Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Số lượng công trình nghiên cứu chuyên sâu về nhà văn - chiến sĩ Chu Cẩm Phong và tác phẩm của ông còn hạn chế, chủ yếu là các bài viết ngắn gọn trên báo chí giới thiệu về cuộc đời và đóng góp của ông Một số ví dụ như bài "Nhật ký Chu Cẩm Phong" trong mục tác giả xứ Quảng tháng 10/2014, bài "Chu Cẩm Phong - bút hiệu của tình yêu" trên báo Công an Nhân dân, và bài "Nhật ký chiến tranh: Vẫn còn hơi ấm bàn tay" của nhà thơ Ngô Thế Oanh trên trang www.sachhay.org Đặc biệt, có hai công trình nghiên cứu bước đầu khá sâu về tác phẩm của ông.
Luận văn "Ngôn ngữ nghệ thuật trong Nhật ký Chu Cẩm Phong" của Đỗ Thị Thu Hương (2015) chỉ tập trung khai thác giá trị ngôn ngữ nghệ thuật của tác phẩm, mà không chú trọng đến các vấn đề khác như giá trị hiện thực, tư tưởng và lý tưởng cách mạng của nhà văn cũng như thế hệ trẻ thời bấy giờ Công trình nghiên cứu này chủ yếu làm rõ ngôn ngữ nghệ thuật mà chưa đề cập đến các khía cạnh nghệ thuật khác của tác phẩm.
Công trình nghiên cứu của Trần Thị Thu mang tên "Nhật ký chiến tranh qua sáng tác của một số tác giả tiêu biểu" tập trung vào ba tác phẩm: Nhật ký Nguyễn Văn Thạc, Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm và Nhật ký Chu Cẩm Phong Mặc dù nghiên cứu này đã chỉ ra những nét chung về nhật ký chiến tranh, nhưng vẫn chưa đề cập đầy đủ giá trị nội dung và nghệ thuật của Nhật ký Chu Cẩm Phong So với Nhật ký của Nguyễn Văn Thạc và Đặng Thuỳ Trâm, phần viết về Nhật ký Chu Cẩm Phong có dung lượng nhỏ hơn, điều này có thể dẫn đến việc các học giả và độc giả chưa nhận thức đầy đủ về giá trị thực sự của tác phẩm này.
Có thể nói, các bài viết, công trình nghiên cứu về Nhật ký Chu Cẩm
Trong thời gian qua, các bài viết về tác giả Chu Cẩm Phong chủ yếu chỉ dừng lại ở việc giới thiệu sách và khai thác thông tin bên lề, mà chưa có nghiên cứu nào sâu sắc về nội dung và nghệ thuật của thể loại văn học đặc biệt này Luận văn của chúng tôi sẽ cung cấp một nghiên cứu hệ thống về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, từ đó khẳng định rõ hơn những đóng góp to lớn của nhà văn trong dòng chảy văn học cách mạng Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn này áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu truyền thống và khoa học, bao gồm phương pháp nghiên cứu lịch sử văn học để làm rõ giá trị của Nhật ký Chu Cẩm Phong trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ Phương pháp thống kê cung cấp số liệu, địa danh và nhân vật thực tế mà tác giả đã sử dụng Phương pháp so sánh giúp tìm ra sự tương đồng và khác biệt giữa Nhật ký Chu Cẩm Phong và các cuốn nhật ký chiến tranh khác Cuối cùng, phương pháp tổng hợp giúp độc giả nắm bắt thông tin và giá trị cốt lõi của tác phẩm dài hơn 800 trang mà họ chưa có thời gian để nghiên cứu.
Nhật ký Chu Cẩm Phong là một tài liệu quý giá, cho thấy sự kết hợp giữa văn học và lịch sử Phương pháp nghiên cứu liên ngành được áp dụng hiệu quả trong việc phân tích và đánh giá nội dung của nhật ký, giúp làm nổi bật những đặc điểm văn học đồng thời đối chiếu với bối cảnh lịch sử.
Đóng góp của luận văn
Nếu luận văn được thực hiện thành công, chúng tôi hy vọng có được những đóng góp sau:
- Luận văn là công trình đầu tiên đi sâu đánh giá tác phẩm Nhật ký Chu
Cẩm Phong thể hiện một cách toàn diện về nội dung và nghệ thuật, từ đó khẳng định vai trò quan trọng của tác giả Chu Cẩm Phong trong sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc Điều này cũng làm nổi bật vị trí của ông trong nền văn xuôi Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống Mỹ.
Luận văn là nguồn tài liệu quý giá cho độc giả, học sinh và sinh viên trong việc nghiên cứu văn học cách mạng, đặc biệt là về cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn Chu Cẩm Phong.
Luận văn đóng vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu và giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức và lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ hiện tại và tương lai.
Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn được xây dựng thành 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý thuyết chung và tác giả Chu Cẩm Phong Chương 2: Hiện thực chống Mỹ qua Nhật ký Chu Cẩm Phong
Chương 3: Một số phương diện nghệ thuật trong Nhật ký Chu Cẩm Phong.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT CHUNG VÀ TÁC GIẢ CHU CẨM PHONG
Một số vấn đề lý thuyết liên quan đến đề tài
Văn học Việt Nam hiện đại đã khắc họa đa dạng cảm xúc con người qua nhiều thể loại như thơ, tiểu thuyết, truyện ngắn và kịch, thu hút nhiều thế hệ độc giả Mỗi thể loại mang đến sức hấp dẫn riêng: tiểu thuyết với cốt truyện phong phú và nhân vật đa dạng, truyện ngắn như những lát cắt sâu sắc của cuộc sống, và thơ với ngôn ngữ nghệ thuật giàu cảm xúc Đặc biệt, nhật ký đã khẳng định vị trí của mình trong lòng độc giả nhờ vào giọng điệu tâm tình và sự bộc lộ chân thành, thể hiện sâu sắc cái tôi cá nhân của người viết.
Nhật ký, đặc biệt là nhật ký chiến tranh, thuộc thể loại ký và mang những đặc điểm chung của thể loại này Đồng thời, nhật ký cũng có những nét độc đáo riêng, góp phần làm phong phú thêm văn chương nghệ thuật.
Nhật ký, theo Từ điển thuật ngữ văn học, là một thể loại thuộc loại hình ký, xuất hiện ở châu Âu do nhu cầu tự bộc bạch về thế giới nội tâm Thể loại này phát triển mạnh mẽ vào thế kỷ XIX Tại Việt Nam, nhật ký ra đời muộn, với những tác phẩm đầu tiên như Vũ trung tùy bút của Phạm Đình Hổ và Thượng kinh ký sự của Lê Hữu Trác vào thời Lý - Trần Giống như ở phương Tây, nhật ký ở Việt Nam được coi là bước đệm cho sự phát triển của chủ nghĩa hiện thực trong văn học nghệ thuật Qua các giai đoạn lịch sử, thể loại ký cũng có nhiều biến thể để phù hợp với xu hướng phát triển của văn học, trong đó nhật ký là một dạng biến thể của ký hiện đại bên cạnh hồi ký, tùy bút, tản văn và phóng sự.
Nhật ký được định nghĩa là một loại văn ghi chép sinh hoạt hàng ngày, thường được viết dưới hình thức trần thuật ngôi thứ nhất số ít, với các ghi chép được đánh số theo ngày tháng Nó ghi lại những trải nghiệm và sự kiện đã xảy ra, ít mang tính hồi cố và chủ yếu phục vụ cho bản thân người viết, không nhằm mục đích công khai Theo từ điển thuật ngữ văn học, nhật ký cũng được xem là thể loại ký, thể hiện những sự kiện mà tác giả hoặc nhân vật chính tham gia hoặc chứng kiến trực tiếp.
Nhật ký được định nghĩa là thể loại ghi chép lại sự việc, suy nghĩ và cảm xúc hàng ngày của người viết, mang giá trị lớn về tiểu sử và thời đại của họ Đây là những ghi chép cá nhân phản ánh các sự kiện cùng với cảm xúc và suy nghĩ của người viết đối với những sự kiện diễn ra trong ngày.
1.1.2 Đặc trưng của thể loại nhật ký
Nhật ký, một biến thể của thể loại ký, mang những đặc điểm chung nhưng cũng có nét riêng biệt, tạo nên sức hấp dẫn riêng Tính xác thực là đặc trưng quan trọng nhất của nhật ký, cho dù là văn học hay phi văn học, luôn được coi trọng để ghi lại những trải nghiệm chân thật của người viết Các loại nhật ký như nhật ký công tác hay nhật ký khoa học yêu cầu độ chính xác cao, trong khi nhật ký riêng tư lại cần bảo mật vì chứa đựng những tâm sự sâu kín Ví dụ, nhật ký “Ở rừng” của Nam Cao ghi lại những ngày tháng gian khổ trong hoạt động cách mạng, phản ánh cảm xúc chân thành và tư tưởng của tác giả về trách nhiệm và lý tưởng sáng tạo văn chương phục vụ cách mạng Tương tự, tập “Nhật ký trong tù” của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng thể hiện sâu sắc những suy tư và cảm xúc của người viết trong bối cảnh khó khăn.
Hồ Chí Minh đã phơi bày sự tàn ác của kẻ thù, đồng thời thể hiện tinh thần lạc quan và yêu đời của người chiến sĩ - thi sĩ cách mạng Nhật ký của Người mang tính xác thực cao, khác với hồi ký có thể chứa yếu tố hư cấu Trong khi hồi ký có thể điều chỉnh sự thật để làm nổi bật chủ đề, nhật ký yêu cầu sự chân thực tuyệt đối, vì hư cấu trong nhật ký là sự phản bội chính mình và lừa dối bản thân.
Nhật ký là nơi bộc lộ những tâm tư, cảm xúc của tác giả hoặc nhân vật trong những lúc cô đơn, giúp họ chiêm nghiệm lại những gì đã trải qua Đây là thể loại văn học mang tính riêng tư, chân thật và đời thường, với sự hấp dẫn đến từ những bí mật, cảm xúc cá nhân, đặc biệt là của những nhân vật được xã hội quan tâm Các học giả cho rằng nhật ký viết cho chính mình sẽ chân thực và phong phú nhất, cho phép người viết thoải mái ghi lại cả những suy nghĩ tiêu cực Ngược lại, nếu có người xem, người viết sẽ cẩn trọng hơn, không dám thể hiện hết những suy nghĩ và cảm xúc thật sự Điều này có thể làm giảm đi độ chân thực của nhật ký, điều mà Chu Cẩm Phong đã thể hiện xuất sắc, khiến những trang nhật ký của ông thu hút người đọc, bất chấp sự khác biệt trong quan điểm và lý tưởng sống.
Nhật ký là thể loại văn học độc thoại, nơi tác giả luôn giữ ngôi thứ nhất, tạo nên sự gần gũi và cá nhân Khác với các thể loại như phóng sự hay bút ký, trong nhật ký, người viết là trung tâm, thể hiện toàn bộ tâm tư và cảm xúc Sự hiện diện của cái tôi trong từng chi tiết nhỏ không chỉ tạo ra niềm tin cho công chúng mà còn mang đến những câu chuyện chân thực từ trải nghiệm của tác giả Đồng thời, lời độc thoại trong nhật ký có thể là cuộc đối thoại ngầm về con người và cuộc sống, phản ánh tư tưởng thẩm mỹ sâu sắc của tác giả.
Nhật ký là một hình thức ghi chép sự kiện, suy nghĩ và cảm xúc theo thời gian hiện tại, có thể liên tục hoặc ngắt quãng tùy theo người viết Khác với hồi ký, nhật ký không hồi tưởng về quá khứ mà chỉ ghi lại những điều đang diễn ra trong hiện tại Lời văn trong nhật ký thường ngắn gọn và tự nhiên, phản ánh tiếng nói nội tâm và những tâm sự thầm kín, mang tính chân thực cao Do đó, nó thường kết hợp linh hoạt giữa tự sự và trữ tình, cùng với ngôn ngữ đời thường và giọng văn mượt mà.
Nhật ký thường được viết bằng văn xuôi, nhưng đôi khi lại xuất hiện dưới dạng truyện ngắn, điển hình như "Nhật ký người điên" của Lỗ Tấn, hoặc được thể hiện qua hình thức thơ ca, như "Nhật ký trong tù" của Hồ Chí Minh.
Văn chương đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh cuộc sống và những biến cố lịch sử của dân tộc Việt Nam Qua các tác phẩm nghệ thuật của những nhà văn như Nguyễn Thi, Anh Đức, và Phan, thế hệ người dân Việt Nam đã có cơ hội hiểu rõ hơn về những thăng trầm trong quá trình dựng nước và giữ nước Những tác phẩm này không chỉ ghi lại những kỷ niệm quý giá mà còn góp phần tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc.
Tứ, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu, và Chu Lai thể hiện tinh thần bất khuất và quật cường, luôn lạc quan vượt qua mọi khó khăn Nhật ký đã góp phần quan trọng vào sức hút của văn chương về những ngày tháng hào hùng của dân tộc Trước năm 1986, nhiều tác phẩm ký xuất hiện, nhưng theo thời gian, chúng dần trở nên mờ nhạt, như Ký sự miền đất lửa của Nguyễn Sinh - Vũ Kỳ.
Lân và các tác phẩm ký của Nguyễn Ngọc Tấn là những tài liệu quý giá, trong đó nổi bật là những trang nhật ký viết dưới chiến hào của Hoàng Thượng Lân, được đăng tải trên nhiều tờ báo.
Quân đội Nhân dân, Tiền Phong, Nhân dân vào đầu những năm bảy mươi
Mặc dù các tác phẩm này chưa thu hút được sự quan tâm rộng rãi từ công chúng và giới nghiên cứu, nhưng gần đây, sự xuất hiện của các cuốn nhật ký của nữ bác sĩ - liệt sĩ Đặng Thùy đã tạo ra một làn sóng mới, thu hút sự chú ý đáng kể.
Nhà văn Chu Cẩm Phong
1.2.1 Vài nét về tiểu sử nhà văn Chu Cẩm Phong
Chu Cẩm Phong, tên thật là Trần Tiến, sinh ngày 12 tháng 8 năm 1941 tại Hội An, Quảng Nam, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam Năm 1954, ông theo cha tập kết ra Bắc và học tại trường học sinh miền Nam, sau đó theo học Đại học Tổng hợp Hà Nội Năm 1964, ông tốt nghiệp loại xuất sắc và được cử đi học nước ngoài, nhưng đã xung phong vào miền Nam chiến đấu Trong thời gian này, ông làm việc tại Ban Tuyên huấn Khu V, bắt đầu với vai trò phóng viên thông tấn và sau đó chuyển sang Tiểu ban Văn nghệ Khu V, hoạt động trên toàn tuyến Mặt trận Quảng Nam, Đà Nẵng.
Ngày 1 tháng 5 năm 1971, trong một chuyến đi thực tế, Chu Cẩm Phong hy sinh anh dũng trong trận đánh ác liệt diễn ra từ 10 giờ đến 14 giờ giữa 8 cán bộ, chiến sĩ Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam và du kích tại thôn Vinh Cường, xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên với hơn một tiểu đoàn của liên quân Mỹ và chư hầu Vì sự dũng cảm và những cống hiến to lớn của mình cho cuộc kháng chiến vĩ đại, năm 2010, Chu Cẩm Phong được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trong thời gian công tác và sáng tác ngắn ngủi của mình, Chu Cẩm Phong cũng đã để lại nhiều tác phẩm như: Mặt Biển - Mặt trận (truyện ký); Rét tháng Giêng (truyện và ký);
Nhật ký chiến tranh và các tác phẩm ký, truyện khác ghi lại những trải nghiệm sống động và khắc nghiệt của chiến trường Đặc biệt, sau gần 30 năm kể từ khi chiến sĩ Chu Cẩm Phong hy sinh, tập sách "Nhật ký Chu Cẩm Phong" (viết từ 11/07/1967 đến 27/04/1971) dày hơn 800 trang, được NXB Văn học ấn hành, đã tạo nên cảm xúc sâu sắc trong độc giả trong và ngoài nước, đặc biệt là thế hệ trẻ sau chiến tranh Chu Cẩm Phong được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007, và những kỷ niệm về anh luôn được các nhà văn, đồng đội gìn giữ như báu vật.
1.2.2 Hành trình sáng tác của nhà văn Chu Cẩm Phong
Ngay sau khi tốt nghiệp đại học, Chu Cẩm Phong nhập ngũ và nhanh chóng có mặt tại chiến trường Quảng Đà, nơi anh luôn xông xáo và muốn ghi lại tinh thần chiến đấu của quân dân miền Trung Năm 1966, anh có mặt ở Hoà Hải, một xã trọng điểm với sự hiện diện đông đảo của lính Mỹ, nơi mà nhân dân và lực lượng vũ trang trở thành biểu tượng trong cuộc chiến chống Mỹ Để thực hiện công việc tuyên truyền, anh không chỉ cầm bút mà còn phải cầm súng, thích nghi với cuộc sống trong môi trường chiến tranh khắc nghiệt Chu Cẩm Phong đã hoạt động tích cực tại nhiều vùng như Đông Sơn Tịnh và ven Hội An, nơi anh ghi dấu ấn trong các hoạt động xây dựng lực lượng Đặc biệt, để hoạt động trong lòng địch, anh từng phải cải trang thành phụ nữ để vượt qua các chốt kiểm soát Cuối cùng, vào hè - thu năm 1970, anh lên sinh sống cùng đồng bào các dân tộc vùng cao huyện Nam Giang, gần biên giới Việt Lào.
Chu Cẩm Phong là hình mẫu tiêu biểu về sức chịu đựng và lòng can đảm, luôn sẵn sàng đối mặt với gian khổ và hiểm nguy Trong những chuyến đi vào vùng sâu, anh thường xuyên phải đối diện với các ổ phục kích của địch, nhưng luôn đi trước, sát cánh cùng giao liên Thời gian anh hoạt động tại cơ quan Văn nghệ khu V vào năm 1968-1969 đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng.
Vào năm 1970 và nửa đầu năm 1971, Chu Cẩm Phong và đồng đội phải đối mặt với tình trạng thiếu thốn lương thực trầm trọng, buộc họ phải ăn rau, củ, quả mọc tự nhiên trong rừng Để cải thiện tình hình, các anh đã tiến hành phát rẫy và tăng gia sản xuất Nhật ký của Chu Cẩm Phong ghi lại những khó khăn này vào ngày 24-2-1971.
Trong bối cảnh khó khăn, chỉ còn 19 lon gạo, Chi uỷ quyết định trích 5 lon bồi dưỡng cho Tam vừa xuất viện, giữ 14 lon để nấu cháo cho người ốm Dù thiếu thốn, Chu Cẩm Phong vẫn kiên trì viết mỗi ngày, bất kể ở đâu, từ trong hầm tối tăm đến bên bờ suối, thậm chí khi tiếng đạn nổ vang Khi khỏe mạnh, anh viết liền mạch nhiều trang, còn lúc ốm yếu, anh chỉ ghi lại vài dòng để nhắc nhở bản thân về nhiệm vụ của mình Ngày 23-7-1967, anh cảm thấy sức khỏe cải thiện mà không cần thuốc, cố gắng viết để luyện tay, đồng thời tìm lại sức mạnh thể chất và tinh thần.
Chu Cẩm Phong hăng hái đi cơ sở, thâm nhập vùng địch để thu thập tư liệu và cảm nhận cuộc sống lao động, chiến đấu của nhân dân Tuy nhiên, anh cũng sẵn sàng ở lại căn cứ để hỗ trợ đồng đội Tại cơ quan trong vùng rừng núi bí mật, Chu Cẩm Phong vừa lo công việc trực tiếp, vừa biên tập để xuất bản tờ Tạp chí Văn nghệ Giải phóng Trung.
Trung Bộ Thêm một nhiệm vụ không kém phần quan trọng là Chu Cẩm
Phong lo tổ chức sản xuất nông nghiệp tự túc và là trụ cột của cơ quan, không ai có thể thay thế anh Anh nói thạo tiếng Kà Dong và một ít tiếng Kà Tu, cùng nhiều bài ca của các dân tộc thiểu số miền Trung Với mối quan hệ gắn bó với đồng bào, anh được mọi người từ già đến trẻ yêu mến, chia sẻ những niềm vui và không muốn xa rời anh.
Thời gian biểu làm việc hàng ngày của Chu Cẩm Phong hồi đó như sau:
- 6 giờ 30’-> 9 giờ: viết, làm công tác chuyên môn
- 9 - > 17giờ 30: lao động sản xuất (trừ giờ nghỉ trưa)
- 18 giờ 15’ -> 20 giờ: nghe đài, nghỉ
Cộng: công tác chuyên môn 8 tiếng
Lao động sản xuất 6 tiếng rưỡi
Ngủ 3 tiếng rưỡi” (nhật ký ngày 14-8-1970)
Trong những đêm dài tại chiến khu, Chu Cẩm Phong đã kiên trì ngồi viết dưới ánh đèn, vượt qua mọi mệt mỏi và cảm giác bất lực Những trang viết của anh, được tạo ra trong bối cảnh khó khăn, vẫn còn tồn tại cho đến hôm nay, phản ánh sự khắc nghiệt của nghề nghiệp mà anh đã tự đặt ra cho mình.
Cuối tháng 3-1971, Chu Cẩm Phong hăm hở trở về đồng bằng Quảng Đà, nơi gắn bó máu thịt với anh, trong khi mẹ anh đang chờ đợi chồng và con sau hai mươi năm xa cách Mẹ anh không chỉ chờ đợi mà còn tham gia hoạt động kháng chiến, chịu đựng tù đày để sớm đoàn tụ Trên đường đi, anh dừng lại bên sông Đăk Vin để chia tay người yêu sau hai tuần đính ước, với mong muốn có một đám cưới tuyệt vời từ bạn bè, đồng chí Quyết định không đi nước ngoài nghiên cứu sinh mà tình nguyện nhập ngũ xuất phát từ tình yêu quê hương, nơi chứa đựng kỷ niệm và tình cảm sâu sắc, khiến anh sẵn sàng chiến đấu để giải phóng vùng đất mẹ yêu thương.
Chu Cẩm Phong, người đã dày công khai phá rẫy lúa bội thu, đáng tiếc không bao giờ được thưởng thức thành quả lao động của mình Anh không còn cơ hội gặp lại mẹ và không thể trở thành chú rể như dự định Ba mươi ngày sau khi chia tay với người vợ sắp cưới, anh đã hy sinh.
Tháng 3 năm 2010, nhà văn, liệt sĩ Chu Cẩm Phong được Nhà nước truy phong danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trong lịch sử Hội Nhà văn Việt Nam thành lập từ 1957, Chu Cẩm Phong là nhà văn đầu tiên được phong anh hùng với tư cách nhà văn Đời văn của Chu Cẩm Phong quá ngắn chỉ có gần 4 năm mà lại là khoảng thời gian chồng chất biết bao công việc ngoài văn chương nên ít nhiều ảnh hưởng tới bút lực và khả năng biểu lộ đầy đủ năng lực sáng tác văn chương Tuy nhiên, chỉ qua những trang nhật ký Chu Cẩm Phong ghi vội giữa khói lửa chiến trường và số tác phẩm ký, truyện ngắn đã đăng tải trên ẩn phẩm văn nghệ thời anh công tác đã thấy được tài năng, khối tư liệu hết sức phong phú Ở đó, chúng ta cũng thấy rõ ở anh một cặp mắt quan sát rất sắc sảo, một trực giác nắm bắt tâm lý bén nhạy, tinh tế, với một lối ghi chân mộc và sinh động nhưng cũng thật lãng mạn, xuất thần, năng khiếu của một người viết khá chuyên nghiệp Xuyên suốt những trang nhật ký, ta gặp một con người với toàn bộ cuộc sống lao động và chiến đấu hàng ngày của anh với những ứng xử, lo toan, những vui buồn yêu giận, suy tư Đúng hơn, ta gặp một con người vừa bình thường, vừa cao hơn sự bình thường rất nhiều - đây là một đảng viên cộng sản, một cán bộ đảng, người chiến sĩ tiền phong gương mẫu của nhân dân, một đảng viên chiến đấu bằng ngòi bút
Nhật ký Chu Cẩm Phong không chỉ phản ánh lý tưởng cách mạng mà còn chứa đựng giá trị văn học độc đáo, thể hiện văn hóa và truyền thống của các dân tộc miền Trung Điều đặc biệt ở tác phẩm này là sự hòa quyện tự nhiên giữa tác giả và tác phẩm, làm nổi bật con người Chu Cẩm Phong, tạo nên một minh chứng sống động cho văn học Việt Nam trong thời kỳ chiến đấu.
Vào ngày 8 tháng 1 năm 1970, Chu Cẩm Phong ghi lại những suy nghĩ sâu sắc về việc sắp phải đi công tác tại Quảng Đà, nơi được coi là ác liệt nhất trong cuộc chiến Anh nhận thức rõ khả năng hy sinh của mình trong mùa xuân lịch sử này và đã suy nghĩ nghiêm túc về điều đó Anh lo lắng cho nỗi đau mà gia đình, đặc biệt là mẹ mình, sẽ phải chịu nếu anh không trở về Dù vậy, anh kiên quyết giữ vững phương châm sống của mình: sống dũng cảm, quên mình như những chiến sĩ cộng sản chân chính Anh cảm thấy hạnh phúc nếu hy sinh một cách có ý nghĩa, ngay cả khi chỉ trước thời khắc chiến thắng.