Mục đích nghiên cứu đề tài là nghiên cứu hoạt động giáo dục âm nhạc ở trường mầm non nhằm tìm ra “một số biện pháp tổ chức tốt hoạt động âm nhạc cho trẻ 3-4 tuổi trong trường mầm non”, Giúp việc tổ chức hoạt động âm nhạc thêm phong phú và hiệu quả. Kích thích trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động có nề nếp, có kỹ năng ca hát, vận động, nghe hát, và thực hiện những trò chơi âm nhạc cho trẻ 3-4 tuổi một cách nhẹ nhàng. Trẻ được thoải mái, tự nhiên hoạt động không gò bó để việc thực hiên hoạt động âm nhạc đạt được kết quả tốt nhất.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Đặc điểm tình hình
Giáo dục âm nhạc là hoạt động nghệ thuật quan trọng giúp trẻ phát triển thẩm mỹ và trí tuệ Nó không chỉ kích thích khả năng trải nghiệm cảm xúc mà còn phát triển ngôn ngữ và khả năng nghe Trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo rất nhạy cảm với âm nhạc và thích tham gia vào các hoạt động này Mục tiêu của giáo dục âm nhạc là hình thành tình cảm, đạo đức và thẩm mỹ, đồng thời góp phần xây dựng nhân cách cho trẻ Qua đó, trẻ phát triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức qua học tập và vui chơi, cũng như hình thành tình yêu thiên nhiên, quê hương và con người Hoạt động âm nhạc còn giúp trẻ hình thành thói quen trong sinh hoạt tập thể như tính kỷ luật, sự tự chủ, sự mạnh dạn và tự tin, đồng thời nâng cao khả năng trí tuệ.
1.1.Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 3 - 4 tuổi khả năng chú ý, ghi nhớ chưa cao Trẻ chỉ có thể chú ý 15-20 phút Trẻ thường dễ chịu ảnh hưởng tác động từ bên ngoài
Việc trẻ tập trung ghi nhớ có chủ đích và hứng thú trong giờ hoạt động âm nhạc là rất quan trọng Tham gia vào các hoạt động như nghe cô hát, ca hát, nhảy múa và trò chơi âm nhạc giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách, bao gồm các yếu tố thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực.
Giai đoạn 3 - 4 tuổi là thời kỳ quan trọng trong sự phát triển của trẻ, khi trẻ bắt đầu chuyển từ nhà trẻ sang mẫu giáo Trong giai đoạn này, trẻ thường nhút nhát nhưng cũng thể hiện tính tự chủ và thích hoạt động Trẻ yêu thích việc bắt chước cử chỉ của người lớn, khám phá nhạc cụ mới và hòa mình vào giai điệu của bài hát Do đó, giáo viên mầm non cần có phương pháp giảng dạy linh hoạt, nhạy bén và sáng tạo để đáp ứng kịp thời những nhu cầu phát triển của trẻ.
1.2 Kỹ năng của trẻ Ở trẻ 3 - 4 tuổi kỹ năng ca hát còn hạn chế đầu năm học đa số trẻ hát chưa đúng giai điệu, hát chưa rõ lời Kỹ năng vận động còn yếu nhiều trẻ không thích vận động, không sáng tạo Khi cô hát hoặc cô mở nhạc trẻ không chú ý nên việc cảm thụ âm nhạc hầu như chưa có Nhiều trẻ chưa thích chơi trò chơi âm nhạc Đa số trẻ nhút nhát, không hòa đồng với bạn và cô giáo Khi biểu diễn không
Trẻ em thường thiếu tự tin và không thích giao lưu với các lớp khác trong trường Do đó, giáo viên cần linh hoạt và sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động âm nhạc đa dạng, nhằm rèn luyện và củng cố kỹ năng cho trẻ.
1.3 Vai trò của hoạt động âm nhạc với sự phát triển của trẻ
Hình thức tổ chức và nghệ thuật sư phạm của cô giáo mầm non cần có định hướng và mục đích rõ ràng, đồng thời phải linh hoạt thay đổi để phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ Cô giáo cần tìm tòi, học hỏi và sáng tạo, hòa nhập vào thế giới của trẻ, đồng thời quên đi vai trò người lớn để trở thành người bạn thân thiết của trẻ Sự tôn trọng và đồng cảm với trẻ sẽ tạo ra không khí cởi mở, thu hút, giúp trẻ dễ dàng nghe theo và vâng lời cô một cách thoải mái và vui vẻ.
Hoạt động âm nhạc giúp trẻ hứng thú tham gia tích cực, phát triển kỹ năng ca hát, vận động và cảm thụ âm nhạc Qua đó, trẻ em không chỉ rèn luyện sự sáng tạo mà còn phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ và thể lực.
Để đạt được các mục tiêu giáo dục, giáo viên cần thực hiện các hoạt động giáo dục liên tục và đổi mới không ngừng Đội ngũ giáo viên cần thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn và tiếp cận kịp thời các phương pháp mới, sáng tạo trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ, đặc biệt trong tổ chức các hoạt động âm nhạc Việc duy trì hình thức giảng dạy cũ sẽ không mang lại hiệu quả cao và hạn chế tính chủ động, sáng tạo của trẻ, dẫn đến sự phát triển thụ động Do đó, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ là cần thiết để tạo ra môi trường tích cực, giúp trẻ phát huy khả năng sáng tạo Đối với trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi, việc tham gia vào nhiều hình thức hoạt động hàng ngày sẽ nâng cao kỹ năng âm nhạc và khả năng nề nếp của trẻ.
2.1 Một số nét về lớp
Trong năm học 2016-2017, tôi phụ trách lớp mẫu giáo bé 3-4 tuổi với 35 trẻ, trong đó có 19 trẻ chuyển từ nhà trẻ và 11 trẻ mới vào lớp Đầu năm học, khi thực hiện hoạt động âm nhạc, tôi nhận thấy hầu hết các trẻ còn nhút nhát và thiếu hứng thú với hoạt động này, đồng thời nhiều trẻ chưa hát rõ lời.
Kỹ năng vận động theo nhạc của trẻ còn yếu, cùng với khả năng cảm nhận âm nhạc hạn chế Khi tham gia trò chơi âm nhạc, trẻ thường lúng túng và không tỏ ra hào hứng Hơn nữa, trẻ chưa thể hiện cảm xúc khi nghe cô hát và chưa có nề nếp trong các hoạt động âm nhạc Để hiểu rõ hơn về khả năng âm nhạc của trẻ, tôi đã tiến hành khảo sát và thu thập kết quả cụ thể.
Bảng khảo sát đầu năm về khả năng âm nhạc của trẻ
Số trẻ được khảo sát: 35 trẻ Đạt Tỷ lệ
Có nề nếp khi hoạt động 17 48,6 18 51,4
Trẻ hứng thú trong giờ học 16 45,7 19 54,3
Trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu 15 42,8 20 57,2
Kỹ năng vận động theo nhạc 17 48,6 15 51,4
Khả năng cảm thụ âm nhạc 18 51,4 17 48,6
Thích tham gia trò chơi âm nhạc 19 54,3 16 45,7
Trẻ hứng thú tham gia biểu diễn văn nghệ 14 40 21 60
Qua bảng khảo sát tôi thấy:
- Số trẻ có nề nếp trong giờ học đạt được 48,6 % trên tổng số trẻ
- Trẻ hứng thú trong giờ học đạt 45,7% trên tổng số trẻ
- Trẻ rõ lời, đúng giai điệu đạt 42,8%
- Trẻ có kỹ năng vận động theo nhạc đạt 48,6 % trên tổng số trẻ
- 48,6 % trẻ khả năng cảm thụ âm nhạc còn yếu trên tổng số trẻ
- 45,7% tỷ lệ trẻ chưa thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc
- Số trẻ hứng thú mạnh dạn tham gia biểu diễn văn nghệ đạt được 40% trên tổng số trẻ
Dựa trên kết quả đạt được, tôi đã quyết định nghiên cứu và triển khai một số biện pháp tổ chức hoạt động âm nhạc hiệu quả cho trẻ 3 - 4 tuổi tại trường mầm non, nhằm giúp trẻ phát triển tối ưu Trong quá trình thực hiện, tôi đã gặp phải cả thuận lợi và khó khăn nhất định.
Trường tôi ở tập trung 1 khu nên cập nhật thông tin nhanh Trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, kiểm định chất lượng đạt cấp độ 2
Ban giám hiệu nhà trường chú trọng đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động âm nhạc, bao gồm phòng âm nhạc, máy chiếu, ti vi và đầu video Các tổ chuyên môn và đồng nghiệp luôn tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ tôi trong việc làm đồ dùng phục vụ cho hoạt động âm nhạc Hơn nữa, phần lớn phụ huynh nhiệt tình ủng hộ kinh phí và nguyên vật liệu để phát triển các hoạt động âm nhạc.
Tôi luôn tích cực tham gia các chuyên đề âm nhạc và cải tiến phương pháp dạy học trong ngành mầm non, đồng thời tự học để nâng cao chuyên môn Với tình yêu nghề và sự nhiệt huyết, tôi không ngừng sáng tạo và tìm kiếm những phương pháp giảng dạy mới mẻ Ngoài ra, tôi thường xuyên trao đổi và học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp cũng như các giáo viên có kinh nghiệm để cải thiện hoạt động âm nhạc trong giảng dạy.
Mặc dù có nhiều thuận lợi, tôi cũng gặp phải một số khó khăn trong quá trình thực hiện Trường nằm ở một xã nông nghiệp, nơi điều kiện sống của các gia đình còn khó khăn, kinh tế hạn hẹp và trình độ dân trí thấp Hơn nữa, một số phụ huynh vẫn chưa nhận thức đầy đủ và quan tâm đến việc học tập của con cái.
Một số biện pháp
Với vai trò là giáo viên mầm non, tôi cam kết thực hiện đầy đủ chương trình chăm sóc và giáo dục mà không cắt giảm nội dung Tôi tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục một cách hiệu quả Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, tôi nhận thấy trẻ trong lớp vẫn còn nhiều điều cần cải thiện.
Nhiều trẻ em hiện nay có hứng thú hạn chế với hoạt động âm nhạc, kỹ năng ca hát, vận động theo nhạc và cảm thụ âm nhạc còn yếu, dẫn đến việc không thích tham gia các trò chơi âm nhạc và thiếu tự tin trong giao tiếp Để giúp trẻ phát triển toàn diện, việc tổ chức hoạt động âm nhạc một cách hiệu quả là rất quan trọng Do đó, nhiệm vụ của tôi là tìm ra các biện pháp và hình thức phù hợp nhất để khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động này.
Tổ chức các hoạt động một cách hợp lý giúp trẻ hứng thú và tích cực tham gia, từ đó nâng cao hiệu quả và đạt được kết quả tối ưu trong quá trình học tập.
1 Biện pháp 1: Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú để kích thích trẻ tham gia hoạt động âm nhạc
Trẻ mẫu giáo rất yêu thích hoạt động âm nhạc, coi đây là một phương tiện hiệu quả cho giáo dục tại trường mầm non Ở độ tuổi 3-4, trẻ em có tâm sinh lý đặc biệt, thích cái đẹp, sự mới lạ và màu sắc nhẹ nhàng, không quá sặc sỡ.
Tùy thuộc vào nội dung từng bài dạy và chủ đề sự kiện, tôi luôn tạo ra nhiều đồ dùng và đồ chơi đẹp mắt để trang trí lớp học sinh động Để thu hút sự chú ý của trẻ, tôi thường xuyên thay đổi cách trang trí và sắp xếp đồ dùng một cách hợp lý và bắt mắt Tôi đã tận dụng diện tích lớp học để chọn góc âm nhạc phù hợp, giúp trẻ dễ dàng hoạt động và tạo ra một môi trường mở, gần gũi với trẻ.
Tôi chuẩn bị cho trẻ nhiều nguồn âm thanh và nguyên vật liệu như vỏ lon, thùng giấy, hộp sữa, hạt giống, lá cây và chén để khuyến khích sự sáng tạo Bên cạnh đó, tôi đầu tư mua sắm váy áo và đồ dùng âm nhạc theo ý tưởng của trẻ, phục vụ cho các hoạt động vui chơi và vũ hội Tại đây, trẻ có cơ hội thể hiện khả năng âm nhạc, làm quen và củng cố kỹ năng qua các trò chơi và hoạt động âm nhạc Trẻ có thể tự hát, vận động theo nhạc, và biểu diễn một cách thích thú và sáng tạo, nhờ vào môi trường hấp dẫn được tạo ra để kích thích hoạt động âm nhạc hiệu quả.
Ví dụ; Khi dạy trẻ bài hát “ Màu hoa, Em yêu cây xanh ”
Tôi trang trí lớp học với các loại cây và hoa, sử dụng hình ảnh hoa trên máy tính và phát nhạc bài "Màu hoa, em yêu cây xanh" Tôi chuẩn bị mũ hình hoa và các đồ dùng âm nhạc liên quan Ở góc chơi, tôi có sẵn hoa cắt để trẻ có thể dán và xếp hình vườn hoa sau khi nghe bài hát Qua đó, trẻ củng cố khả năng nghe và hát theo, giúp trẻ nhớ lời bài hát nhanh hơn.
Bài hát về các con vật được trang trí bằng hình ảnh ngộ nghĩnh và đáng yêu, cùng với các dụng cụ âm nhạc hình dáng động vật sinh động, giúp thu hút sự chú ý của trẻ nhỏ.
Hình ảnh tạo môi trường cho trẻ khi hoạt động âm nhạc
Khi tổ chức các hoạt động âm nhạc với nội dung múa minh họa, tôi tạo môi trường mới cho trẻ tại phòng âm nhạc, cho phép trẻ tự soi gương để cải thiện động tác, từ đó kích thích sự hoạt động tích cực Tôi cũng thường xuyên thay đổi cách trang trí và sắp xếp đồ dùng, đồ chơi trong góc âm nhạc để thu hút sự chú ý của trẻ Kết quả là 100% trẻ trong lớp tôi đều hứng thú tham gia các hoạt động âm nhạc, trở nên mạnh dạn, tự tin và sáng tạo hơn Trẻ rất yêu thích những hoạt động này.
2 Biện pháp 2: Đổi mới hình thức tổ chức nâng cao hoạt động âm nhạc cho trẻ Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 3 - 4 tuổi khả năng chú ý, ghi nhớ chưa cao Trẻ chỉ có thể chú ý 15 - 20 phút Trẻ thường dễ chịu ảnh hưởng tác động từ bên ngoài.Trong khi đó việc trẻ cần tập trung ghi nhớ có chủ đích và hứng thú trong giờ hoạt động âm nhạc là rất quan trọng Nếu không thay đổi hình thức hoạt động trẻ sẽ không hứng thú và tích cực tham gia hoạt động, kết quả hoạt động âm nhạc không cao
Để nâng cao hiệu quả trong hoạt động âm nhạc, tôi thường xuyên thay đổi hình thức tổ chức Tôi khởi đầu các buổi hoạt động bằng những câu nói nhẹ nhàng và nét mặt vui tươi, kết hợp với các phương tiện như ti vi, đầu đĩa, video, trò chơi, văn vần, đọc thơ, kể chuyện, và sử dụng tranh ảnh, đồ vật phù hợp với nội dung từng tiết học.
Để thu hút sự chú ý của trẻ, giáo viên nên tạo ra những tình huống bất ngờ trong bài dạy Điều này giúp dẫn dắt trẻ vào nội dung bài học một cách tự nhiên và nhẹ nhàng.
Khi dạy trẻ hát bài "Con gà trống", tôi sử dụng rối con gà để kể một câu chuyện ngắn, giúp tạo hứng thú cho trẻ Đối với các bài hát mang nội dung giáo dục về tình cảm, đạo đức và vệ sinh, tôi cung cấp video cho trẻ xem và đặt ra những câu hỏi ngắn để trò chuyện, nhằm giải thích ý nghĩa của bài hát và kết hợp giáo dục lễ giáo, vệ sinh cho trẻ.
Khi dạy bài hát "Anh tý sún," tôi sử dụng video liên quan đến nội dung bài hát để giáo dục trẻ em về vệ sinh cá nhân, giúp các em nhận thức rõ ràng hơn về việc giữ gìn sức khỏe răng miệng và ngăn ngừa sâu răng hiệu quả.
Khi hát mẫu cho trẻ, tôi áp dụng nhiều hình thức khác nhau để thu hút sự chú ý của các em, như hát có đệm đàn, sử dụng nhạc cụ gõ theo nhịp điệu bài hát như mõ, thanh gõ, trống lắc và xắc xô Bên cạnh đó, tôi còn mặc trang phục múa minh họa để tăng thêm hứng thú cho trẻ.
Kết quả thực hiện
Qua gần một năm thực hiện các biện pháp trên tôi đã đạt được kết quả sau:
Trẻ em thường hứng thú và say mê tiếp thu kiến thức âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc và những trải nghiệm khác một cách nhẹ nhàng và thoải mái Chúng trở nên linh hoạt hơn, nhanh chóng hiểu nội dung bài hát và tự sáng tạo các động tác minh họa phù hợp Khi biểu diễn độc lập, trẻ tự tin kết hợp hát và vận động cùng bạn bè, cô giáo, tạo ra những hoạt động sáng tạo Năng lực cảm thụ âm nhạc của trẻ cũng được cải thiện rõ rệt.
Âm nhạc đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống hàng ngày của trẻ, khi các em không chỉ tham gia vào các hoạt động âm nhạc tại lớp học mà còn thể hiện tài năng hát múa để làm vui lòng ông bà và cha mẹ ở nhà Kỹ năng âm nhạc của trẻ đạt kết quả cao, điều này được chứng minh qua bảng khảo sát.
Bảng so sánh kết quả việc áp dụng một số biện pháp tổ chức tốt hoạt động âm nhạc cho trẻ 3-4 tuổi :
Tổng số trẻ trong lớp được khảo sát: 35 trẻ Thời gian
Nội dung Đầu năm Cuối năm Đạt
Có nề nếp khi hoạt động 17 48,6 18 51,4 35 100 0 0 Trẻ hứng thú trong giờ học 16 45,7 19 54,3 35 100 0 0 Trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu 15 42,8 20 57,2 32 91,4 3 8,6
Kỹ năng vận động theo nhạc 17 48,6 15 51,4 32 91,4 3 8,6
Khả năng cảm thụ âm nhạc 18 51,4 17 48,6 33 94,3 2 5,7 Thích tham gia chơi trò chơi âm nhạc 19 54,3 16 45,7 35 100 0 0
Trẻ hứng thú tham gia biểu diễn văn nghệ 14 40 21 60 35 100 0 0
- 100% trẻ có nề nếp trong giờ hoạt động
- 100% trẻ hứng thú trong giờ hoạt động
- 91,4% trẻ hát rõ lời, đúng giai điệu
- 91,4% trẻ có kỹ năng vận động theo nhạc
- 94,3% trẻ có khả năng cảm thụ âm nhạc
- 100 % trẻ thích tham gia vào các trò chơi âm nhạc
Trẻ em thể hiện sự hứng thú và tự tin khi tham gia biểu diễn văn nghệ, đặc biệt là trong các ngày hội và lễ hội Việc biểu diễn giúp trẻ phát triển kỹ năng và cảm nhận âm nhạc, từ đó hình thành thị hiếu âm nhạc ngay từ nhỏ Trẻ cũng rất thích nghe nhạc, điều này góp phần quan trọng trong việc đánh giá và hiểu biết về các tác phẩm âm nhạc mà trẻ được tiếp xúc.
Khi nghiên cứu đề tài, tôi đã hiểu rõ hơn về phương pháp, nội dung và yêu cầu của các hoạt động âm nhạc Tôi cũng tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động này Với tác phong sư phạm linh hoạt và sáng tạo, việc tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ trở nên sinh động và thu hút hơn.
Phụ huynh trong lớp tôi đã có sự chuyển biến tích cực trong nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động âm nhạc cho trẻ Tất cả phụ huynh đều nhận thức rõ mục đích và yêu cầu của việc cho trẻ tham gia các hoạt động âm nhạc Họ luôn tích cực phối hợp với giáo viên để rèn luyện kỹ năng âm nhạc cho trẻ một cách hiệu quả.