5
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
1 1 Vai trò của phân tích tài chính doanh nghiệp
1 1 1 Bản chất của tài chính doanh nghiệp
Tài chính doanh nghiệp đề cập đến các mối quan hệ kinh tế dưới dạng giá trị, chủ yếu là quan hệ tiền tệ, phát sinh trong quá trình hình thành và sử dụng quỹ tiền tệ Những quan hệ này đóng vai trò quan trọng trong việc phục vụ quá trình tái sản xuất của mỗi doanh nghiệp và góp phần vào việc tích lũy vốn.
Nội dung của những quan hệ kinh tế thuộc phạm vi tài chính DN bao gồm :
- Quan hệ giữa doanh nghiệp với ngân sách nhà nước :
Mối quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp và nhà nước thể hiện rõ qua nghĩa vụ nộp thuế của các doanh nghiệp theo quy định pháp luật Đồng thời, nhà nước cũng hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp nhằm thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô.
- Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp và thị trường :
Kinh tế thị trường đặc trưng bởi việc thực thi các mối quan hệ kinh tế thông qua hệ thống thị trường, bao gồm thị trường hàng hóa tiêu dùng, hàng hóa tư liệu sản xuất và thị trường tài chính Do đó, hoạt động của doanh nghiệp không thể tách rời khỏi thị trường; doanh nghiệp vừa là người mua các yếu tố sản xuất, vừa là người bán sản phẩm và dịch vụ, đồng thời tham gia vào việc huy động và giao dịch các nguồn tài chính nhàn rỗi trong xã hội.
- Quan hệ kinh tế trong nội bộ doanh nghiệp gồm :
Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp với các phòng ban, phân xưởng, tổ đội sản xuất trong tạm ứng, thanh toán
Quan hệ kinh tế giữa doanh nghiệp và cán bộ công nhân viên rất quan trọng trong việc phân phối thu nhập cho người lao động Quá trình này diễn ra qua nhiều hình thức như tiền lương, tiền thưởng, tiền phạt và lãi cổ phần, tạo ra sự công bằng và động lực làm việc cho nhân viên Việc hiểu rõ các hình thức thu nhập này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu suất lao động và nâng cao sự hài lòng của người lao động.
Quan hệ thanh toán, cấp phát và điều hòa vốn giữa các đơn vị trực thuộc trong nội bộ doanh nghiệp, với Tổng công ty hoặc Tập đoàn
1 1 2 Vai trò của phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp
Tài chính DN có ba vai trò cụ thể sau :
Vai trò của việc huy động và khai thác nguồn tài chính là rất quan trọng để đảm bảo nhu cầu kinh doanh của doanh nghiệp (DN) và tối ưu hóa việc sử dụng vốn Để có đủ vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, tài chính DN cần đáp ứng nhu cầu vốn và lựa chọn nhà cung cấp phù hợp Đồng thời, việc tổ chức huy động và sử dụng vốn một cách hiệu quả là cần thiết để duy trì và thúc đẩy sự phát triển bền vững trong quá trình sản xuất kinh doanh Điều này đóng vai trò quyết định đến sự sống còn của DN trong môi trường cạnh tranh.
“khắc nghiệt” theo cơ chế thị trường
Đòn bẩy tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích và điều tiết hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Thu nhập bằng tiền của doanh nghiệp được phân phối từ tài chính, trong đó doanh thu từ bán hàng phải bù đắp các chi phí sản xuất như hao mòn máy móc, trả lương cho người lao động và mua nguyên liệu Phần còn lại sẽ được dùng để hình thành quỹ, bảo toàn vốn hoặc trả lợi tức cổ phần Quá trình phân phối thu nhập luôn gắn liền với đặc điểm của hoạt động sản xuất kinh doanh và hình thức sở hữu của doanh nghiệp.
Người quản lý có thể nâng cao hiệu quả tài chính doanh nghiệp bằng cách sáng tạo trong việc áp dụng các chức năng phân phối tài chính, từ đó biến tài chính thành đòn bẩy kinh tế Điều này sẽ tạo ra động lực cho tăng năng suất, thúc đẩy tích tụ và thu hút vốn, cũng như tăng vòng quay vốn và kích thích tiêu dùng xã hội.
Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra hoạt động kinh doanh thông qua phân tích các chỉ tiêu tài chính như kết cấu tài chính, khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng nguồn lực và khả năng sinh lời Việc phân tích này giúp doanh nghiệp đưa ra các giải pháp kịp thời nhằm cải thiện tình hình tài chính Quá trình này bao gồm việc xem xét, đối chiếu và so sánh số liệu tài chính hiện tại với quá khứ, từ đó giúp người sử dụng thông tin đánh giá chính xác thực trạng tài chính, nhận diện tiềm năng, xác định hiệu quả kinh doanh và rủi ro trong tương lai.
Thông tin về tình hình tài chính là yếu tố quan trọng trong quản trị doanh nghiệp và cung cấp dữ liệu quý giá cho các bên ngoài doanh nghiệp Phân tích tình hình tài chính không chỉ giúp đánh giá hiện trạng tài chính tại thời điểm báo cáo mà còn phản ánh kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong bối cảnh cụ thể Mục tiêu chính của phân tích tài chính là cung cấp cái nhìn chính xác về sức mạnh tài chính, khả năng sinh lời và triển vọng của doanh nghiệp Điều này thu hút sự quan tâm từ nhiều đối tượng như Ban giám đốc, nhà đầu tư, cổ đông, chủ nợ, khách hàng, nhân viên ngân hàng, nhà quản lý, nhà bảo hiểm, đại lý, cơ quan Chính phủ, và cả người lao động Mỗi nhóm có nhu cầu thông tin khác nhau, do đó, họ tập trung vào các khía cạnh riêng trong bức tranh tài chính Mặc dù mục đích khác nhau, nhưng các nhóm thường sử dụng các công cụ phân tích tài chính cơ bản tương tự Đối với chủ doanh nghiệp và nhà quản trị, ưu tiên hàng đầu là tối đa hóa lợi nhuận và khả năng trả nợ, bên cạnh việc tạo công ăn việc làm, nâng cao chất lượng sản phẩm, cung cấp dịch vụ với chi phí thấp, và đóng góp vào phúc lợi xã hội cũng như bảo vệ môi trường.
Các nhà quản trị và chủ doanh nghiệp cần nắm vững thông tin tài chính để đánh giá tình hình tài chính, khả năng thanh toán, sinh lợi và rủi ro, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn Ngân hàng và các nhà cho vay tín dụng chú trọng đến khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp, đặc biệt là khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền mặt để so sánh với nợ ngắn hạn Họ cũng quan tâm đến nguồn vốn chủ sở hữu như một khoản bảo hiểm trong trường hợp doanh nghiệp gặp rủi ro Các nhà cung cấp cần đánh giá khả năng thanh toán của khách hàng trước khi quyết định cho phép mua chịu hàng hóa Đối với các nhà đầu tư, họ tìm hiểu về rủi ro, thời gian hoàn vốn, lợi nhuận và tình hình tài chính để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong đầu tư.
Ngoài các chủ doanh nghiệp, nhà quản lý, nhà đầu tư và chủ ngân hàng, còn nhiều nhóm người khác cũng quan tâm đến thông tin tài chính của doanh nghiệp Các cơ quan tài chính, thuế, thống kê, chủ quản, nhà phân tích tài chính và người lao động đều có nhu cầu thông tin tương tự như các ngân hàng và nhà đầu tư.
…bởi vì nó liên quan đến quyền lợi và trách nhiệm, đến khách hàng hiện tại và tương lai của họ
Mục đích quan trọng nhất của việc phân tích tình hình tài chính là hỗ trợ các nhà ra quyết định trong việc chọn lựa phương án kinh doanh tối ưu, đồng thời đánh giá chính xác thực trạng và tiềm năng của doanh nghiệp.
1 2 Cơ sở dữ liệu để phân tích tài chính doanh nghiệp
Cơ sở chính để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp là các Báo cáo tài chính (BCTC), tài liệu kế toán và một số tài liệu liên quan khác.
Báo cáo tài chính (BCTC) là hệ thống báo cáo được lập theo chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành, phản ánh thông tin kinh tế và tài chính của các đơn vị BCTC cung cấp thông tin tổng hợp về tình hình tài sản, nguồn vốn chủ sở hữu, công nợ, tài chính và kết quả kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp Hệ thống BCTC đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Chế độ kế toán tại Việt Nam quy định rõ ràng về hình thức và nội dung của các báo cáo tài chính (BCTC), áp dụng cho tất cả doanh nghiệp (DN) trong mọi lĩnh vực và thành phần kinh tế Các BCTC bao gồm Bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, và thuyết minh báo cáo tài chính.
- Bảng cân đối kế toán