NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Những vấn đề cơ bản về ngân hàng thương mại
1.1.1 Khái niệm về ngân hàng thương mại
Sự ra đời và phát triển của ngân hàng thương mại (NHTM) gắn liền với hoạt động sản xuất kinh doanh và nền kinh tế NHTM trở thành một định chế tài chính quan trọng trong đời sống kinh tế, với dịch vụ ngân hàng ngày càng thâm nhập sâu vào các khía cạnh của nền kinh tế và đời sống con người Mọi cá nhân đều chịu ảnh hưởng từ các hoạt động của ngân hàng, từ khách hàng gửi tiền, người vay vốn cho đến những người làm việc trong các tổ chức, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ ngân hàng.
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một sản phẩm đặc trưng của nền kinh tế thị trường, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống kinh tế Mặc dù chức năng và hoạt động của các ngân hàng có sự tương đồng, nhưng khái niệm về ngân hàng lại khác nhau giữa các quốc gia Tại Việt Nam, NHTM được định nghĩa là loại hình ngân hàng thực hiện đầy đủ các hoạt động ngân hàng và kinh doanh khác theo quy định của pháp luật, với mục tiêu tạo ra lợi nhuận.
Tất cả các ngân hàng thương mại đều có đặc điểm chung là nhận tiền ủy thác, bao gồm cả tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn Số tiền này được sử dụng cho các hoạt động cho vay, chiết khấu và các dịch vụ kinh doanh khác của ngân hàng.
1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại
* Chức năng làm trung gian tín dụng.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian tín dụng, kết nối người thừa vốn với người thiếu vốn, mang lại lợi ích cho cả hai bên và cho nền kinh tế NHTM kiếm lợi nhuận từ chênh lệch lãi suất cho vay và tiền gửi, tạo điều kiện cho sự tồn tại và phát triển của ngân hàng Chức năng này không chỉ đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách biến vốn nhàn rỗi thành vốn hoạt động, kích thích luân chuyển vốn và phát triển sản xuất kinh doanh.
* Chức năng trung gian thanh toán
Chức năng trung gian thanh toán của ngân hàng cho phép chuyển tiền từ tài khoản này sang tài khoản khác theo yêu cầu của khách hàng, đóng vai trò như một "thủ quỹ" cho doanh nghiệp và cá nhân Ngân hàng giữ tiền và chi tiền hộ cho khách hàng, giúp tối ưu hóa quy trình thanh toán Khi nền kinh tế thị trường phát triển, chức năng này ngày càng được mở rộng, khẳng định vai trò quan trọng của ngân hàng trong hệ thống tài chính.
Hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế thông qua chức năng trung gian thanh toán Khi khách hàng thực hiện thanh toán qua ngân hàng, điều này không chỉ giảm rủi ro và chi phí thanh toán mà còn giúp tăng tốc độ luân chuyển vốn kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn Đối với NHTM, chức năng này cũng góp phần gia tăng lợi nhuận thông qua việc thu lệ phí thanh toán và tăng nguồn vốn cho vay, thể hiện qua số dư tài khoản tiền gửi của khách hàng.
Chức năng tạo tiền trong ngân hàng là kết quả của việc cho vay và thanh toán qua chuyển khoản, dẫn đến việc tạo ra lượng tiền gửi mới lớn hơn nhiều lần so với số dự trữ ban đầu Quá trình này được gọi là tạo tiền trong hệ thống ngân hàng.
Khi một ngân hàng nhận tiền gửi từ khách hàng, số dư sẽ được ghi nhận trên tài khoản tiền gửi Sau khi trừ đi khoản dự trữ bắt buộc, ngân hàng sẽ sử dụng số tiền này để đầu tư và cho vay, từ đó chuyển đổi thành vốn.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra tiền thông qua chức năng tín dụng và thanh toán Vòng quay vốn của ngân hàng giúp tối ưu hóa hoạt động tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
1.1.3 Hoạt động của ngân hàng thương mại
NHTM có các hoạt động sau: hoạt động huy động vốn, hoạt động tín dụng và các hoạt động khác Cụ thể như sau:
Một là: Huy động vốn
NHTM được huy động vốn dưới các hình thức sau:
Chúng tôi nhận tiền gửi từ các tổ chức, cá nhân và các tổ chức tín dụng khác dưới nhiều hình thức, bao gồm tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn và các loại tiền gửi khác.
+ Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, các giấy tờ có giá khác để huy động vốn của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước;
+ Vay vốn của các tổ chức tín dụng khác hoạt động tại Việt Nam và các tổ chức nước ngoài;
+ Vay vốn ngắn hạn của NHNN;
+ Các hình thức huy động vốn khác theo quy định của NHNN [2, tr.19].
Hai là: Hoạt động tín dụng
Hoạt động tín dụng là nguồn lợi nhuận chính cho ngân hàng thương mại, vì vậy các ngân hàng luôn nỗ lực tìm kiếm cơ hội và khách hàng tiềm năng để cấp tín dụng, nhằm tối ưu hóa lợi nhuận.
Hoạt động tín dụng bao gồm các hình thức sau:
Cho vay là hoạt động chủ yếu và mang lại lợi nhuận lớn nhất cho các ngân hàng thương mại (NHTM) Các NHTM thực hiện nhiều hình thức cho vay khác nhau, bao gồm cho vay thương mại, cho vay tiêu dùng và tài trợ dự án Đa số nguồn vốn huy động được từ ngân hàng được sử dụng cho hai loại cho vay chính: cho vay ngắn hạn và cho vay trung dài hạn, nhằm phục vụ cho các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và cải thiện đời sống.
Bảo lãnh ngân hàng là một hình thức cấp tín dụng, trong đó tổ chức tín dụng cam kết thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng nếu khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ của mình Khách hàng có trách nhiệm nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng theo thỏa thuận đã ký kết.
Chiết khấu là quá trình mà ngân hàng thực hiện việc mua các công cụ chuyển nhượng hoặc giấy tờ có giá của người thụ hưởng trước thời điểm đến hạn thanh toán, có thể theo hình thức có kỳ hạn hoặc mua có bảo lưu quyền truy đòi.
Cho thuê tài chính là hoạt động tín dụng trung và dài hạn, cho phép doanh nghiệp thuê máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển và các tài sản khác Hình thức này được thực hiện thông qua hợp đồng cho thuê giữa bên cho thuê và bên thuê, mang lại sự linh hoạt và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp.
Hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại
1.2.1 Nguồn vốn của ngân hàng thương mại
Nguồn vốn của NHTM bao gồm: vốn chủ sở hữu, vốn huy động, vốn đi vay và vốn khác.
Vốn chủ sở hữu của ngân hàng thương mại (NHTM) là nguồn tiền do các chủ sở hữu đóng góp và lợi nhuận để lại, chiếm tỷ trọng nhỏ (
