CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN
Nội dung cơ bản về Bảo hiểm xã hội tự nguyện
1.2.1 Đặc điểm và bản chất của BHXH tự nguyện
1.2.1.1 Đặc điểm của Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một phần quan trọng trong chính sách bảo hiểm xã hội, mang những đặc điểm chung của hệ thống BHXH Bên cạnh đó, BHXH tự nguyện còn sở hữu những đặc điểm đặc thù riêng, phù hợp với nhu cầu và điều kiện của người tham gia.
Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện hoàn toàn là sự lựa chọn cá nhân Người tham gia có thể tự quyết định mức đóng và phương thức đóng phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của mình So với bảo hiểm xã hội bắt buộc, BHXH tự nguyện có cơ chế hoạt động linh hoạt và dễ dàng hơn.
Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện chủ yếu là những người lao động phi chính thức như nông dân, thường không có quan hệ lao động trong khu vực chính thức Nhóm này chiếm tỷ trọng lớn trong lực lượng lao động xã hội, đặc biệt tại các nước đang phát triển như Việt Nam Họ thường có trình độ học vấn và năng lực chuyên môn thấp, dẫn đến việc làm bấp bênh, không ổn định và thu nhập thấp Để tạo điều kiện cho nhóm đối tượng này tiếp cận chính sách BHXH tự nguyện, Nhà nước cần xây dựng các chính sách phù hợp, bao gồm hỗ trợ một phần phí BHXH, đặc biệt trong giai đoạn đầu triển khai.
Quỹ BHXH tự nguyện chủ yếu được hình thành từ sự đóng góp của người lao động, thường là những người có thu nhập thấp Tuy nhiên, số lượng người tham gia ban đầu còn hạn chế, dẫn đến quỹ thường xuyên gặp khó khăn về tài chính Để đảm bảo quỹ hoạt động hiệu quả, cần triển khai nhiều biện pháp tích cực như tăng cường tuyên truyền đa dạng và linh hoạt, cung cấp thông tin chi tiết để vận động các tổ chức kinh tế, xã hội và cá nhân hảo tâm hỗ trợ quỹ, cũng như tìm kiếm các nguồn tài trợ khác và sự hỗ trợ từ Nhà nước khi cần thiết.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện được triển khai với một số chế độ nhất định, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế và khả năng tài chính của người tham gia Để lựa chọn các chế độ phù hợp, các quốc gia tiến hành điều tra nhu cầu từ chính đối tượng và xem xét khả năng hỗ trợ của Nhà nước Đây là yếu tố quan trọng, tạo cơ sở cho việc xây dựng và ban hành chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện thường được triển khai sau bảo hiểm xã hội bắt buộc, chủ yếu áp dụng cho cán bộ, công nhân viên chức Nhà nước, những người có trình độ học vấn cao và thu nhập ổn định Trong giai đoạn đầu, các quốc gia thường ưu tiên áp dụng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho nhóm đối tượng này, trước khi mở rộng sang các nhóm lao động khác thông qua hình thức bảo hiểm xã hội tự nguyện.
1.2.1.2 Bản chất của Bảo hiểm xã hội tự nguyện
* Bản chất kinh tế của BHXH tự nguyện
Bản chất kinh tế của bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là việc người tham gia đóng góp một phần thu nhập để tạo quỹ dự trữ, nhằm hỗ trợ khi gặp rủi ro dẫn đến giảm hoặc mất thu nhập BHXH không chỉ là một hình thức phân phối lại thu nhập mà còn là một bộ phận của GDP, được phân phối cho những thành viên xã hội khi có nhu cầu như ốm đau, sinh đẻ, già yếu, hay mất Sự phân phối trong BHXH diễn ra theo hai chiều: chiều ngang, giữa thời gian lao động và nghỉ hưu của người lao động, và chiều dọc, giữa người khỏe mạnh và người ốm đau, người trẻ và người già, cũng như giữa người có thu nhập cao và thấp Nhờ vào việc phân phối lại thu nhập này, đời sống của người lao động và gia đình họ được đảm bảo trước những rủi ro và bất trắc xã hội.
BHXH tự nguyện là một hình thức bảo hiểm xã hội, trong đó các nguồn tài chính được huy động và sử dụng để tạo lập quỹ, nhằm hỗ trợ ổn định cuộc sống cho người tham gia và gia đình họ khi đối mặt với rủi ro làm giảm hoặc mất khả năng thu nhập từ lao động.
* Bản chất xã hội của BHXH tự nguyện
Bản chất xã hội của bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện thể hiện rõ trong mục tiêu không vì lợi nhuận mà nhằm đảm bảo an sinh cho người lao động Hệ thống BHXH tự nguyện giúp bù đắp một phần thu nhập cho người tham gia khi họ giảm hoặc mất khả năng lao động, thông qua việc chia sẻ rủi ro giữa các thành viên Dù chỉ đóng góp một phần nhỏ trong thu nhập, người tham gia vẫn nhận được khoản bồi hoàn đủ lớn để trang trải rủi ro Nguyên tắc "lấy của số đông, bù cho số ít" trong Quỹ BHXH tự nguyện thể hiện chính sách xã hội nhằm bảo vệ đời sống người lao động Từ góc độ vĩ mô, BHXH tự nguyện góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và hỗ trợ công tác xóa đói giảm nghèo.
Hoạt động bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện không nhằm mục tiêu lợi nhuận, mà nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế và góp phần ổn định, thúc đẩy tiến bộ xã hội Vì lý do này, BHXH được xem như một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá mức độ phát triển của một quốc gia.
Bản chất kinh tế và xã hội của bảo hiểm xã hội (BHXH) không thể tách rời mà luôn đan xen lẫn nhau Khi nhấn mạnh sự đảm bảo kinh tế cho người lao động và gia đình họ, chúng ta đang đề cập đến khía cạnh xã hội của BHXH Ngược lại, việc đóng góp ít nhưng nhận được sự bù đắp đủ để trang trải mọi rủi ro lại phản ánh tính kinh tế của BHXH.
1.2.2 Vai trò của BHXH tự nguyện
1.2.2.1 Góp phần ổn định cuộc sống cho bản thân và gia đình mọi người lao động trong xã hội
Khi chuyển sang nền kinh tế thị trường, Nhà nước sẽ dần dần loại bỏ tình trạng bao cấp, buộc người dân và người lao động phải tự lo cho cuộc sống Đặc biệt, khi gặp rủi ro như ốm đau hay tai nạn, thu nhập giảm sút và chi phí khám chữa bệnh sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến gia đình Tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) giúp người lao động tiết kiệm một khoản tiền nhỏ từ khi còn trẻ, tạo nguồn lực tài chính cần thiết cho tuổi già hoặc khi gặp rủi ro Hơn nữa, việc tham gia BHXH còn được Nhà nước hỗ trợ, giúp người lao động an tâm và tự tin hơn trong cuộc sống Điều này tạo ra chỗ dựa tâm lý vững chắc, khuyến khích người lao động hăng hái tham gia lao động sản xuất, từ đó nâng cao năng suất và hiệu quả lao động.
Dù làm việc trong các ngành nghề khác nhau và có hay không có quan hệ lao động, khi đến tuổi nghỉ hưu, thu nhập từ lao động của người lao động sẽ giảm sút hoặc không còn Tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) giúp ổn định cuộc sống khi về già, giảm gánh nặng cho con cái và hệ thống phúc lợi xã hội Điều này càng trở nên quan trọng trong bối cảnh dân số đang già hóa nhanh chóng hiện nay.
1.2.2.2 Đảm bảo sự công bằng và bình đẳng giữa những người lao động
Mọi người lao động trong xã hội đều cần thu nhập để ổn định cuộc sống, dù tham gia thị trường lao động hay làm việc tự do Tuy nhiên, do yêu cầu thực tế và khả năng quản lý của Chính phủ, những người lao động có quan hệ lao động thường tham gia BHXH bắt buộc trước Khi kinh tế - xã hội phát triển, nhu cầu tham gia BHXH của nông dân và lao động tự do ngày càng trở nên cấp thiết Vì vậy, hình thức BHXH tự nguyện ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu của họ ở nhiều mức độ khác nhau Chính sách và tổ chức thực hiện BHXH tự nguyện có ý nghĩa to lớn, đảm bảo công bằng và bình đẳng cho người lao động, góp phần bảo vệ quyền con người trong xã hội văn minh và phát triển hiện nay.
1.2.2.3 BHXH tự nguyện trực tiếp góp phần đảm bảo An sinh xã hội
Bảo hiểm xã hội tự nguyện, cùng với bảo hiểm xã hội bắt buộc, đã tạo ra một mạng lưới an sinh xã hội vững chắc cho người lao động, giúp giảm số lượng đối tượng cần trợ cấp xã hội và tiết kiệm ngân sách Nhà nước Điều này đặc biệt quan trọng đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, nơi tỷ lệ lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc còn thấp Khi người lao động, đặc biệt là nông dân và lao động tự do, có cơ hội tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, diện bao phủ sẽ được mở rộng, tạo ra quỹ bảo hiểm lớn hơn và nâng cao hiệu quả chia sẻ rủi ro Nhờ đó, hệ thống chính sách an sinh xã hội sẽ ngày càng hoàn thiện, bền vững và ổn định hơn.
1.2.3 Nguyên tắc hoạt động của BHXH tự nguyện
Nội dung về phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện
Nếu bạn đã từng ngừng đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) vì lý do nào đó và hiện tại có nguyện vọng muốn tiếp tục, hãy lập tờ khai TK01-TS với lý do rõ ràng về việc đăng ký đóng lại Sau đó, bạn cần nộp tiền cho đại lý thu BHXH để hoàn tất quy trình này.
Người tham gia muốn thay đổi mức đóng và phương thức đóng bảo hiểm xã hội trong kỳ này cần lập tờ khai TK01-TS, ghi rõ nội dung thay đổi và nộp cho đại lý thu BHXH.
1.3 Nội dung về phát triển đối tƣợng tham gia BHXH tự nguyện
1.3.1 Gia tăng mức độ bao phủ của hệ thống BHXH tự nguyện
Mức độ bao phủ của hệ thống BHXH tự nguyện phản ánh sự tham gia của người lao động, với mức độ tham gia cao đồng nghĩa với an toàn tài chính cho họ khi về già hoặc gặp rủi ro Điều này không chỉ nâng cao khả năng phòng ngừa rủi ro mà còn thể hiện sự phát triển xã hội của quốc gia BHXH tự nguyện hướng tới việc đảm bảo an toàn cho tất cả thành viên trong xã hội, giảm thiểu hậu quả rủi ro và bảo đảm an sinh xã hội, từ đó tạo ra sự công bằng giữa các tầng lớp lao động Sự tin tưởng vào chính sách của Nhà nước sẽ khuyến khích người lao động nâng cao năng suất và chất lượng công việc Do đó, mở rộng diện bao phủ BHXH tự nguyện là mục tiêu quan trọng mà các quốc gia hướng tới, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của người lao động.
1.3.2 Kích thích nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện của người dân
Để đạt được sự giàu có, con người cần lao động, và để lao động hiệu quả, sức khỏe và khả năng lao động là điều kiện tiên quyết Tuy nhiên, không phải người lao động nào cũng có đủ sức khỏe và khả năng để thực hiện công việc, dẫn đến việc họ không thể tạo ra cuộc sống ấm no cho bản thân và gia đình Hơn nữa, mọi người đều có thể gặp phải rủi ro như ốm đau, tai nạn, hay tuổi già, và những yếu tố này có thể làm giảm khả năng tìm kiếm việc làm Trong những hoàn cảnh khó khăn đó, nhu cầu thiết yếu không chỉ không giảm đi mà còn có thể gia tăng, thậm chí phát sinh thêm những nhu cầu mới.
Sự xuất hiện của bảo hiểm xã hội (BHXH), đặc biệt là BHXH tự nguyện, là một nhu cầu thiết yếu trong xã hội, khi mọi người đều nhận thấy tầm quan trọng của việc tham gia vào hệ thống này để bảo vệ quyền lợi cho người lao động (NLĐ) BHXH không chỉ là quyền lợi mà còn là nhu cầu cơ bản của con người, được công nhận trong Tuyên ngôn nhân quyền của Liên hợp quốc vào ngày 10-12-1948, khẳng định rằng “Tất cả mọi người với tư cách là thành viên của xã hội có quyền hưởng Bảo hiểm xã hội”.
1.3.3 Hoàn thiện, mở rộng mạng lưới hệ thống Đại lý thu BHXH tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là chính sách mới của Đảng và Nhà nước nhằm hỗ trợ người lao động như nông dân, ngư dân và lao động khu vực PCT Để chính sách này phát huy tính nhân văn, cần có tổ chức bộ máy triển khai chuyên nghiệp và phù hợp với thực tiễn Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 70% lực lượng lao động cả nước, với thu nhập thấp và trình độ chuyên môn hạn chế, do đó việc phát triển đối tượng tham gia là rất cần thiết Hiện nay, cơ cấu tổ chức thực thi chính sách BHXH ở Việt Nam được chia thành 3 cấp: BHXH Việt Nam ở trung ương, BHXH tỉnh, thành phố ở cấp tỉnh và BHXH quận, huyện ở cấp quận, huyện Tuy nhiên, chưa có bộ máy riêng cho BHXH tự nguyện, điều này cần được cải thiện để đáp ứng nhu cầu thực tế.
Do BHXH chưa có tổ chức ở cấp xã phường, người lao động phải đến cơ sở BHXH huyện để đăng ký và nộp phí Để cải thiện tình hình này, BHXH Việt Nam đã hợp tác với Tổng công ty Bưu điện Việt Nam, bắt đầu từ năm 2013 với chương trình chi trả chế độ hưu trí tại các điểm Bưu điện xã phường Năm 2014, BHXH tự nguyện và BHYT tự nguyện cũng được thu qua hệ thống Bưu điện Quản lý đối tượng tham gia và thụ hưởng là nhiệm vụ phức tạp đối với ngành BHXH Việt Nam.
Để đảm bảo chi trả lương hưu và thu BHXH tự nguyện qua hệ thống Bưu điện xã phường một cách đúng, đủ, kịp thời và an toàn, cần tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ ngành Bưu điện về bảo hiểm Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ với UBND các cấp, cán bộ tư pháp và các tổ chức hưu trí tại khu dân cư để theo dõi kịp thời biến động của đối tượng thụ hưởng.
Do đặc điểm của người nông dân sống ở khu vực rộng lớn và phức tạp, việc thu phí BHXH tự nguyện cần được thực hiện trực tiếp bằng tiền mặt Do đó, tổ chức các hoạt động tại cơ sở để khuyến khích người nông dân tham gia BHXH tự nguyện là vấn đề quan trọng cần được toàn xã hội, các cấp và ngành quan tâm giải quyết.
Cần thiết phải xây dựng chính sách phát triển mạng lưới đại lý BHXH tự nguyện tại từng xã, phường, thị trấn Đồng thời, cần có cơ chế tăng cường cán bộ chuyên trách từ cơ quan BHXH cấp huyện, thị xã, thành phố để hỗ trợ và phối hợp với các đại lý trong việc triển khai BHXH tự nguyện cho người dân.
1.3.4 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện Để người lao động hiểu được tham gia BHXH tự nguyện vừa là quyền, vừa là nghĩa vụ của người lao động, thì công tác tuyên truyền giữ vai trò rất quan trọng Nếu công tác tuyên truyền phù hợp về nội dung và hình thức cho từng nhóm đối tượng tham gia sẽ khuyến khích và phát triển được đối tượng tham gia
Công tác thông tin tuyên truyền về BHXH tự nguyện đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển chính sách BHXH Tuy nhiên, hiện nay, việc này chưa được chú trọng đúng mức, chủ yếu chỉ thông qua in ấn và phát hành văn bản pháp quy Đối tượng nắm rõ và hiểu biết về các chế độ, chính sách BHXH chủ yếu là lãnh đạo các cấp, ngành và những người làm công tác quản lý trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thuộc khu vực Nhà nước.
Sau khi ra đời, hệ thống BHXH Việt Nam đã trở thành cơ quan chủ yếu tổ chức thực hiện các chế độ và chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT), đồng thời quản lý quỹ theo quy định pháp luật Công tác thông tin tuyên truyền được xác định là nhiệm vụ quan trọng và luôn được BHXH Việt Nam chú trọng thực hiện Hệ thống thông tin tuyên truyền về BHXH, đặc biệt là BHXH tự nguyện cho người dân, được xem là một phần thiết yếu trong công tác của ngành BHXH.
Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện chủ yếu là nông dân và lao động khu vực phi chính thức, có trình độ nhận thức và thu nhập thấp, không ổn định, dẫn đến tình trạng thiếu thông tin nghiêm trọng Vì vậy, công tác thông tin tuyên truyền cần đa dạng hóa hình thức và nội dung, đơn giản hóa vấn đề để người dân dễ hiểu Công tác này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về chính sách ASXH và BHXH tự nguyện, từ đó tạo niềm tin và sự quan tâm của cộng đồng Để đạt được hiệu quả, cần có những giải pháp linh hoạt phù hợp với từng địa phương, giúp người dân hiểu rõ và nhận thức được trách nhiệm với cộng đồng, từ đó tăng cường số lượng nông dân tham gia BHXH tự nguyện Điều này chứng tỏ rằng công tác thông tin tuyên truyền có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của BHXH tự nguyện.
1.3.5 Đổi mới các chế độ BHXH tự nguyện được hưởng
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một hình thức của bảo hiểm xã hội, bao gồm những nội dung cơ bản theo quy định tại Công ước 102 của ILO về an toàn xã hội Loại hình bảo hiểm này có thể bao gồm tất cả 9 chế độ quy định trong Công ước Tuy nhiên, ILO khuyến cáo các quốc gia không nhất thiết phải thực hiện đầy đủ cả 9 chế độ, mà nên thực hiện ít nhất 3 chế độ, trong đó phải có ít nhất một trong các chế độ như trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp tuổi già, trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, trợ cấp tàn tật và trợ cấp tử tuất.
Tổng quan chung về thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị
Thị xã Quảng Trị, thuộc tỉnh Quảng Trị, có vị trí chiến lược tại trung độ giao thông của cả nước, kết nối giữa thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh qua quốc lộ 1A, cùng với quốc lộ 9 trong hệ thống đường xuyên Á Đây là điểm khởi đầu phía Đông của trục Hành lang kinh tế Đông - Tây, kết nối Đông Bắc Thái Lan, Lào, Myanmar và miền Trung Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, cũng như các nước trong khu vực biển Đông qua cảng Cửa Việt, hướng tới thành phố Đà Nẵng Với những lợi thế về giao lưu quốc tế, thị xã Quảng Trị có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội, đồng thời trở thành trung tâm kết nối các mối quan hệ kinh tế trong khu vực và quốc tế.
Thị xã Quảng Trị có 4 phường và 1 xã, với tổng dân số là 24.870 người, trong đó có 14.338 người trong độ tuổi lao động Mật độ dân số tại đây đạt 983 người/km2 Thị xã nằm giáp ranh phía Bắc với huyện Triệu Phong, phía Nam là huyện Hải Lăng, cách thành phố Huế 57 km và thành phố Đồng Hới 112 km.
Tình hình cơ bản về BHXH thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị
2.2.1 Giới thiệu chung về BHXH thị xã Quảng Trị
BHXH thị xã Quảng Trị được thành lập theo Quyết định số 76 QĐ/TC-
Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, theo quyết định CB ngày 27/07/1995, chính thức hoạt động từ tháng 01/1996 Đây là một trong những đơn vị BHXH thuộc BHXH tỉnh Quảng Trị, nằm trong hệ thống BHXH Việt Nam và chịu sự quản lý theo ngành dọc của BHXH tỉnh Quảng Trị theo quy định pháp luật.
BHXH thị xã Quảng Trị là đơn vị hạch toán cấp 3, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng, với trụ sở đặt tại xã Hải Lệ, thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị.
Sau hơn 24 năm phát triển, BHXH thị xã Quảng Trị đã vượt qua nhiều khó khăn ban đầu về cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực hạn chế, từ chỉ 5 cán bộ viên chức với trình độ chuyên môn thấp, đến nay đã có 15 cán bộ viên chức có trình độ chuyên môn tốt Cơ sở hạ tầng và trang thiết bị làm việc đã được nâng cấp đầy đủ, đảm bảo công tác quản lý đối tượng tham gia và hưởng chế độ BHXH diễn ra chính xác và kịp thời BHXH thị xã Quảng Trị đang từng bước phát triển vững mạnh, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao, thực hiện hiệu quả các chính sách của Đảng và Nhà nước về chế độ BHXH trong nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
2.2.2 Chức năng, nhiệm vụ của BHXH thị xã Quảng Trị
2.2.2.1 Chức năng của BHXH thị xã Quảng Trị
BHXH thị xã Quảng Trị là cơ quan thuộc BHXH tỉnh Quảng Trị, có nhiệm vụ hỗ trợ Giám đốc BHXH tỉnh trong việc thực hiện các chế độ và chính sách về bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) Cơ quan này cũng chịu trách nhiệm quản lý thu, chi BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và BHYT trên địa bàn thị xã Quảng Trị theo quy định hiện hành.
BHXH thị xã Quảng Trị hoạt động dưới sự quản lý trực tiếp và toàn diện của Giám đốc BHXH tỉnh Quảng Trị, đồng thời chịu sự quản lý hành chính từ Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Trị.
2.2.2.2 Nhiệm vụ của BHXH thị xã Quảng Trị
Xây dựng và trình Giám đốc B00HXH tỉnh Quảng Trị phê duyệt kế hoạch phát triển dài hạn, ngắn hạn cùng chương trình công tác hàng năm; tổ chức thực hiện kế hoạch và chương trình sau khi được phê duyệt.
- Thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến các chế độ, chính sách, pháp luật về BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện và BHYT hộ gia đình
- Tổ chức thực hiện các nhiệm vụ theo phân cấp của BHXH Việt Nam và BHXH tỉnh, cụ thể:
Cấp sổ bảo hiểm xã hội (BHXH) và thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) cho những người tham gia, đồng thời khai thác, đăng ký và quản lý các đối tượng tham gia hưởng chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và BHYT Ngoài ra, tổ chức thu các khoản đóng BHXH, BHTN, BHYT từ các tổ chức và cá nhân tham gia, đồng thời từ chối việc đóng các chế độ BHXH, BHTN, BHYT không đúng quy định.
+ Ký hợp đồng với các tổ chức làm Đại lý thu BHXH, BHYT và Đại lý chi các chế độ BHXH, BHTN theo quy định;
+ Giải quyết các chế độ BHXH, BHYT; tổ chức Bộ phận tiếp nhận, trả kết quả giải quyết chế độ BHXH, BHYT theo cơ chế “một cửa”
+ Chi trả các chế độ BHXH, BHTN, BHYT; từ chối chi trả các chế độ BHXH, BHTN, BHYT không đúng quy định;
+ Tiếp nhận khoản kinh phí từ Ngân sách Nhà nước chuyển sang để đóng, hỗ trợ đóng cho các đối tượng tham gia BHXH, BHTN, BHYT;
+ Quản lý, sử dụng, hạch toán kế toán các nguồn kinh phí và tài sản của BHXH huyện theo phân cấp;
Ký kết và tổ chức thực hiện hợp đồng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT) với các cơ sở khám chữa bệnh đáp ứng đầy đủ điều kiện và tiêu chuẩn chuyên môn, kỹ thuật theo phân cấp là một bước quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế cho người tham gia BHYT.
Kiểm tra và giải quyết các kiến nghị, khiếu nại liên quan đến việc thực hiện chế độ và chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT) đối với các tổ chức, cá nhân tham gia, cũng như các cơ sở khám chữa bệnh BHYT theo quy định.
Thực hiện chương trình cải cách hành chính theo chỉ đạo của BHXH tỉnh, BHXH huyện triển khai hệ thống quản lý chất lượng theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO 9001:2008 nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.
- Tổ chức thực hiện giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT theo quy định
- Quản lý, lưu trữ hồ sơ của đối tượng tham gia và hưởng các chế độ BHXH, BHYT theo quy định
- Hướng dẫn nghiệp vụ BHXH, BHTN, BHYT cho các tổ chức, cá nhân tham gia
Chủ trì và phối hợp với các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội và các cá nhân tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT) nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến việc thực hiện các chế độ BHXH, BHTN và BHYT theo quy định.
Đề xuất phối hợp với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để thanh tra và kiểm tra việc thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và bảo hiểm y tế (BHYT) đối với các tổ chức và cá nhân.
Cá nhân và tổ chức có quyền khởi kiện vụ án dân sự nhằm yêu cầu tòa án bảo vệ lợi ích công cộng và lợi ích nhà nước trong các lĩnh vực bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và bảo hiểm y tế (BHYT) tại địa phương.
Chúng tôi cam kết cung cấp thông tin đầy đủ và kịp thời về việc đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và bảo hiểm y tế (BHYT) cho người lao động, người sử dụng lao động và tổ chức công đoàn khi có yêu cầu Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ cung cấp tài liệu và thông tin liên quan theo yêu cầu của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Mỗi 6 tháng, cần phối hợp với cơ quan quản lý Nhà nước về lao động địa phương để cập nhật thông tin về tình hình sử dụng lao động Đồng thời, hợp tác với cơ quan thuế để cập nhật mã số thuế của tổ chức và cá nhân, cũng như thường xuyên cập nhật thông tin về chi phí tiền lương từ cơ quan thuế để phục vụ cho việc tính thuế của doanh nghiệp hoặc tổ chức hàng năm.
- Quản lý viên chức, lao động hợp đồng của BHXH thị xã Quảng Trị
- Thực hiện chế độ thông tin, thống kê, báo cáo theo quy định
- Thực hiện các nhiệm vụ khác do Giám đốc BHXH tỉnh giao
2.2.3 Cơ cấu tổ chức và hoạt động của BHXH thị xã Quảng Trị
Bảo hiểm xã hội thị xã Quảng Trị gồm 15 cán bộ viên chức, được phân chia theo các bộ phận nghiệp vụ gồm:
Sơ đồ 2.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy của BHXH thị xã Quảng Trị
(Nguồn: BHXH thị xã Quảng Trị)
Thực trạng công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị
Chế độ hưu trí tự nguyện đang ngày càng thu hút nhiều người tham gia, với số lượng người hưởng lương hưu từ quỹ BHXH tự nguyện tăng dần qua từng năm Điều này chứng tỏ quỹ hoạt động ổn định và an toàn, mặc dù hiện tại chưa có trường hợp nào chi trả cho đối tượng hưởng chế độ Tuất.
Giai đoạn 2014 – 2017, người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện chủ yếu là những cá nhân đã từng tham gia BHXH bắt buộc tại các cơ quan, doanh nghiệp nhưng đã nghỉ việc hoặc chấm dứt hợp đồng lao động mà chưa đủ điều kiện nhận chế độ hưu trí Do đó, họ quyết định tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện Tuy nhiên, số lượng người tham gia mới trong giai đoạn này không nhiều.
2.3 Thực trạng công tác phát triển đối tƣợng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị
2.3.1 Mức độ bao phủ của hệ thống BHXH tự nguyện tại địa bàn thị xã Quảng Trị
Tỷ lệ người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện so với lực lượng lao động (LLLĐ) phản ánh mức độ bao phủ và sự tham gia của người lao động vào chính sách BHXH tự nguyện Tỷ lệ cao cho thấy khả năng tự an sinh của người lao động khi gặp rủi ro hoặc khi nghỉ hưu, đồng thời giảm gánh nặng cho Nhà nước đối với người cao tuổi Do đó, nhiều quốc gia đang chú trọng phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện.
So với số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện và lực lượng lao động (LLLĐ) tại thị xã Quảng Trị, mức độ bao phủ của BHXH tự nguyện vẫn còn rất thấp, như thể hiện trong bảng thống kê dưới đây.
Bảng 2.3 Mức độ bao phủ của BHXH tự nguyện giai đoạn 2014 - 2018
STT Chỉ tiêu ĐVT Năm
1 Lực lượng lao động Người 13.261 13.246 13.724 13.971 14.338
Số người thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện
BHXH tự nguyện so với LLLĐ
BHXH tự nguyện so với số người thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện
(Nguồn: Bộ phận thu BHXH – BHXH thị xã Quảng Trị)
Theo bảng 2.3, mức độ bao phủ của bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện đã tăng liên tục qua các năm, cho thấy chính sách này đang có xu hướng phát triển Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng vẫn còn chậm Cụ thể, vào năm 2017, tỷ lệ bao phủ BHXH tự nguyện chỉ đạt 0,37% so với lực lượng lao động (LLLĐ) và 0,43% so với số người thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện.
2018 con số này đạt tương ứng là 1,39% và 1,63%
Mức độ tham gia BHXH tự nguyện hiện nay còn rất thấp, với phần lớn người lao động chưa đăng ký Nếu không có sự gia tăng nhanh chóng trong số người tham gia, cuộc sống của nhiều NLĐ khi về già sẽ gặp khó khăn, đồng thời tạo thêm gánh nặng cho xã hội.
2.3.2 Nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện của người dân trên địa bàn thị xã Quảng Trị Để biết được mong muốn tham gia BHXH tự nguyện của người dân trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tác giả đã tiến hành khảo sát 500 người về nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện và có kết quả như sau:
Biểu đồ 2.3 Nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện của người được điều tra
(Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra và tính toán)
Theo điều tra, gần 90% người dân mong muốn tham gia BHXH, trong khi chỉ có 10,21% không có nhu cầu Tỷ lệ người dân tham gia BHXH tự nguyện sẽ tăng lên 46,32% nếu Nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng Nguyên nhân chính là do thu nhập của nhóm lao động tự do còn thấp và không ổn định, dẫn đến thiếu tích lũy và điều kiện tham gia Ngoài ra, tư tưởng trông chờ vào sự hỗ trợ cũng là một yếu tố Khả năng tài chính được xem là rào cản lớn nhất đối với việc tham gia BHXH tự nguyện Khi có đủ khả năng tài chính, tỷ lệ người dân tham gia đạt 15,41% Do đó, để phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, cần chú trọng đến thu nhập và khả năng tài chính của người dân.
Chỉ có 14,99% người dân mong muốn tham gia BHXH tự nguyện khi hiểu rõ về chính sách này, cho thấy công tác thông tin và tuyên truyền chưa hiệu quả Đặc biệt, người dân ở vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin liên quan đến BHXH tự nguyện.
Theo biểu đồ 2.3, chỉ có 13,07% người dân mong muốn tham gia nếu Nhà nước bắt buộc, cho thấy ý thức tự giác và tinh thần tự nguyện bảo vệ bản thân của người dân còn thấp.
Mặc dù có nhiều người dân bày tỏ mong muốn tham gia BHXH tự nguyện, nhưng tỷ lệ thực tế chỉ đạt 11,40% Để hiểu rõ nguyên nhân của tình trạng này, tác giả tiến hành phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc triển khai chính sách và quyết định tham gia BHXH tự nguyện Qua đó, tác giả đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả phát triển BHXH tự nguyện tại địa phương.
2.3.3 Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện
Trong những năm qua, BHXH thị xã Quảng Trị đã tích cực hợp tác với các cơ quan, đoàn thể và phòng ban như Thị ủy, UBND - HĐND thị xã Quảng Trị, Phòng Lao động Thương binh xã hội, Liên Đoàn lao động, Phòng Văn hóa Thông tin, Hội Liên hiệp phụ nữ và Hội Nông dân để nâng cao hiệu quả công tác bảo hiểm xã hội.
Tuyên giáo và Đài truyền thanh thị xã Quảng Trị đang nỗ lực tăng cường tuyên truyền về bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) cho người lao động và toàn dân Các báo cáo viên được cử đi tuyên truyền về Luật BHXH và BHYT sửa đổi, bổ sung cho các bí thư xã, phường và các cơ quan, đơn vị Nhận thức rõ vai trò của công tác tuyên truyền, BHXH thị xã Quảng Trị đã chú trọng đến việc cung cấp văn bản, tờ rơi, và phổ biến pháp luật qua sóng phát thanh, truyền hình, báo chí, cũng như trên các trang thông tin điện tử và diễn đàn Đồng thời, cơ quan cũng phối hợp với các đoàn thể và Đài phát thanh truyền hình để thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền về các chế độ, chính sách, pháp luật liên quan đến BHXH đến với người dân.
Hoạt động tuyên truyền tại thị xã Quảng Trị đã được thể hiện rõ ràng qua báo cáo tổng hợp của Cơ quan Bảo hiểm xã hội thị xã Quảng Trị trong các năm qua.
Bảng 2.4 Tổng hợp hoạt động tuyên truyền BHXH trên địa bàn thị xã Quảng Trị giai đoạn 2014 - 2018
Chỉ tiêu Đơn vị tính
Cung cấp văn bản Văn bản 15 22 27 30 35
Cung cấp tờ rơi tuyên truyền Ấn phẩm 1500 1800 2100 2500 3200 Biển quảng cáo, pano, áp phích Biển 2 4 7 8 10
Bài phát trên đài truyền thanh thị xã Bài 5 7 10 13 15
Chi phí cho hoạt động tuyên truyền
(Nguồn: Bộ phận kế toán – BHXH thị xã Quảng Trị)
Số lượng hoạt động tuyên truyền về bảo hiểm xã hội (BHXH) ngày càng gia tăng qua các năm, nhưng vẫn chủ yếu tập trung vào BHXH bắt buộc và bảo hiểm y tế (BHYT) toàn dân, trong khi BHXH tự nguyện chưa được chú trọng Điều này dẫn đến việc người dân chưa hiểu rõ về BHXH tự nguyện Năm 2018, BHXH thị xã Quảng Trị đã nỗ lực tuyên truyền về BHXH tự nguyện thông qua các ấn phẩm, tạp chí và báo đài, nhưng hiệu quả vẫn chưa cao Trong 9 tháng đầu năm 2018, kết quả tuyên truyền vẫn chưa đạt được kỳ vọng.
Đánh giá chung về tình hình tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị
2.4.1 Những kết quả đạt được
Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là một phần quan trọng trong chính sách an sinh xã hội, nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người lao động, được Nhà nước đặc biệt quan tâm Đảng chủ trương đa dạng hóa các hình thức BHXH, tạo cơ hội cho tất cả người lao động tham gia, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân Luật BHXH, có hiệu lực từ ngày 01/01/2007, đã quy định về BHXH tự nguyện, bắt đầu thực hiện từ ngày 01/01/2008, tạo cơ sở pháp lý cho người lao động trong các lĩnh vực nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và PCT tham gia BHXH.
Chính sách BHXH tự nguyện ra đời phù hợp với bối cảnh đất nước, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển xã hội công bằng, văn minh và bền vững.
Mặc dù số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện còn thấp và mức hưởng chưa cao, nhưng chính sách này đã chứng minh tính hiệu quả qua sự gia tăng liên tục về số lượng người tham gia và hưởng qua các năm Điều này khẳng định tính đúng đắn của BHXH tự nguyện, góp phần ổn định cuộc sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời giúp họ vượt qua khó khăn khi gặp rủi ro hoặc khi về già.
Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện được xây dựng nhằm đảm bảo quyền lợi cho tất cả người lao động trong xã hội, góp phần tạo ra sự công bằng và bình đẳng Chính sách này không chỉ giúp người lao động nâng cao khả năng tự bảo vệ tài chính mà còn giảm bớt gánh nặng cho ngân sách Nhà nước trong việc chi trả trợ cấp xã hội.
Chính sách BHXH tự nguyện đã tạo ra sự liên thông giữa BHXH bắt buộc và tự nguyện, giúp người lao động từng tham gia BHXH bắt buộc nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu hàng tháng có cơ hội tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện Điều này đảm bảo họ có đủ điều kiện để nhận lương hưu, góp phần ổn định cuộc sống khi về già.
Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện không chỉ giúp người lao động dễ dàng chuyển đổi giữa các khu vực kinh tế mà còn làm cho thị trường lao động trở nên linh hoạt hơn.
- Việc thay đổi một số điểm của Luật BHXH về BHXH tự nguyện cũng đã giúp mở rộng thêm đối tượng tham gia như:
Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện không bị giới hạn về độ tuổi tối đa Theo quy định tại Khoản 2 Điều 73 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, để đủ điều kiện hưởng lương hưu, nam giới cần đủ 60 tuổi và nữ giới đủ 55 tuổi, tuy nhiên nếu thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm, họ có thể tiếp tục đóng cho đến khi đủ điều kiện.
Luật mới quy định rằng người lao động có thể đóng góp trong 20 năm để hưởng lương hưu, tạo cơ hội cho những ai gần đến tuổi nghỉ hưu và có khả năng tài chính tham gia Điều này giúp họ chuẩn bị tốt hơn cho tương lai của mình.
Mức thu nhập tháng để đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hiện nay được quy định bằng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn, thay vì mức lương tối thiểu chung như trước.
+ Phương thức đóng linh hoạt, thuận tiện hơn cho các đối tượng có thể tham gia tùy vào khả năng, điều kiện của mình Nếu như Luật BHXH năm
2006 chỉ có 3 phương án đóng là: hàng tháng, hàng quý, 6 tháng 1 lần thì hiện tại, Luật BHXH năm 2014, ngoài 3 phương án trên còn mở rộng thêm đóng
12 tháng 1 lần, đóng 1 lần cho nhiều năm về sau
Từ tháng 1/2018, Nhà nước hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện theo tỷ lệ phần trăm trên mức đóng hằng tháng, căn cứ vào mức chuẩn hộ nghèo nông thôn (700.000 đồng/tháng) Cụ thể, người tham gia thuộc hộ nghèo nhận hỗ trợ 30% (46.200 đồng/tháng), hộ cận nghèo nhận 25% (38.500 đồng/tháng), và các đối tượng khác nhận 10% (15.400 đồng/tháng).
2.4.2 Những mặt tồn tại, hạn chế
Mức độ tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện tại thị xã Quảng Trị vẫn còn rất thấp, với chỉ 199 người tham gia tính đến cuối năm 2018, tương đương 1,63% trong tổng số đối tượng đủ điều kiện Điều này đặc biệt đáng chú ý khi khoảng 84,98% người trong độ tuổi lao động thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện.
Năm 2017, số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện chủ yếu là những cá nhân đã có thời gian tham gia BHXH bắt buộc, họ tiếp tục đóng để đủ điều kiện nhận lương hưu Tuy nhiên, số người tham gia mới, đặc biệt là nông dân và lao động trẻ, vẫn còn hạn chế, chỉ chiếm khoảng 25% tổng số đối tượng tham gia.
Nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện của người lao động rất cao nhằm đảm bảo an sinh cho bản thân, nhưng khả năng đóng góp lại hạn chế Nhiều người mong muốn đóng góp nhiều hơn để nhận được quyền lợi cao hơn, nhưng thực tế tài chính không cho phép, dẫn đến việc họ chỉ có thể đóng ở mức thấp Kết quả là, mức độ thỏa mãn từ việc tham gia BHXH tự nguyện cũng giảm theo.
Nhận thức của người lao động và xã hội về chính sách BHXH tự nguyện còn hạn chế, mặc dù nhu cầu tham gia rất cao Người dân chưa có đủ thông tin về chính sách này, do đó cần tăng cường công tác tuyên truyền và phổ biến quy trình, thủ tục đăng ký tham gia Việc nâng cao nhận thức sẽ giúp người dân chủ động tìm hiểu và tham gia tích cực hơn, từ đó mở rộng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, điều này là rất quan trọng.
Bốn là, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện chủ yếu là lao động trong khu vực phi chính thức như nông dân, người giúp việc gia đình, người bán hàng rong và tài xế xe ôm công nghệ Họ thường có thu nhập thấp và không ổn định, khiến cho việc lo toan cho cuộc sống hàng ngày đã khó, nên chưa thể nghĩ đến việc đảm bảo an sinh cho tương lai.
Quan điểm chỉ đạo, mục tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đến năm 2030
Để phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị, cần triển khai một số giải pháp và kiến nghị như: tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của bảo hiểm xã hội tự nguyện; cải thiện chính sách và thủ tục tham gia để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân; phối hợp với các tổ chức, đoàn thể để mở rộng mạng lưới tiếp cận và hỗ trợ người dân tham gia; đồng thời, tổ chức các buổi hội thảo, tư vấn trực tiếp để giải đáp thắc mắc và khuyến khích người dân tham gia.
3.1 Quan điểm chỉ đạo, mục tiêu phát triển đối tƣợng tham gia BHXH tự nguyện đến năm 2030
Đảng ta luôn quan tâm sâu sắc đến an sinh xã hội và không ngừng hoàn thiện, đổi mới chính sách để phù hợp với sự phát triển của đất nước Điều này được thể hiện rõ qua các văn kiện Đại hội Đảng và các chủ trương, chính sách cụ thể của Nhà nước Ngày 22/11/2012, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 21/NQ-TW, đặt mục tiêu đến năm 2020 có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia BHXH và 35% tham gia Bảo hiểm thất nghiệp Gần đây, Nghị quyết số 28-NQ/TW từ Hội nghị lần thứ bảy của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tiếp tục khẳng định sự quan tâm đặc biệt đối với chính sách BHXH, nhấn mạnh việc mở rộng diện bao phủ và gia tăng số người lao động tham gia BHXH, đặc biệt là trong khu vực phi chính thức, nơi tỷ lệ lao động còn cao.
Hướng tới bảo hiểm xã hội (BHXH) toàn dân là một cơ hội và thách thức cho các Bộ, ngành và chính quyền, cũng như BHXH Việt Nam Điều này đòi hỏi việc hoàn thiện chính sách pháp luật BHXH và cơ chế tổ chức thực hiện phù hợp với thực tiễn đất nước Trong bối cảnh phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng, các thách thức như dịch chuyển lao động, thay đổi cơ cấu ngành nghề và mối quan hệ lao động trong cuộc cách mạng 4.0 cần được đặc biệt chú trọng.
3.1.2 Mục tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị
Nghị quyết số 28-NQ/TW đặt ra mục tiêu tổng quát là mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội (BHXH), hướng tới BHXH toàn dân Đến năm 2021, mục tiêu là khoảng 35% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH, với nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 1% lực lượng lao động trong độ tuổi.
Giai đoạn đến năm 2025: Phấn đấu đạt khoảng 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo BHXH, trong đó nông dân và lao động khu vực
PCT tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 2,5% LLLĐ trong độ tuổi
Đến năm 2030, mục tiêu đặt ra là khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), trong đó nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 5% Đây là thách thức lớn đối với ngành BHXH, đặc biệt là BHXH thị xã Để đạt được mục tiêu này, cần triển khai hiệu quả các giải pháp phù hợp trong thời gian tới.
Để nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện bảo hiểm xã hội (BHXH), cần đổi mới cơ chế tổ chức và chuyển đổi tác phong phục vụ Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và hiện đại hóa hệ thống quản lý BHXH là rất quan trọng Cải cách thủ tục hành chính và đơn giản hóa quy trình nghiệp vụ sẽ đảm bảo giải quyết các chế độ BHXH một cách đầy đủ, kịp thời và đúng quy định pháp luật Đồng thời, mở rộng mạng lưới đại lý thu BHXH tự nguyện và khuyến khích các địa phương phát triển đối tượng tham gia BHXH, đặc biệt là BHXH tự nguyện, là những giải pháp cần thiết.
Giải pháp phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị
Để nâng cao tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), cần xây dựng chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của địa phương và trình HĐND quyết định Đồng thời, cần lập kế hoạch tổ chức thực hiện các giải pháp hiệu quả nhằm đạt được chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH đã đề ra.
3.2 Giải pháp phát triển đối tƣợng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị
Hiện nay, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại thị xã Quảng Trị rất đa dạng và phân bố rộng rãi Để triển khai hiệu quả chính sách BHXH tự nguyện, cần thực hiện các giải pháp chiến lược đồng bộ nhằm đưa chính sách vào cuộc sống, đáp ứng nguyện vọng của người lao động và đảm bảo an sinh xã hội Hai nhóm giải pháp cơ bản bao gồm cơ chế chính sách và tổ chức triển khai BHXH tự nguyện.
3.2.1 Nhóm giải pháp về cơ chế chính sách BHXH tự nguyện
Luật BHXH sửa đổi, được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII thông qua vào ngày 20 tháng 11 năm 2014 (Luật số: 58/2014/QH13), bao gồm 09 Chương và 125 Điều, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2016.
Mục tiêu của Luật BHXH sửa đổi là mở rộng đối tượng tham gia, hoàn thiện các chế độ chính sách BHXH, và đảm bảo sự bình đẳng trong việc tham gia và hưởng thụ Luật cũng nhấn mạnh nguyên tắc đóng hưởng và sự bền vững của hệ thống BHXH, đồng thời tổ chức thực hiện một cách minh bạch, đơn giản và thuận tiện Những thay đổi như không khống chế tuổi tham gia BHXH tự nguyện, quy định mức thu nhập thấp nhất bằng chuẩn hộ nghèo nông thôn, cùng với các phương thức đóng linh hoạt và sự hỗ trợ từ Nhà nước từ tháng 1/2018 đã góp phần mở rộng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện.
Luật BHXH sửa đổi năm 2014 vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề cần khắc phục, do đó cần thiết phải thực hiện các sửa đổi và bổ sung để hoàn thiện Dưới đây là một số giải pháp nhằm cải thiện chính sách BHXH tự nguyện.
Để đảm bảo công bằng và bình đẳng, cần tạo điều kiện hưởng chế độ hưu trí và tử tuất giữa bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện.
Theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 80, người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng khi người lao động tham gia BHXH tự nguyện đã có ít nhất 60 tháng đóng BHXH Trong khi đó, theo Điểm a Khoản 1 Điều 66, người lo mai táng chỉ cần 12 tháng đóng BHXH đối với người tham gia BHXH bắt buộc Sự khác biệt này tạo ra sự bất công và không bình đẳng giữa hai loại hình BHXH, không khuyến khích người lao động tham gia BHXH tự nguyện Do đó, cần sửa đổi quy định về điều kiện hưởng trợ cấp mai táng cho thân nhân người lao động tham gia BHXH tự nguyện, để đảm bảo sự công bằng như trong BHXH bắt buộc.
Theo Khoản 5 Điều 56, mức lương hưu hằng tháng tối thiểu của BHXH bắt buộc là bằng mức lương cơ sở, trong khi BHXH tự nguyện không có quy định tương tự Dù cả hai loại hình đều có quy định về tiền lương và thu nhập, sự chênh lệch này dẫn đến sự bất bình đẳng trong mức hưởng lương hưu giữa người lao động Để khuyến khích người lao động tham gia BHXH tự nguyện, cần bổ sung quy định mức lương hưu tối thiểu bằng chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn, nhằm đảm bảo đời sống tối thiểu cho họ và tạo ra ý nghĩa thực sự cho chính sách BHXH tự nguyện.
Hai là, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện:
Theo Điều 67 và 68, chỉ có BHXH bắt buộc được quy định hưởng trợ cấp tuất hằng tháng, trong khi BHXH tự nguyện lại không có quy định này, dẫn đến sự không công bằng trong quyền lợi giữa hai loại hình BHXH Do đó, cần thiết bổ sung trợ cấp tuất hằng tháng cho BHXH tự nguyện Hơn nữa, người lao động tham gia BHXH bắt buộc được hưởng 5 chế độ: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, hưu trí, và tử tuất, trong khi với BHXH tự nguyện, quyền lợi của họ lại bị hạn chế hơn.
Chế độ hưu trí và tử tuất hiện đang được áp dụng cho người tham gia BHXH tự nguyện, tuy nhiên, ba chế độ khác vẫn chưa được triển khai, gây khó khăn cho sự hấp dẫn của chính sách này Mặc dù hai chế độ hiện tại phù hợp trong giai đoạn đầu, nhưng cần mở rộng thêm các chế độ trong tương lai để đảm bảo công bằng giữa BHXH bắt buộc và tự nguyện, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người lao động Ngoài ra, việc nghiên cứu và mở rộng chế độ BHYT cho người tham gia BHXH tự nguyện là cần thiết, mặc dù có thể phải tăng mức đóng, nhằm đáp ứng nhu cầu lớn của người lao động và khuyến khích họ tham gia nhiều hơn.
Cần thiết có quy định giảm tuổi nghỉ hưu cho người tham gia BHXH tự nguyện ở vùng có hệ số phụ cấp khu vực từ 0,7 trở lên, cũng như cho những người có khả năng lao động suy giảm từ 61% trở lên, với điều kiện họ đã đóng BHXH đủ 20 năm trở lên.
Ba là, nghiên cứu điều chỉnh quy định về thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu nhằm hưởng chế độ hưu trí theo hướng linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động.
Sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí nhằm giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 20 năm xuống, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động trong việc tiếp cận chế độ hưu trí.
Trong 15 năm qua, chúng ta đã hướng tới việc giảm thời gian tham gia bảo hiểm xã hội xuống còn 10 năm để giúp người lao động cao tuổi với số năm tham gia thấp dễ dàng tiếp cận quyền lợi Nghiên cứu đang được thực hiện để thiết kế các gói bảo hiểm xã hội ngắn hạn, với mức đóng và mức hưởng phù hợp cho người lao động trong khu vực phi chính thức Mục tiêu là khuyến khích sự tham gia tích cực vào bảo hiểm xã hội tự nguyện, đảm bảo rằng "tất cả mọi người dân đều có lương hưu", từ đó đảm bảo an sinh xã hội và giảm gánh nặng ngân sách trong tương lai.
3.2.2 Nhóm giải pháp về tổ chức triển khai BHXH tự nguyện
3.2.2.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện
Truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của người lao động về bảo hiểm xã hội tự nguyện Để khuyến khích NLĐ tham gia tích cực và tự giác, cần cung cấp thông tin rõ ràng về quyền lợi và ý nghĩa nhân văn của BHXH tự nguyện Việc hiểu rõ tầm quan trọng và vai trò của bảo hiểm xã hội sẽ giúp NLĐ nhận thức được giá trị của việc tham gia, từ đó thúc đẩy họ tham gia vào hệ thống bảo hiểm này.
Kiến nghị
3.3.1 Kiến nghị với BHXH Việt Nam
Nghiên cứu và đề xuất sửa đổi một số điều trong Luật BHXH năm 2014 là cần thiết để đảm bảo sự bình đẳng giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện Việc này nhằm khắc phục những bất cập hiện tại, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động và người tham gia bảo hiểm.
Theo Điều 80, khoản 1 về điều kiện hưởng trợ cấp mai táng, cần điều chỉnh thời gian đóng BHXH từ đủ 60 tháng xuống còn 12 tháng Về mức lương hưu hằng tháng, Điều 74 không quy định mức tối thiểu, do đó cần bổ sung quy định mức lương hưu tối thiểu bằng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn Để đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện, cần bổ sung quy định về trợ cấp tuất hằng tháng, bên cạnh trợ cấp tuất một lần, nhằm tạo sự công bằng với BHXH bắt buộc Hiện tại, BHXH bắt buộc có 5 chế độ, trong khi BHXH tự nguyện chỉ có 2 chế độ hưu trí và tử tuất, vì vậy cần nghiên cứu và bổ sung 3 chế độ còn lại như ốm đau, thai sản và TNLĐ để thu hút người tham gia.
Tổ chức khảo sát toàn quốc nhằm đánh giá nhu cầu và khả năng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXH tự nguyện) Dựa trên kết quả khảo sát, xây dựng chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện cho từng vùng, từng địa phương hàng năm, đảm bảo phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng khu vực trong năm đó.
Để nâng cao hiệu quả tuyên truyền về bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện, ngành BHXH Việt Nam cần xây dựng kế hoạch tuyên truyền hàng năm và theo từng giai đoạn, phối hợp với các bộ, ban ngành, đoàn thể và UBND các cấp Việc này sẽ góp phần nâng cao nhận thức của người lao động và toàn xã hội về vai trò và ý nghĩa của BHXH tự nguyện Đồng thời, cần đa dạng hóa nội dung và hình thức tuyên truyền, áp dụng các phương pháp phù hợp với từng đối tượng và địa bàn Đặc biệt, chú trọng đến các hình thức tuyên truyền trực tiếp như tổ chức đối thoại, giải đáp và tư vấn tại các tổ dân phố và thôn bản.
Ngành BHXH Việt Nam đang nỗ lực nâng cao chất lượng dịch vụ bằng cách đổi mới phong cách phục vụ theo chế độ một cửa, tập trung vào người lao động làm trung tâm Điều này bao gồm việc cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình đăng ký tham gia và giải quyết chế độ, nhằm giảm thiểu thời gian và chi phí cho công dân Hướng tới mục tiêu mỗi công dân sẽ được cấp một số định danh thống nhất với số định danh công dân do Nhà nước quy định, điều này sẽ tạo thuận lợi trong việc thu, giải quyết chế độ và quản lý đối tượng tham gia.
Nâng cấp phần mềm hệ thống quản lý BHXH nhằm đảm bảo kết nối thông tin giữa các đơn vị BHXH trong tỉnh và toàn quốc, giúp đơn giản hóa quy trình đăng ký tham gia, giải quyết chế độ và quản lý đối tượng Việc này cũng góp phần công khai, minh bạch thông tin, đảm bảo sự công bằng và khách quan trong quy trình đăng ký và giải quyết chế độ, chính sách cho người lao động.
Cải cách bộ máy tổ chức của ngành Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và chuyên môn của đội ngũ cán bộ Cần tăng cường biên chế cho đội ngũ cán bộ chuyên quản BHXH tự nguyện tại cấp xã, phường để đáp ứng tốt hơn với tình hình thực tế hiện nay.
Xây dựng hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện ở cấp xã phường cần phù hợp với quy mô và đặc điểm lao động địa phương Điều này nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của đại lý thu, đồng thời hình thành mạng lưới cộng tác viên tại cơ sở để tuyên truyền, tư vấn và giải thích về chính sách, cũng như nắm bắt tình hình đối tượng tham gia.
Nghiên cứu phương án trích nộp tiền BHXH tự nguyện thông qua giao dịch trực tiếp giữa người lao động và cơ quan BHXH, bao gồm cả việc chuyển khoản qua ATM và ngân hàng thương mại, nhằm tạo thuận lợi cho lao động trẻ và những người làm việc xa nhà Điều này giúp họ tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện mà không cần phải thông qua đại lý thu BHXH.
3.3.2 Kiến nghị với BHXH tỉnh Quảng Trị
Trong quá trình phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, cần nhanh chóng giải quyết các vướng mắc và bất cập mà BHXH các huyện, thành phố đã phản ánh Đồng thời, việc trình ý kiến lên BHXH Việt Nam để xin chỉ đạo từ lãnh đạo cũng rất quan trọng.
Tỉnh Ủy và Ủy ban nhân dân tỉnh cần tăng cường lãnh đạo và chỉ đạo các cấp ủy Đảng, chính quyền, cùng các ban ngành, đoàn thể xã hội trong việc xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển bảo hiểm xã hội (BHXH) phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội Đồng thời, cần thể chế hóa các chính sách cụ thể nhằm mở rộng loại hình BHXH tự nguyện.
- Đưa công tác tổ chức thực hiện BHXH vào chỉ tiêu thi đua hàng năm của các ngành, các cấp và các đơn vị
- Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và kiểm tra đánh giá chất lượng đội ngũ đại lý thu BHXH tự nguyện hàng năm
3.3.3 Kiến nghị với UBND thị xã Quảng Trị
- Chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện
Trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, cần xây dựng chỉ tiêu phát triển cho đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định.
- Phối hợp với BHXH thị xã Quảng Trị để tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH tự nguyện
Dựa trên phân tích về phát triển bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện và các quan điểm, mục tiêu của Đảng và Nhà nước đến năm 2030, tác giả đề xuất hai nhóm giải pháp chính để cải thiện chính sách BHXH tự nguyện Nhóm giải pháp đầu tiên liên quan đến cơ chế chính sách BHXH tự nguyện, trong khi nhóm thứ hai tập trung vào tổ chức triển khai chính sách này Ngoài ra, tác giả cũng đưa ra một số kiến nghị đối với BHXH Việt Nam, BHXH tỉnh Quảng Trị và UBND thị xã Quảng Trị nhằm nâng cao hiệu quả phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại địa phương trong thời gian tới.
