CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN TRỊ RỦI RO NHẰM ĐẢM BẢO AN
Một số khái niệm cơ bản
1.1.1 Rủi ro Đối với một tổ chức, doanh nghiệp thì rủi ro đƣợc hiểu là bất kỳ sự kiện hay hành động nào đó có thể tác động hoặc ngăn cản doanh nghiệp trong việc đạt đƣợc các mục tiêu đã đề ra (Hoàng Đình Phi, 2015) Trong các nghiên cứu về rủi ro trong doanh nghiệp cho đến nay chƣa có đƣợc định nghĩa thống nhất về rủi ro Những trường phái khác nhau, các tác giả khác nhau đưa ra những định nghĩa rủi ro khác nhau Những định nghĩa này rất phong phú và đa dạng, nhƣng tập trung lại có thể chia thành hai trường phái lớn: Trường phái truyền thống rủi ro đƣợc xem là sự không may mắn, sự tổn thất mất mát, nguy hiểm Nó đƣợc xem là điều không lành, điều không tốt, bất ngờ xảy đến Đó là sự tổn thất về tài sản hay là sự giảm sút lợi nhuận thực tế so với lợi nhuận dự kiến Rủi ro còn đƣợc hiểu là những bất trắc ngoài ý muốn xảy ra trong quá trình kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp, tác động xấu đến sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp Theo quan điểm này thì rủi ro là những thiệt hại, mất mát, nguy hiểm hoặc các yếu tố liên quan đến nguy hiểm, khó khăn hoặc điều không chắc chắn có thể xảy ra cho con người Theo trường phái hiện đại, rủi ro (risk) là sự bất trắc có thể đo lường được, vừa mang tính tích cực, vừa mang tính tiêu cực Rủi ro có thể mang đến những tổn thất mất mát cho con người nhưng cũng có thể mang lại những lợi ích, những cơ hội Nếu tích cực nghiên cứu rủi ro, người ta có thể tìm ra những biện pháp phòng ngừa, hạn chế những rủi ro tiêu cực, đón nhận những cơ hội mang lại kết quả tốt đẹp cho tương lai
Trong nghiên cứu này, tác giả đưa ra quan điểm rằng "Rủi ro là những sự kiện ngoài mong đợi và thường gắn liền với tổn thất." Tuy nhiên, tác giả cũng nhấn mạnh rằng con người có thể sử dụng nhận thức và kinh nghiệm để đo lường, đánh giá và kiểm soát rủi ro, từ đó biến chúng thành cơ hội cho doanh nghiệp.
Cũng theo tác giả Hoàng Đình Phi (2015), rủi ro có thể phân thành những loại nhƣ sau:
(1) Phân loại theo lĩnh vực:
- Chính trị, luật pháp, chính sách, văn hóa, kinh tế, văn hóa, ngân hàng , kinh doanh, tài chính, …
- Các rủi ro do môi trường thiên nhiên…
(2) Phân loại theo cấp độ: Rủi ro mức độ từ thấp đến cao
Màu sắc có thể được phân loại và thể hiện từ vàng đến cam và đỏ, với thang màu được sử dụng như sau: Trung bình (màu vàng), Cao (màu cam) và Rất cao (màu đỏ).
- Có thể đánh giá theo thang điểm từ thấp đến cao: 1-10
(3) Phân loại theo các chức năng quản trị của doanh nghiệp hay tổ chức:
- Các rủi ro về , tài chính, chiến lƣợc, nguồn nhân lực, marketing, bán hàng, công nghệ, sản xuất, …
- Các rủi ro từ nội bộ bên tronlg, từ môi trường bên ngoài, các rủi ro từ ngành công nghiệp, …
1.1.1.1 Rủi ro trong doanh nghiệp kinh doanh và thi công xây dựng
Các dấu hiệu rủi ro, hay còn gọi là ngòi nổ, thường phản ánh gián tiếp các rủi ro thực tế trong quản lý dự án Sự bất trắc cao, liên quan đến tiến độ, chi phí và công nghệ, thường được coi là nguồn gốc phát sinh rủi ro Rủi ro tồn tại trong hầu hết các dự án, đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển Các dấu hiệu rủi ro chính cần được chú ý để quản lý hiệu quả.
Những thay đổi mang tính ngẫu nhiên của kết quả hoạt động của các bộ phận hoặc các hệ thống con;
Dữ liệu không chính xác hoặc không đầy đủ và thiếu khả năng dự báo ở mức độ thoả mãn do chưa trải qua kinh nghiệm tương tự
Trong dự án xây dựng, rủi ro tự nhiên thường liên quan đến việc lựa chọn địa điểm xây dựng, cung cấp và tiêu thụ sản phẩm Các yếu tố địa chất công trình và khí tượng thủy văn là những yếu tố phổ biến cần xem xét Rủi ro tự nhiên có thể xảy ra ở ba giai đoạn của quá trình xây dựng, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng công trình.
– Giai đoạn chuẩn bị xây dựng: các rủi ro thể hiện ở chỗ các số liệu điều tra, thăm dò, dự báo đối với dự án không chính xác;
– Giai đoạn thực hiện xây dựng: các rủi ro tự nhiên có thể làm hƣ hỏng công trình, gián đoạn quá trình tổ chức xây dựng;
Trong giai đoạn kết thúc và đưa công trình vào sản xuất, việc đối mặt với các rủi ro tự nhiên có thể dẫn đến hư hỏng công trình, thiết bị máy móc, và thậm chí là đổ vỡ công trình đã hoàn thành Những rủi ro này có thể gây gián đoạn trong các khâu cung cấp, vận hành và tiêu thụ sản phẩm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sản phẩm Bên cạnh đó, các rủi ro về công nghệ và tổ chức cũng cần được xem xét để đảm bảo quá trình hoạt động diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.
– Giai đoạn chuẩn bị đầu tƣ: các rủi ro này thể hiện ớ việc chọn sai phương án công nghệ và tố chức khi xây dựng công trình;
Trong giai đoạn thực hiện đầu tư, các rủi ro có thể phát sinh từ hỏng hóc máy móc xây dựng, do độ bền và độ tin cậy của thiết bị không đảm bảo Ngoài ra, việc sử dụng máy móc và công nghệ thiếu an toàn cũng góp phần vào những rủi ro này, cùng với việc tổ chức xây dựng không hợp lý.
Trong giai đoạn kết thúc và đưa công trình vào sản xuất, sử dụng, có thể xảy ra các sự cố liên quan đến công nghệ và thiết bị máy móc thiếu độ vững chắc và an toàn Những vấn đề này thường xuất phát từ sai lầm trong tổ chức cung cấp, vận hành và tiêu thụ Bên cạnh đó, các rủi ro tài chính và kinh tế cũng xuất hiện ở cả cấp vĩ mô và vi mô Tại cấp vi mô, các rủi ro này thường liên quan đến mối quan hệ cung cầu và biến động giá cả thị trường, cũng như các rủi ro tài chính do doanh nghiệp xây dựng gây ra.
Các rủi ro tài chính và kinh tế vĩ mô có thể ảnh hưởng tiêu cực đến dự án do sự thay đổi chính sách của nhà nước, bao gồm thuế, tín dụng, giá cả và xuất nhập khẩu Bên cạnh đó, rủi ro thông tin xuất phát từ sự không đầy đủ và không chính xác của dữ liệu, cũng như khả năng xử lý thông tin của con người Ngoài ra, rủi ro chính trị xã hội liên quan đến biến động chính trị như thay đổi thể chế, đảo chính hay chiến tranh cũng có thể tác động xấu đến dự án Các vấn đề xã hội như thu nhập, tiêu thụ, dịch bệnh, đói nghèo, khan hiếm lao động và an ninh xã hội cũng là những yếu tố quan trọng cần xem xét.
(2) Theo tính chất chủ quan và khách quan
Các rủi ro khách quan thuần túy, như thiên tai và sự cố công nghệ, thường khó lường trước và có thể gây thiệt hại về vật chất Để giảm thiểu những thiệt hại này, nhiều người lựa chọn mua bảo hiểm.
Rủi ro chủ quan trong thi công thường liên quan đến trình độ của người quyết định, đứng giữa cơ hội lợi nhuận và nguy cơ thua lỗ Để giảm thiểu loại rủi ro này, cần áp dụng các biện pháp rào cản và dự phòng hiệu quả.
– Theo nơi phát sinh có rủi ro nội bộ dự án gây ra và rủi ro bên ngoài dự án;
– Theo tính hệ thống có rủi ro có tính chất hệ thống và rủi ro không có tính chất hệ thống;
– Theo phạm vi tương tác có rủi ro thuần tuý, rủi ro suy tính, rủi ro bộ phận và rủi ro số đông;
Môi trường tương tác có thể tạo ra nhiều rủi ro khác nhau, bao gồm rủi ro do hiện tượng ngẫu nhiên, rủi ro từ môi trường vật chất và phi vật chất, cũng như rủi ro chung và rủi ro cụ thể.
– Theo mức độ khống chế có rủi ro có thể lường trước được và rủi ro không lường trước được;
Trong quá trình thi công, có thể phát sinh rủi ro trong ba giai đoạn chính: giai đoạn chuẩn bị thi công, giai đoạn thực hiện thi công và giai đoạn kết thúc thi công, khi công trình được đưa vào sản xuất và sử dụng.
1.1.1.2 Các loại rủi ro thường có đối với những doanh nghiệp kinh doanh và thi công xây dựng:
- Rủi ro từ phía chủ đầu tƣ:
Trong vai trò nhà thầu, rủi ro từ chủ đầu tư là điều không thể tránh khỏi Để giảm thiểu tình trạng thiếu vốn hoặc không thanh toán, việc lựa chọn chủ đầu tư có năng lực tài chính ổn định và uy tín trên thị trường là rất quan trọng Mối quan hệ giữa nhà thầu và chủ đầu tư được quản lý chặt chẽ qua hợp đồng, trong đó cần quy định rõ các điều khoản về tạm ứng, thanh toán và quyết toán Nếu chủ đầu tư thanh toán chậm hoặc tạm ứng quá ít, sẽ dẫn đến kéo dài thời gian thi công và tăng chi phí, gây ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà thầu Do đó, nhà thầu cần ưu tiên làm việc với những chủ đầu tư uy tín và có khả năng tài chính tốt để hạn chế rủi ro về thanh khoản và ép giá.
Trong giai đoạn đấu thầu, các nhà thầu thi công đối mặt với rủi ro do sự cạnh tranh, dẫn đến việc giảm giá và thời gian thi công Nếu không tuân thủ các điều khoản của hợp đồng, tiền bảo lãnh thực hiện hợp đồng có thể bị mất.
- Rủi ro từ phía nhân công:
Quy trình quản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp thương mại và thi công xây dựng
Để xây dựng giải pháp quản trị rủi ro hiệu quả, trước tiên cần xác định rõ các bước trong quy trình này Theo tác giả Hoàng Đình Phi (2015 – bài giảng quản trị rủi ro), quản trị rủi ro là một quá trình liên tục Hình dưới đây minh họa cho quá trình này.
Hình 1.1 Quản trị rủi ro theo quy trình quản trị rủi ro liên tục
Nguồn: Tác giả đề xuất từ mô hình của Hoàng Đình Phi (2015)
Theo quy trình này, việc quản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp nhà thầu xây dựng sẽ bao gồm những bước như sau:
1 Đặt mục tiêu cần phải xác định rủi ro;
2 Xác định rủi ro trong doanh nghiệp nhà thầu xây dựng;
3 Đánh giá những rủi ro trong doanh nghiệp nhà thầu xây dựng thông qua 02 tiêu chí khả năng xảy ra và mức độ ảnh hưởng
4 Phân loại và xếp hạng rủi ro;
5 Xử lý rủi ro bằng việc đƣa ra một số giải pháp dựa trên phân tích thực trạng rủi ro của công ty;
6 Theo dõi, đánh giá, báo cáo công tác quản trị rủi ro trong việc đảm bảo an ninh doanh nghiệp Để thực hiện đƣợc quy trình này, doanh nghiệp nhà thầu xây dựng cần có những công cụ đối, giải pháp với từng khâu cụ thể Những công cụ này đƣợc liệt kê nhƣ sau:
Bảng 1.5 Công cụ và căn cứ đƣa ra giải pháp quản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp thương mại và thi công xây dựng
Bước Tên Công cụ, căn cứ
1 Đặt mục tiêu Mục tiêu, tầm nhìn, sứ mệnh của doanh nghiệp
BLĐ yêu cầu đối với quản trị rủi ro
Ma trận SWOT (Humphrey & Albert, 2005)
2 Nhận diện rủi ro Các rủi ro trong doanh nghiệp nhà thầu xây dựng (Cooke & Williams, 2004)
An ninh doanh nghiệp trong an ninh phi truyền thống (Hoàng Đình Phi, 2015)
3 Đánh giá rủi ro Công thức tính giá trị của rủi ro theo BSI
4 Phân loại rủi ro Cách thức phân hạng rủi ro theo Đại học
5 Xử lý rủi ro Chiến lƣợc quản trị rủi ro dựa trên ma trận
Goossens & Cooke (2001) và tác giả tổng hợp
(2016) Mẫu biểu cho công tác quản trị rủi ro
6 Theo dõi – báo cáo Mẫu biểu theo dõi - báo cáo
Nguồn: Hoàng Đình Phi (2015) và tác giả (2017)
Ma trận SWOT là một công cụ hữu ích giúp phân tích Điểm mạnh (Strengths) và Điểm yếu (Weaknesses) của một tổ chức hoặc dự án, nhằm đưa ra cái nhìn tổng quan về tình hình hiện tại Trong bài viết này, các công cụ và căn cứ khác đã được trình bày chi tiết, nhưng ma trận SWOT vẫn là một phần quan trọng cần được nhấn mạnh.
Phân tích SWOT giúp doanh nghiệp nhận diện rõ ràng các cơ hội và nguy cơ trong dự án hoặc tổ chức kinh doanh Qua đó, doanh nghiệp có thể xác định mục tiêu và đánh giá các yếu tố nội bộ cũng như bên ngoài có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến sự phát triển và thành công của mình.
Mô hình ma trận SWOT đƣợc trình bày tại bảng sau:
Phân tích SWOT bao gồm việc đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, kết hợp với việc xem xét tầm nhìn, mục tiêu và sứ mệnh của doanh nghiệp Qua đó, doanh nghiệp thi công xây dựng sẽ xác định được mục tiêu, đây là bước quan trọng trong quản trị rủi ro của họ.
Quy trình 6 bước quản trị rủi ro và các công cụ tương ứng sẽ được áp dụng làm khung phân tích cho luận văn Điều này sẽ cung cấp cơ sở để khảo sát thực tiễn trong phần thực trạng và đề xuất giải pháp ở các chương tiếp theo.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO NHẰM ĐẢM BẢO AN NINH DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY ĐẦU TƢ VÀ XÂY DỰNG BẢO HÀ
Giới thiệu công ty BẢO HÀ
2.1.1 Thông tin về công ty BẢO HÀ
CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ XÂY DỰNG BẢO HÀ có trụ sở chính tại số 7 phố Phan Đình Phùng, thị trấn Phùng, huyện Đan Phượng, TP Hà Nội Văn phòng công ty tọa lạc tại đường Thống Nhất, xóm Cát, thôn Thống Nhất, xã Song Phượng, thành phố Hà Nội.
Văn phòng đại diện : Số 23 Khu Công nghiệp Cầu Gáo Đan Phƣợng –
Người đại diện : Bà Đỗ Thị Ánh – Giám đốc
Vốn điều lệ : 56.00.000.000VNĐ (Năm mươi sáu tỷ đồng )
Tài khoản NH : 2211201006468 tại NH Agribank – CN Đan Phƣợng, Hà Nội
Ngày thành lập : Ngày 18 tháng 01 năm 2010 tại Sở kế hoạch đầu tƣ Thành Phố Hà Nội
Ngành nghề kinh doanh của chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ cho thuê thiết bị xây dựng, bao gồm giàn giáo, thiết bị chống đỡ, ván gỗ và ván phủ phim Chúng tôi cũng cung cấp dịch vụ vận tải hàng hóa bằng xe cẩu và sơmi, cùng với thiết kế và thi công các công trình dân dụng và công nghiệp.
Công ty BẢO HÀ, mặc dù còn non trẻ trong lĩnh vực thi công xây lắp, đã nhanh chóng khẳng định vị thế của mình nhờ vào sự lãnh đạo và chiến lược phát triển hiệu quả Trong ba năm qua, công ty đã hoàn thành và bàn giao thành công hai tòa nhà R3 và R4 thuộc dự án Goldmark City, một khu nhà ở và văn phòng tại số 136 Hồ Tùng Mậu, phường Phú Diễn, Quận Bắc Từ Liêm.
Dự án Iris Garden tại Hà Nội gồm 545 căn hộ với thiết kế hợp lý, hiện đang thu hút nhiều khách hàng Công ty đang triển khai xây dựng tòa nhà 25 tầng tại số 30 Trần Hữu Dực (trước đây là 119 Đường K2 – Từ Liêm), thừa hưởng đầy đủ cơ sở hạ tầng và tiện ích từ các khu đô thị Mỹ Đình 1 và Mỹ Đình 2 Cư dân không chỉ được sử dụng tiện ích trong khuôn viên dự án mà còn tận hưởng hạ tầng xung quanh của khu đô thị.
Công ty BẢO HÀ có lợi thế lớn nhờ vào kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực cho thuê thiết bị xây dựng như giàn giáo, thiết bị chống đỡ và ván gỗ Bên cạnh đó, công ty cũng cung cấp dịch vụ vận tải hàng hóa bằng xe cẩu, sơmi, giúp giảm thiểu rủi ro trong ngành Hiện nay, BẢO HÀ nắm bắt xu hướng thị trường bất động sản và nhu cầu của người dân cũng như nhà đầu tư Do đó, trong các dự án triển khai, công ty không chỉ chú trọng đầu tư vào hạ tầng mà còn hợp tác chặt chẽ với các chủ đầu tư để đảm bảo tính thẩm mỹ cho các công trình.
Trong thời gian tới, Công ty BẢO HÀ sẽ tập trung vào việc cho thuê thiết bị và mở rộng hoạt động xây dựng biệt thự cũng như dự án nghỉ dưỡng, không chỉ tại Hà Nội mà còn phát triển ra các khu vực lân cận.
Công ty Cổ phần và Xây dựng Bảo Hà đang đƣợc tổ chức theo mô hình nhƣ sau:
Thực trạng công tácquản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp tại công ty BẢO HÀ
2.2.1 Công tác đặt mục tiêu cho quản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp tại công ty BẢO HÀ
BẢO HÀ là doanh nghiệp chuyên cho thuê thiết bị và thi công xây dựng, luôn chú trọng đến công tác quản trị rủi ro nhằm phát triển bền vững Ban lãnh đạo công ty đã thực hiện quản trị rủi ro từ những ngày đầu thành lập và triển khai đến tất cả nhân viên Nắm bắt xu thế thị trường và cơ hội, BẢO HÀ tập trung mọi nguồn lực vào các lĩnh vực mạnh mẽ và chủ chốt của công ty, từng bước khẳng định uy tín trong lĩnh vực xây lắp trên thị trường xây dựng.
2.2.2 Công tác nhận diện rủi ro tại BẢO HÀ
Nhận diện rủi ro tại BẢO HÀ hiện nay chưa được chú trọng đúng mức do công ty mới thành lập và nhỏ, mặc dù đã phát triển mạnh trong thời gian gần đây Trong vòng 2 năm qua, công ty chưa đủ điều kiện thực hiện theo quy trình quy chuẩn và chưa có phòng hay cán bộ chuyên trách về quản trị rủi ro Tuy nhiên, công tác quản trị rủi ro đã được nhận ra và ghi chép bởi từng cá nhân, bộ phận trong các cuộc họp và báo cáo lãnh đạo Cách làm này tuy có nhận thức về rủi ro thực tế nhưng vẫn mang tính manh mún, không cung cấp cái nhìn tổng thể và hệ thống, dẫn đến việc khó xử lý rủi ro và nguy cơ tái diễn.
Tác giả đã tiến hành khảo sát để xác định những rủi ro cơ bản mà doanh nghiệp xây dựng có thể gặp phải, dựa trên lý thuyết từ chương 1 Khảo sát này được gửi đến các cá nhân và phòng ban của BẢO HÀ có kiến thức về quản trị rủi ro, và kết quả thu được như sau:
Bảng dưới đây thống kê về việc khảo sát này
Bảng 2.1 Thống kê phiếu khảo tại BẢO HÀ Đối tƣợng Số phiếu phát ra
Ban lãnh đạo công ty 10 10 10
Trưởng, phó các đội sản xuất, phòng ban 20 19 (*) 16
Nhân viên, cán bộ công ty 70 59 45 (**)
Ghi chú: * do cán bộ không có mặt ; ** do điền thiếu hoặc nhầm thông tin
Theo khảo sát của tác giả tại Bảo Hà, từ 71 phiếu hợp lệ, các doanh nghiệp đã chỉ ra những rủi ro thường gặp phải, được liệt kê chi tiết trong bảng.
Bảng 2.2 Nhận diện rủi ro tại BẢO HÀ
Rủi ro Số phiếu hợp lệ
Số phiếu trả lời KHÔNG
Rủi ro liên quan đến cháy nổ 71 71 0
Rủi ro từ phía chủ đầu tƣ 71 71 0
Rủi ro về an toàn 71 71 0
Rủi ro thương hiệu của doanh nghiệp 71 69 2
Rủi ro về con người (nhân công) 71 68 3
Rủi ro liên quan đếntài chính 71 70 1
Rủi ro về công nghệ 71 66 5
Rủi ro về phía nhà cung cấp 71 70 1
Nguồn: Tổng hợp từ dữ liệu khảo sát (2019)
Đa số rủi ro trong các doanh nghiệp đầu tư xây dựng và các vấn đề an ninh doanh nghiệp đều xuất hiện tại BẢO HÀ, với sự đồng thuận cao từ những người tham gia khảo sát (khoảng 90% trở lên) Các rủi ro này cần được chú trọng và quản lý hiệu quả để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững cho doanh nghiệp.
- Rủi ro từ phía Chủ đầu tư:
Chủ đầu tư xây dựng công trình là cá nhân hoặc tổ chức sở hữu hoặc được giao quản lý vốn đầu tư Họ có trách nhiệm ký kết hợp đồng xây dựng với nhà thầu để thực hiện thi công toàn bộ hoặc một phần dự án đầu tư xây dựng.
Rủi ro từ chủ đầu tư là yếu tố quan trọng nhất, quyết định sự tồn tại và thành công của các nhà thầu thi công xây dựng Những rủi ro này liên quan đến tính độc lập giữa hợp đồng chính và phụ lục hợp đồng, giá hợp đồng, tiến độ công việc, thanh toán và thực hiện hợp đồng Một số rủi ro từ phía chủ đầu tư có thể kể đến bao gồm sự thay đổi trong yêu cầu dự án, chậm trễ trong thanh toán, và không đảm bảo nguồn vốn.
Khi một dự án xây dựng đang trong quá trình thi công phải tạm dừng do chủ đầu tư gặp khó khăn về thủ tục pháp lý, chủ đầu tư sẽ là bên chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất Điều này cũng dẫn đến rủi ro cho nhà thầu thi công, khi họ phải đối mặt với tình trạng đọng vốn, vật tư và thiết bị máy móc không thể thu hồi Một ví dụ điển hình là dự án nhà ở cho cán bộ chiến sỹ Báo Công an nhân dân, được khởi công từ năm 2009 nhưng đã gặp phải những trở ngại này.
Sau 10 năm chưa hoàn thành, dự án do Báo Công an nhân dân làm chủ đầu tư vẫn chưa hoàn thiện thủ tục pháp lý, gây rủi ro cho nhà thầu Tổng công ty 36 – Bộ Quốc phòng và làm đọng vốn hơn 100 tỷ đồng Tương tự, dự án Khu đô Thị Tân Tây Đô tại Đan Phượng cũng gặp khó khăn khi Bảo Hà chưa thu hồi được vốn do chủ đầu tư không khai thác được các tầng dịch vụ, dẫn đến việc hoàn thiện kéo dài.
Khi dự án xây dựng gặp khó khăn về tài chính, dẫn đến việc dừng thi công hoặc kéo dài thời gian hoàn thành, nhà thầu sẽ là bên chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, đối mặt với rủi ro không thu hồi được vốn Chẳng hạn, dự án HHB do Công ty Hải Phát làm chủ đầu tư, khởi công từ năm 2009 và dự kiến hoàn thành vào năm 2011, đã gặp phải tình trạng tương tự.
Dự án đã mất 5 năm để hoàn thành do năng lực tài chính của chủ đầu tư không đảm bảo, kết hợp với việc không bán được hàng, dẫn đến tiến độ thi công bị kéo dài hơn 2 năm và vẫn đang tiếp tục Tình trạng này đã ảnh hưởng đến nhà thầu thi công, công ty Bảo.
Hà phải chấp nhận thanh lý hợp đồng và chịu nhiều thiệt hại về tài chính
Trong những năm gần đây, thị trường vật liệu xây dựng trong nước đã tương đối ổn định, mặc dù đã từng xảy ra biến động mạnh về giá cả vào năm 2008, khi một số vật tư chính như sắt thép, gạch, cát đá, và xi măng tăng gần 100% Sự tăng giá này đã gây khó khăn cho các doanh nghiệp thi công xây dựng, trong đó có Bảo Hà Mặc dù Bộ Xây dựng đã ban hành các thông tư 03/TT-BXD-2009 và 05/TT-BXD để điều chỉnh tình hình.
Nghị định 09/TT-BXD-2009 hướng dẫn việc trợ giá cho nhà thầu thi công, nhưng chủ yếu chỉ áp dụng cho các chủ đầu tư sử dụng vốn ngân sách Nhà nước Đối với nguồn vốn tư nhân, các chủ đầu tư thường tìm cách thoái thác trách nhiệm, do hợp đồng xây dựng được ký kết theo phương án đơn giá cố định.
- Rủi ro từ phía nhân công xây dựng:
Tốc độ đô thị hóa hiện nay diễn ra nhanh chóng, dẫn đến nhu cầu lớn về công nhân xây dựng để đáp ứng các dự án Các khu công nghiệp lớn như Samsung, Nghi Sơn và Vũng Áng thu hút nhiều lao động hơn nhờ vào công việc nhẹ nhàng, thu nhập cao và an toàn hơn so với ngành xây dựng Tình trạng này tạo ra áp lực cho các doanh nghiệp xây dựng, khiến chi phí nhân công tăng cao và rủi ro cạnh tranh lớn hơn Công ty Bảo Hà tại Hà Nội cũng gặp khó khăn trong việc chi trả và tuyển dụng lao động, do công nhân xây dựng thường là lao động mùa vụ không ổn định Các dịp nghỉ lễ, đặc biệt là Tết Âm lịch, kéo dài từ 15 tháng Chạp đến sau rằm tháng Giêng, gây ra tình trạng nghỉ đồng loạt trong mùa cấy, gặt, làm chậm tiến độ thi công và tăng chi phí hoặc chịu phạt từ chủ đầu tư.
- Rủi ro về phía nhà cung cấp vật liệu xây dựng:
Ngoài những rủi ro do biến động giá cả vật liệu xây dựng theo xu hướng thị trường, các doanh nghiệp xây dựng còn phải đối mặt với những rủi ro chủ quan từ phía các nhà cung cấp.
Đánh giá công tác quản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp thi công xây dựng tại công ty BẢO HÀ
về việc nhận dạng hay ứng phó với các rủi ro, việc quản trị rủi ro tại BẢO HÀ hiện tại vẫn còn bị xem nhẹ
2.3 Nhận xét, đánh giá công tác quản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp thi công xây dựng tại công ty BẢO HÀ
2.3.1 Những kết quả đã đạt được
Trong chương 2, tác giả phân tích thực trạng quản trị rủi ro tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Bảo Hà, cho thấy công ty đang ngày càng chú trọng đến công tác này Bảo Hà đã triển khai những giải pháp mới nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro, từ đó đảm bảo an ninh doanh nghiệp một cách hiệu quả.
- Từng bước xây dựng văn hóa nhận thức về rủi ro trong doanh nghiệp trong đó có việc đào tạo về quản lý rủi ro trong doanh nghiệp;
- Xây dựng, hoàn thiện chính sách và tổ chức quản lý rủi ro nội bộ đối với các bộ phận chức năng trong doanh nghiệp;
- Nhận thức về vai trò, sự cần thiết của công tác quản trị rủi ro nhằm đảm bảo an ninh doanh nghiệp
- Công tác nhận diện, đánh giá, hạn chế rủi ro đang chuyển sang thực hiện chủ động hơn
Giải pháp quản trị rủi ro cần hướng tới tính đồng bộ và gắn kết chặt chẽ với chiến lược của doanh nghiệp Để đạt được điều này, quy trình quản trị rủi ro phải bao gồm các bước cơ bản như xác định, mô tả, lượng hóa, phân tích, xếp hạng và đánh giá rủi ro Bên cạnh đó, việc lập báo cáo về rủi ro, xử lý rủi ro, cũng như theo dõi và rà soát quy trình quản lý rủi ro là rất cần thiết để đảm bảo hiệu quả trong việc ứng phó với các rủi ro có thể xảy ra.
2.3.2 Những hạn chế, vướng mắc
Song song với những kết quả đạt đƣợc, BẢO HÀ vẫn đang còn tồn tại những hạn chế, cụ thể:
Chiến lược quản trị rủi ro tại BẢO HÀ chưa được truyền thông rộng rãi và áp dụng đồng bộ trong toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh của công ty Hiện tại, công tác này chỉ được thực hiện ở cấp lãnh đạo và một số trưởng nhóm, trưởng đội, cũng như trưởng các phòng ban, chưa thấm nhuần trong tất cả các cá nhân và bộ phận khác.
- BẢO HÀ chƣa có cá nhân phụ trách công tác hay bộ phận, phòng ban chuyên quản trị rủi ro, đảm bảo an ninh doanh nghiệp
- Việc xử lý rủi ro còn diễn ra chƣa đồng nhất, thiếu sự tập trung, trao đổi trong toàn bộ công ty
Việc nhận dạng, phòng ngừa và xử lý rủi ro hiện nay chưa được phân công rõ ràng về trách nhiệm, mà chủ yếu dựa vào kinh nghiệm Hiện tại, vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể nào mang tính chiến lược để thực hiện các quy trình này một cách hiệu quả.
2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã xác định những nguyên nhân gây ra hạn chế trong công tác quản trị rủi ro tại công ty thi công xây dựng BẢO HÀ.
- Nguyên nhân bên ngoài BẢO HÀ:
+ Thời tiết, tác động của thiên tai: mƣa nhiều gây chậm tiến độ, một loạt chi phí thuê, duy trì nhân công sẽ phát sinh
+ Chủ đầu tƣ chƣa có giấy phép xây dựng hoặc bị tạm dừng thi công do yếu tố chính sách, pháp luật
An toàn và an ninh trong dự án là yếu tố quan trọng, đặc biệt khi nhân công của nhà thầu cơ điện không tuân thủ biện pháp an toàn trong thi công điện Việc này có thể dẫn đến hỏa hoạn, gây ra rủi ro không chỉ cho nhà thầu mà còn cho toàn bộ doanh nghiệp thi công.
- Nguyên nhân bên trong BẢO HÀ
Nguồn nhân lực là yếu tố quyết định trong quản trị rủi ro, không chỉ đối với BẢO HÀ mà còn cho toàn bộ doanh nghiệp Các vấn đề như chuyển việc, đình công và thiếu tinh thần trách nhiệm của nhân viên có thể gây ra mất an ninh cho doanh nghiệp Do đó, việc quản lý con người hiệu quả là rất cần thiết để đảm bảo sự ổn định và an toàn trong hoạt động kinh doanh.
Đối với các dự án liên doanh nhận thầu, cần tránh rủi ro thuế do báo cáo không kịp thời Nhân viên tài vụ cần nâng cao kiến thức về chính sách thuế liên quan đến dự án xây dựng, đảm bảo quản lý tài vụ đúng quy định và thực hiện nghĩa vụ thuế đúng hạn.
Lựa chọn người quản lý dự án có năng lực cùng đội ngũ trợ lý hiệu quả là rất quan trọng để đảm bảo trách nhiệm và kiểm soát quy trình dự án Cần theo dõi chặt chẽ các mục tiêu như tiến độ, chi phí, chất lượng và an toàn trong suốt quá trình thực hiện Việc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn và chất lượng giúp giảm thiểu rủi ro và ngăn chặn các sự cố không mong muốn Hơn nữa, cần tránh những cam kết ngầm giữa người quản lý và các bộ phận dự án, vì điều này có thể dẫn đến rủi ro cho toàn bộ công trình.
