Tổng quan tình hình nghiên cứu
Tính cấp thiết của đề tài
Sau gần nửa thế kỷ đổi mới, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức nội tại và ngoại lai, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế khó khăn Hệ thống ngân hàng bộc lộ những hạn chế, với tốc độ tăng trưởng tín dụng giảm, thanh khoản gặp vấn đề, và tỷ lệ nợ xấu gia tăng Hoạt động tín dụng là nguồn thu nhập chính cho các ngân hàng thương mại (NHTM), chiếm khoảng 80% doanh thu, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro Do đó, việc hoàn thiện chính sách quản trị rủi ro tín dụng là cần thiết để giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động của NHTM Mỗi ngân hàng cần có chiến lược phát triển khách hàng, chọn lọc và kiểm soát hoạt động tín dụng ngay từ đầu, dựa trên năng lực kiểm soát tín dụng, thẩm định khách hàng và mục đích sử dụng vốn Rủi ro tín dụng có tác động lớn đến ngân hàng thương mại, gây hậu quả nghiêm trọng, do đó, tìm kiếm giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng luôn là ưu tiên hàng đầu của các nhà quản lý và nghiên cứu.
Chọn đề tài “Hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng trong thời gian tới” là rất quan trọng, nhằm thúc đẩy sự phát triển hoạt động tín dụng trong bối cảnh hội nhập Quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả sẽ giúp ngân hàng nâng cao khả năng cạnh tranh và đảm bảo ổn định tài chính Điều này không chỉ hỗ trợ ngân hàng phát triển bền vững mà còn góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
Tổng hợp các nghiên cứu điển hình
Quản trị rủi ro tín dụng là một chủ đề quan trọng trong nghiên cứu và phát triển ngân hàng, được nhiều chuyên gia và tác giả đề cập Mặc dù không phải là vấn đề mới, mỗi tác giả lại mang đến những góc nhìn khác nhau, từ đó đưa ra các giải pháp thiết thực cho ngân hàng trong từng giai đoạn cụ thể.
1.2.1 Các nghiên cứu nước ngoài Đối với các nghiên cứu ở nước ngoài, nổi bật là trong nghiên cứu “Quản lý rủi ro tín dụng: Ý nghĩa đối với hoạt động của ngân hàng và tăng trưởng cho vay ”
Nghiên cứu của Taiwo JN và các cộng sự (2017) đã điều tra tác động của quản lý rủi ro tín dụng đối với hiệu suất ngân hàng và tăng trưởng cho vay tại Nigeria trong giai đoạn 1998-2014 Sử dụng các mô hình hồi quy tuyến tính, nghiên cứu cho thấy rằng chiến lược quản lý tín dụng chặt chẽ có thể nâng cao niềm tin của nhà đầu tư và người gửi tiền, từ đó thúc đẩy tăng trưởng tín dụng và lợi nhuận ngân hàng Kết quả chỉ ra rằng quản lý rủi ro tín dụng có ảnh hưởng đáng kể đến tổng số khoản cho vay và khoản tạm ứng của các ngân hàng tiền gửi Tác giả khuyến nghị các ngân hàng cần tuân thủ nghiêm ngặt các chính sách thẩm định tín dụng để đảm bảo chỉ những người vay có uy tín tín dụng tốt mới được tiếp cận với các khoản vay, tức là tiền chỉ được phân bổ cho những người vay có xếp hạng tín dụng cao.
Tác giả Fabiano Colombini (2018) trong nghiên cứu “Tăng vốn hoặc cải thiện nghị định Basel III và Basel IV” đã chỉ ra rằng việc huy động vốn chỉ có hiệu quả trong việc phòng ngừa rủi ro khi khả năng thanh toán được cập nhật thường xuyên và rủi ro liên quan đến khả năng thanh toán được ước tính một cách chính xác.
1.2.2 Các nghiên cứu trong nước Đối với các nghiên cứu tại Việt Nam, tác giả Nguyễn Quang Huy (2014) đã đạt được những thành công trong Khóa luận ii Quan trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ” với những đóng góp như sau: Tác giả đã phân tích công tác quản trị rủi ro tín dụng của Vietinbank thông qua việc trình bày quan điểm về chính sách về quản trị rủi ro tín dụng; những mô hình phân tích đánh giá rủi ro tín dụng; chính sách về phân loại nợ tạo lập nguồn lực bù đắp rủi ro, chính sách về nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu quản trị rủi ro tín dụng; tìm hiểu khuân khổ đánh giá phân tích về hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro của một NHTM Từ đó đề xuất những giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam nói riêng và của các NHTM CP Việt Nam nói chung.
Báo cáo "Ngân hàng TMCP Á Châu: Trồng cây đến ngày hái quả - Chiến lược “Ngân hàng tương lai”" của Nguyễn Mạnh Dũng, được công bố lần đầu vào ngày 12/10/2018, thay vì chỉ khai thác từ cơ sở quản trị rủi ro tín dụng, đã đưa ra những chiến lược phát triển bền vững cho ngân hàng trong tương lai.
Năm 2018, ACB đã có những cải thiện rõ rệt trong các chỉ tiêu tài chính so với các năm trước, với những điểm sáng trong mô hình kinh doanh và kết quả hoạt động Các chỉ số về khả năng sinh lời, hiệu quả hoạt động, an toàn vốn và chất lượng tài sản được phân tích dựa trên triển vọng ngành và lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ Đặc biệt, sau sự kiện nợ xấu lớn liên quan đến nhóm công ty của ông Nguyễn Đức Kiên vào năm 2012, ACB đã tiến hành tái cơ cấu hoạt động ngân hàng, tăng cường trích lập và thu hồi nợ Nhờ đó, lượng nợ xấu đã giảm dần và gần như được xóa sạch vào cuối năm 2017, sớm hơn một năm so với kế hoạch.
Cũng từ khi NHNN có đề án thành lập tổ chức mua bán nợ là VAMC năm
Từ năm 2014, ACB đã chủ động trích lập dự phòng nợ xấu, và đến cuối năm 2017, hầu hết các khoản nợ xấu của VAMC đã được xử lý đầy đủ Bắt đầu từ năm 2018, áp lực chi phí sẽ giảm đáng kể nhờ không còn khoản trích lập này Hơn nữa, ACB còn có cơ hội ghi nhận lợi nhuận bất thường từ việc thu hồi nợ xấu đã trích lập, như đã thực hiện trong hai năm qua.
Các nghiên cứu đã hệ thống hóa lý luận về quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại quốc tế và Việt Nam, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản trị rủi ro tín dụng trong nền kinh tế cạnh tranh hiện nay Đồng thời, các nghiên cứu cũng đề xuất giải pháp giảm thiểu rủi ro tín dụng tại một số chi nhánh ngân hàng cụ thể ở Việt Nam Tuy nhiên, vẫn còn thiếu sót trong việc phân tích điểm mạnh và điểm yếu trong công tác quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại, đặc biệt là tại ACB.
Trên cơ sở kế thừa và phát triển các công trình nghiên cứu đó, khóa luận
Hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu giai đoạn 2016-2018 đã được nghiên cứu sâu sắc Bài viết không chỉ hệ thống hóa lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại mà còn đưa ra những phân tích và đánh giá về những thành công cũng như hạn chế trong công tác này tại Ngân hàng TMCP Á Châu.
Từ đó, khóa luận đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện việc quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Ngân hàng này.
Phương pháp nghiên cứu
Dữ liệu thứ cấp cho khóa luận được thu thập từ báo cáo tài chính của Ngân hàng ACB trong giai đoạn 2016 - 2018, cùng với các tài liệu về chính sách tín dụng và tạp chí nội bộ của ngân hàng Qua quá trình xử lý và đánh giá dữ liệu, chúng tôi đã xác định được các rủi ro và tìm ra nguyên nhân để giải quyết các vấn đề tác động giá cần nghiên cứu.
Dữ liệu sơ cấp là những nguyên nhân xác thực giúp giải quyết vấn đề Phương pháp quan sát được sử dụng để ghi lại có kiểm soát các sự kiện và hành vi ứng xử của con người Phương pháp này có thể được chia thành nhiều loại khác nhau.
Quan sát trực tiếp là phương pháp thực hiện quan sát trong quá trình diễn ra thực tiễn, như việc theo dõi nhân viên tín dụng trong quá trình thẩm định và thu thập hồ sơ khách hàng, cũng như quan sát quy trình giải ngân cho khách hàng Trong khóa luận, tác giả đã áp dụng phương pháp quan sát thực tế để phân tích hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng Á Châu, bao gồm việc quan sát cách tiếp cận khách hàng cho vay và cách đánh giá, nhận định khách hàng, dựa trên thời gian thực tập tại vị trí tín dụng của ngân hàng.
Châu từ năm 2018 Phương pháp quan sát được sử dụng để nghiên cứu các hành vi bên ngoài của đối tượng.
Quan sát gián tiếp là phương pháp nghiên cứu tập trung vào kết quả hoặc tác động của hành vi thay vì quan sát hành vi trực tiếp Chẳng hạn, khi tác giả phân tích Báo cáo tài chính và kết quả hoạt động thực tế của ACB qua các năm, họ có thể nhận diện mức độ tăng hoặc giảm rủi ro của ngân hàng trong từng giai đoạn.
Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Khóa luận này sẽ hệ thống lại một số vấn đề cơ bản về hoạt động tín dụng của
NHTM và cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng trong giai đoạn hội
Đề tài nghiên cứu hoạt động Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu trong giai đoạn 2016 - 2018, đồng thời đưa ra các giải pháp phát triển cho giai đoạn đến năm 2024.
Kết cấu khóa luận gồm 3 chương:
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI ACBCHƯƠNG III: NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNGQUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG ACB
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
1.1 Cơ sở lý luận về hoạt động tín dụng
1.1.1 Khái niệm về tín dụng ngân hàng
Tín dụng ngân hàng là mối quan hệ vay mượn giữa ngân hàng và các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong xã hội Đây không phải là sự chuyển vốn trực tiếp, mà là quá trình chuyển vốn gián tiếp qua các tổ chức trung gian, cụ thể là ngân hàng Bản chất của tín dụng ngân hàng là quan hệ vay mượn, trong đó cả hai bên đều có lợi và phải hoàn trả cả vốn lẫn lãi sau một khoảng thời gian nhất định.
Hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại (NHTM) tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng để đảm bảo tính an toàn và khả năng sinh lời Những nguyên tắc này được cụ thể hóa thông qua các quy định rõ ràng.
- Khách hàng phải cam kết hoàn trả nợ gốc và lãi vay đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng;
- Khách hàng phải cam kết sử dụng vốn vay theo đúng mục đích đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng;
Mục tiêu chính của ngân hàng thương mại khi cấp tín dụng là thu hồi đầy đủ nợ gốc, lãi vay và các khoản phí liên quan trong thời gian đã thỏa thuận Quan hệ tín dụng chỉ được coi là kết thúc khi ngân hàng hoàn tất việc thu hồi toàn bộ số tiền vay và các khoản phí phát sinh.
(nếu có) đó Trong một số tường hợp, khách hàng đã không hoàn trả hoặc hoàn trả
Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng đề cập đến khả năng xảy ra tổn thất khi khách hàng không thực hiện hoặc không đủ khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính theo cam kết Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và sự ổn định của các tổ chức tài chính.
Từ những định nghĩa trên, ta có thể rút ra được các nội dung cơ bản của rủi ro tín dụng như sau:
Rủi ro tín dụng là khả năng một người vay hoặc đối tác không thực hiện nghĩa vụ nợ theo các điều khoản đã thỏa thuận, dẫn đến tổn thất tài chính và giảm thu nhập ròng Điều này có thể làm giảm giá trị thị trường của vốn, gây ra thua lỗ hoặc thậm chí dẫn đến phá sản Phân loại tín dụng ngân hàng là một yếu tố quan trọng trong việc quản lý rủi ro này.
Rủi ro giao dịch là một loại rủi ro tín dụng phát sinh từ những hạn chế trong quy trình giao dịch, xét duyệt cho vay và đánh giá khách hàng Rủi ro này bao gồm ba thành phần chính: rủi ro chọn lựa, rủi ro đảm bảo và rủi ro nghiệp vụ.
Rủi ro lựa chọn là một yếu tố quan trọng trong quá trình đánh giá và phân tích tín dụng, liên quan đến việc ngân hàng phải lựa chọn các phương án vay vốn hiệu quả để đưa ra quyết định cho vay chính xác.
Rủi ro bảo đảm xuất phát từ các tiêu chuẩn mà người bảo lãnh, người đồng ký vay và các loại tài sản bảo đảm thiết lập Điều này bao gồm các yếu tố như chủ thể bảo đảm, phương thức bảo đảm và tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản bảo đảm.
Rủi ro nghiệp vụ liên quan đến quản lý khoản vay và hoạt động cho vay, bao gồm việc phân tích và đánh giá khách hàng, xếp hạng rủi ro, cũng như kỹ thuật xử lý các khoản cho vay gặp vấn đề.
Rủi ro danh mục là một dạng rủi ro tín dụng phát sinh từ những hạn chế trong việc quản lý danh mục cho vay của ngân hàng.
2 loại: rủi ro nội tại và rủi ro tập trung.
Rủi ro tập trung xảy ra khi ngân hàng cho vay một lượng lớn vốn cho một số khách hàng hoặc doanh nghiệp, đặc biệt là những đơn vị hoạt động trong cùng một lĩnh vực kinh tế hoặc khu vực địa lý Việc này có thể dẫn đến những rủi ro tài chính nghiêm trọng nếu các khách hàng hoặc doanh nghiệp này gặp khó khăn, ảnh hưởng đến khả năng hoàn trả nợ Do đó, ngân hàng cần đa dạng hóa danh mục cho vay để giảm thiểu rủi ro tập trung.
Rủi ro nội tại là những rủi ro phát sinh từ các yếu tố và đặc điểm riêng biệt bên trong của người vay hoặc ngành kinh tế Những rủi ro này xuất phát từ đặc điểm hoạt động và cách thức sử dụng vốn của khách hàng vay.
Nguồn: Tài liệu học tập Quản trị rủi ro tín dụng, Học viện Ngân Hàng năm 2018
Ngân hàng là một loại hình kinh doanh tiền tệ đặc biệt, có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ nền kinh tế, vì vậy nó phải chịu sự kiểm soát nghiêm ngặt từ cơ quan quản lý Nhà nước Sự mất ổn định chính trị và những thay đổi trong chính sách, luật pháp của Nhà nước có thể tạo ra rủi ro đáng kể cho hoạt động tín dụng của ngân hàng.
