GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Đặc điểm tình hình
Giáo dục âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật quan trọng giúp trẻ phát triển thẩm mỹ và trí tuệ Thông qua âm nhạc, trẻ có thể trải nghiệm cảm xúc, phát triển ngôn ngữ và khả năng nghe Ở lứa tuổi mẫu giáo, trẻ rất nhạy cảm với âm nhạc và thường thích tham gia các hoạt động liên quan Mục tiêu của giáo dục âm nhạc là hình thành tình cảm, đạo đức và thẩm mỹ, đồng thời phát triển nhân cách cho trẻ Hoạt động này còn giúp củng cố kiến thức qua học tập và vui chơi, khơi dậy tình yêu thiên nhiên, quê hương và con người, đồng thời hình thành thói quen trong sinh hoạt tập thể như kỷ luật, tự chủ, tự tin và mạnh dạn.
1.1.Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 3 - 4 tuổi khả năng chú ý, ghi nhớ chưa cao Trẻ chỉ có thể chú ý 15-20 phút Trẻ thường dễ chịu ảnh hưởng tác động từ bên ngoài
Việc trẻ tập trung ghi nhớ có chủ đích và hứng thú trong hoạt động âm nhạc là rất quan trọng Tham gia vào các hoạt động như nghe cô hát, ca hát, nhảy múa và chơi trò chơi âm nhạc giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách Qua đó, trẻ sẽ phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực.
Giai đoạn 3 - 4 tuổi là thời điểm trẻ chuyển từ nhà trẻ sang mẫu giáo, thể hiện sự nhút nhát nhưng cũng bắt đầu có tính tự chủ và thích hoạt động Trẻ em ở độ tuổi này thường thích bắt chước hành động của người lớn, khám phá nhạc cụ mới và hòa mình vào giai điệu bài hát Do đó, giáo viên mầm non cần có phương pháp tổ chức linh hoạt và nhạy bén, cùng với sự sáng tạo để phát hiện và đáp ứng nhu cầu phát triển của trẻ.
1.2 Kỹ năng của trẻ Ở trẻ 3 - 4 tuổi kỹ năng ca hát còn hạn chế đầu năm học đa số trẻ hát chưa đúng giai điệu, hát chưa rõ lời Kỹ năng vận động còn yếu nhiều trẻ không thích vận động, không sáng tạo Khi cô hát hoặc cô mở nhạc trẻ không chú ý nên việc cảm thụ âm nhạc hầu như chưa có Nhiều trẻ chưa thích chơi trò chơi âm nhạc. Đa số trẻ nhút nhát, không hòa đồng với bạn và cô giáo Khi biểu diễn không mạnh dạn tự tin Không thích giao lưu với các lớp khác trong trường Vì vậy giáo viên cần phải linh hoạt, sáng tạo đa dạng các hình thức tổ chức hoạt động để rèn và củng cố cho trẻ các kỹ năng hoạt động âm nhạc.
1.3 Vai trò của hoạt động âm nhạc với sự phát triển của trẻ
Hình thức tổ chức và nghệ thuật sư phạm của cô giáo mầm non cần có định hướng và mục đích rõ ràng, đồng thời phải linh hoạt thay đổi để phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ Cô giáo cần tìm tòi, sáng tạo và hòa nhập vào thế giới của trẻ, đồng thời quên đi vai trò người lớn để trở thành người bạn thân thiết Việc tôn trọng và đồng cảm với trẻ sẽ tạo ra không khí cởi mở, thu hút, giúp trẻ dễ dàng lắng nghe và vâng lời cô giáo một cách thoải mái và vui vẻ.
Việc khuyến khích trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động âm nhạc không chỉ làm tăng hứng thú mà còn giúp trẻ phát triển kỹ năng ca hát, vận động và cảm thụ âm nhạc một cách hiệu quả Điều này góp phần vào sự phát triển toàn diện của trẻ về đức, trí, thể, mỹ và thể lực.
Để đạt được các mục tiêu giáo dục, giáo viên cần thực hiện các hoạt động giáo dục liên tục và đổi mới không ngừng Đội ngũ giáo viên phải thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn, tiếp thu các chuyên đề mới một cách kịp thời và sáng tạo, đặc biệt trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ, cũng như tổ chức các hoạt động âm nhạc Việc duy trì hình thức giảng dạy cũ sẽ không mang lại hiệu quả cao và có thể dẫn đến sự phát triển thụ động ở trẻ Do đó, cần đổi mới cách tổ chức hoạt động để tạo ra môi trường khuyến khích trẻ phát huy tính chủ động và sáng tạo Đối với trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi, việc tham gia vào nhiều hình thức hoạt động sẽ giúp nâng cao kỹ năng âm nhạc và đạt được kết quả tốt hơn.
2.1 Một số nét về lớp
Năm học 2016-2017, tôi được giao phụ trách lớp mẫu giáo bé 3-4 tuổi với tổng số 35 trẻ, trong đó có 19 trẻ chuyển từ nhà trẻ và 11 trẻ mới vào lớp Vào đầu năm học, tôi nhận thấy hầu hết trẻ còn nhút nhát và thiếu hứng thú trong các hoạt động âm nhạc, đặc biệt là việc hát chưa rõ lời.
Kỹ năng vận động theo nhạc của trẻ còn yếu, cùng với khả năng cảm nhận âm nhạc hạn chế Khi tham gia các trò chơi âm nhạc, trẻ thường lúng túng và không hứng thú, đồng thời thiếu cảm xúc khi nghe cô hát Ngoài ra, trẻ cũng chưa có nề nếp trong các hoạt động âm nhạc Để hiểu rõ hơn về tình hình này, tôi đã tiến hành khảo sát khả năng âm nhạc của trẻ với các kết quả cụ thể.
Bảng khảo sát đầu năm về khả năng âm nhạc của trẻ Thời gian
Số trẻ được khảo sát: 35 trẻ Đạt Tỷ lệ
Có nề nếp khi hoạt động 17 48,6 18 51,4
Trẻ hứng thú trong giờ học 16 45,7 19 54,3
Trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu 15 42,8 20 57,2
Kỹ năng vận động theo nhạc 17 48,6 15 51,4
Khả năng cảm thụ âm nhạc 18 51,4 17 48,6
Thích tham gia trò chơi âm nhạc 19 54,3 16 45,7
Trẻ hứng thú tham gia biểu diễn văn nghệ 14 40 21 60
Qua bảng khảo sát tôi thấy:
- Số trẻ có nề nếp trong giờ học đạt được 48,6 % trên tổng số trẻ.
- Trẻ hứng thú trong giờ học đạt 45,7% trên tổng số trẻ.
- Trẻ rõ lời, đúng giai điệu đạt 42,8%.
- Trẻ có kỹ năng vận động theo nhạc đạt 48,6 % trên tổng số trẻ.
- 48,6 % trẻ khả năng cảm thụ âm nhạc còn yếu trên tổng số trẻ.
- 45,7% tỷ lệ trẻ chưa thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc
- Số trẻ hứng thú mạnh dạn tham gia biểu diễn văn nghệ đạt được 40% trên tổng số trẻ.
Dựa trên kết quả đạt được, tôi đã quyết định tìm hiểu và áp dụng một số biện pháp hiệu quả để tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ 3 - 4 tuổi tại trường mầm non, nhằm giúp trẻ phát triển tối đa khả năng của mình Trong quá trình thực hiện, tôi đã gặp phải cả thuận lợi và khó khăn.
Trường tôi ở tập trung 1 khu nên cập nhật thông tin nhanh Trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, kiểm định chất lượng đạt cấp độ 2
Ban giám hiệu nhà trường chú trọng đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động âm nhạc, bao gồm phòng âm nhạc, máy chiếu, ti vi và đầu video Các tổ chuyên môn và đồng nghiệp luôn hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để tôi thực hiện các hoạt động âm nhạc hiệu quả.
Với phụ huynh, đa số phụ huynh nhiệt tình ủng hộ kinh phí và nguyên vật liệu để làm đồ dùng phục vụ hoạt động âm nhạc.
Tôi luôn tích cực tham gia các chuyên đề âm nhạc và đổi mới phương pháp dạy học trong ngành mầm non, đồng thời tự học để nâng cao trình độ chuyên môn Với tình yêu nghề và sự nhiệt huyết, tôi không ngừng sáng tạo và tìm kiếm những phương pháp giảng dạy mới mẻ, hiệu quả Ngoài ra, tôi thường xuyên trao đổi và học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp, cũng như các giáo viên có kinh nghiệm để cải thiện hoạt động âm nhạc trong giảng dạy.
Mặc dù có nhiều thuận lợi, trong quá trình thực hiện, tôi đã gặp phải một số khó khăn Địa bàn trường nằm trong một xã nông nghiệp, nơi mà nhiều gia đình còn gặp khó khăn về kinh tế và có trình độ dân trí thấp Điều này dẫn đến việc một số phụ huynh có nhận thức và sự quan tâm đến con cái còn hạn chế.
Khả năng nhận thức của trẻ em rất khác nhau, với nhiều trẻ chưa từng tham gia nhà trẻ, dẫn đến việc thiếu quen thuộc với các hoạt động âm nhạc Nhiều trẻ còn rụt rè và nhút nhát, trong khi một số khác lại thể hiện cá tính riêng, không nghe lời giáo viên và thiếu hứng thú tham gia Hơn nữa, đồ dùng phục vụ cho hoạt động âm nhạc chưa phong phú và hấp dẫn, ảnh hưởng đến sự thu hút của trẻ.
Một số biện pháp
Với vai trò giáo viên mầm non, tôi luôn thực hiện nghiêm túc chương trình chăm sóc giáo dục mà không cắt xén nội dung Tuy nhiên, tôi nhận thấy trẻ trong lớp chưa hứng thú với hoạt động âm nhạc, kỹ năng ca hát, vận động theo nhạc và cảm thụ âm nhạc còn hạn chế Nhiều trẻ không thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc và còn nhút nhát trong giao tiếp với bạn bè Để trẻ phát triển toàn diện, việc tổ chức tốt hoạt động âm nhạc là rất quan trọng Do đó, nhiệm vụ của tôi là tìm ra các biện pháp và hình thức phù hợp nhất để khuyến khích trẻ tham gia.
Tổ chức các hoạt động một cách hợp lý nhằm tạo sự hứng thú cho trẻ, khuyến khích sự tham gia tích cực và đạt được kết quả tốt nhất.
1 Biện pháp 1: Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú để kích thích trẻ tham gia hoạt động âm nhạc
Trẻ mẫu giáo rất yêu thích hoạt động âm nhạc, vì đây là phương tiện hiệu quả cho giáo dục tại trường mầm non Ở độ tuổi 3-4, trẻ có tâm sinh lý nhạy cảm với cái đẹp và sự mới lạ, nhưng lại ưa thích màu sắc nhẹ nhàng, không quá sặc sỡ.
Tùy thuộc vào nội dung bài dạy và chủ đề sự kiện, tôi luôn tạo ra nhiều đồ dùng và đồ chơi đẹp mắt để trang trí lớp học sinh động Để thu hút sự chú ý của trẻ, tôi thường xuyên thay đổi cách trang trí và sắp xếp đồ dùng một cách hợp lý và bắt mắt Tôi đã tận dụng diện tích lớp học để chọn góc âm nhạc phù hợp, giúp trẻ dễ dàng hoạt động và tạo ra môi trường gần gũi, mở rộng với các dụng cụ âm nhạc.
Tôi đã chuẩn bị cho trẻ nhiều nguồn âm thanh và nguyên vật liệu như vỏ lon, thùng giấy, hộp sữa, hạt giống, lá cây và chén để phục vụ cho các hoạt động âm nhạc Đồng thời, tôi cũng đầu tư mua sắm váy áo và đồ dùng âm nhạc theo ý tưởng của trẻ, tạo điều kiện cho các em vui chơi, vũ hội và thể hiện khả năng âm nhạc Tại đây, trẻ có cơ hội làm quen, ôn luyện và củng cố kỹ năng âm nhạc thông qua các trò chơi và hoạt động Các em có thể tự do hát, vận động theo nhạc, và biểu diễn một cách sáng tạo, từ đó tạo ra một môi trường hấp dẫn giúp kích thích hoạt động âm nhạc hiệu quả.
Ví dụ; Khi dạy trẻ bài hát “ Màu hoa, Em yêu cây xanh ”
Tôi trang trí lớp học với cây cối và hoa, chuẩn bị hình ảnh hoa trên máy tính và nhạc bài "Màu hoa, em yêu cây xanh" Tôi cũng chuẩn bị mũ hình hoa và đồ dùng âm nhạc có hình dạng hoa lá Ở góc chơi, tôi có sẵn hoa cắt để trẻ vừa nghe hát vừa dán hoa và xếp hình vườn hoa Qua đó, trẻ củng cố khả năng nghe và hát theo, giúp trẻ thuộc lời nhanh chóng hơn.
Trong các bài hát về động vật, tôi tạo hình ảnh những con vật dễ thương đang hát múa, kết hợp với các nhạc cụ được thiết kế sinh động với hình dáng của các loài vật Điều này nhằm thu hút sự chú ý của trẻ em và mang lại trải nghiệm học tập thú vị.
Hình ảnh tạo môi trường cho trẻ khi hoạt động âm nhạc
Khi tổ chức hoạt động âm nhạc với nội dung múa minh họa, tôi tạo điều kiện cho trẻ em tham gia các hoạt động tại phòng âm nhạc để thay đổi không gian Tại đây, trẻ có thể soi gương để điều chỉnh động tác, từ đó khuyến khích sự tích cực trong hoạt động Tôi cũng thường xuyên thay đổi cách trang trí và sắp xếp đồ dùng, đồ chơi ở góc âm nhạc để thu hút sự chú ý của trẻ Kết quả là 100% trẻ trong lớp đều hứng thú tham gia các hoạt động âm nhạc, trở nên mạnh dạn, tự tin và sáng tạo hơn Trẻ em rất yêu thích những hoạt động này.
2 Biện pháp 2: Đổi mới hình thức tổ chức nâng cao hoạt động âm nhạc cho trẻ Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 3 - 4 tuổi khả năng chú ý, ghi nhớ chưa cao. Trẻ chỉ có thể chú ý 15 - 20 phút Trẻ thường dễ chịu ảnh hưởng tác động từ bên ngoài.Trong khi đó việc trẻ cần tập trung ghi nhớ có chủ đích và hứng thú trong giờ hoạt động âm nhạc là rất quan trọng Nếu không thay đổi hình thức hoạt động trẻ sẽ không hứng thú và tích cực tham gia hoạt động, kết quả hoạt động âm nhạc không cao
Để nâng cao hiệu quả hoạt động âm nhạc, tôi thường xuyên thay đổi hình thức tổ chức Trong quá trình hoạt động, tôi sử dụng các phương pháp sinh động và hấp dẫn như câu nói nhẹ nhàng, nét mặt vui tươi, cùng với các phương tiện như ti vi, đầu đĩa, video, trò chơi, văn vần, đọc thơ, kể chuyện, và hình ảnh phù hợp Những yếu tố này giúp tạo ra tình huống bất ngờ, thu hút sự chú ý của trẻ, từ đó dẫn dắt trẻ vào nội dung bài dạy một cách nhẹ nhàng và tự nhiên.
Khi dạy trẻ hát bài “Con gà trống”, tôi sử dụng rối con gà để kể một câu chuyện ngắn, nhằm tạo sự hứng thú cho trẻ Đối với các bài hát có nội dung giáo dục về tình cảm, đạo đức và vệ sinh, tôi cung cấp video cho trẻ xem, đồng thời đặt ra những câu hỏi ngắn để thảo luận về ý nghĩa của bài hát, kết hợp giáo dục lễ giáo và vệ sinh cho trẻ.
Khi dạy bài hát "Anh tý sún", tôi sử dụng video liên quan đến nội dung bài hát để giáo dục trẻ em về việc giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, nhằm phòng chống sâu răng.
Khi hát mẫu cho trẻ, tôi áp dụng nhiều hình thức đa dạng như hát có đệm đàn, sử dụng nhịp điệu với các nhạc cụ như mõ, thanh gõ, trống lắc và xắc xô Bên cạnh đó, tôi còn mặc trang phục múa để minh họa bài hát, nhằm tạo sự hứng thú và thu hút trẻ em hơn.
Do cấu tạo dây thanh quản của trẻ mảnh và ngắn, khả năng lấy hơi yếu, việc dạy hát cần căn cứ vào khả năng ca hát và độ khó của bài hát Đối với bài hát ngắn, dễ hát, giáo viên cần hát to, chậm và rõ lời, hướng dẫn trẻ hát theo từ đầu đến cuối Với bài hát đã biết, trẻ có thể hát nối tiếp hoặc cùng giáo viên Đối với bài hát dài và khó, nên chia thành từng câu hoặc đoạn ngắn để dạy Khi trẻ đã thuộc bài, khuyến khích trẻ thể hiện tình cảm và sắc thái qua các hình thức biểu diễn như hát đồng ca, tốp ca, song ca, và điều chỉnh tốc độ và âm lượng khi hát.
Trước đây, việc dạy vận động theo nhạc thường bị áp đặt, khiến trẻ không có cơ hội phát huy khả năng vận động của mình Trẻ thiếu tự tin khi tham gia các hoạt động này Để khắc phục, tôi đã đổi mới phương pháp dạy, trở thành người hướng dẫn, tạo cơ hội cho trẻ khám phá và tham gia một cách hứng thú, từ đó phát triển khả năng cá nhân Tôi không áp đặt mà khuyến khích trẻ hiểu ý nghĩa và tác dụng của các động tác nghệ thuật, giúp trẻ luyện tập và biểu diễn bằng cảm xúc của mình Sau khi hướng dẫn các động tác, tôi cho trẻ hoạt động theo nhóm để thảo luận và đưa ra các động tác vận động theo ý thích của mình.
Hình ảnh trẻ vận động theo bài hát
Kết quả thực hiện
Qua gần một năm thực hiện các biện pháp trên tôi đã đạt được kết quả sau:
Trẻ em thể hiện sự hứng thú và say mê với âm nhạc thông qua các hoạt động vui vẻ, giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng Chúng nhanh chóng hiểu nội dung bài hát và sáng tạo các động tác minh họa, đồng thời tự tin biểu diễn độc lập hoặc cùng bạn bè và cô giáo Âm nhạc đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, không chỉ ở lớp học mà còn khi hát múa cùng gia đình Kỹ năng hoạt động âm nhạc của trẻ đạt kết quả cao, điều này được chứng minh qua bảng khảo sát.
Bảng so sánh kết quả việc áp dụng một số biện pháp tổ chức tốt hoạt động âm nhạc cho trẻ 3-4 tuổi :
Tổng số trẻ trong lớp được khảo sát: 35 trẻ Thời gian
Nội dung Đầu năm Cuối năm Đạt
Có nề nếp khi hoạt động 17 48,6 18 51,4 35 100 0 0 Trẻ hứng thú trong giờ học 16 45,7 19 54,3 35 100 0 0 Trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu 15 42,8 20 57,2 32 91,4 3 8,6
Kỹ năng vận động theo nhạc 17 48,6 15 51,4 32 91,4 3 8,6
Khả năng cảm thụ âm nhạc 18 51,4 17 48,6 33 94,3 2 5,7 Thích tham gia chơi trò chơi âm nhạc 19 54,3 16 45,7 35 100 0 0
Trẻ hứng thú tham gia biểu diễn văn nghệ 14 40 21 60 35 100 0 0
- 100% trẻ có nề nếp trong giờ hoạt động.
- 100% trẻ hứng thú trong giờ hoạt động.
- 91,4% trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu.
- 91,4% trẻ có kỹ năng vận động theo nhạc.
- 94,3% trẻ có khả năng cảm thụ âm nhạc.
- 100 % trẻ thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc
Trẻ em thể hiện sự hứng thú và tự tin khi tham gia biểu diễn văn nghệ, đặc biệt trong các ngày hội và lễ hội Việc nghe nhạc không chỉ giúp trẻ cảm nhận và đánh giá tác phẩm mà còn xây dựng nền tảng cho thị hiếu âm nhạc của các em.
Nghiên cứu đề tài đã giúp tôi hiểu rõ hơn về phương pháp, nội dung và yêu cầu của các hoạt động âm nhạc Tôi cũng tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động này Với tác phong sư phạm linh hoạt và sáng tạo, tôi có thể tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ một cách sinh động và thu hút sự chú ý của các em.
Phụ huynh trong lớp tôi đã có những chuyển biến tích cực trong nhận thức về hoạt động âm nhạc cho trẻ 100% phụ huynh nhận thức rõ mục đích và yêu cầu của việc cho trẻ tham gia vào các hoạt động âm nhạc Họ luôn phối hợp chặt chẽ với giáo viên để cùng nhau rèn luyện kỹ năng âm nhạc cho trẻ.
