp và kích thích kinh tế, giảm thuế cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Bổ sung ngân sách để chống dịch bệnh, hỗ trợ NĐT.
Hỗ trợ ngành chịu ảnh hưởng trực tiếp do tình hình dịch bệnh, miễn thuế thu nhập cho người lao động trong các ngành công nghiệp.
Cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc.
Yêu cầu các tổ chức tài chính gia hạn đối với các khoản vay dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Giảm lãi suất cho vay đối với các ngành chịu ảnh hưởng từ dịch bệnh.
Chương trình nới lỏng định lượng không giới hạn, các chương trình hỗ trợ tính dụng, mua trái phiếu, mua tài sản.
Chương trình hỗ trợ vay vốn lưu động để các doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và giải quyết các chi phí khác.
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA DỊCH COVID-19 ĐẾN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Anh hưởng của dịch COVID-19 đến thị trường chứng khoán Việt Nam
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA DỊCH COVID-19 ĐẾN THỊ TRƯỜNG
CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM 2.1 Dịch bệnh COVID-19 và thị trường chứng khoán các nước
Covid-19 là dịch bệnh truyền nhiễm do virus SARS-CoV-2 gây ra, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn cầu Dịch bệnh bắt đầu bùng phát từ tháng 12/2019 tại thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc Trước sự lây lan nhanh chóng của Covid-19, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu vào ngày 30/01/2020, đánh dấu lần thứ 6 trong lịch sử WHO ban hành biện pháp này để phòng chống và kiểm soát dịch bệnh.
Vào ngày 11/02/2020, Ủy ban Quốc tế về Phân loại Virus (ICTV) chính thức đặt tên cho virus corona mới là SARS-CoV-2 Đến ngày 11/03/2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố COVID-19 là "Đại dịch toàn cầu" Theo thống kê từ WHO, CDC, Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc (NHC), Trang thông tin điện tử của Trung Quốc (DXY) và Bộ Y Tế Việt Nam, tính đến ngày 28/4/2020, đã ghi nhận hơn 3 triệu ca nhiễm COVID-19 trên 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, với hơn 217.000 ca tử vong, trong đó hơn 928.000 ca đã hồi phục.
Chính phủ các quốc gia trên thế giới đã nhanh chóng triển khai các biện pháp nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bao gồm hạn chế đi lại, phong tỏa, ban bố tình trạng khẩn cấp và áp dụng lệnh giới nghiêm Các biện pháp như cách ly xã hội, hủy bỏ sự kiện đông người, đóng cửa trường học và các cơ sở dịch vụ không thiết yếu cũng được thực hiện Đồng thời, người dân được khuyến khích nâng cao ý thức phòng bệnh và chuyển đổi hoạt động kinh doanh, học tập sang hình thức trực tuyến Một số biện pháp cụ thể như phong tỏa để kiểm dịch, sàng lọc tại sân bay, hạn chế du lịch đến vùng có nguy cơ cao và chuyển hành khách nhập cảnh đến khu cách ly tập trung đã được áp dụng, ảnh hưởng đến khoảng 1,5 tỷ học sinh, sinh viên trên toàn cầu.
Đại dịch COVID-19 đã gây ra những tác động nghiêm trọng trên toàn cầu, bao gồm thiệt hại về sinh mạng, bất ổn kinh tế và xã hội, gia tăng tình trạng bài ngoại và phân biệt chủng tộc đối với người gốc Trung Quốc và Đông Á, cùng với sự lan truyền thông tin sai lệch và thuyết âm mưu liên quan đến virus.
Hiện nay, hệ thống y tế toàn cầu vẫn chưa phát triển thành công bất kỳ vaccine tiềm năng hay thuốc kháng virus nào để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh COVID-19.
Hình 2.1: Bản đồ dịch COVID-19 trên thế giới (Nguồn: Bộ Y tế)
Nhiều giả thuyết đang được nghiên cứu nhằm xác định nguồn gốc của virus gây ra đại dịch COVID-19, đồng thời tìm kiếm các biện pháp hiệu quả để ngăn chặn sự lây lan của nó, nhằm giảm thiểu số ca tử vong trên toàn cầu.
2.1.2 Thị trường chứng khoán các nước trên thế giới
TTCK toàn cầu đang trải qua những biến động lớn chưa từng có do tác động của dịch COVID-19 Sự lây lan nhanh chóng của dịch bệnh khiến nhà đầu tư cảm thấy hoang mang trước những diễn biến khó lường và phức tạp có thể xảy ra tiếp theo trên thị trường.
Dịch COVID-19 hiện đang làm tê liệt một phần của nền kinh tế thế giới, trong đó có
Trung Quốc, quốc gia chiếm 20% GDP toàn cầu và là nơi khởi phát dịch bệnh, đã gây ra ảnh hưởng lớn đến Mỹ, cường quốc kinh tế hàng đầu, cũng như Ý, thành viên của nhóm G7 Hơn nữa, Pháp, cường quốc kinh tế đứng thứ 6 thế giới, cũng có khả năng gặp phải tình trạng tương tự như Ý.
Do lo ngại về dịch bệnh gây tác hại nghiêm trọng đến nền kinh tế, thị trường chứng khoán toàn cầu, đặc biệt là thị trường Mỹ, đã trải qua nhiều phiên giao dịch tồi tệ, không chỉ một ngày “Thứ Hai đen tối” Các nhà đầu tư đang “tháo chạy” khỏi thị trường chứng khoán để tìm kiếm các tài sản và kênh đầu tư an toàn hơn.
Mặc dù các ngân hàng trung ương trên thế giới đã áp dụng nhiều chính sách tiền tệ nhằm kích thích nền kinh tế, thị trường chứng khoán vẫn phản ứng chậm và tiếp tục giảm Triển vọng thị trường đầy rủi ro cho thấy rằng các chính sách của Chính phủ và ngân hàng trung ương không đủ mạnh để hồi phục thị trường chứng khoán, điều này gây lo ngại Tâm lý nhà đầu tư rõ ràng thể hiện qua sự giảm điểm liên tục của các chỉ số lớn, với chỉ số Dow Jones của Mỹ giảm 17,92% chỉ trong tháng 03/2020.
Ting GIAm NgAy 2/3/2020 (điểm) NgAy31∕3∕2O2O(dlm)
Trtng Quk Shanφal Compositeal Composite 297093 2/5030 •7,43%
Hình 2.2: Thị trường chứng khoán thế giới tháng 3/2020
Một nghiên cứu trước đây cho thấy tâm lý của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán (TTCK) bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi dịch bệnh, đặc biệt là trong giai đoạn bùng phát dịch SARS từ 01/11/2002 đến 30/04/2003 Theo số liệu từ Reuters, hầu hết các chỉ số chứng khoán toàn cầu đều giảm điểm, với S&P 500 giảm 12,8%, Shanghai Composite Index giảm 9,8%, Nikkei 225 giảm 15%, DAX sụt giảm 27%, và Hang Seng cùng FTSE 100 giảm 13% Tại Việt Nam, TTCK ghi nhận mức giảm gần 15%, tương đương với việc mất gần 32 tỷ USD vốn hóa Dịch SARS đã được khống chế toàn cầu vào tháng 07/2003, và tại Việt Nam, tình hình được cải thiện vào cuối tháng đó.
Tính đến tháng 10/2003, sau tác động của dịch bệnh, thị trường chứng khoán Việt Nam đã hình thành đáy và bắt đầu quá trình hồi phục Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2003 đã ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế, nhưng sự phục hồi của thị trường chứng khoán cho thấy tín hiệu tích cực trong bối cảnh khó khăn.
2008, TTCK Việt Nam phải mất hơn 1 năm để tạo đáy vào tháng 03/2009 tại mốc hơn
Hình 2.3: Biến động chỉ số chứng khoán giai đoạn dịch SARS năm 2003
Các thị trường chứng khoán toàn cầu đang trải qua những biến động tiêu cực chưa từng thấy, với tác động dự kiến còn nặng nề hơn cả dịch SARS năm 2003 và cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 Dữ liệu thị trường cho thấy tình hình hiện tại đang rất nghiêm trọng.
- Thị trường chứng khoán Mỹ
Dịch COVID-19 đã gây ra nỗi ám ảnh toàn cầu, dẫn đến những cú sụt giảm nghiêm trọng trên thị trường chứng khoán Mỹ Hai chỉ số quan trọng, S&P 500 và Dow Jones, đã liên tục giảm sâu, ghi nhận mức giảm tồi tệ nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Vào ngày 13/03/2020, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia do sự bùng phát của dịch COVID-19, khi số ca nhiễm và tử vong tăng nhanh chóng Tuyên bố này đã mở đường cho việc cung cấp các gói viện trợ liên bang trị giá hàng tỷ USD nhằm ngăn chặn dịch bệnh lây lan Đến ngày 16/03/2020, Chỉ số Trung bình Dow Jones Industrial giảm 2.997 điểm, tương đương 12,93%, đánh dấu phiên giảm sâu nhất kể từ "Ngày thứ Hai đen tối" 19/10/1987 Thị trường phố Wall trải qua một cuộc tắm máu lịch sử khi các nhà kinh tế và nhà đầu tư lo ngại về những rủi ro mà dịch bệnh mang lại cho lợi nhuận doanh nghiệp và nền kinh tế toàn cầu.
