Tính cấp thiết của đề tài
Sau 30 năm đổi mới, nền báo chí cách mạng Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đồng hành cùng dân tộc trong công cuộc đấu tranh giải phóng và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí đã thực hiện tốt chức năng tư tưởng, tích cực truyền bá và bảo vệ chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời đưa đường lối và chính sách của Đảng vào cuộc sống Báo chí cũng đã xử lý tốt mối quan hệ giữa tính định hướng chính trị và nhu cầu thông tin của công chúng, phát huy vai trò trong việc thông tin, tuyên truyền và định hướng dư luận xã hội.
Mặc dù báo chí Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục Một số cơ quan báo chí chưa thực hiện tốt chức năng tư tưởng và văn hóa, với nhiều sản phẩm chạy theo xu hướng giật gân, xa rời tôn chỉ và mục đích Thêm vào đó, thông tin thường thiếu chính xác và nhạy cảm về chính trị Hệ thống báo chí vẫn gặp khó khăn trong quy hoạch và sắp xếp, dẫn đến tình trạng trùng lặp nội dung và lãng phí nguồn lực.
Nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong công tác quản lý và phát triển đội ngũ cán bộ báo chí, bao gồm việc thiếu sót trong chỉ đạo, quy hoạch và chính sách pháp luật chưa hoàn thiện Đắk Lắk, tỉnh trung tâm vùng Tây Nguyên, có diện tích 13.125 km2 và dân số trên 1,8 triệu người với 47 dân tộc, trong đó dân tộc thiểu số chiếm hơn 33% Tỉnh có 184 xã, phường, thị trấn và 2.470 thôn, buôn, tổ dân phố, trong đó 608 buôn là của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, cùng với gần 25% tín đồ các tôn giáo.
Hiện nay, tỉnh có nhiều cơ quan báo chí được Bộ Thông tin – Truyền thông cấp phép hoạt động, bao gồm Báo Đắk Lắk, Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh và Tạp chí Chư Yang Sin Ngoài 01 Đài Phát thanh – Truyền hình cấp tỉnh, còn có 15 Đài truyền thanh – truyền hình cấp huyện và 184 Đài truyền thanh cấp xã Thêm vào đó, một số cơ quan báo chí Trung ương và báo ngành cũng có văn phòng đại diện tại địa phương, với 11 cơ quan báo chí đặt văn phòng và 05 phóng viên thường trú.
Hoạt động báo chí tại tỉnh Đắk Lắk đã đóng góp quan trọng trong việc tuyên truyền đường lối của Đảng và chính sách của nhà nước đến cán bộ, đảng viên và nhân dân Báo chí cũng phản ánh sự chỉ đạo của chính quyền địa phương về các nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện các mục tiêu phát triển Ngoài ra, báo chí chú trọng biểu dương gương điển hình tiên tiến, phê phán tiêu cực trong xã hội, và đấu tranh chống lại các luận điệu sai lệch, kích động Các cơ quan báo chí của tỉnh ngày càng đổi mới về hình thức và nội dung, cung cấp thông tin phong phú, nhanh chóng, góp phần vào sự phát triển toàn diện của tỉnh và thực hiện nghiêm tôn chỉ, mục đích phục vụ nhiệm vụ chính trị.
Mặc dù hoạt động báo chí tại tỉnh Đắk Lắk đã có những đóng góp tích cực, nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế, như nội dung và hình thức chưa hấp dẫn, hiệu quả tuyên truyền chưa cao và chưa chi phối được thông tin cũng như dư luận xã hội Việc tuyên truyền về các điển hình tiên tiến và gương người tốt vẫn chưa được thực hiện thường xuyên và sâu rộng Hơn nữa, số lượng tác phẩm có giá trị và sức lan tỏa cao còn hạn chế, ít đạt giải thưởng báo chí quốc gia Đặc biệt, một số cơ quan đại diện và phóng viên thường trú chưa cung cấp thông tin một cách khách quan và trung thực, dẫn đến dư luận tiêu cực trong xã hội, ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo và điều hành của tỉnh, đặc biệt trong bối cảnh có đông đồng bào dân tộc thiểu số và các yếu tố an ninh, chính trị, quốc phòng nhạy cảm tại khu vực Tây Nguyên.
Trước yêu cầu mới của cách mạng, việc tăng cường công tác quản lý và phát huy vai trò của báo chí trở nên cần thiết và đặc biệt quan trọng Để báo chí tỉnh Đắk Lắk phát triển đúng định hướng và quy định, việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước là yêu cầu cấp thiết.
Trước thực tiễn và nhu cầu cấp thiết trong việc nâng cao quản lý nhà nước về báo chí tại tỉnh, tác giả đã lựa chọn đề tài này để nghiên cứu và đề xuất các giải pháp hiệu quả.
Quản lý nhà nước về hoạt động báo chí tại tỉnh Đắk Lắk đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thông tin chính xác và minh bạch Nghiên cứu này nhằm phân tích các chính sách và quy định liên quan đến báo chí, đồng thời đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước trong việc duy trì trật tự và phát triển báo chí địa phương Luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Quản lý công sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý báo chí tại Đắk Lắk.
Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Hoạt động trong lĩnh vực văn hóa – tư tưởng đóng vai trò quan trọng và cần được quan tâm thường xuyên để đảm bảo giải pháp kịp thời cho nhiệm vụ chính trị Thời gian qua, đã có nhiều bài viết, đề tài, công trình nghiên cứu và luận văn liên quan đến vấn đề này, với nhiều góc độ khác nhau và những kiến nghị có giá trị thực tiễn cao Hiện nay, có một số tài liệu nghiên cứu đáng chú ý trong lĩnh vực này.
- PGS.TS Nguyễn Vũ Tiến (2005), Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong thời kỳ đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- PGS.TS Lê Thanh Bình, ThS Phí Thị Thanh Tâm (2009), Quản lý nhà nước và pháp luật về báo chí, Nxb Văn hóa Thông tin.
- TS Lê Minh Toàn (2009), Quản lý nhà nước về thông tin và truyền thông, Nxb Chính trị quốc gia.
- TS Hoàng Quốc Bảo (2010), Lãnh đạo và quản lý hoạt động báo chí ở Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị - Hành chính.
- TS Nguyễn Thế Kỷ (2012), Công tác lãnh đạo quản lý báo chí trong
25 năm tiến hành sự nghiệp đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia.
-Ths Phí Thị Thanh Tâm (2009) “Quản lý nhà nước về báo chí trong thời kỳ hội nhập”, Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp
- Một số bài viết trên các báo tạp chí như:
- TS Hà Huy Phượng, (2017) Báo chí – Công cụ hoạt động hiệu quả trong công tác tư tưởng 2017;
- Ths Doãn Thị Thuận, (2016) Kinh nghiệm quản lý báo chí điện tử ở một số quốc gia trên thế giới;
- Ths Nguyễn Thị Mai Anh, ( 2016) Quản lý nhà nước về báo chí trong thời kì đổi mới.
Tác giả đã tổng hợp các công trình nghiên cứu về quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí và truyền thông, làm rõ các vấn đề cơ bản liên quan đến hoạt động báo chí và vai trò của nó trong xã hội Bài viết phân tích những bất cập trong quy định pháp luật hiện hành về quản lý báo chí, đồng thời chỉ ra ưu nhược điểm trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động này và nguyên nhân của chúng Dựa trên những phân tích đó, nhiều tác giả đã đề xuất các biện pháp khả thi nhằm cải thiện quản lý nhà nước đối với báo chí, đồng thời đưa ra ý kiến mới cho việc hoàn thiện khung pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động báo chí trong tương lai.
Trong thời gian qua, tại tỉnh Đắk Lắk, chưa có bất kỳ bài viết hay đề tài nghiên cứu nào tập trung vào thực tiễn quản lý nhà nước đối với báo chí.
Các tài liệu hiện có cung cấp giá trị cho nghiên cứu khoa học pháp lý và quản lý công, nhưng thiếu hụt tài liệu mới về quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí tại tỉnh Đắk Lắk Điều này tạo ra khó khăn cho tác giả trong nghiên cứu Đề tài luận văn tốt nghiệp cao học của tác giả không trùng lặp với các nghiên cứu trước, đồng thời giúp tác giả mở rộng kiến thức lý thuyết và phương pháp trong khoa học báo chí Nghiên cứu này nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí tại Đắk Lắk.
Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như:
- Phương pháp thu thập thông tin, tài liệu;
Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Ý nghĩa lý luận
Luận văn tổng quan này làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn trong quản lý nhà nước về hoạt động báo chí, đồng thời áp dụng những kiến thức này vào công tác quản lý báo chí tại tỉnh Đắk Lắk.
Ý nghĩa thực tiễn
- Phân tích làm rõ thực trạng hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk
Bài viết phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí tại tỉnh Đắk Lắk, nêu rõ những kết quả đạt được cũng như những hạn chế trong công tác này Đồng thời, bài viết cũng chỉ ra nguyên nhân dẫn đến những hạn chế đó, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với báo chí trong khu vực.
Phân tích phương hướng và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí tại tỉnh Đắk Lắk là cần thiết để nâng cao chất lượng thông tin và đảm bảo tính minh bạch Cần thiết lập các quy định rõ ràng về quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc quản lý báo chí Đồng thời, tăng cường đào tạo cho đội ngũ phóng viên và biên tập viên để nâng cao nghiệp vụ Việc xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý và báo chí cũng rất quan trọng, nhằm tạo ra môi trường làm việc chuyên nghiệp và hiệu quả Cuối cùng, cần có các chương trình giám sát và đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời các chính sách liên quan đến hoạt động báo chí.
Kết quả nghiên cứu từ luận văn này có thể được áp dụng làm tài liệu tham khảo hữu ích trong giảng dạy và học tập, đồng thời cũng cung cấp thông tin giá trị cho các nhà quản lý trong lĩnh vực báo chí.
Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung củaLuận văn gồm có 3 chương:
Chương 1 trình bày cơ sở khoa học về quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng khung pháp lý và các nguyên tắc quản lý hiệu quả Chương 2 phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí tại tỉnh Đắk Lắk, chỉ ra những thách thức và cơ hội trong việc nâng cao chất lượng và tính minh bạch của thông tin truyền thông tại địa phương.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hoạt động quản lý nhà nước đối với báo chí trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới.
Ơ SỞ KHOA HỌ QUẢN LÝ NH NƯỚỐ VỚ
Những khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài luận văn
1.1.1 Thông tin và truyền thông
Trong thời đại hiện nay, ngôn ngữ thông tin hiện diện khắp nơi, từ nền công nghiệp đến xã hội, với thông tin trở thành nguồn lực phát triển và lợi nhuận Khái niệm thông tin không chỉ là nền tảng của khoa học mà còn là trung tâm của xã hội trong kỷ nguyên số Tất cả các mối quan hệ và hoạt động của con người đều dựa trên việc trao đổi thông tin Mọi tri thức đều bắt nguồn từ thông tin về những sự kiện đã xảy ra và những điều đã được biết, nói và làm, điều này quyết định bản chất và chất lượng của các mối quan hệ giữa con người.
Thông tin là tổng hợp các sự kiện, ý tưởng và phán đoán giúp con người nâng cao hiểu biết Nó được hình thành qua giao tiếp, nơi một người có thể tiếp nhận thông tin trực tiếp từ người khác, qua các phương tiện truyền thông, từ ngân hàng dữ liệu, hoặc từ các hiện tượng quan sát trong môi trường xung quanh.
Theo triết học, thông tin là sự phản ánh của thế giới vật chất qua ngôn từ, ký hiệu và hình ảnh, tác động lên giác quan con người Khi khoa học công nghệ phát triển, khái niệm thông tin trong các lĩnh vực khác nhau cũng đa dạng hơn Trong lĩnh vực viễn thông, thông tin được hiểu là toàn bộ hoạt động nhằm vận chuyển và đảm bảo tính chính xác của các thông điệp.
Trong lĩnh vực truyền thông đại chúng, thông tin chủ yếu dựa vào nội dung của các thông điệp khi tiếp xúc với công chúng Trong báo chí, thông tin được hiểu là chất liệu ngôn ngữ sống, miêu tả câu chuyện và bằng chứng phản ánh thực tại Những người làm việc trong truyền thông như phóng viên, biên tập viên và nhà báo thường được đào tạo về khoa học xã hội và nhân văn, với con người là nguồn cảm hứng chính trong công việc của họ Đối với họ, thông tin là mục tiêu để sáng tạo không ngừng Mặc dù cùng sử dụng thuật ngữ "thông tin", nhưng khái niệm này trong báo chí hoàn toàn khác với khái niệm trong lĩnh vực kỹ thuật viễn thông hay tin học Nghiên cứu này sẽ phân tích sâu hơn về thuật ngữ thông tin trong báo chí.
Trong hoạt động báo chí, thông tin đóng vai trò là công cụ chính để nhà báo thực hiện mục đích của mình và trở thành cầu nối giữa báo chí và công chúng Thông tin không chỉ là dụng cụ làm việc của nhà báo mà còn giúp thực hiện những công việc đa dạng và quan trọng Hiện nay, nhà báo có nhiều cách sử dụng thuật ngữ thông tin; đôi khi nó được dùng để chỉ những thông báo ngắn gọn không có phân tích hay bình luận (như tin vắn), trong khi ở những trường hợp khác, nó được sử dụng để chỉ tất cả các thể loại ghi chép về sự kiện và hiện tượng mới như tin tức, tường thuật và phỏng vấn.
Thông tin hiện thực là sản phẩm sáng tạo của nhà báo, được công chúng tiếp nhận qua các phương tiện truyền thông hoặc qua người đã trải nghiệm trước đó Để đảm bảo thông tin tiềm năng trở thành thông tin hiện thực, việc duy trì mối quan hệ ổn định giữa nhà báo và công chúng là điều cần thiết, thể hiện qua các tác phẩm và chương trình.
Truyền thông là quá trình chia sẻ thông tin và tương tác xã hội giữa ít nhất hai tác nhân, đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối con người Qua ngôn ngữ, cử chỉ và hành vi, con người truyền tải thông điệp và biểu lộ cảm xúc, dẫn đến sự thay đổi trong nhận thức và hành vi Do đó, truyền thông không chỉ là cơ sở để thiết lập mối quan hệ mà còn là nền tảng hình thành cộng đồng và xã hội Truyền thông thường được chia thành ba loại: truyền thông liên cá nhân, truyền thông tập thể và truyền thông đại chúng, mỗi loại có vai trò riêng trong tổ chức xã hội.
Báo chí là một phần quan trọng của truyền thông đại chúng, đóng vai trò trung tâm và quyết định tính chất cũng như hiệu quả của thông tin truyền tải Trong nhiều trường hợp, báo chí có thể được sử dụng để chỉ toàn bộ truyền thông đại chúng, và ngược lại, khi đề cập đến truyền thông đại chúng, báo chí luôn là điểm khởi đầu Theo nghĩa rộng, báo chí bao gồm báo in, phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử và hãng thông tấn, trong khi theo nghĩa hẹp, nó chỉ bao gồm báo, tạp chí và bản tin thời sự Bản chất của báo chí truyền thông thể hiện sự đa dạng và sức ảnh hưởng mạnh mẽ trong xã hội hiện đại.
Thứ nhất, là họat động thông tin – giao tiếp xã hội;
Thứ hai, là họat động liên kết (kết nối) xã hội;
Thứ ba, là họat động can thiệp xã hội.
Thứ tư, là họat động chính trị - xã hội.
Thứ năm là hoạt động kinh tế - dịch vụ xã hội
Quyền được thông tin là một trong những quyền cơ bản của con người và được pháp luật bảo vệ Truyền thông đại chúng, hay báo chí, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền này, đồng thời thông tin cũng được coi là chức năng thiết yếu của báo chí.
Truyền thông đại chúng ra đời để đáp ứng nhu cầu trao đổi thông tin của công chúng, đồng thời sự phát triển mạnh mẽ của báo chí cũng phản ánh sự gia tăng nhu cầu thông tin trong xã hội.
Nhiều cuộc điều tra xã hội cho thấy, người dân thường dựa vào phương tiện truyền thông đại chúng để cập nhật tin tức và thông tin xung quanh Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp kiến thức và nâng cao nhận thức cho công chúng Sự tin tưởng vào chất lượng và nội dung thông tin do báo chí cung cấp giúp công chúng định hướng, phản hồi và hợp tác tích cực, thậm chí trở thành nguồn tin cho báo chí.
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc truyền thông và tuyên truyền, đặc biệt trong xã hội có giai cấp, nơi nó trở thành công cụ đấu tranh giai cấp Theo các nhà nghiên cứu, báo chí không chỉ là một phần của đời sống xã hội mà còn đồng hành cùng sự phát triển của nhân loại từ khi ra đời Qua thời gian, báo chí đã có những tác động sâu rộng đến xã hội, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực như kinh tế, chính trị, văn hóa và lối sống.
Nhận thức đúng vai trò của báo chí là yếu tố quan trọng trong việc điều hòa mối quan hệ xã hội, hướng đến sự phát triển ổn định cho kinh tế và xã hội Do đó, nhiều học giả đã nghiên cứu và đưa ra các khái niệm khác nhau về báo chí từ nhiều góc độ khác nhau, cả trong quá khứ lẫn hiện tại.
Theo triết học cổ Hy Lạp, chữ "báo chí" bắt nguồn từ từ "information", mang ý nghĩa là thông tin và thông báo Báo chí được hiểu là quá trình tạo ra hình thức giúp con người hiểu biết về thế giới xung quanh thông qua việc phản ánh liên tục thực tế khách quan, trong mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà báo, tác phẩm và công chúng.
Một số quan điểm cho rằng báo chí không thể được định nghĩa riêng biệt mà phải gắn liền với truyền thông Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, báo chí truyền thông được hiểu theo nghĩa chung và trừu tượng nhất là “quá trình truyền dữ liệu giữa các đơn vị chức năng”.
Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí
1.2.1 Thực hiện vai trò của Nhà nước trong quản lý ngành, lĩnh vực
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong công tác tư tưởng và chính trị của Đảng, với sự đa dạng trong các loại hình và lợi thế riêng, có khả năng góp phần tích cực vào việc duy trì ổn định chính trị - xã hội của đất nước Trong những năm qua, báo chí Việt Nam đã có những đóng góp lớn cho sự phát triển và hội nhập toàn cầu trên nhiều lĩnh vực Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần được các cơ quan chuyên trách điều chỉnh một cách sâu sắc.
Quản lý Nhà nước đối với báo chí là chức năng cần thiết của cơ quan có thẩm quyền, đáp ứng nguyện vọng của quần chúng Tự do báo chí và ngôn luận là nhu cầu thiết yếu, phản ánh tiêu chuẩn phát triển quyền tự nhiên trong xã hội Nhu cầu này sẽ tiếp tục ảnh hưởng lớn đến tình hình trị an và trật tự xã hội Ngoài ra, thông tin từ báo chí và các hoạt động liên quan cũng tác động đến an ninh chính trị toàn cầu.
Quản lý Nhà nước đối với báo chí có vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự an ninh và an toàn xã hội, đồng thời tôn trọng quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận của công dân Trong bối cảnh các thế lực thù địch xuyên tạc thông tin, việc quản lý này giúp báo chí hoạt động đúng theo chủ trương của Đảng và pháp luật, đồng thời đấu tranh hiệu quả nhằm ngăn chặn các âm mưu lợi dụng diễn đàn của nhân dân cho các chiến lược diễn biến hòa bình trong lĩnh vực thông tin đại chúng và văn hóa xã hội.
1.2.2 Vai trò của báo chí trong đời sống xã hội
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong xã hội phát triển, không chỉ là niềm vinh dự mà còn là trách nhiệm lớn đối với những người làm báo Ngay từ những ngày đầu tìm đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc đã nhận ra tầm quan trọng của việc truyền bá tư tưởng cách mạng thông qua báo chí, với Báo Thanh Niên ra mắt vào ngày 21.6.1925 Báo chí cách mạng là công cụ thiết yếu trong việc tổ chức, vận động lực lượng cách mạng và thúc đẩy xã hội tiến lên Các nhà báo luôn bám sát thực tiễn, cung cấp thông tin kịp thời và phân tích sâu sắc các diễn biến xã hội, đồng thời đấu tranh chống tiêu cực, bảo vệ chủ quyền Tổ quốc và phản bác các luận điệu thù địch Họ cũng tham gia giám sát, phản biện và góp ý xây dựng chính sách của Đảng và Nhà nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân Ngoài ra, báo chí còn góp phần mở rộng quan hệ đối ngoại, quảng bá văn hóa Việt Nam và giúp người dân trong nước hiểu biết hơn về tình hình khu vực và thế giới.
Khi nền kinh tế phát triển, báo chí ngày càng đổi mới và sáng tạo, phản ánh sát sao đời sống xã hội Báo chí nhanh chóng cung cấp thông tin về các sự kiện, đường lối chính sách của Đảng và Chính phủ, góp phần củng cố và bảo vệ Tổ Quốc.
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc cho phép người dân bày tỏ ý kiến và nguyện vọng về các vấn đề xã hội, từ đó thể hiện sự giám sát và phản biện xã hội Các cơ quan thông tấn, báo chí đã nhanh nhạy trong việc bám sát sự kiện, phân tích các vấn đề trọng điểm và định hướng dư luận một cách rõ ràng, thực hiện tốt chức năng phản biện và mang lại hiệu quả xã hội Nhờ vậy, vai trò và chức năng phản biện của báo chí ngày càng được khẳng định, đồng thời niềm tin của công chúng vào các cơ quan truyền thông cũng được nâng cao.
Tính chân thật khách quan là yêu cầu cốt lõi của báo chí, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý xã hội thông qua phản biện và giám sát V.I Lê-nin đã khẳng định rằng "Sự thật là sức mạnh của báo chí", trong khi Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự trung thực, coi đó là tiêu chuẩn đạo đức hàng đầu của nhà báo cách mạng.
Đảng yêu cầu báo chí phản ánh chân thật và khách quan mọi hoạt động của đời sống xã hội, bao gồm cả thành công lẫn khó khăn, thất bại Để thực hiện điều này, nhà báo cần có năng lực tư duy và phương hướng rõ ràng nhằm trình bày thông tin một cách chính xác và đi sâu vào bản chất sự việc Nhìn thẳng vào sự thật và đánh giá đúng sự thật không chỉ là trách nhiệm của báo chí mà còn là sự cụ thể hóa chức năng giám sát và phản biện xã hội.
Tính công khai công cộng của báo chí rất quan trọng do ảnh hưởng mạnh mẽ của nó trong việc hình thành dư luận xã hội Để đảm bảo tính công khai, báo chí cần nói rõ sự thật sau khi đánh giá đúng bản chất và góp phần xây dựng dư luận xã hội lành mạnh Tuy nhiên, cần tránh việc công khai thông tin dẫn đến lộ bí mật quốc gia hoặc tạo cơ hội cho các thế lực thù địch Đồng thời, không thể biện minh cho việc hạn chế tính công khai của báo chí dưới lý do muốn duy trì dư luận xã hội yên ổn.
Báo chí có tính đại chúng khi thông tin của nó tác động đến xã hội rộng rãi, phục vụ nhu cầu thông tin của nhiều tầng lớp và nhóm xã hội khác nhau Đây là thước đo cho trình độ và năng lực hoạt động của báo chí Đồng thời, báo chí đóng vai trò là diễn đàn của nhân dân, phù hợp với trình độ tiếp nhận của công chúng Công chúng không chỉ tiếp nhận thông tin một cách thụ động mà còn mong muốn tương tác và phản hồi mạnh mẽ Chức năng giáo dục của báo chí ngày càng được coi trọng, nhằm nâng cao dân trí và cải thiện tính chính xác của thông tin phản hồi Điều này góp phần tạo ra môi trường giám sát và phản biện xã hội trong báo chí và dư luận, làm cho nó trở nên lành mạnh và hiệu quả hơn.
Tính chiến đấu: là một trong những nguyên tắc quan trọng của báo chí
Báo chí Việt Nam thể hiện tính chiến đấu qua việc biểu dương và phê bình, ủng hộ xóa bỏ quan liêu bao cấp và cải cách hành chính Nó khuyến khích lối sống lý tưởng, sáng tạo và năng động, đồng thời xây dựng tập thể và đất nước Ngoài ra, báo chí còn đấu tranh chống lại những cách làm thụ động, trì trệ, hình thức chủ nghĩa, hiệu quả thấp, cùng với việc lên án quan liêu, tham nhũng và các tệ nạn xã hội.
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng nhận thức và hình thành dư luận xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả phản biện xã hội trong xây dựng một xã hội dân chủ Nó là kênh thông tin hữu ích giúp Đảng và Chính phủ quản lý các lĩnh vực đời sống, với mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội Các phương tiện truyền thông đại chúng cần thể hiện rõ phương châm hành động xây dựng một xã hội “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” trong mọi nội dung đăng tải.
Nội dung, chủ thể quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí
1.3.1 Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí
Nhà nước xây dựng nội dung quản lý báo chí dựa trên quy định pháp luật nhằm đảm bảo hoạt động báo chí diễn ra thông suốt và đáp ứng nhu cầu thông tin của quần chúng Nội dung quản lý này phù hợp với thẩm quyền pháp lý của từng chủ thể và điều kiện lịch sử trong từng giai đoạn Mục tiêu là thực hiện nhanh chóng và chính xác các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về báo chí, đồng thời ngăn chặn âm mưu của các thế lực thù địch lợi dụng tự do ngôn luận để chống phá Nhà nước.
Quản lý Nhà nước đối với báo chí được xác định dựa trên các quy định hiện hành của Đảng và Nhà nước, bao gồm Luật Báo chí đã được sửa đổi và bổ sung.
2017, tại Điều 6 Quy định Nội dung quản lý nhà nước về báo chí như sau:
1 Xây dựng, chỉ đạo và tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển báo chí.
2 Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về báo chí; xây dựng chế độ, chính sách về báo chí.
3 Tổ chức thông tin cho báo chí; quản lý thông tin của báo chí.
4 Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ người làm báo của các cơ quan báo chí và cán bộ quản lý báo chí.
5 Tổ chức quản lý hoạt động khoa học, công nghệ trong lĩnh vực báo chí.
6 Cấp, thu hồi các loại giấy phép trong hoạt động báo chí và thẻ nhà báo.
7 Quản lý hợp tác quốc tế về báo chí, quản lý hoạt động của cơ quan báo chí Việt Nam liên quan đến nước ngoài và hoạt động của báo chí nước ngoài tại Việt Nam.
8 Kiểm tra báo chí lưu chiểu; quản lý hệ thống lưu chiểu báo chí quốc gia.
9 Chỉ đạo, thực hiện chế độ thông tin, báo cáo, thống kê và công tác khen thưởng, kỷ luật trong hoạt động báo chí.
10 Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật về báo chí.
Nội dung quản lý cần được điều chỉnh theo từng thời điểm để xác định các trọng tâm và lập kế hoạch áp dụng biện pháp quản lý phù hợp Việc phân cấp hợp lý trong quản lý không chỉ làm rõ trách nhiệm của các chủ thể mà còn giúp tránh tình trạng buông lỏng, quan liêu và đùn đẩy trách nhiệm Điều này sẽ giảm thiểu phiền hà cho đối tượng quản lý và tạo ra sự hoạt động thông suốt, đồng bộ giữa các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong lĩnh vực liên quan.
1.3.2 Chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí Ở Việt Nam, việc xác định cơ quan quản lý Nhà nước đối với báo chí mang tính lịch sử, bởi lẽ từ khi ra đời, nước ta đã 5 lần ban hành Hiến pháp: gồm Hiến pháp 1946, Hiến pháp 1959, Hiến pháp 1980, Hiến pháp 1992,
Hiến pháp 2013 đã dẫn đến những thay đổi cơ bản trong cơ cấu tổ chức, vị trí, chức năng và nhiệm vụ của các cơ quan Nhà nước Do đó, cơ quan quản lý Nhà nước về báo chí cũng đã trải qua sự thay đổi về tên gọi và phạm vi thẩm quyền qua từng thời kỳ Bài viết này sẽ tập trung vào việc tìm hiểu cơ quan có thẩm quyền quản lý Nhà nước đối với báo chí từ Hiến pháp 1992 và Luật Báo chí sửa đổi, bổ sung năm 2017, mà không đi sâu vào lịch sử trước đó.
Theo Luật Báo chí sửa đổi, bổ sung 2017, Điều 7 quy định về cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, bao gồm các cơ quan ở Trung ương và địa phương.
1 Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về báo chí.
2 Bộ Thông tin và Truyền thông chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về báo chí.
3 Các bộ, cơ quan ngang bộ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện quản lý nhà nước về báo chí.
4 Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm quản lý nhà nước về báo chí tại địa phương.
Tại Trung ương, cơ quan quản lý Nhà nước về báo chí là Chính phủ và Bộ Thông tin và Truyền thông Chính phủ thực hiện việc quản lý báo chí trên toàn quốc thông qua việc ban hành các văn bản pháp luật liên quan Thủ tướng Chính phủ, với vai trò lãnh đạo, sẽ thực hiện các nhiệm vụ quản lý báo chí dựa trên các đề xuất từ Bộ Thông tin và Truyền thông.
Bộ Thông tin và Truyền thông là cơ quan Chính phủ chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước về nhiều lĩnh vực, bao gồm báo chí, xuất bản, bưu chính, viễn thông, internet, truyền dẫn phát sóng, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và điện tử, cũng như phát thanh và truyền hình Bộ cũng đảm nhận việc quản lý hạ tầng thông tin truyền thông quốc gia và các dịch vụ công trong các ngành thuộc phạm vi quản lý của mình.
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt hướng dẫn và chỉ đạo tổ chức thực hiện quy hoạch mạng lưới báo chí trên toàn quốc, bao gồm cả việc thiết lập văn phòng đại diện của các cơ quan báo chí Việt Nam tại nước ngoài.
+ Quản lý các loại hình báo chí trong cả nước bao gồm báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử, thông tấn và thông tin trên mạng;
+ Chủ trì giao ban báo chí, quản lý thông tin của báo chí theo quy định của pháp luật về báo chí;
+ Thực hiện chế độ phát ngôn cung cấp thông tin cho báo chí theo phân cấp và ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ;
+ Ban hành quy chế tổ chức hội thi về báo chí;
Quy định về báo lưu chiểu và quản lý kho lưu chiểu báo chí quốc gia bao gồm các quy trình cấp, gia hạn, tạm đình chỉ, đình chỉ, thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, giấy phép xuất bản đặc san, số phụ, phụ trương, và chương trình đặc biệt Ngoài ra, quy định cũng đề cập đến việc cấp thẻ nhà báo và cấp phép cho báo chí xuất bản ở nước ngoài phát hành tại Việt Nam.
Quy định về hoạt động của báo chí và nhà báo tại Việt Nam được thiết lập nhằm đảm bảo sự quản lý hiệu quả, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan Điều này giúp nâng cao chất lượng thông tin và bảo vệ quyền lợi của nhà báo, đồng thời đảm bảo hoạt động báo chí diễn ra đúng quy định pháp luật.
Nam liên quan đến nước ngoài và hoạt động báo chí của người nước ngoài, tổ chức nước ngoài tại Việt Nam;
Thỏa thuận liên quan đến việc bổ nhiệm và miễn nhiệm các chức danh quan trọng trong cơ quan báo chí, bao gồm Tổng Biên tập, Phó Tổng Biên tập, Tổng Giám đốc, Phó Tổng Giám đốc, Giám đốc và Phó Giám đốc.
+ Quy định tiêu chuẩn, chuyên môn, nghiệp vụ người đứng đầu cơ quan báo chí. Ở địa phương, trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với báo chí thuộc về
Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí của một số địa phương
- Cơ cấu số lượng cơ quan đơn vị hoạt động báo chí xuất bản:
Tính đến ngày 10/12/2016, tỉnh Đắk Nông có 02 cơ quan báo in (Báo Đăk Nông, Tạp chí Nâm Nung), 01 cơ quan báo nói và hình (Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh), cùng với 112 Trang Thông tin điện tử và 01 Cổng Thông tin điện tử tỉnh Ngoài ra, có 09 cơ quan báo chí Trung ương, ngành và địa phương khác hoạt động thường trú và 12 cơ quan báo chí đăng ký hoạt động thường xuyên Về xuất bản, tỉnh có 10 bản tin định kỳ từ các sở, ban ngành cấp tỉnh và 38 đầu xuất bản phẩm tài liệu không kinh doanh được cấp phép xuất bản trong năm 2016.
- Quản lý nhà nước đối với báo chí ở tỉnh Đắk Nông
Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Đắk Nông đã thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng trong việc quản lý nhà nước về báo chí, bao gồm việc tham mưu cho Ủy ban Nhân dân tỉnh tổ chức triển lãm bản đồ và trưng bày tư liệu "Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam - những bằng chứng lịch sử và pháp lý" vào năm 2016 Sở cũng đã đề xuất Bộ Thông tin và Truyền thông hỗ trợ quản lý website tintaynguyen.com, xin ý kiến Sở Tài chính về chuyên mục "Khoa học Công nghệ với đời sống", và bổ sung danh mục xây dựng văn bản Quy phạm pháp luật năm 2016 Ngoài ra, Sở đã tham mưu công bố danh sách người phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí trên địa bàn tỉnh trong năm 2016.
- Tổ chức hội nghị giao ban báo chí
Trong những năm qua, Sở Thông tin Truyền thông đã phối hợp hiệu quả với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và Hội Nhà báo tỉnh để tổ chức các cuộc giao ban báo chí định kỳ hàng tháng và quý.
Hội nghị giao ban báo chí tạo điều kiện cho các cơ quan, tổ chức cung cấp thông tin chính thống cho báo chí, đồng thời phản hồi các thông tin mà báo chí đã đề cập Thành phần tham gia hội nghị ổn định, nghiêm túc và đầy đủ hơn.
- Công tác phản hồi thông tin báo chí
Theo chỉ đạo của Ủy ban Nhân dân tỉnh, trong năm 2016, Sở Thông tin và Truyền thông đã đề nghị các cơ quan, đơn vị liên quan xem xét và phản hồi hơn 30 nội dung, vấn đề phức tạp và tiêu cực được báo chí phát hiện và nêu ra.
Các vấn đề nổi cộm tại tỉnh Đắk Nông bao gồm công tác giải phóng mặt bằng và đền bù cho Dự án bò sữa của Tập đoàn Đức Long Gia Lai tại Krông Nô, tình trạng ô nhiễm bụi tại Khu công nghiệp Nhân Cơ, và việc chậm giải quyết các vụ án hành hung tại Đắk Mil Ngoài ra, còn có việc xác minh thông tin liên quan đến xây dựng trái phép và sự cố rò rỉ hóa chất tại Nhà máy Alumin Nhân Cơ Các cơ quan liên quan đã nhanh chóng vào cuộc để xác minh và xử lý những vấn đề phức tạp này, nhờ đó công tác phản hồi thông tin báo chí được Tỉnh ủy và Ủy ban Nhân dân tỉnh đặc biệt quan tâm, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc.
- Hoạt động thanh kiểm tra:
Sở Thông tin và Truyền thông đã thực hiện thanh tra đột xuất nhằm kiểm tra việc tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến quản lý và sử dụng dịch vụ đại lý Internet Ngoài ra, cơ quan này cũng tiến hành thanh tra diện rộng về việc công bố, gắn dấu hợp quy, nhãn hàng hóa và biểu trưng số hóa truyền hình Bên cạnh đó, đã có thanh tra đột xuất liên quan đến việc kích hoạt sim thuê bao và khuyến mại không đúng quy định Đồng thời, Sở đã phối hợp với Trung tâm tần số khu vực VII và phòng Báo chí xuất bản để kiểm tra in ấn, xuất bản phẩm, cũng như lịch blốc năm 2017.
Ông Nguyễn Liên đã bị xử lý vi phạm hành chính do sử dụng trang Facebook cá nhân để phát tán thông tin sai sự thật, vu khống, và xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức cũng như danh dự, nhân phẩm của cá nhân Hình thức xử phạt là phạt tiền với số tiền 10.000.000 đồng (mười triệu đồng).
- Khái quát chung về t nh h nh hoạt động báo chí của tỉnh Kon Tum
Hiện nay, tỉnh Kon Tum có 04 cơ quan báo chí được cấp Giấy phép hoạt động, bao gồm: Báo Kon Tum, Đài Phát thanh - Truyền hình, Tạp chí Văn Nghệ và Tạp chí Văn hóa-Thể thao và Du lịch Các cơ quan này hoạt động với 3 loại hình báo chí: báo in, báo nói và báo hình Đến năm 2014, Dự án Báo Điện tử Kon Tum đã được hoàn thành và trình Chính phủ phê duyệt Hệ thống báo chí Kon Tum đã phát triển thành một nền tảng thông tin đa phương tiện, thực hiện tốt chức năng tuyên truyền, phổ biến đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước và phản ánh ý kiến nguyện vọng của nhân dân.
- Hướng dẫn chỉ đạo điều hành về tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật và các sự kiện quan trọng
Sở Thông tin và Truyền thông đã tư vấn cho Tỉnh ủy và Ủy ban Nhân dân tỉnh trong việc chỉ đạo các cơ quan truyền thông đại chúng thực hiện công tác thông tin và tuyên truyền Điều này nhằm đảm bảo việc truyền tải kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng cũng như chính sách, pháp luật của Nhà nước theo đúng định hướng của Tỉnh và Bộ Thông tin và Truyền thông, phù hợp với từng chủ đề và thời điểm cụ thể.
Các cơ quan báo chí cần tập trung tuyên truyền toàn diện về công tác Đại hội Đảng các cấp, thông tin đối ngoại, và hưởng ứng chiến dịch “Chung sức vì biển, đảo quê hương” Đồng thời, cần thực hiện tổng rà soát chính sách ưu đãi người có công với cách mạng và tuyên truyền về Đại hội Đại biểu các Dân tộc thiểu số tỉnh Kon Tum lần thứ II năm 2014 Ngoài ra, cần đẩy mạnh tuyên truyền kỷ niệm 100 năm Ngày thành lập tỉnh Kon Tum, Năm Đoàn kết - Hữu nghị Việt - Lào, Năm Hữu nghị Việt Nam - Campuchia, và Hội nghị Ủy ban điều phối chung khu vực Tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam lần thứ 8 tại Kon Tum.
Sở Thông tin và Truyền thông đã xây dựng và ban hành Kế hoạch số 50/KH-TTTT nhằm triển khai tuyên truyền cho Đại hội thi đua yêu nước lần thứ VI Kế hoạch này cũng hướng dẫn Ủy ban Nhân dân các huyện, thành phố, cùng các cơ quan báo chí trong tỉnh và đại diện các báo trung ương tổ chức thực hiện các nội dung liên quan.
Các cơ quan báo chí cần tập trung vào việc thực hiện hiệu quả các chuyên mục và chuyên đề, đồng thời cải tiến và nâng cao chất lượng thông tin Điều này sẽ giúp phản ánh đầy đủ và chính xác những vấn đề mà quần chúng quan tâm.
- Xây dựng và tổ chức thực hiện các văn bản chương tr nh kế hoạch quy hoạch đối với hoạt động báo chí
Theo hướng dẫn của Bộ Thông tin và Truyền thông, tỉnh Kon Tum đã rà soát và đưa vào quy hoạch hai cơ quan báo chí in, bao gồm Báo Kon Tum và Tạp chí Văn nghệ Kon Tum Tuy nhiên, quy hoạch báo chí in này vẫn chưa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Ngoài ra, tỉnh còn có Tạp chí Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trực thuộc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch, đã được cấp phép trước đây nhưng chưa được cấp phép lại theo quy định mới.
- Xây dựng Kế hoạch phát triển kênh phát thanh - truyền hình đối ngoại đến năm 2020.
Ủy ban Nhân dân tỉnh Kon Tum đã ban hành Chương trình 1553/CTr-UBND vào ngày 29/8/2012, với mục tiêu triển khai thực hiện Chiến lược phát triển thông tin đối ngoại tỉnh Kon Tum giai đoạn 2012-2020 Chương trình này đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và chỉ đạo các hoạt động thông tin đối ngoại của tỉnh trong giai đoạn này.
