Transport and Communications Science Journal, Vol 71, Issue 05 (06/2020), 472-485 Transport and Communications Science Journal EVALUATION OF BENEFITS OF REDUCING ENERGY CONSUMPTION AND GREENHOUSE GAS EMISSIONS OF WARM MIX ASPHALT TECHNOLOGY USING RECLAIMED ASPHALT PAVEMENT Dao Van Dong1, Lu Thi Yen1, Nguyen Ngoc Lan2* University of Transport Technology, No 54 Trieu Khuc Street, Hanoi, Vietnam University of Transport and Communications, No Cau Giay Street, Hanoi, Vietnam ARTICLE INFO TYPE: Research Article Received: 9/3/2020 Revised: 26/5/2020 Accepted: 2/6/2020 Published online: 28/6/2020 https://doi.org/10.25073/tcsj.71.5.2 * Corresponding author Email: nguyenngoclan@utc.edu.vn; Tel: 0902 119 278 Abstract Currently, in Vietnam, almost asphalt pavement projects are using virgin, nonrenewable materials (i.e., aggregates and bitumen) to produce conventional hot mix asphalt (HMA) Meanwhile, in developed countries, such as United States, European countries and Japan, the tendency of replacing HMA technology with warm mix asphalt technology (WMA) combined with reclaimed asphalt pavement (RAP) is gaining attention WMA can be produced and paved at lower temperatures, reducing energy consumption and greenhouse gas emissions The use of RAP can reduce the demand for non-renewable resources This paper presents the results of energy demand and greenhouse gas emissions (CO2, N2O and CH4) in the mixing process of warm mix asphalt with reclaimed asphalt pavement (WMRAP) in comparison with those of traditional HMA Zycotherm, a chemical additive, was used in WMRAP technology with a dosage of 0.15% by weight of the bituminous binder Various RAP percentages in range of 20÷50% were used in WMRAP Based on the calculated results, it was determined that WMRAP technology seems to have more environmental benefits in compare with traditional HMA Process of WMRAP production provides a reduction of 15.9÷29.9% energy consumption and 13.8÷25.9% of greenhouse gas emissions, depending on the content of RAP As the RAP content increases, the environmental benefits of WMRAP become even more pronounced Keywords: Hot mix asphalt, Warm mix asphalt with RAP, Reclaimed Asphalt Pavement, greenhouse gas emissions, energy demand © 2020 University of Transport and Communications 472 Tạp chí Khoa học Giao thơng vận tải, Tập 71, Số 05 (06/2020), 472-485 Tạp chí Khoa học Giao thơng vận tải ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG VÀ GIẢM PHÁT THẢI KHÍ NHÀ KÍNH CỦA CƠNG NGHỆ BÊ TƠNG ASPHALT TÁI CHẾ ẤM Đào Văn Đơng1, Lư Thị Yến1, Nguyễn Ngọc Lân2* Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải, Số 54 Triều Khúc, Hà Nội, Việt Nam Trường Đại học Giao thông vận tải, Số Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam THÔNG TIN BÀI BÁO CHUN MỤC: Cơng trình khoa học Ngày nhận bài: 9/3/2020 Ngày nhận sửa: 26/5/2020 Ngày chấp nhận đăng: 2/6/2020 Ngày xuất Online: 28/6/2020 https://doi.org/10.25073/tcsj.71.5.2 * Tác giả liên hệ Email: nguyenngoclan@utc.edu.vn; Tel: 0902 119 278 Tóm tắt Hiện Việt Nam hầu hết công nghệ vật liệu mặt đường sử dụng nguồn vật liệu không tái tạo (cốt liệu nhựa đường) để sản xuất hỗn hợp bê tơng asphalt nóng (Hot Mix Asphalt - HMA) Trong đó, quốc gia phát triển Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản có xu hướng thay cơng nghệ bê tơng asphalt nóng cơng nghệ bê tông asphalt ấm (Warm Mix Asphalt - WMA) kết hợp với vật liệu mặt đường tái chế (Reclaimed Asphalt Pavement - RAP) Hỗn hợp WMA chế tạo thi công nhiệt độ thấp so với HMA, làm giảm mức tiêu thụ lượng giảm phát thải khí nhà kính vào mơi trường Việc thay phần cốt liệu nhựa đường RAP cho phép giảm nhu cầu loại tài nguyên thiên nhiên không tái tạo Bài báo trình bày kết tính tốn nhu cầu tiêu thụ lượng phát thải khí nhà kính (CO2, N2O CH4) trình sản xuất hỗn hợp bê tông asphalt tái chế ấm (Warm Mix with RAP - WMRAP) so sánh với hỗn hợp HMA Phụ gia Zycotherm lựa chọn cho công nghệ WMRAP với tỷ lệ sử dụng 0.15 % Các tỷ lệ vật liệu RAP từ 20% đến 50% sử dụng hỗn hợp WMRAP Kết tính tốn cho thấy, cơng nghệ WMRAP có lợi ích mơi trường so với cơng nghệ HMA Cụ thể, q trình sản xuất hỗn hợp WMRAP tiết kiệm nhu cầu lượng từ 15.9÷29.9% giảm phát thải khí nhà kính từ 13.8÷25.9% tùy thuộc vào hàm lượng RAP sử dụng Khi hàm lượng RAP tăng lợi ích mơi trường rõ rệt Từ khóa: Bê tơng asphalt nóng, bê tơng asphalt tái chế ấm, vật liệu mặt đường tái chế, khí nhà kính, tiêu thụ lượng © 2020 Trường Đại học Giao thơng vận tải 473 Transport and Communications Science Journal, Vol 71, Issue 05 (06/2020), 472-485 ĐẶT VẤN ĐỀ Bê tơng asphalt nóng (Hot Mix Asphalt – HMA) ngành sản xuất vật liệu xây dựng tiêu thụ lượng lớn cốt liệu chất kết dính nhựa đường phải làm nóng nhiệt độ cao (vào khoảng 150-180oC) Nhiệt lượng cấp cho cốt liệu nhựa đường lấy từ dạng lượng khác đốt dầu nhiên liệu (dầu FO, dầu DO), than đá, khí tự nhiên; điện; nước nhiệt; dầu truyền nhiệt… Hiện nay, hầu hết trạm trộn bê tông nhựa Việt Nam sử dụng dầu nhiên liệu FO cho đầu đốt tang sấy cốt liệu Đối với nhựa đường, kỹ thuật gia nhiệt phổ biến Việt Nam gia nhiệt gián tiếp dầu dẫn nhiệt hệ thống ống xoắn ruột gà Dầu dẫn nhiệt đun nóng cách đốt dầu FO Việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch nhằm cấp nhiệt cho cốt liệu nhựa đường nguồn phát sinh lượng lớn khí nhà kính, chủ yếu bao gồm khí CO2, CH4 N2O [1,2] Khí nhà kính nguyên nhân làm trái đất ấm dần lên, nước biển dâng, cân sinh thái,… đe dọa nghiêm trọng đến người, sinh vật môi trường Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cảnh báo lượng khí gây hiệu ứng nhà kính đạt mức kỷ lục thời gian gần đây, bất chấp tất cam kết Thỏa thuận Paris biến đổi khí hậu [3] Khơng nằm ngồi bối cảnh chung giới, lượng phát thải khí nhà kính (KNK) Việt Nam liên tục tăng, từ mức 21 triệu năm 1990 lên 150 triệu năm 2000; dự tính tăng lên 300 triệu vào năm 2020 [4] Đứng trước biến đổi khí hậu cực đoan từ hiệu ứng nhà kính, địi hỏi Chính phủ Việt Nam phải triển khai đồng nhiều giải pháp nhằm cắt giảm KNK tất lĩnh vực ngành nghề Các công nghệ sản xuất hỗn hợp bê tông asphalt nghiên cứu phát triển khơng nhằm mục đích cải thiện hiệu kinh tế kỹ thuật, mà nhằm cắt giảm lượng phát thải KNK, lợi ích khác môi trường tiết kiệm nguồn tài nguyên tự nhiên không tái tạo (cốt liệu nhựa đường), giảm nhu cầu sử dụng lượng cải thiện điều kiện làm việc người lao động Sự cân tối ưu yếu tố kỹ thuật, kinh tế mơi trường mang lại tính bền vững cho vật liệu mặt đường đảm bảo chấp nhận xã hội quản quản lý nhà nước tốt mà vấn đề bảo vệ môi trường ngày trở nên cấp bách nghiêm ngặt Về nguyên tắc, việc giảm thiểu tác động đến mơi trường q trình sản xuất hỗn hợp bê tơng asphalt đạt số giải pháp [5] Thứ thay công nghệ trộn nóng cơng nghệ trộn ấm nhằm giảm nhiệt độ phối trộn nhiệt độ thi công Điều đồng nghĩa với giảm tiêu thụ lượng để gia nhiệt cốt liệu nhựa đường giảm lượng KNK thải môi trường Thứ hai sử dụng vật liệu tái chế phổ biến mặt đường nhựa tái chế, lợp nhựa đường tái chế, cao su tái chế, chất thải xây dựng khác phổ biến gạch ngói vỡ, nhựa tái chế, thủy tinh… nhằm thay phần nguyên vật liệu tự nhiên không tái tạo Thứ ba sử dụng công nghệ tái chế ấm (kết hợp công nghệ trộn ấm vật liệu tái chế) cho phép phát huy hiệu môi trường hai giải pháp Kết nghiên cứu hầu hết báo cáo đánh giá hiệu môi trường công nghệ bê tông tái chế ấm (Warm Mix with Reclaimed Asphalt Pavement – WMRAP) cho thấy, việc 474 Tạp chí Khoa học Giao thông vận tải, Tập 71, Số 05 (06/2020), 472-485 kết hợp đồng thời giảm nhiệt độ chế tạo sử dụng vật liệu mặt đường nhựa tái chế (Reclaimed Asphalt Pavement – RAP) cho phép giảm mức tiêu thụ lượng từ 25-35%, giảm hàm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ 25-40%, giảm tiếp xúc với khói trạm trộn cơng trường thi công từ 30-50% so với bê tông nhựa nóng truyền thống [6-9] Cơng nghệ WMRAP giới đánh giá giải pháp quan trọng phát triển kết cấu hạ tầng đường bộ, mang lại nhiều lợi ích kinh tế, mơi trường tính kỹ thuật so với cơng nghệ HMA Tuy nhiên, công nghệ phát sinh số kỹ thuật so với công nghệ HMA, nghiền sàng gia nhiệt bổ sung RAP hay việc pha trộn phụ gia với nhựa đường đòi hỏi tiêu tốn lượng bổ sung Những yếu tố này, ngược lại, làm phát sinh thêm lượng chất thải q trình chế tạo bê tơng nhựa Cơng nghệ WMRAP cịn mẻ Việt Nam Vì vậy, để áp dụng công nghệ này, bên cạnh nghiên cứu kỹ thuật, cần có nghiên cứu tính tốn lượng hóa tác động mơi trường tổng cộng tất cơng đoạn q trình chế tạo hỗn hợp WMRAP, làm sở để so sánh đánh giá hiệu môi trường công nghệ so với công nghệ HMA truyền thống Mặt khác, ngành sản xuất vật liệu xây dựng, Việt Nam hoàn toàn thiếu sở liệu kiểm kê phát thải KNK mặt đường bê tơng asphalt Đứng từ góc độ này, việc lượng hóa lượng phát thải KNK cịn góp phần cung cấp sở liệu phục vụ kiểm kê KNK quốc gia NỘI DUNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Bài báo trình bày kết tính tốn phát thải khí CO2 quy đổi tiêu thụ lượng hỗn hợp bê tông asphalt tái chế ấm sử dụng phụ gia Zycotherm tỷ lệ RAP sử dụng 20%, 30%, 40% 50% Mẫu đối chứng hỗn hợp bê tơng asphalt nóng Lượng phát thải khí CO2 quy đổi nhu cầu tiêu thụ lượng tính tốn phạm vi quy trình chế tạo hỗn hợp bê tơng asphalt với cơng nghệ trộn theo mẻ Trong quy trình chế tạo HMA xem xét cơng đoạn chính, bao gồm: xúc cốt liệu vào phễu nhập liệu, tải cốt liệu lên tang sấy; cấp nhiệt cho cốt liệu mới; cấp nhiệt cho bitum công đoạn trộn hỗn hợp cốt liệu bitum Quy trình chế tạo WMRAP bổ sung thêm công đoạn cấp nhiệt cho RAP tang sấy bổ sung; khuấy trộn bitum với phụ gia Zycotherm PHƯƠNG PHÁP TÍNH TỐN Theo hướng dẫn Ủy ban Liên phủ biến đổi khí hậu (IPCC – năm 2006) [10], có ba phương pháp áp dụng để tính tốn lượng phát thải KNK sản xuất cơng nghiệp: (i) Xác định đo đạc (đo đạc nồng độ KNK lưu lượng khí thải đơn vị diện tích bề mặt đơn vị thời gian trình sản xuất); (ii) Xác định cân vật chất (tính tốn dựa cân vật chất đầu vào đầu công đoạn dây chuyền sản xuất); (iii) Xác định hệ số phát thải (Hệ số phát thải tỷ lệ lượng khí thải lượng sản phẩm lượng nguyên liệu, nhiên liệu q trình cơng nghệ loại hình sản xuất) Dựa ưu nhược điểm phương pháp, nhóm tác giả chọn phương pháp tính toán lượng phát thải KNK theo hệ số phát thải để thực nghiên cứu 475 Transport and Communications Science Journal, Vol 71, Issue 05 (06/2020), 472-485 Phương pháp tính tốn lượng phát thải KNK hệ số phát thải kết hợp thông tin mức độ mà hoạt động người diễn (được gọi số liệu hoạt động hay lượng hoạt động) với hệ số phát thải Vì loại KNK thải vào bầu khí gây tác động nóng lên toàn cầu khác nên chúng thường chuyển đổi giá trị tương đương với khí CO2 gọi CO2 quy đổi hay CO2eq cách sử dụng hệ số GWP (Global Warming Potential – tiềm nóng lên tồn cầu) Khi đó, tổng lượng phát thải CO2-eq tất công đoạn trình sản xuất hỗn hợp bê tơng asphalt tính theo công thức [1, 10]: n (1) CO2 eq = ∑ ∑ ADi ∗ Q i ∗ EFj ∗ GWPj i=1 j=1 đó: - ADi lượng tiêu thụ lượng công đoạn i (lit dầu diesel, kg dầu FO kWh điện…); - n số công đoạn q trình sản xuất hỗn hợp bê tơng asphalt; - Qi hệ số chuyển đổi đơn vị lượng sử dụng công đoạn i (MJ/lit dầu diesel, MJ/kg dầu FO, MJ/kWh điện…); - EFj hệ số phát thải KNK j (g/MJ); - GWPj hệ số tiềm nóng lên tồn cầu KNK j Đối với trạm trộn bê tơng nhựa nóng vận hành nhiều năm theo quy trình ổn định định mức tiêu hao lượng để sản xuất hỗn hợp bê tơng xác định từ số liệu thống kê trạm trộn Vì vậy, lượng tiêu thụ lượng công đoạn sản xuất hỗn hợp bê tơng asphalt nóng khảo sát, thu thập trực tiếp trạm trộn bê tông thể Bảng Bảng Định mức tiêu thụ lượng trình sản xuất hỗn hợp bê tơng asphalt nóng Các cơng đoạn q trình chế tạo hỗn hợp bê tơng asphalt Xúc cốt liệu vào phễu nhập liệu Tải cốt liệu lên tang sấy Cấp nhiệt cho cốt liệu Cấp nhiệt cho bitum 60/70 (nhựa không pha chế) Trộn hỗn hợp cốt liệu, RAP nhựa đường Loại lượng tiêu thụ Thiết bị Định mức tiêu thụ Máy xúc lật Dầu diesel 0.25 lit/tấn cốt liệu* Băng truyền Điện Dầu nhiên liệu (dầu FO) 0.80 kWh/tấn cốt liệu* Tang sấy 6.74 kg/tấn cốt liệu* Bồn gia nhiệt Dầu nhiên liệu (dầu FO) 10.0 kg/tấn bitum** Băng gầu, sàng rung, thiết bị định lượng, bơm phun nhựa đường, buồng trộn Điện 3.20 kWh/tấn cốt liệu* * Số liệu khảo sát, thu thập trạm trộn bê tơng nhựa nóng Tân Cang thuộc Công ty cổ phần đầu tư xây dựng BMT (Địa trạm trộn: Ấp Tân Cang, Xã Phước Tân, TP Biên Hoà, Tỉnh Đồng Nai) ** Số liệu khảo sát, thu thập trạm trộn bê tơng nhựa nóng Bến Lức thuộc Cơng ty cổ phần đầu tư xây dựng BMT (Địa trạm trộn: Lô G, Đường Số 1, KCN Nhựt Chánh, Huyện Bến Lức, Tỉnh Long An) 476 Tạp chí Khoa học Giao thơng vận tải, Tập 71, Số 05 (06/2020), 472-485 Tuy nhiên, WMRAP công nghệ Việt Nam dự án sản xuất dừng lại mức độ thí điểm nên chưa có số liệu thống kê định mức tiêu thụ lượng Vì vậy, mẫu WMRAP, lượng tiêu thụ lượng xác định dựa giả định sau: (1) Lượng tiêu thụ lượng công đoạn không phụ thuộc vào nhiệt độ chế tạo hỗn hợp bê tông (xúc cốt liệu vào phễu nhập liệu; tải cốt liệu, RAP lên tang sấy, trộn cốt liệu, RAP bitum) lấy định mức hỗn hợp HMA (2) Việc pha trộn bitum 60/70 (đã làm nóng) thực thiết bị khuấy trộn với mức tiêu thụ điện ước lượng 0.5 kWh/tấn bitum (3) Tổn thất nhiên liệu công đoạn sấy cốt liệu, RAP phụ thuộc vào độ chênh lệch nhiệt độ sấy nhiệt độ môi trường [11] tính tốn dựa theo cơng thức: ∆mHMA ∆t HMA = ∆mWMRAP ∆t WMRAP (2) ∆mHMA ∆t HMA = ∆mRAP ∆t RAP (3) đó: - ∆mHMA , ∆mWMRAP ∆mRAP tổn thất nhiên liệu công đoạn sấy cốt liệu hỗn hợp HMA, WMRAP sấy RAP (kg/tấn vật liệu); - ∆t HMA , ∆t WMRAP ∆t RAP độ chênh lệch nhiệt độ sấy nhiệt độ môi trường công đoạn sấy cốt liệu hỗn hợp HMA, WMRAP sấy RAP (oC) Giá trị ∆mHMA xác định dựa vào độ chênh lệch định mức tiêu thụ nhiên liệu khảo sát, thu thập trực tiếp trạm trộn bê tơng (Bảng 1) lượng nhiên liệu tính tốn theo lý thuyết [11, 12] Trong đó, lượng nhiên liệu theo lý thuyết để sấy cốt liệu (mLT HMA ) xác định theo công thức: mLT HMA = EHMA QFO (4) với EHMA nhiệt lượng cần cung cấp cho cốt liệu (MJ/tấn cốt liệu) QFO hệ số chuyển đổi đơn vị lượng dầu FO (MJ/kg) Giá trị EHMA tính tốn theo biểu thức [9, 12, 13]: EHMA = Cag ∗ (t HMA − t ) + W ∗ Cw ∗ (100 − t ) + W ∗ Lv + W ∗ Cvap ∗ (t HMA − 100) (5) đó: Cag , Cw Cvap nhiệt dung riêng cốt liệu, nước nước (kJ/kg.độ); Lv nhiệt hóa nước (kJ/kg); W độ ẩm trung bình cốt liệu (%); t HMA t nhiệt độ sấy cốt liệu nhiệt độ môi trường (oC) Lượng nhiên liệu theo lý thuyết để sấy cốt liệu RAP hỗn hợp WMRAP tính tương tự theo cơng thức (4) Trong đó, nhiệt lượng cần cung cấp cho cốt liệu (EWMRAP ) RAP (ERAP ) tính theo cơng thức: 477 Transport and Communications Science Journal, Vol 71, Issue 05 (06/2020), 472-485 EWMRAP = Cag ∗ (t WMRAP − t ) + W ∗ Cw ∗ (100 − t ) + W ∗ Lv +W ∗ Cvap ∗ (t WMRAP − 100) (6) ERAP = CRAP ∗ (t RAP − t ) + 𝑊𝑅𝐴𝑃 ∗ Cw ∗ (t RAP − t ) (7) với t WMRAP t RAP nhiệt độ sấy cốt liệu RAP hỗn hợp WMRAP (oC); CRAP nhiệt dung riêng RAP (kJ/kg.độ); 𝑊𝑅𝐴𝑃 độ ẩm trung bình RAP (%) Lượng tiêu thụ nhiên liệu để sấy cốt liệu RAP hỗn hợp WMRAP tính theo cơng thức: mWMRAP = mLT WMRAP + ∆mWMRAP (8) mRAP = mLT RAP + ∆mRAP (9) Khi đó, dựa vào tỷ lệ thành phần thiết kế tính lượng tiêu thụ lượng công đoạn chế tạo hỗn hợp bê tông HMA WMRAP Thành phần thiết kế hỗn hợp bê tông HMA WMRAP thể Bảng Các thông số gia nhiệt cốt liệu, RAP bitum 60/70 trình chế tạo hỗn hợp HMA WMRAP thể Bảng Bảng Thành phần thiết kế hỗn hợp WMRAP HMA Loại hỗn hợp bê tông Thành phần HMA WMRAP 0% RAP Z-20% RAP Z-30% RAP Z-40% RAP Z-50% RAP - 19.0 28.5 37.9 47.4 Đá 10-19, % 19.2 9.5 9.5 6.6 6.6 Đá 5-10, % 28.8 20.0 16.1 14.2 8.5 Đá 0-5, % 43.2 42.8 38.0 33.2 30.3 Bột khoáng, % 3.8 3.8 2.8 2.8 1.9 - 0.8 1.1 1.5 1.9 Nhựa đường mới, % 5.0 4.2 4.0 3.7 3.4 Tổng, % 100 100.0 100.0 100.0 100.0 RAP, % Nhựa đường RAP, % 478 Tạp chí Khoa học Giao thơng vận tải, Tập 71, Số 05 (06/2020), 472-485 Bảng Các thông số gia nhiệt cốt liệu, RAP nhựa đường trình chế tạo hỗn hợp HMA WMRAP Loại hỗn hợp bê tông nhựa Thông số HMA WMRAP Nhiệt độ sấy cốt liệu mới, C 180 160 Nhiệt độ trộn hỗn hợp bê tơng, oC 165 135 Nhiệt độ làm nóng nhựa đường, oC 150 - Nhiệt độ làm nóng nhựa đường pha trộn Zycotherm, oC - 150 Nhiệt độ gia nhiệt RAP công nghệ WMRAP, oC - 80 Nhiệt độ mơi trường, oC 30 30 Độ ẩm trung bình cốt liệu, % 1.1 1.1 Độ ẩm trung bình RAP, % 1.5 1.5 o Giá trị đại lượng nhiệt dung riêng cốt liệu (đá magma trung tính), RAP, nước nhiệt hóa nước thể Bảng Bảng Giá trị nhiệt dung riêng nhiệt hóa Thơng số Giá trị Nguồn trích dẫn Nhiệt dung riêng cốt liệu (Cag ) 0.815 kJ/kg.K [14] Nhiệt dung riêng RAP (CRAP ) 0.92 kJ/kg.K [15] Nhiệt dung riêng nước (Cw ) 4.185 kJ/kg.K [12] Nhiệt hóa nước (Lv ) 2256 kJ/kg [12] Nhiệt dung riêng nước (Cvap) 1.83 kJ/kg.K [12] Bảng Hệ số chuyển đổi đơn vị lượng [17] Năng lượng Điện Dầu diesel Dầu nhiên liệu (dầu FO) Đơn vị kWh Lit kg 3.6 36.845 41.451 Dầu diesel Điện* Hệ số chuyển đổi đơn vị lượng, MJ Bảng Hệ số phát thải KNK Loại lượng CO2 Hệ số phát thải, CH4 g/MJ N2O Dầu nhiên liệu 77.4 74.1 253.6 0.003 0.003 - 0.0006 0.0006 - 479 Transport and Communications Science Journal, Vol 71, Issue 05 (06/2020), 472-485 Các hệ số chuyển đổi đơn vị lượng, hệ số phát thải KNK hệ số GWP chúng sử dụng tính tốn nghiên cứu thể Bảng 5, Bảng Bảng Trong đó, hệ số phát thải KNK tiêu thụ nhiên liệu lấy theo giá trị mặc định Ủy ban Liên phủ biến đổi khí hậu (IPCC – năm 2006) [10], hệ số phát thải lưới điện Việt Nam lấy theo số liệu công bố gần Cục biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên Môi trường) [16] Bảng Hệ số GWP KNK [10] Khí Hệ số GWP CO2 CH4 N2O 296 23 KẾT QUẢ TÍNH TỐN VÀ PHÂN TÍCH 3.1 Kết tính tốn lượng tiêu thụ nhiên liệu cho công đoạn sấy cốt liệu RAP Theo kết tính tốn, lượng tiêu thụ dầu FO theo lý thuyết công đoạn sấy cốt liệu hỗn hợp HMA 4.70 kg Như vậy, tổn thất dầu FO công đoạn bằng: ∆mHMA = 6.74 – 4.70 = 2.04 (kg/tấn cốt liệu) Các kết tính tốn lượng tiêu thụ dầu nhiên liệu cơng đoạn sấy cốt liệu RAP hỗn hợp WMRAP thể Bảng Bảng Lượng tiêu thụ dầu nhiên liệu công đoạn sấy cốt liệu RAP hỗn hợp WMRAP Cốt liệu RAP Lượng dầu nhiên liệu theo lý thuyết, kg/tấn 4.29 1.89 Tổn thất dầu nhiên liệu, kg/tấn 1.76 0.68 Lượng tiêu thụ dầu nhiên liệu thực tế, kg/tấn 6.05 2.57 Như vậy, lượng dầu nhiên liệu tổn thất công đoạn sấy chiếm khoảng 40% lượng tiêu thụ dầu nhiên liệu theo tính tốn lý thuyết Đây hệ số tổn thất nhiệt trung bình số trạm trộn bê tông nhựa công bố nghiên cứu [18] 3.2 Kết tính tốn lượng tiêu thụ lượng trình chế tạo hỗn hợp HMA WMRAP Dựa vào số liệu mức tiêu thụ lượng Bảng 1, Bảng 8, kết hợp với tỷ lệ thành phần thiết kế hỗn hợp bê tơng asphalt HMA WMRAP, tính tốn nhu cầu tiêu thụ lượng công đoạn chế tạo hỗn hợp HMA WMRAP Kết tính tốn thể Bảng 480 Tạp chí Khoa học Giao thơng vận tải, Tập 71, Số 05 (06/2020), 472-485 Bảng Mức tiêu thụ lượng trình chế tạo hỗn hợp HMA WMRAP Công đoạn Loại lượng đơn vị mức tiêu thụ lượng Mức tiêu thụ lượng loại hỗn hợp bê tông HMA Z-20% RAP Z-30% RAP Z-40% RAP Z-50% RAP Xúc cốt liệu vào phễu nhập liệu Dầu diesel, lit/tấn bê tông 0.23 0.23 0.23 0.23 0.23 Tải cốt liệu lên tang sấy Điện năng, kWh/tấn bê tông 0.73 0.73 0.74 0.74 0.74 Sấy cốt liệu Dầu FO, kg/tấn bê tông 6.15 4.38 3.85 3.27 2.75 Sấy RAP Dầu FO, kg/tấn bê tông - 0.49 0.73 0.97 1.22 Gia nhiệt bitum PMB III Dầu FO, kg/tấn bê tông 0.50 0.42 0.40 0.37 0.34 Khuấy trộn bitum phụ gia Điện năng, kWh/tấn bê tông - 0.02 0.02 0.02 0.02 Trộn hỗn hợp cốt liệu+bitum Điện năng, kWh/tấn bê tông 3.20 3.20 3.20 3.20 3.20 Theo kết tính tốn, để chế tạo bê tơng asphalt nóng cần sử dụng 298.07 MJ lượng Mỗi công đoạn quy trình sản xuất HMA có nhu cầu sử dụng lượng khác nhau, đó, việc cấp nhiệt cho cốt liệu nguồn tiêu thụ lượng chủ yếu, chiếm đến 85% tổng mức tiêu thụ lượng (Hình 1) Điều cho thấy, giảm nhiệt độ sấy cốt liệu giải pháp cắt giảm tiêu thụ lượng hiệu so với công đoạn khác 20.73 7% 11.52 4% 8.40 3% 2.63 1% Xúc cốt liệu vào phễu nhập liệu Tải cốt liệu lên tang sấy Sấy cốt liệu Gia nhiệt bitum 60/70 (nhựa không pha chế) 254.79 85% Trộn hỗn hợp cốt liệu+bitum Hình Tỷ trọng tiêu thụ lượng cơng đoạn q trình chế tạo hỗn hợp HMA Kết tính tốn nhu cầu tiêu thụ lượng trình chế tạo hỗn hợp WMRAP sử dụng phụ gia Zycotherm thể Bảng 10 Hình Theo kết tính tốn, tùy thuộc vào tỷ lệ RAP, sử dụng công nghệ WMRAP để giảm nhiệt độ sấy cốt liệu 20 oC cho phép giảm nhu cầu tiêu thụ lượng từ 18.9% đến 32.5% so với cơng nghệ bê tơng nóng truyền thống 481 Transport and Communications Science Journal, Vol 71, Issue 05 (06/2020), 472-485 Bảng 10 Tổng nhu cầu tiêu thụ lượng hiệu giảm tiêu thụ lượng công nghệ WMRAP so với công nghệ HMA HMA Z-20% RAP Z-30% RAP Z-40% RAP Z-50% RAP Tổng nhu cầu tiêu thụ lượng, MJ/tấn 298.07 241.64 229.19 213.85 201.25 18.9 23.1 28.3 32.5 Hỗn hợp bê tông Hiệu giảm tiêu thụ lượng công nghệ WMRAP so với công nghệ HMA, % Xúc cốt liệu vào phễu nhập liệu Z-50% RAP Hỗn hợp bê tông asphalt Tải cốt liệu lên tang sấy Z-40% RAP Sấy cốt liệu Z-30% RAP Sấy RAP Z-20% RAP Gia nhiệt bitum 60/70 Khuấy trộn bitum phụ gia HMA 0.00 Tiêu thụ lượng, MJ/tấn bê tông 50.00 100.00 150.00 200.00 250.00 Trộn hỗn hợp cốt liệu+bitum 300.00 Hình Nhu cầu tiêu thụ lượng trình chế tạo hỗn hợp WMRAP HMA Hàm lượng RAP thay cốt liệu có ảnh hưởng đến mức tiêu thụ lượng trình chế tạo hỗn hợp WMRAP, cụ thể tăng hàm lượng RAP mức tiêu thụ lượng giảm (Bảng 10) Kết tính tốn tổng lượng phát thải KNK q trình sản xuất hỗn hợp WMRAP HMA thể Hình 482 Hiệu giảm phát thải KNK, % Phát thải CO2eq, kg/tấn bê tơng Tạp chí Khoa học Giao thông vận tải, Tập 71, Số 05 (06/2020), 472-485 27.0 25.0 23.0 21.0 19.0 17.0 15.0 HMA Z-20% Z-30% Z-40% Z-50% RAP RAP RAP RAP Hỗn hợp bê tông asphalt Hình Tổng lượng phát thải KNK trình chế tạo hỗn hợp WMRAP HMA 30.0 28.0 26.0 24.0 22.0 20.0 18.0 16.0 Z-20% Z-30% Z-40% Z-50% RAP RAP RAP RAP Hỗn hợp bê tơng WMRAP Hình Mức giảm phát thải KNK công nghệ WMRAP so với cơng nghệ HMA Theo kết tính tốn, trình sản xuất hỗn hợp HMA phát thải 25.8 kgCO2eq/tấn vào khí Trong đó, tất mẫu WMRAP có mức phát thải KNK thấp so với mẫu HMA Lượng phát thải KNK phụ thuộc vào hàm lượng RAP sử dụng để thay cốt liệu Khi tăng hàm lượng RAP từ 20% lên 50% phát thải KNK giảm từ 17.1% đến 29.3% so với mẫu HMA (Hình 4) KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Từ số liệu thực nghiệm tính toán mức độ tiêu thụ lượng phát thải KNK công nghệ bê tông asphalt tái chế ấm cơng nghệ bê tơng asphalt nóng truyền thống, số kết luận sau đưa ra: - Công nghệ bê tông asphalt tái chế ấm tiết kiệm lượng từ 18.9% đến 32.5% giảm phát thải KNK từ 17.1% đến 29.3% so với công nghệ bê tông asphalt nóng truyền thống; - Cơng nghệ bê tơng asphalt tái chế ấm giảm nhu cầu khai thác sử dụng tài nguyên tự nhiên không tái tạo phần cốt liệu nhựa đường thay vật liệu mặt đường asphalt cũ giảm nhu cầu sử dụng đất để chôn lấp phế thải xây dựng (RAP) - Tóm lại, lợi ích mơi trường đạt công nghệ bê tông asphalt tái chế ấm góp phần cải thiện giảm thiểu vấn đề môi trường cho ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng Bên cạnh đó, việc cắt giảm phát thải KNK cho phép trạm trộn bê tơng nhựa lắp đặt gần khu dân cư, nơi có nhu cầu sử dụng loại vật liệu xây dựng cao đồng thời có u cầu nghiêm ngặt mơi trường LỜI CẢM ƠN Kết công bố báo phần nội dung nghiên cứu đề tài trọng điểm cấp Quốc gia có Mã số KC.02.16/16-20 tài trợ Bộ Khoa học Công nghệ 483 Transport and Communications Science Journal, Vol 71, Issue 05 (06/2020), 472-485 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bo Peng et al., Evaluation system for CO2 emission of hot asphalt mixture, Journal of Traffic and Transportation Engineering (english edition), (2015) 116–124 https://doi.org/10.1016/j.jtte.2015.02.005 [2] Feng Ma, Aimin Sha, Ruiyu Lin, Yue Huang, Chao Wang, Greenhouse Gas Emissions from Asphalt Pavement Construction: A Case Study in China, International Journal of Environmental Research and Public Health, 13 (2016) 351-366 http://dx.doi.org/10.3390/ijerph13030351 [3] The State of Greenhouse Gases in the Atmosphere Based on Global Observations through 2018, WMO Greenhouse Gas Bulletin (GHG Bulletin), No 15, 25 November 2019 [4] Báo cáo cập nhật hai năm lần lần thứ hai Việt Nam cho Công ước khung Liên Hợp Quốc Biến đổi khí hậu (2017), Hà Nội, NXB Tài nguyên – Môi trường Bản đồ Việt Nam [5] J M Reza Pouranian, M Shishehbor, Sustainability Assessment of Green Asphalt Mixtures: A Review, Environments, (2019) 73-128 https://doi.org/10.3390/environments6060073 [6] Rosario Vidal, Enrique Molinera, Germán Martínezb, M Carmen Rubio, Life cycle assessment of hot mix asphalt and zeolite-based warm mix asphalt with reclaimed asphalt pavement, Resources, Conservation and Recycling, 74 (2013) 101–114 https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2013.02.018 [7] J Anthonissen, J Braet, Review and environmental impact assessment of green technologies for base courses in bituminous pavements, Environ Impact Assess Rev., 60 (2016) 139–147 https://doi.org/10.1016/j.eiar.2016.04.005 [8] M Giani, G Dotelli, N Brandini, L Zampori, Comparative life cycle assessment of asphalt pavements using reclaimed asphalt, warm mix technology and cold in-place recycling, Resources, Conservation and Recycling, 104 (2015) 224–238 https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2015.08.006 [9] A.A Costa, Economic and environmental impact study of warm mix asphalt compared to hot mix asphalt, J Clean Prod., 112 (2016) 2308–2317 https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.10.077 [10] IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories, Institute for Global Environmental Strategies (IGES), Hayama, Japan on behalf of the IPCC, 2006 [11] Gregory Harder P.E, Yves LeGoff, Andre Loustau et al, Energy and Environmental Gains of Warm and Half-Warm Asphalt Mix: Quantitative Approach, 87th Annual TRB Meeting, Washington DC, United States, January 16, 2008 [12] Joao Santos, Sara Bressi, Véronique Cerezo et al, Life Cycle Assessment of low temperature asphalt mixtures for road pavement surfaces: a comparative analysis, Resources, Conservation and Recycling, 138 (2018) 283-297 https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2018.07.012 [13] Alain Romier, Maurice Audeon, Jac David et al, Low-Energy Asphalt with Performance of HotMix Asphalt, Journal of the Transportation Research Board 1962, (2006) 101-112 https://doi.org/10.1177/0361198106196200112 [14] Douglas W Waples, Jacob S Waples, A Review and Evaluation of Specific Heat Capacities of Rocks, Minerals, and Subsurface Fluids Part 1: Minerals and Nonporous Rocks, Natural Resources Research, 13 (2004) 97–122 https://doi.org/10.1023/B:NARR.0000032648.15016.49 [15] Christopher Daniel DeDene, Investigation of the Thermal Parameters of Reclaimed Asphalt Materials with Applications to Asphalt Recycling (Doctoral dissertation thesis, The University of Minnesota, Minneapolis), 2014 484 Tạp chí Khoa học Giao thơng vận tải, Tập 71, Số 05 (06/2020), 472-485 [16] Nghiên cứu, xây dựng hệ số phát thải (EF) lưới điện Việt Nam (http://www.dcc.gov.vn/vanban-phap-luat/1054/Nghien-cuu,-xay-dung-he-so-phat-thai-(EF)-cua-luoi-dien-Viet-Nam(K%C3%A8m-CV-330/BDKH-GNPT).html), xem 19/04/2019 [17] Thông tư số 20/2016/TT-BCT, Quy định mức tiêu hao lượng ngành công nghiệp thép, Bộ Công Thương, Hà Nội, 2016 [18] West R, Rodezno C, Julian G et al, Field Performance of Warm Mix Asphalt Technologies (National Cooperative Highway Research Program Report No 779) Transportation Research Board, Washington, D.C., 2014 485 ... Trường Đại học Giao thông vận tải, Số Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam THÔNG TIN BÀI BÁO CHUN MỤC: Cơng trình khoa học Ngày nhận bài: 9/3/2020 Ngày nhận sửa: 26/5/2020 Ngày chấp nhận đăng: 2/6/2020 Ngày... phần cốt liệu nhựa đường RAP cho phép giảm nhu cầu loại tài nguyên thiên nhiên không tái tạo Bài báo trình bày kết tính tốn nhu cầu tiêu thụ lượng phát thải khí nhà kính (CO2, N2O CH4) q trình... KNK cịn góp phần cung cấp sở liệu phục vụ kiểm kê KNK quốc gia NỘI DUNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Bài báo trình bày kết tính tốn phát thải khí CO2 quy đổi tiêu thụ lượng hỗn hợp bê tông asphalt tái