Phát triển du lịch bền vững ở hội an

Phát triển du lịch bền vững ở hội an Phát triển du lịch bền vững ở hội an Phát triển du lịch bền vững ở hội an Phát triển du lịch bền vững ở hội an Phát triển du lịch bền vững ở hội an Phát triển du lịch bền vững ở hội an Phát triển du lịch bền vững ở hội an

GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ HỘI AN

Kiến trúc truyền thống

Hình 1 Kiến trúc nhà tại Hội An

Nhà ở phổ biến nhất tại khu vực này là những ngôi nhà hình ống, thường chỉ có một hoặc hai tầng, với chiều ngang hẹp và chiều dài sâu Mái ngói mang lại vẻ cổ xưa và ấm cúng Các vật liệu xây dựng chủ yếu có độ bền cao, phù hợp với khí hậu khắc nghiệt và bão lụt hàng năm Thông thường, kết cấu nhà bao gồm khung gỗ và tường gạch hai bên Khuôn viên nhà có chiều ngang từ 4 đến 8 mét và chiều sâu từ 10 đến 40 mét, tùy thuộc vào tuyến phố Bố cục mặt bằng thường thấy bao gồm vỉa hè, hiên, nhà chính, nhà phụ, hiên, nhà cầu, sân trong, hiên và vườn sau.

Nhà phố ở Hội An được thiết kế với nhiều nếp nhà theo chiều sâu, bao gồm ba không gian chính: không gian buôn bán, không gian sinh hoạt và không gian thờ cúng Sự phân chia này không chỉ phù hợp với mặt bằng hẹp mà còn kết hợp nhiều chức năng của ngôi nhà, thể hiện rõ nét văn hóa kiến trúc khu vực.

Trên mặt bằng tổng thể thì nhà trước, nhà cầu và nhà sau được lợp bằng những mái riêng biệt.

Ngói Hội An là loại ngói đất nung mỏng, có hình vuông với kích thước mỗi cạnh khoảng 22cm và dạng hơi cong Khi lợp ngói, người ta thường xếp một hàng ngói ngửa và sau đó là một hàng ngói úp xuống, tạo nên một cấu trúc chắc chắn và thẩm mỹ.

Hội An vào lúc hoàng hôn mang vẻ đẹp đặc trưng với mái ngói âm dương vững chãi, được cố định bằng vữa, tạo thành những dải ngói nhô lên ấn tượng Những con phố được bố trí theo kiểu bàn cờ, uốn lượn quanh các ngôi nhà, tạo nên không gian yên bình Dạo bước trên những con đường nhỏ xinh, du khách không chỉ thưởng thức ẩm thực phong phú mà còn khám phá cuộc sống giản dị và bình yên của người dân phố Hội.

Di tích tiêu biểu

Biểu tượng của Hội An chính là Chùa

Cầu Công trình kiến trúc độc đáo này còn được in trên tờ tiền polyme

Cầu Nhật Bản, một công trình kiến trúc độc đáo tại Hội An, được xây dựng bởi người Nhật vào đầu thế kỷ 17 Chiếc cầu dài 18m này có 07 gian bằng gỗ, bắc qua lạch nước chảy ra sông Hoài, một nhánh của sông Thu.

Bồn) Cầu uốn cong mềm mại và được chạm trổ

Chùa Cầu, với thiết kế tinh xảo, hiện diện trên tờ tiền polyme, là biểu tượng nổi bật của Hội An Hai đầu cầu được trang trí bằng hai nhóm tượng khỉ và chó ngồi chầu, thể hiện giá trị văn hóa đặc sắc của địa phương Chùa Cầu không chỉ là di sản vô giá mà còn là niềm tự hào của người dân Hội An.

1.2.2 Nhà cổ Quân Thắng Được đánh giá là một trong những ngôi nhà đep nhất Hội An hiện nay Ngôi nhà có niên đại hơn 150 năm, mang phong cách kiến trúc vùng Hoa Hạ - Trung Hoa Qua năm tháng, ngôi nhà vẫn được bảo tồn khá nguyên trạng về kiểu dáng kiến trúc và các bài trí nội thất, giúp ta hình dung được phần nào lối sống của các thế hệ chủ nhân, những người thuộc tầng lớp thương gia ở thương cảng Hội An trước đây Toàn bộ phần kiến trúc và điêu khắc gỗ rất sinh động, tinh tế của ngôi nhà này đều do các nghệ nhân làng mộc Kim Bồng, Hội An thực hiện.

Hình 4 Khu nhà cổ Quân Thắng

1.2.3 Nhà cổ Phùng Hưng Được xây dựng cách đây hơn 100 năm trong thời kỳ phát triển của đô thị Hội An Nhà có kết cấu độc đáo với phần gác cao bằng gỗ và các hành lang rộng bao quanh, thể hiện sự phát triển về kiến trúc và sự giao lưu giữa các phong cách kiến trúc Á Đông tại Hội

Ngôi nhà cổ Phùng Hưng, được cấp bằng di tích lịch sử - văn hóa quốc gia vào tháng 6 năm 1993, là một minh chứng cho lối sống của tầng lớp thương nhân tại thương cảng Hội An trong các thế kỷ trước Mặc dù được xây dựng bằng chất liệu quý giá, ngôi nhà không có các họa tiết trạm trổ cầu kỳ mà giữ nguyên vẻ thô mộc, thể hiện sự giản dị nhưng tinh tế trong kiến trúc.

Hình 5 Khu nhà cổ Phùng Hưng

Hội quán Phúc Kiến, tiền thân là một gian miếu nhỏ thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu, được xây dựng vào năm 1697 tại bờ biển Hội An, đã trải qua nhiều lần trùng tu nhờ sự đóng góp của Hoa Kiều bang Phúc Kiến Công trình này không chỉ trở nên rực rỡ, khang trang mà còn góp phần làm đẹp cho kiến trúc đô thị cổ Hội An Với cách bài trí thờ phụng các hình nhân như 6 vị tiền hiền, bà mụ và thần tài, hội quán thể hiện triết lý Á Đông về hạnh phúc con người Ngày 17 tháng 02 năm 1990, Hội quán Phúc Kiến được công nhận là di tích lịch sử - văn hoá quốc gia.

Chùa Ông, hay còn gọi là Quan Công Miếu, được xây dựng vào năm 1653 với kiến trúc uy nghi và hoành tráng, thờ vị tướng tài ba Quan Vân Trường, biểu tượng của trung, tín, tiết, nghĩa Nơi đây từng là trung tâm tín ngưỡng quan trọng của Quảng Nam, thu hút nhiều thương nhân ghé thăm để cam kết trong việc vay nợ, buôn bán và cầu xin may mắn qua việc xin xăm.

Đặc sản Hội An

Khi đến Hội An, du khách sẽ có cơ hội thưởng thức đa dạng các món ăn đặc sắc từ những gánh hàng rong đến các quán ăn nổi tiếng như nước Mót, cao lầu, mỳ quảng, hến đập, tào phớ, và bánh mì Phượng.

Cao lầu là món ăn đặc trưng của Hội An mà bạn không thể bỏ qua Sợi mì cao lầu có màu vàng sáng, được làm từ bột trộn với tro củi tràm, mang đến hương vị độc đáo Món ăn thường đi kèm với tôm, thịt heo, xá xíu và rau sống, cùng với nước dùng ít nhưng đậm đà, tạo nên "linh hồn" của món ăn Bạn có thể dễ dàng tìm thấy nhiều cửa hàng phục vụ cao lầu tại phố cổ này.

“chuẩn chỉnh” ở Hội An Thế nhưng nếu phải lựa chọn thì bạn hãy ghé đến tiệm cao lầu Liên - nằm ở số 16,

Thái Phiên Bắt đầu t˜ một gánh hàng rong nhỏ, cửa hàng đã tồn tại hơn 30 năm nhưng chưa một lần vắng bóng thực khách lui tới.

Mì Quảng là món ăn không thể bỏ qua khi đến miền Trung, nổi bật với sợi mì trắng đục, mềm mại và dai Hương thơm từ gạo hòa quyện cùng nước dùng đậm đà, béo ngậy, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo với rau sống, đậu phộng rang, tôm, thịt và trứng lòng đào Đặc biệt, khi thưởng thức mì Quảng cùng với bánh đa giòn tan, bạn sẽ cảm nhận được trọn vẹn hương vị đặc sắc của món ăn này.

Bánh đập hến xào là một đặc sản nổi tiếng của Hội An mà bạn nên thử ít nhất một lần trong đời Món ăn này được chế biến từ hến tươi xào với gia vị, rau răm, hành tây, hành phi, đậu phộng và tương ớt, tạo nên hương thơm hấp dẫn Khi thưởng thức, bánh đập hoặc bánh đa được ăn kèm với nước chấm chua ngọt, mang lại trải nghiệm ẩm thực độc đáo Mặc dù nguyên liệu và cách chế biến không quá phức tạp, nhưng để tìm được quán ăn hến xào bánh đa với hương vị thơm ngon, đậm đà đúng chuẩn phố cổ không phải là điều dễ dàng.

Giá của món ngon này cũng khá “mềm”, chỉ t˜ 20.000đ thôi.

Hình 9 Bánh đập hến xào

1.3.4 Bánh mỳ phượng Hội An

Bánh mì Phượng, tọa lạc tại số 2B, Phan Châu Trinh, Hội An, được đầu bếp nổi tiếng Anthony Bourdain ca ngợi là “bánh mì ngon nhất thế giới” Mặc dù có danh tiếng lớn, tiệm bánh mì này mang vẻ ngoài giản dị với một tủ bánh mì và vài chiếc bàn cho thực khách Tại đây, thực khách có thể chọn từ hơn 20 loại nhân khác nhau, trong đó patê, thập cẩm, bò cuộn phô mai và thịt xông khói là những lựa chọn phổ biến Mỗi loại nhân đều mang hương vị đặc trưng, hòa quyện hoàn hảo với bánh mì nóng hổi, giòn tan.

Hình 10 Bánh mì phượng Hội An

Di sản Hội An

1.4.1 Làng nghề làm lồng đèn

Lồng đèn là biểu tượng đặc trưng của phố cổ Hội An, nơi nghề làm đèn lồng đã phát triển hơn 400 năm và được công nhận là một trong 9 làng nghề truyền thống tiêu biểu của Việt Nam Đèn lồng không chỉ là một sản phẩm đặc sắc mà còn là trải nghiệm không thể thiếu khi du lịch tại Hội An Du khách có thể dạo chơi dọc sông Hoài, ngồi trên thuyền nhỏ thả những chiếc đèn hoa đăng, ngắm nhìn ánh sáng lung linh từ hai bờ sông và cầu nguyện cho sự bình an, tạo nên một kỷ niệm khó quên trong chuyến đi.

Hình 11 Làng nghề làm lồng đèn

Làng gốm Thanh Hà, tọa lạc bên bờ sông Thu Bồn và cách phố cổ Hội An khoảng 3km về phía Tây, được hình thành vào cuối thế kỷ 15 Ban đầu, làng nghề chuyên sản xuất bát đĩa, chum vại, ngói lợp và gạch lát nền cho các ngôi nhà cổ ở Hội An và khu vực lân cận Tuy nhiên, từ giữa thế kỷ 16 đến cuối thế kỷ 18, làng gốm Thanh Hà đã phát triển mạnh mẽ với các sản phẩm đất nung nổi tiếng, được triều đình nhà Nguyễn công nhận là “thổ sản quốc gia”.

Hình 12 Cảnh quan tại làng gốm Thanh Hà

Làng mộc Kim Bồng, trước đây gọi là Kim Bồng Châu, hiện nay thuộc xã Cẩm Kim, thành phố Hội An Từ thế kỷ 15-16, sản phẩm mộc Kim Bồng đã nổi tiếng qua thương cảng Hội An sầm uất, góp phần làm rạng danh xứ Đàng Trong Nghệ nhân làng mộc Kim Bồng tự hào về di sản của cha ông khi được vua chúa nhà Nguyễn mời ra kinh đô để xây dựng và tôn tạo các công trình thành quách, lăng tẩm.

1.4.4 Xưởng thủ công mỹ nghệ Hội An Địa điểm là nơi trưng bày giới thiệu 12 ngành nghề thủ công nổi tiếng lâu đời của Hội

An như gốm mỹ nghệ, mộc, lồng đèn nghệ thuật, chằm nón, đan lát mây tre, chạm khảm gỗ, sơn mài, quay xa dệt vải, thêu thùa…

Xưởng thủ công ở Hội An không chỉ tái hiện truyền thống văn hóa đặc sắc của người dân xưa, mà còn sản xuất những sản phẩm thủ công chất lượng cao, tinh xảo, phục vụ nhu cầu quà lưu niệm và phân phối rộng rãi trên toàn quốc Khi đến thăm xưởng, du khách không chỉ được chứng kiến trực tiếp quy trình làm ra các sản phẩm hấp dẫn mà còn có cơ hội tham gia vào một số bước sản xuất, tạo nên những trải nghiệm đáng nhớ trong hành trình khám phá phố cổ Hội An.

Hình 13 Làng gốm mỹ nghệ tại Hội An

PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG

Khái niệm về du lịch bền vững

Du lịch bền vững là hình thức du lịch nhằm giảm thiểu chi phí và tối đa hóa lợi ích cho môi trường tự nhiên cũng như cộng đồng địa phương Hình thức du lịch này có thể duy trì lâu dài mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến các nguồn tài nguyên mà nó phụ thuộc.

Những mục tiêu cơ bản của phát triển du lịch bền vững

Để phát triển du lịch bền vững, việc xác định các mục tiêu cơ bản là rất quan trọng.

2.2.1 Hiệu quả kinh tế Đảm bảo tính hiệu quả kinh tế và tính cạnh tranh để các doanh nghiệp và các điểm du lịch có khả năng tiếp tục phát triển phồn thịnh và đạt lợi nhuận lâu dài.

2.2.2 Phát triển cho địa phương

Tối đa hóa đóng góp của du khách cho sự phát triển kinh tế địa phương là yếu tố quan trọng tại các điểm du lịch và khu du lịch Điều này bao gồm việc giữ lại một phần tiêu dùng của khách du lịch tại địa phương, từ đó tạo ra lợi ích kinh tế bền vững cho cộng đồng.

Cần thiết phải phân phối công bằng và rộng rãi lợi ích kinh tế và xã hội từ hoạt động du lịch cho tất cả các thành viên trong cộng đồng, đảm bảo mọi người đều được hưởng lợi từ sự phát triển này.

2.2.4 Đáp ứng sự thỏa mãn của khách du lịch

Cung cấp những dịch vụ an toàn, chất lượng thỏa mãn tối đa các nhu cầu của du khách.

Để duy trì và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân địa phương, cần chú trọng đến cơ cấu tổ chức xã hội và phương pháp tiếp cận nguồn tài nguyên Đồng thời, cần xây dựng hệ thống hỗ trợ đời sống hiệu quả, tránh tình trạng suy thoái và khai thác quá mức môi trường cũng như các yếu tố xã hội.

2.2.6 Bảo tồn các giá trị văn hóa

Tôn trọng và nâng cao giá trị di sản lịch sử cùng bản sắc văn hóa dân tộc là điều cần thiết trong ngành du lịch Việc bảo tồn truyền thống và các đặc trưng riêng của cộng đồng địa phương tại các điểm du lịch không chỉ góp phần tạo ra trải nghiệm độc đáo cho du khách mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của văn hóa địa phương.

2.2.7 Sử dụng hiệu quả các nguồn lực

Giảm thiểu việc sử dụng các nguồn tài nguyên quý hiếm và không thể tái tạo là rất quan trọng trong quá trình phát triển và triển khai các cơ sở, phương tiện và dịch vụ du lịch Việc này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn đảm bảo sự bền vững cho ngành du lịch trong tương lai.

Giảm thiểu ô nhiễm không khí, nước, đất và rác thải t˜ du khách và các hãng du lịch.

Những nguyên tắc phát triển du lịch bền vững

Du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp và có tính liên ngành cao, yêu cầu sự nỗ lực chung từ toàn xã hội để phát triển bền vững Mục tiêu của phát triển bền vững là tạo ra sự hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường mà không ảnh hưởng đến tương lai Để đạt được những mục tiêu này, cần xác định các nguyên tắc phát triển du lịch bền vững, làm kim chỉ nam cho các hoạt động tiếp theo, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành du lịch trong tương lai.

2.3.1 Khai thác sử dụng nguồn lực một cách hợp lý

Nguồn lực du lịch bao gồm vị trí địa lý, tài nguyên thiên nhiên, tài sản quốc gia, nguồn nhân lực, chính sách, vốn và thị trường, cả trong và ngoài nước Việc khai thác hiệu quả các nguồn lực này là cần thiết để phát triển du lịch bền vững Đồng thời, bảo tồn tài nguyên văn hóa và xã hội cũng rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển lâu dài, đáp ứng nhu cầu hiện tại trong hoạt động du lịch.

2.3.2 Giảm thiểu sự tiêu thụ quá mức tài nguyên thiên nhiên

Tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên ở mức hợp lý không chỉ hỗ trợ phục hồi tài nguyên mà còn giảm thiểu chất thải môi trường Do đó, việc quy hoạch và quản lý tài nguyên thiên nhiên là cần thiết để ngăn chặn khai thác bừa bãi và phát triển không bền vững.

2.3.3 Duy trì bảo tồn sự đa dạng thiên nhiên, xã hội và nhân văn

Phát triển du lịch cần phải hài hòa với văn hóa địa phương và phúc lợi xã hội, đồng thời đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững Điều này đảm bảo quy mô và tiến độ của các loại hình du lịch, từ đó gia tăng sự hiểu biết lẫn nhau giữa du khách và cộng đồng địa phương.

2.3.4 Phát triển du lịch phải đặt trong quy hoạch tổng thể của kinh tế xã hội

Sự phát triển bền vững của ngành Du lịch cần được tích hợp vào chiến lược kinh tế - xã hội của quốc gia, vùng và địa phương Để đảm bảo tính khả thi, ngành Du lịch phải đáp ứng nhu cầu của người dân và du khách, đồng thời thống nhất các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường Việc phát triển ngành này cần phù hợp với quy hoạch địa phương, từ đó tạo ra sự phát triển lâu dài và bền vững cho ngành Du lịch.

2.3.5 Thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương trong việc phát triển bền vững du lịch

Sự tham gia của cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt cho sự phát triển du lịch bền vững Khi cộng đồng được tham gia vào quá trình phát triển du lịch, họ sẽ tạo ra những điều kiện thuận lợi hơn cho ngành du lịch, đồng thời gắn kết quyền lợi và trách nhiệm của từng cư dân với sự phát triển chung của lĩnh vực này.

2.3.6 Chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực

Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng trong việc phát triển du lịch bền vững Ngành du lịch hiện đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động có trình độ chuyên môn, không đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường Việc nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho ngành mà còn cải thiện chất lượng sản phẩm du lịch.

Ví dụ điển hình du lịch bền vững tại Việt Nam

2.4.1 Mô hình phát triển du lịch sinh thái núi Bà Nà (Đà Nẵng)

Núi Bà Nà, với độ cao 1.482m, là một trong những ngọn núi đẹp nhất Đà Nẵng, nổi bật với hệ động thực vật đa dạng, bao gồm hơn 543 loài thực vật và 256 loài động vật có xương sống, trong đó có nhiều loài quý hiếm Khu du lịch Bà Nà được người Pháp xây dựng vào đầu thế kỷ XX với nhiều biệt thự và lâu đài đẹp, nhưng đã bị tàn phá theo thời gian và chiến tranh Nhận thức được giá trị của hệ sinh thái nơi đây, thành phố Đà Nẵng đã phát triển quy hoạch khu du lịch sinh thái trên đỉnh núi, tập trung vào các loại hình du lịch thân thiện với thiên nhiên.

Hình 14 Khu du lịch Bà Nà Hill tại Đà Nẵng

Quy hoạch khu du lịch sinh thái Bà Nà được thực hiện nghiêm túc với sự tham gia của các nhà đầu tư chiến lược có năng lực tài chính và quản trị, nhằm phát triển du lịch bền vững Các công trình lưu trú và hệ thống giao thông được xây dựng theo hướng bảo vệ thiên nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường Du khách đến Bà Nà sẽ được tận hưởng không khí trong lành và hệ sinh thái được bảo vệ nghiêm ngặt, cùng với các sản phẩm du lịch đa dạng như du lịch sinh thái, dã ngoại, tham quan và nghiên cứu.

2.4.2 Phát triển du lịch văn hóa di sản ở Huế

Huế, cố đô duy nhất của Việt Nam, bảo tồn nguyên vẹn kiến trúc nghệ thuật Cung đình với kho tàng di sản văn hóa phong phú và hai di sản văn hóa thế giới Đây là điểm đến quan trọng trong hành trình du lịch di sản, thu hút du khách quốc tế Ngành du lịch Thừa Thiên – Huế đã triển khai các giải pháp bền vững nhằm phát huy tiềm năng du lịch, trong đó công tác bảo tồn di sản được thực hiện tích cực và chiến lược Các giải pháp cụ thể bao gồm đầu tư trùng tu di tích, bảo tồn văn hóa phi vật thể, cải tạo cảnh quan xung quanh khu di sản, hợp tác quốc tế, và ứng dụng khoa học bảo tồn cùng đào tạo nguồn nhân lực.

Để duy trì mối quan hệ bền vững giữa du lịch và bảo tồn di sản, cần bảo vệ di sản truyền thống nhằm thu hút và phục vụ phát triển du lịch văn hóa Hoạt động du lịch không chỉ giúp giới thiệu và phát huy giá trị di sản mà còn tạo nguồn thu để đầu tư trở lại cho công tác bảo tồn Chính quyền địa phương và ngành du lịch đang chú trọng bảo vệ môi trường trong các dự án đầu tư và hoạt động du lịch Nhiều mô hình du lịch cộng đồng như du lịch làng nghề và du lịch nhà vườn đã được triển khai, cùng với các cơ chế, chính sách hiệu quả để thu hút nguồn lực xã hội Việc lắng nghe ý kiến cộng đồng và phản biện trước khi ra quyết định đầu tư là cần thiết để đảm bảo lợi ích giữa nhà nước, nhà đầu tư, khách du lịch và cộng đồng trong phát triển du lịch.

THỰC TRẠNG DU LỊCH HIỆN NAY TẠI HỘI AN

Các vấn đề xảy ra tại Hội An

Hội An, một điểm đến du lịch nổi tiếng, đã thành công trong việc bảo tồn di sản văn hóa, tạo ra sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển, đồng thời đáp ứng nhu cầu đời sống của người dân Tuy nhiên, khu vực này vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến thiên nhiên và con người, khiến cho việc quản lý trở nên khó khăn và cần có sự chú ý kịp thời.

Hội An, khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lụt, trung bình hàng năm phải đối mặt với 2 - 3 trận lụt và nhiều cơn bão khác Khí hậu khắc nghiệt cùng với nguy cơ hỏa hoạn tạo ra những hiểm họa khó lường Nhiều di tích dọc sông Hoài thường xuyên bị ngập lụt, dẫn đến tình trạng xuống cấp nghiêm trọng sau hàng trăm năm tồn tại Do đó, việc khẩn trương trùng tu và bảo vệ các di tích này là vô cùng cần thiết.

Hình 16 Chỉ trong 2 tháng, Hội An hứng chịu 6 cơn lũ lớn nhỏ

Thời tiết và khí hậu không thuận lợi, cùng với sự gia tăng dân số và đô thị hóa, đã gây ra nhiều thách thức cho các di tích lịch sử, đặc biệt là những công trình bằng gỗ Người dân địa phương cho biết, trong hai tháng qua, ngôi nhà của họ luôn trong tình trạng ẩm ướt do lũ lụt liên tiếp Biến đổi khí hậu, với các hiện tượng như mưa bão, ngập lụt và nước biển dâng, đang đe dọa nghiêm trọng đến an toàn của các di tích, đặc biệt là những ngôi nhà gỗ có tuổi đời lên đến 100 năm, dễ bị ẩm mốc và mối mọt.

Hình 17 Một di tích đang bị xuống cấp, phải cần chống đỡ

Chùa Cầu, biểu tượng của Di sản Văn hóa Thế giới đô thị cổ Hội An, đã tồn tại hàng trăm năm và trải qua 7 lần trùng tu Tuy nhiên, hiện nay, công trình kiến trúc độc đáo này đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, đặc biệt nằm ở vùng rốn lũ của Hội An.

Chùa Cầu, bắc qua khe Ồ Ồ, đang đối mặt với tình trạng hư hỏng nghiêm trọng do thường xuyên ngâm trong nước và tác động của dòng chảy mạnh trong mùa mưa lũ Các mấu nối bị hở, nứt, nhiều dầm cầu mục nát và hoen rỉ, trong khi các cột, kèo của ngôi chùa cũng bị hư hỏng Ông Phạm Phú Ngọc, Giám đốc Trung tâm Quản lý và Bảo tồn di sản Hội An, cho biết chính quyền thành phố đã giới hạn số lượng khách tham quan xuống còn 20 người mỗi lần để giảm áp lực lên di tích này Trước mùa mưa bão năm nay, các thanh gỗ đã được sử dụng để chống đỡ tạm thời cho Chùa Cầu, hiện đang nằm trong danh mục đầu tư công để chuẩn bị trùng tu vào năm 2021.

Hình 18 Di tích chùa Cầu đang xuống cấp nghiêm trọng

3.1.2 Vấn đề do con người tác động

Môi trường các dòng sông và nước ven biển đang bị ô nhiễm nghiêm trọng do lượng chất thải chưa qua xử lý xả thải quá mức cho phép Tình trạng này không chỉ đe dọa đến hệ sinh thái tự nhiên mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của động thực vật và con người trong khu vực.

Chùa Cầu, biểu tượng của Hội An được xây dựng bởi các thương gia Nhật Bản vào đầu thế kỷ 17, đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng từ dòng nước chảy qua Nước thải từ khu vực tích tụ tại đây khiến du khách phải bịt mũi khi đi ngang qua Mặc dù Chùa Cầu là điểm tham quan không thể thiếu trong phố cổ, nhiều khách chỉ dừng lại chụp ảnh rồi nhanh chóng rời đi do mùi hôi khó chịu Nguyên nhân chính của tình trạng này là việc vứt rác bừa bãi của du khách xuống sông Hoài, dẫn đến ô nhiễm và ứ đọng nước dưới chân chùa.

Hình 19 Chùa Cầu là nơi thu hút rất nhiều du khách

Vào năm 2019, Quảng Nam đối mặt với cuộc khủng hoảng rác thải nghiêm trọng do các khu xử lý rác thải bị cấm, lò đốt rác không được xây dựng và bãi chứa rác quá tải Đến cuối tháng 9, bãi rác Cẩm Hà ứ đọng hơn 270.000 tấn rác, phát sinh 100 tấn rác mỗi ngày Mặc dù khối lượng rác tồn đọng lớn, xe tải vẫn tiếp tục chở rác từ khắp nơi về đây, gây ô nhiễm môi trường trầm trọng Mùi hôi thối từ rác thải ùn ứ lan tỏa khắp nơi, khiến người dân sống xung quanh phải chịu đựng.

Hình 20 Lượng rác khổng lồ tại TP.Hội An

Biện pháp xử lý của chính quyền địa phương và người dân tại Hội An

Trước tình hình Hội An đang gặp khó khăn, các cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư cần triển khai những biện pháp hiệu quả nhằm giải quyết các vấn đề hiện tại Đồng thời, cần chú trọng phát triển du lịch Hội An, bảo tồn và gìn giữ vẻ đẹp cổ kính, tao nhã của thành phố để thu hút du khách trở lại.

Nhắc đến dòng nước ô nhiễm dưới chân chùa Cầu, phó Chủ tịch UBND thành phố Hội

Nước thải từ nhiều nơi chảy vào khe suối Ồ Ồ, sau đó đổ ra sông Hoài, gây ô nhiễm khu vực Chùa Cầu Thành phố đã chỉ đạo các ngành liên quan thu gom và xử lý triệt để nguồn ô nhiễm này Để cải thiện tình trạng rác thải, các biện pháp vớt rác và nạo vét lòng sông được tăng cường, nhằm tạo cảnh quan đẹp hơn Bên cạnh đó, chính phủ Nhật Bản đã hỗ trợ thiết kế và xây dựng Trạm xử lý nước thải Chùa Cầu với công suất 2.000 m3/ngày, góp phần giải quyết vấn đề ô nhiễm.

Dự án xử lý nước thải với tổng vốn đầu tư 243 tỷ đồng dự kiến sẽ được khánh thành vào năm 2019 Khi đi vào hoạt động, dự án này sẽ giải quyết vấn đề nước thải sinh hoạt cho khu vực phường Tân An và các khu dân cư thuộc tỉnh lộ 607, ước tính chiếm khoảng 30% tổng lượng nước thải của thành phố.

Hình 21 Công nhân xử lý rác thải tại dòng nước dưới chân chùa Cầu

Để giải quyết tình trạng quá tải của bãi rác Cẩm Hà và cải thiện việc xử lý rác tại TP.Hội An, chính quyền địa phương đã chỉ đạo các xã, phường tăng cường tuyên truyền, vận động người dân thực hiện phân loại rác tại nguồn Đồng thời, cần khẩn trương thống kê danh sách các hộ gia đình có diện tích đất vườn rộng để hướng dẫn xử lý rác hữu cơ tại chỗ.

Hình 22 Thành phố Hội An nhanh chóng xử lý rác tại bãi rác Cẩm Hà

TP.Hội An đã triển khai giải pháp lâu dài cho vấn đề rác thải bằng cách giao Phòng Tài nguyên – Môi trường xây dựng đề án xử lý rác thải và xem xét ban hành nghị quyết thực hiện Công ty CP công trình công cộng Hội An cũng được giao nhiệm vụ nghiên cứu phương án thu gom rác thải cồng kềnh như nệm và bàn ghế nhằm bảo vệ cảnh quan và môi trường Bên cạnh đó, TP.Hội An yêu cầu các cơ quan đề xuất với Trung ương cho phép thu lệ phí môi trường từ mỗi khách du lịch để hỗ trợ xử lý lượng rác thải tồn đọng.

UBND thành phố Hội An đã thành lập quỹ “Vì Hội An sạch hơn” nhằm khuyến khích các cơ quan, doanh nghiệp và nhà hảo tâm cùng tham gia vào nỗ lực dọn vệ sinh toàn thành phố Mục tiêu của quỹ là giảm thiểu tác động tiêu cực từ ô nhiễm môi trường và chất thải do hoạt động du lịch, đồng thời tăng cường các hoạt động giảm sử dụng túi ni-lông và sản phẩm nhựa, phân loại rác tại nguồn và bảo vệ nguồn nước.

Ông Christopher Dunn, một nông dân người Úc sống tại Hội An trong 4 năm, hoàn toàn ủng hộ chiến dịch dọn rác bảo vệ môi trường Ông nhận thấy tình trạng ô nhiễm ngày càng gia tăng, từ rác thải trên đường phố đến trong các con sông Tham gia chợ phiên Hội An hàng tháng, ông không chỉ bán sản phẩm hữu cơ mà còn tuyên truyền lối sống xanh Ông khuyến khích mọi người sử dụng đồ dùng thân thiện với môi trường như đũa tre và túi đi chợ nhiều lần, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc suy nghĩ về Mẹ Thiên Nhiên trong mọi hành động liên quan đến việc tiêu dùng và vứt bỏ đồ vật.

Trong những thời điểm đặc biệt, các đoàn nghệ thuật và doanh nghiệp nước ngoài, cùng với hàng trăm du khách và người dân, đã tham gia nhặt rác và dọn dẹp vệ sinh tại các tuyến đường trung tâm phố cổ Hội An Hành động này không chỉ thể hiện tinh thần chung tay bảo vệ môi trường mà còn góp phần nâng cao nhận thức của thế hệ trẻ về việc bảo vệ di sản văn hóa.

Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nổi bật với hơn 1.400 di tích, trong đó khu phố cổ Hội An sở hữu hơn 1.100 di tích và nhà cổ Đặc biệt, hơn 84% di tích là tài sản tư nhân, chủ yếu là nhà ở và nhà thờ họ Kể từ năm 2008 đến nay, Hội An đã đầu tư hơn 146 tỷ đồng từ nhiều nguồn kinh phí khác nhau cho công tác trùng tu và tôn tạo di tích.

Từ năm 2005 đến nay, gần 100 di tích - nhà ở trong quần thể kiến trúc Khu phố cổ Hội An đã được sửa chữa nhờ vào dự án “Đầu tư tu bổ khẩn cấp các di tích có nguy cơ sụp đổ” của UBND tỉnh Quảng Nam Dự án này sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước, chương trình quốc gia về văn hóa và sự đóng góp của người dân Nhờ những nỗ lực này, di sản Hội An đã vượt qua giai đoạn nguy cơ khẩn cấp về sự sụp đổ và mất di tích Hiện tại, thành phố Hội An đang tiếp nhận 50 hồ sơ xin phép sửa chữa di tích, chủ yếu là các nhà ở của dân.

Chính quyền địa phương Hội An, Quảng Nam, cho biết rằng phần lớn doanh thu từ bán vé tham quan đã được sử dụng để trùng tu và bảo tồn di tích Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, doanh thu này đã giảm mạnh, dẫn đến nhu cầu cần hỗ trợ tài chính từ Trung ương và các nguồn khác để bảo vệ và trùng tu di sản Hội An.

Dự án “Kè bảo vệ di sản văn hóa thế giới Hội An” nhằm phòng chống bão lụt và bảo vệ an toàn cho các công trình kiến trúc cổ, đồng thời phục vụ nhu cầu của khách du lịch tại đô thị cổ Hội An Dự án cũng hướng tới việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đối với đời sống người dân trong khu vực, tăng cường khả năng thích ứng với lũ lụt và nước biển dâng, đồng thời tạo ra cảnh quan môi trường sinh thái bền vững.

Hiện nay, 30% doanh thu từ bán vé tham quan được sử dụng cho công tác quản lý, trong khi 70% còn lại phục vụ cho việc trùng tu và bảo tồn các giá trị văn hóa di tích Hội An nổi bật với những di sản chủ yếu thuộc sở hữu tư nhân, tạo nên một đô thị cổ "sống" với hơn 3000 cư dân Mọi chính sách bảo tồn cần phải xem xét đến đời sống của người dân địa phương, và để bảo tồn di sản Hội An hiệu quả, sự đồng thuận và ủng hộ từ cộng đồng là điều thiết yếu.

ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VÀ CÁCH PHÁT TRIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI HỘI AN

TP Hội An, một đô thị di sản thế giới, đang phát triển theo hướng “sinh thái – văn hóa và du lịch” Hai yếu tố sinh thái và văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững cho thành phố.

Khu phố cổ Hội An hiện nay là điểm đến yêu thích của nhiều du khách trong và ngoài nước, nhưng sự phát triển du lịch quá nhanh có thể đe dọa đến di sản này nếu không có biện pháp điều chỉnh hợp lý Để bảo tồn khu phố cổ và phát triển các khu đô thị mới, chính quyền Hội An đã nỗ lực quản lý và bảo vệ quần thể kiến trúc cổ trong suốt gần 45 năm, đặc biệt là từ khi được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới Hội An nên phát triển du lịch dựa vào di sản hành hương, kết hợp tuyến du lịch Hội An - Mỹ Sơn và các tuyến lân cận, đồng thời nhấn mạnh yếu tố lịch sử, văn hóa trong các chương trình tour để du khách hiểu rõ hơn về nét đẹp truyền thống của người dân xứ Quảng Để du lịch bền vững, Hội An cần gắn kết với đời sống cộng đồng, hướng dẫn du khách theo phong tục tập quán địa phương và phát triển các làng nghề truyền thống như Mộc Kim Bồng, gốm sứ Thanh Hà, làng rau Trà Quế, và rừng dừa Bảy Mẫu, đồng thời đa dạng hóa các loại hình du lịch sinh thái và thủ công để tạo ra môi trường trải nghiệm phong phú và hỗ trợ sinh kế cho người dân địa phương.