Chun đề mơn vật lí – Năm học 2010 - 2011 CHUYÊN ĐỀ VẬT LÝ “TỔ CHỨC THÍ NGHIỆM THEO NHÓM” PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Vật lý môn khoa học thực nghiệm, định luật tính chất vật lý rút dựa sở tiến hành thí nghiệm Hơn nhiệm vụ môn vật lý “Góp phần giáo dục kỹ thuật tổng hợp cho học sinh làm cho HS nắm nguyên tắc trình sản xuất nghành chủ yếu, nắm cấu tạo, hoạt động rèn luyện kỹ sử dụng dụng cụ vật lý đơn giản, đặc biệt kỹ đo lường, rèn luyện cho học sinh phương pháp thực nghiệm khoa học, biết tiến hành thí nghiệm có kế hoạch, biết xử lý số liệu thí nghiệm” Làm thí nghiệm vật lí nhà trường biện pháp quan trọng để phấn đấu nâng cao chất lượng dạy học Vật lí Điều định đặc điểm khoa học Vật lí vốn khoa học thực nghiệm nguyên tắc dạy học nguyên tắc trực quan “học đơi với hành” Thường thì, kinh nghiệm sống học sinh có số vốn hiểu biết tượng Vật lí Nhưng coi hiểu biết sở giúp họ tự nghiên cứu Vật lí trước tượng vật lí, học sinh có hiểu biết khác nhau, chí sai Ví dụ: Học sinh thấy vật rơi Trái Đất hút, khơng học sinh lại cho vật nặng rơi nhanh vật nhẹ Vì vậy, giảng dạy Vật lí, giáo viên mặt phải tận dụng kinh nghiệm sống học sinh, mặt khác phải chỉnh lí, bổ sung, hệ thống hố kinh nghiệm nâng cao lên mức xác, đầy đủ thí nghiệm Vật lí, nhờ mà tránh tính chất giáo điều, hình thức giảng dạy Giáo viên: Nguyễn Thị Quỳnh Như - Trường THCS Hải Chánh ThuVienDeThi.com Chun đề mơn vật lí – Năm học 2010 - 2011 Làm thí nghiệm Vật lí có tác dụng to lớn việc phát triển nhận thức học sinh, giúp em quen dần với phương pháp nghiên cứu khoa học, qua em tập quan sát, đo đạc, rèn luyện tính cẩn thận, kiên trì, điều cần cho việc giáo dục kỹ thuật tổng hợp, chuẩn bị cho học sinh tham gia hoạt động thực tế Do tận mắt, tự tay tháo lắp dụng cụ, thiết bị đo lường đại lượng, , em nhanh chóng làm quen với dụng cụ thiết bị dùng đời sống sản xuất sau Đặc biệt, việc thực thí nghiệm Vật lí phù hợp với đặc điểm tâm – sinh lí khả nhận thức học sinh, đồng thời tạo điều kiện rèn luyện cho học sinh kỹ thực hành thái độ ứng xử thực hành, cần thiết cho việc học tập Vật lí cấp học Năm học 2010-2011 thân phân công giảng dạy vật lý khối 6, lớp đầu cấp học, em trước chưa tiến hành thí nghiệm để nghiên cứu kiến thức mặt khác nhằm tạo cho em khả hợp tác trình học tập, rèn luyện kỹ để em nâng cao chất lượng học tập, chọn đề tài “Dạy học thí nghiệm theo nhóm” để làm chuyên đề thân PHẦN II: MỘT SỐ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ♦ Một số giải pháp chung “Thí nghiệm theo nhóm” Để nâng cao chất lượng hiệu thí nghiệm Nhóm, thân cố gắng thực tốt nội dung sau: 1- Chuẩn bị tốt nội dung giảng Chuẩn bị tốt dụng cụ thí nghiệm , đảm bảo đủ vể số lượng, chất lượng Điều đòi hỏi giáo viên cần nghiên cứu kĩ chương trình có thí nghiệm từ đầu năm học, xác định cần dụng cụ gì, số lượng bao nhiêu, cịn thiếu để có kế hoạch giải năm cách mua thêm tự làm hướng dẫn học sinh tự làm Trình tự tổ chức thí nghiệm theo nhóm: Giáo viên: Nguyễn Thị Quỳnh Như - Trường THCS Hải Chánh ThuVienDeThi.com Chuyên đề môn vật lí – Năm học 2010 - 2011 Q trình tổ chức hoạt động thí nghiệm theo nhóm chia thành giai đoạn( bước) sau: - Làm việc chung lớp, giao nhiệm vụ cho nhóm - Làm việc theo nhóm - Làm việc chung với lớp, trình bày kết nhóm đánh giá kết a)Bước 1: Làm việc chung lớp, giao nhiệm vụ cho nhóm Giai đoạn thực chung với lớp bao gồm hoạt động sau đây: - GV nêu vấn đề, xác định mục đích yêu cầu thí nghiệm, xác định nhiệm vụ nhận thức cho học sinh - Chia nhóm, giao nhiệm vụ cho nhóm - GV tổ chức HS xác định phương án thí nghiệm, dụng cụ thí nghiệm, cách bố trí tiến hành thí nghiệm (GV rõ vấn đề cần lưu ý HS q trình thí nghiệm) - Bố trí địa điểm làm việc cho nhóm b)Bước 2: Làm việc theo nhóm - Trong nhóm phân cơng nhiêm vụ cho thành thành viên nhóm: + Trưởng nhóm: có vai trị quản lý đạo điều khiển hoạt động nhóm + Thư ký: Ghi chép lại kết cơng việc nhóm sau có thống nhóm + Báo cáo viên: Thay mặt nhóm để báo cáo kết + Các thành viên khác có trách nhiệm tham gia tích cực hoạt động nhóm - Thảo luận kế hoạch cách thức làm việc nhóm - Tiến hành thực nhiệm vụ: + Sắp xếp, bố trí thí nghiệm + Tiến hành thí nghiệm + Thảo luân ghi kết quả, thông tin cần báo cáo - Thu xếp đồ dùng thiết bị, chuẩn bị báo cáo kết làm việc trước lớp Giáo viên: Nguyễn Thị Quỳnh Như - Trường THCS Hải Chánh ThuVienDeThi.com Chuyên đề môn vật lí – Năm học 2010 - 2011 c) Bước 3: Trình bày kết nhóm đánh giá kết - Đại diện nhóm trình bày kết nhóm trước tồn lớp - GV tổ chức cho lớp nhận xét, đánh giá kết rút kết luận ♦ Một số giải pháp cho dạy thực chuyên đề Hôm nay, thân vinh dự thực chuyên đề vật lý cấp huyện với dạy “ lực đàn hồi” - Vật lý Bản thân xin đưa số giải pháp với chun đề Thí nghiệm theo nhóm cho dạy sau: Trong dạy HS cần thực thí nghiệm nhóm để khảo sát Biến dạng đàn hồi độ biến dạng lò xo, thân thực theo bước sau: 1-Bước 1: Làm việc chung lớp, giao nhiệm vụ cho nhóm - GV nêu vấn đề, xác định mục đích yêu cầu thí nghiệm: thí nghiệm nhằm nhận biết biến dạng đàn hồi lò xo độ biến dạng lò xo - Chia nhóm, giao nhiệm vụ cho nhóm: GV chia lớp thành nhóm thí nghiệm - GV đưa phương án thí nghiệm, cho HS nêu dụng cụ thí nghiệm, cách bố trí tiến hành thí nghiệm (GV rõ vấn đề cần lưu ý đối vói HS q trình thí nghiệm cách bố trí thước đo, cách đo dọc ghi kết xác ) - Tổ chức phân chia thành nhóm, bố trí địa điểm làm việc cho nhóm: Phân chia bàn học thành nhóm thí nghiệm 2- Bước 2: Làm việc theo nhóm - Trong nhóm phân công nhiêm vụ cho thành thành viên nhóm: Các nhóm tự phân trưởng nhóm, thư ký báo cáo viên - Các nhóm thảo luận kế hoạch cách thức làm việc nhóm Giáo viên: Nguyễn Thị Quỳnh Như - Trường THCS Hải Chánh ThuVienDeThi.com Chun đề mơn vật lí – Năm học 2010 - 2011 - Tiến hành thực nhiệm vụ: + Sắp xếp, bố trí thí nghiệm + Tiến hành thí nghiệm:( Theo hình vẽ 9.1 SGK)  Đo chiều dài tự nhiên lị xo l0  Móc nặng (50g), đo chiều dài lúc bị biến dạng l1, bỏ nặng ra, đo chiều dài lò xolúc l01  Móc nặng (50g), tương tự đo l2 l02  Móc nặng (50g), tương tự đo l3 l03 Giáo viên theo dỏi uốn nắn HS q trình thí nghiệm + Thảo luân ghi kết thông tin cần báo cáo - Thu xếp đồ dùng thiết bị, chuẩn bị báo cáo kết làm việc trước lớp 3-Bước 3: Trình bày kết nhóm đánh giá kết - Gv thu báo cáo thí nghiệm nhóm HS - GV tổ chức cho lớp nhận xét, đánh giá kết rút kết luận III- MỘT SỐ THUẬN LỢI VÀ NHỮNG KHÓ KHĂN KHI THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ: 1)Thuận lợi: - Bản thân tham gia lớp tập huấn, bồi dưỡng hội thảo chuyên đề hàng năm để nâng cao mặt nhận thức, kiến thức, kỹ ĐMPPDH nói chung q trình dạy học thí nghiệm vật lý nói riêng - Việc dạy học thí nghiệm vật lý tạo cho HS có hứng thú học tập, u thích mơn - Đồ dùng thiết bị phần đáp ứng đồng cho trình giảng dạy - Học sinh lĩnh hội kiến thức chủ động 2)Khó khăn: - Về sở vật chất, Nhà trường thiếu phịng học mơn, phịng thiết bị q chật hẹp khâu chuẩn bị đồ dùng GV nhiều thời gian, phải di chuyển đồ dùng từ lớp sang lớp khác Giáo viên: Nguyễn Thị Quỳnh Như - Trường THCS Hải Chánh ThuVienDeThi.com Chun đề mơn vật lí – Năm học 2010 - 2011 - Việc bố trí bàn học, số lượng học sinh / lớp đông nên việc thực hoạt động nhóm cịn nhiều bất cập - Đồ dùng thiết bị dạy học qua thời gian nhiều năm sử dụng, chất lượng nên hư hỏng nhiều, độ xác đồ dùng khơng cao - Sự phối hợp thành viên hoạt động nhóm việc phân cơng trách nhiệm cho thành viên nhóm chưa HS ý - Kỹ thực hành thí nghiệm HS đặc biệt khối yếu nên ảnh hưởng thời lượng tiết dạy Trên phần báo cáo thân chun đề Thí nghiệm nhóm, khơng tránh khỏi nhiều thiếu sót Kính mong q thầy giáo, quý đồng nghiệp góp ý bổ sung để chuyên đề hoàn thiện Hải chánh, ngày 15 tháng 10 năm 2010 Giáo viên Nguyễn Thị Quỳnh Như Giáo viên: Nguyễn Thị Quỳnh Như - Trường THCS Hải Chánh ThuVienDeThi.com ...Chun đề mơn vật lí – Năm học 2010 - 2011 Làm thí nghiệm Vật lí có tác dụng to lớn việc phát triển nhận thức học sinh, giúp em quen dần với phương pháp nghiên cứu khoa học, qua em tập... Chun đề mơn vật lí – Năm học 2010 - 2011 - Việc bố trí bàn học, số lượng học sinh / lớp đông nên việc thực hoạt động nhóm cịn nhiều bất cập - Đồ dùng thiết bị dạy học qua thời gian nhiều năm sử... Vật lí phù hợp với đặc điểm tâm – sinh lí khả nhận thức học sinh, đồng thời tạo điều kiện rèn luyện cho học sinh kỹ thực hành thái độ ứng xử thực hành, cần thiết cho việc học tập Vật lí cấp học