PHẦN MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài
Trong các trường THCS, giáo viên chủ nhiệm không chỉ giảng dạy mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phong trào học tập và hình thành nhân cách cho học sinh Để thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục, giáo viên chủ nhiệm cần nghiên cứu tình hình lớp và từng học sinh, từ đó xây dựng mục tiêu, chương trình và kế hoạch năm học phù hợp với đặc điểm của lớp.
Giáo viên chủ nhiệm lớp cần hy sinh thời gian và công sức để theo dõi tình hình lớp học, đồng thời phối hợp chặt chẽ với phụ huynh, giáo viên bộ môn và các bộ phận quản lý như giám thị, bảo vệ Việc này giúp nắm bắt kịp thời các hoạt động của học sinh, từ đó đưa ra phương án xử lý công bằng và hợp lý Hơn nữa, giáo viên nên tạo điều kiện cho cán bộ lớp tự xử lý các tình huống bất thường, nhằm nâng cao nề nếp lớp học, thay vì yêu cầu họ phải báo cáo tất cả lỗi lầm của bạn bè.
Hơn 15 năm làm công tác chủ nhiệm ở tất cả các khối, tôi tự tìm tòi và học hỏi để có thể có hoàn thành tốt công việc của người giáo viên chủ nhiệm, công việc mà nhiều giáo viên cho là vất vả hơn việc dạy học rất nhiều, nhưng mang đến cho tôi nhiều niềm vui, hạnh phúc Chính vì vậy, hôm nay trong khuôn khổ sáng kiến này, tôi muốn trao đổi cùng quý đồng nghiệp cùng cấp một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp mà tôi rất tâm đắc:
“KINH NGHIỆM LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG
THCS” I.2 Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài.
Trang 1 download by : skknchat@gmail.com
Trong suốt nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, tôi luôn đặt ra mục tiêu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà lãnh đạo nhà trường giao phó.
Với nhiều năm kinh nghiệm làm giáo viên chủ nhiệm ở trường THCS, tôi luôn áp dụng những bài học quý báu đã tích lũy để nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm Mục tiêu của đề tài này là chia sẻ những kinh nghiệm thiết thực nhằm giúp giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ chủ nhiệm, từ đó đạt được những thành tích nổi bật cho lớp học.
Để nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm, cần đề xuất những biện pháp khả thi nhằm tạo điều kiện cho phong trào thi đua trong lớp được tổ chức nề nếp và có khuôn khổ Điều này không chỉ phát huy tính tích cực của học sinh mà còn khuyến khích tinh thần làm chủ tập thể và khả năng tự quản của các em.
- Các phương pháp vận dụng trong công tác chủ nhiệm ở lớp 8A3 trường THCS Êa Kly.
- Một số định hướng, cải tiến mới trong công tác chủ nhiệm phù hợp với đối tượng học sinh, điều kiện nhà trường.
- Nhu cầu mới về thành tích và hiệu quả trong công tác chủ nhiệm.
I.4.Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.
Quá trình vận dụng các kinh nghiệm, các giải pháp làm công tác chủ nhiệm lớp đối với lớp 8A3, trường THCS Êa Kly năm học 2017-2018.
- Phương pháp đặt vấn đề.
- Phương pháp liên hệ thực tế.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
- Phương pháp giải quyết tình huống.
Trang 2 download by : skknchat@gmail.com
Đối tượng nghiên cứu
- Các phương pháp vận dụng trong công tác chủ nhiệm ở lớp 8A3 trường THCS Êa Kly.
- Một số định hướng, cải tiến mới trong công tác chủ nhiệm phù hợp với đối tượng học sinh, điều kiện nhà trường.
- Nhu cầu mới về thành tích và hiệu quả trong công tác chủ nhiệm.
Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Quá trình vận dụng các kinh nghiệm, các giải pháp làm công tác chủ nhiệm lớp đối với lớp 8A3, trường THCS Êa Kly năm học 2017-2018.
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp đặt vấn đề.
- Phương pháp liên hệ thực tế.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
- Phương pháp giải quyết tình huống.
Trang 2 download by : skknchat@gmail.com
NỘI DUNG
Cơ sở lí luận
Lứa tuổi học sinh THCS thường có nhiều thay đổi về tâm sinh lý, khiến cho việc giáo dục gặp nhiều thách thức do hạn chế trong hiểu biết và vốn sống Vai trò của giáo viên chủ nhiệm là vô cùng quan trọng, vì họ không chỉ định hướng mà còn giúp đỡ, chỉ bảo học sinh Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, giáo viên cần nắm vững lý luận giáo dục và giáo dục phẩm chất đạo đức để hình thành những công dân tốt trong tương lai Hơn nữa, giáo viên chủ nhiệm cần tham gia tích cực vào các hoạt động chính trị xã hội Khi được phân công làm giáo viên chủ nhiệm lớp 8A3, tôi cảm thấy vừa vui mừng vừa lo lắng, bởi lớp học có nhiều học sinh lực học yếu và cá biệt, cùng với hoàn cảnh gia đình khó khăn Sau hai tuần tìm hiểu, tôi dần nhận ra thực trạng lớp và bắt đầu áp dụng kinh nghiệm của mình để hỗ trợ các em.
Thực trạng
a) Thuận lợi và khó khăn Thuận lợi.
Sau nhiều năm công tác tại trường THCS Êa Kly và đảm nhiệm vai trò chủ nhiệm, việc được phân công làm chủ nhiệm lớp 8A3 không phải là điều mới mẻ đối với tôi.
Trang 3 download by : skknchat@gmail.com phải là vấn đề nan giải hay khó khăn, bởi lẽ tôi cũng đã có nhiều kinh nghiệm đối với công tác này. Đối với trường THCS Êa Kly nơi tôi công tác, lãnh đạo nhà trường luôn chú trọng, quan tâm đến việc giáo dục đạo đức học sinh và là một ngôi trường nằm trên vùng căn cứ cách mạng Đồng thời, lãnh đạo nhà trường luôn thường xuyên quan tâm đến công tác chủ nhiệm cũng như năng lực chủ nhiệm của giáo viên làm công tác chủ nhiệm để có những chiến lược mới nhằm xây dựng những tập thể lớp chất lượng theo tiêu chí “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
Các bộ phận trong nhà trường luôn chú trọng đến công tác chủ nhiệm lớp, thể hiện tinh thần hợp tác tự nguyện với các giáo viên chủ nhiệm Họ thường xuyên xây dựng các chương trình hoạt động phối hợp với các bộ môn, như Đội TNTP và Thư viện trường, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.
Sự hợp tác giữa gia đình học sinh, giáo viên và nhà trường trong việc theo dõi quá trình học tập và rèn luyện của học sinh mang lại nhiều lợi ích Nhờ vào sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh, việc hỗ trợ và phát triển học sinh trở nên thuận lợi hơn.
Với 15 năm kinh nghiệm giảng dạy và nhiều năm đảm nhiệm vai trò chủ nhiệm, tôi đã tích lũy được không ít kinh nghiệm quý báu Sự ham học hỏi và tìm tòi kinh nghiệm từ những đồng nghiệp tiêu biểu đã giúp tôi đạt được những thành công đáng kể trong công tác chủ nhiệm.
Lớp chủ nhiệm của tôi, mặc dù không phải là lớp chọn, nhưng lại có những điểm mạnh nổi bật trong văn nghệ, thể dục thể thao và các hoạt động khác Điều này tạo ra nhiều điều kiện thuận lợi và tích cực trong quá trình tổ chức các hoạt động cho lớp.
Lớp 8A3 có 23 học sinh, trong đó có 12 em là người đồng bào dân tộc thiểu số Các em gặp khó khăn trong cuộc sống gia đình, nhận thức học tập chưa cao và tham gia các hoạt động chưa đều đặn Một số học sinh còn thiếu tích cực trong việc học và tham gia các hoạt động ngoại khóa.
Trang 4 download by : skknchat@gmail.com có tính ham chơi, nên dẫn đến việc hợp tác, tạo điều kiện cho giáo viên chủ nhiệm hoàn thành kế hoạch đề ra còn chậm, chưa được như mong muốn. b) Thành công và hạn chế Thành công.
Tất cả những công việc tôi thực hiện đều xuất phát từ tinh thần trách nhiệm của một giáo viên chủ nhiệm lớp và tình yêu dành cho học trò Thành công mà tôi đạt được chủ yếu là nhờ vào nỗ lực cá nhân, nhưng tôi cũng luôn nhận được sự động viên từ cán bộ quản lý, đồng nghiệp, và đặc biệt là sự tin tưởng của phụ huynh cùng lòng kính trọng từ các thế hệ học sinh.
Nhiều năm làm giáo viên chủ nhiệm lớp tại các gia đình học sinh có hoàn cảnh khó khăn, tôi nhận thấy rằng việc học tập của các em gặp nhiều trở ngại do bố mẹ thường xuyên đi làm thuê và thiếu sự quan tâm Chất lượng giáo dục đầu năm học còn thấp, đặc biệt là ở những học sinh chưa ngoan và các em dân tộc thiểu số có khả năng sử dụng tiếng Việt hạn chế Dù đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm, tôi vẫn cảm thấy công việc chủ nhiệm lớp rất nặng nhọc và phức tạp Để làm tốt vai trò này, giáo viên cần có chuyên môn vững vàng và khả năng tâm lý để hiểu và xử lý các tình huống của học sinh một cách khéo léo, tế nhị Nếu không có tâm huyết và trách nhiệm, việc nâng cao chất lượng học tập, nhân cách và đạo đức của học sinh sẽ rất khó khăn Chính vì vậy, tôi luôn nỗ lực không chỉ trong việc giảng dạy mà còn trong việc thực hiện tốt vai trò của một giáo viên chủ nhiệm lớp.
Trang 5 download by : skknchat@gmail.com
Học sinh THCS là lứa tuổi nhạy cảm với nhiều thay đổi về nhận thức, tâm sinh lý và mối quan hệ xã hội Trong giai đoạn này, các em dễ bị lôi kéo và xâm hại, nhưng chưa đủ khả năng để tự bảo vệ mình Do đó, việc giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cho các em là rất cần thiết, giúp các em tự tin hơn trong học tập và cuộc sống Các nguyên nhân và yếu tố tác động đến tình hình này cần được xem xét để có biện pháp hỗ trợ phù hợp.
Kết quả công tác chủ nhiệm bị ảnh hưởng bởi nhiều nguyên nhân, bao gồm cả yếu tố khách quan như điều kiện kinh tế, độ tuổi và địa bàn sinh sống của học sinh, lẫn yếu tố chủ quan như nhận thức của gia đình về việc học và tính cách của học sinh Những yếu tố này đều có tác động lớn đến hiệu quả công tác của giáo viên chủ nhiệm.
- Trong quá trình truyền thụ kiến thức cho học sinh, giáo viên chưa thường xuyên chú ý phân loại các đối tượng.
- Trong quá trình chủ nhiệm lớp, giáo viên chưa quan tâm nhiều đến điều kiện gia đình của từng em.
Các hoạt động ngoại khoá như văn nghệ, thể dục, thể thao và hoạt động Đội cần được chú trọng hơn để phát huy hiệu quả trong việc nâng cao chất lượng học tập.
- Một số học sinh chưa xác định động cơ học tập đúng đắn nên chưa chăm học.
- Chưa năm được phương pháp học tập và mất căn bản kiến thức ở lớp dưới.
- Cha mẹ chưa quan tâm đúng mức đến việc học của các em, còn khoán trắng cho nhà trường, chưa tạo điều kiện cho các em học tập.
Các trò chơi điện tử và phim ảnh không lành mạnh có tác động tiêu cực đến việc học tập của trẻ em.
- Chất lượng học sinh trong lớp không đồng đều.
Trang 6 download by : skknchat@gmail.com
Để đạt được thành công trong công tác chủ nhiệm lớp, yếu tố quyết định không chỉ đến từ học sinh mà còn phụ thuộc vào sự nỗ lực của giáo viên chủ nhiệm Người giáo viên cần phải là những người nhiệt huyết, năng động và chuyên cần, đồng thời phải có khả năng điều chỉnh và thay đổi phương pháp trong quá trình chủ nhiệm Chỉ khi đó, họ mới có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và mang lại kết quả tốt cho lớp học.
Giải pháp và biện pháp thực hiện
Để nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp, giáo viên cần phát triển khả năng sư phạm và óc sáng tạo, đồng thời tăng cường khả năng tự nghiên cứu và học hỏi Sự nhiệt tình, tâm huyết và gần gũi với học sinh sẽ góp phần cải thiện kết quả học tập và rèn luyện của các em Khi được giao trọng trách chủ nhiệm, giáo viên nên coi đó là vinh dự và xem lớp như gia đình của mình, từ đó đầu tư tâm trí và tình cảm vào công việc Điều này giúp xây dựng phương pháp chủ nhiệm hiệu quả, áp dụng cho tất cả các loại lớp và năm học khác nhau Các giải pháp cụ thể sẽ được triển khai nhằm đạt được mục tiêu trên.
+ Công việc đầu tiên khi mới nhận lớp chủ nhiệm:
Giáo viên cần nắm rõ tình hình lớp học, bao gồm sĩ số, tỷ lệ nam nữ và đặc điểm của học sinh Điều này có thể thực hiện thông qua việc tham khảo ý kiến từ giáo viên chủ nhiệm năm học trước, giáo viên giảng dạy và giáo viên tổng phụ trách Đội.
Trang 10 download by : skknchat@gmail.com Ổn định tổ chức lớp càng sớm càng tốt để lớp đi vào nền nếp cũng như học tập Việc bầu Ban cán sự lớp hết sức cẩn trọng, nhất là bầu lớp trưởng Lớp trưởng là học sinh nam hay nữ cũng được, miễn là em đó có bản lĩnh, năng lực Thường là các em nam hay tự ái khi lớp trưởng là nữ Trường hợp này, giáo viên chủ nhiệm phải hết sức khéo léo tạo nên việc sớm hòa đồng giữa các em bằng mọi cách, khẳng định khả năng của lớp trưởng.
Việc sắp xếp chỗ ngồi cho học sinh có ảnh hưởng lớn đến tâm lý của các em Đặc biệt, trong lớp 8 và 9, giáo viên nên tránh sắp xếp nữ và nam ngồi xen kẽ trong cùng một bàn, vì điều này có thể làm các em nữ cảm thấy thiếu tự tin trong những ngày nhạy cảm hàng tháng.
Không nên để học sinh yếu kém hoặc hay nói chuyện ngồi cạnh nhau, cũng như tránh cho các em ngồi gần cửa lớn hoặc cửa sổ Thay vào đó, cần sắp xếp cho những em này ngồi cùng với các bạn học tốt và có đạo đức tốt để có thể nhận được sự giúp đỡ Việc xây dựng đôi bạn học tập không chỉ diễn ra ở trường mà còn cần được duy trì ở nhà.
+ Tiếp xúc với học sinh của lớp chủ nhiệm:
Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên tiếp xúc với học sinh để hiểu rõ hơn về kiến thức, nhu cầu và tính cách của các em Sự tương tác này giúp thu hẹp khoảng cách giữa thầy và trò, giúp học sinh trở nên tự tin hơn và mạnh dạn chia sẻ những vấn đề trong lớp cũng như những thiếu sót của bản thân.
Khi tiếp xúc với học sinh, với vai trò là giáo viên chủ nhiệm, có những việc nên làm và những việc không nên làm:
Để hiểu rõ về hoàn cảnh gia đình của học sinh, giáo viên cần khéo léo hỏi thăm nhằm xác định những điều kiện khó khăn hoặc thuận lợi ảnh hưởng đến học tập và đạo đức của các em Đối với những học sinh có gia đình quan tâm, giáo viên nên phát huy thế mạnh này, vì họ thường được giáo dục tốt và chăm sóc chu đáo, từ đó trở thành những nhân tố tích cực trong lớp Ngược lại, những học sinh gặp khó khăn về gia đình như kinh tế eo hẹp, có cha mẹ nghiện ngập hay lười lao động cần được giáo viên và tập thể lớp đặc biệt quan tâm và hỗ trợ.
Trang 11 download by : skknchat@gmail.com giúp đỡ Đối tượng này thường tự ti, mặc cảm nên cần phải khéo léo tế nhị trong cách đối xử cũng như giúp đỡ các em.
Những hoạt động như lao động tập thể, sinh hoạt ngoại khóa và thi làm báo tường giúp giáo viên và học sinh gần gũi và hiểu nhau hơn Giáo viên cần hướng dẫn cặn kẽ để học sinh tự tin phát huy khả năng, đồng thời nhẹ nhàng nhắc nhở khi cần thiết để tránh sai sót Việc giáo viên cùng tham gia lao động không chỉ tạo không khí sôi nổi mà còn giáo dục học sinh về tinh thần làm việc tích cực, tránh lối suy nghĩ lánh nặng tìm nhẹ Điều này giúp giáo viên và học sinh cùng chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, cũng như thành công và thất bại trong quá trình học tập.
Tiếp xúc với cán bộ lớp và cán sự bộ môn là cần thiết để nắm bắt mọi hoạt động của lớp, nhưng cần thận trọng để tránh biến học sinh thành những kẻ mách lẻo Thông tin về lớp chủ yếu do học sinh cung cấp, và nếu giáo viên không khéo léo xử lý, có thể dẫn đến những hiểu lầm không đáng có Mỗi giáo viên có phương pháp giảng dạy khác nhau, tùy thuộc vào đặc trưng bộ môn, và giáo viên chủ nhiệm không thể khẳng định biết hết tất cả các phương pháp này Một số học sinh lười học thường cho rằng giáo viên dạy khó hiểu và yêu cầu cao, dẫn đến kết quả học tập không tốt.
Học sinh thường phàn nàn về một số môn học như Sinh học, Công nghệ và Hội hoạ, cho rằng việc đánh giá giờ học ảnh hưởng đến xếp loại lớp Họ cũng cảm thấy áp lực khi phải chuẩn bị nhiều mẫu vật và cho rằng một số giáo viên khó tính Tuy nhiên, để có cái nhìn khách quan, giáo viên chủ nhiệm nên tiếp xúc với giáo viên bộ môn để hiểu rõ hơn về tình hình giảng dạy trước khi đưa ra kết luận Nghe phản ánh từ học sinh một chiều là điều không nên.
Trang 12 download by : skknchat@gmail.com làm, nếu có thì phải hết sức thận trọng vì làm như vậy là xúc phạm, không bảo vệ uy tín của đồng nghiệp.
+ Giải quyết các vấn đề nảy sinh trong lớp và giờ sinh hoạt lớp:
Trong một lớp học, việc phát sinh vấn đề là điều không thể tránh khỏi Giáo viên chủ nhiệm cần có mặt trong mười lăm phút đầu buổi học, ngay cả khi không có tiết dạy, để nắm bắt sĩ số, ôn bài, chuẩn bị cho bài mới và kiểm tra kế hoạch trong tuần Sự hiện diện của giáo viên giúp kịp thời chấn chỉnh các sự việc xảy ra trong buổi học trước Nếu khâu sinh hoạt đầu buổi được thực hiện tốt và thường xuyên, học sinh sẽ có tâm thế ổn định hơn để bước vào tiết học đầu tiên và các tiết học sau.
Sau mỗi buổi học, giáo viên nên yêu cầu học sinh ở lại từ năm đến mười phút để giải quyết công việc cần thiết và tổ chức cuộc họp với cán bộ lớp hàng tuần Mặc dù lớp có lớp trưởng và lớp phó, giáo viên vẫn cần thường xuyên theo dõi và động viên các em Việc phát huy khả năng làm việc của cán bộ lớp, đặc biệt là lớp trưởng, là rất quan trọng Giáo viên cần định hướng và tôn trọng ý kiến của các em, khuyến khích cán bộ lớp làm việc chủ động thay vì làm tất cả Bởi vì cán bộ lớp gần gũi và hiểu rõ tình hình lớp hơn giáo viên, họ có thể hỗ trợ giáo viên giải quyết vấn đề nhanh chóng và hiệu quả hơn, giúp giảm bớt gánh nặng cho giáo viên chủ nhiệm.
Nhiều học sinh cảm thấy chán nản trong giờ sinh hoạt lớp, thậm chí có em còn bỏ trốn, chủ yếu do giờ này thường chỉ tập trung vào việc kiểm điểm những vi phạm nội quy Để khắc phục tình trạng này, giáo viên cần tạo ra không khí thoải mái và vui vẻ, khuyến khích lớp nhận xét, đánh giá hoạt động trong tuần một cách ngắn gọn, đồng thời dành nhiều thời gian hơn cho các hoạt động như văn nghệ, thi sáng tác thơ văn và giải quyết tình huống Nhờ đó, những học sinh vi phạm sẽ tự nhận ra sai lầm của mình và cảm thấy hối hận, xấu hổ, từ đó tránh việc chỉ tập trung phê bình sai sót của bạn trong các buổi sinh hoạt.