Thực tiễn vận dụng lợi thế so sánh nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trung quốc trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và những gợi ý đối với việt nam

Công trình nghiên cứu tham gia kỳ thi sinh viên nghiên cứu khoa học, đại học ngoại thương 2013 .Hy vong tài liệu này sẽ hữu ích với các bạn , mình để chế độ xem tối đa để các bạn tham khảo đc nhiều nhất , học tốt nhé !

-o0o -

CÔNG TRÌNH THAM D CU C THI

Sinh viênănghiênăc uăkhoaăh căTr ngă iăh căNgo iăth ngă2013

Tên công trình: TH CăTI N V NăD NGăL IăTH ăSOăSỄNHăNH Mă THÚC YăT NG TR NGăKINHăT ăTRUNGăQU CăTRONGăB Iă

C NHăKINHăT ăQU CăT ăVẨăM TăS ăG Iăụă IăV IăVI TăNAM

Nhóm ngành: KINH DOANH VÀ QU N LÝ 3 (KD3)

Hà N i, tháng 05 n m 2013

L I M U

Nh Paul Samuelson đã vi t: "M c dù có nh ng h n ch , lý thuy t

l i th so sánh v n là m t trong nh ng chân lý sâu s c nh t c a m i môn kinh t h c Các qu c gia không quan tâm đ n l i th so sánh đ u ph i tr

m t cái giá r t đ t b ng m c s ng và t ng tr ng kinh t c a chính mình." Nghiên c u l i th so sánh đem l i nh ng l i ích thi t th c cho

qu c gia và các doanh nghi p tham gia ho t đ ng ngo i th ng V i doanh nghi p, vi c nghiên c u l i th so sánh giúp đ a ra chi n l c s n

xu t hàng hóa phù h p v i nhu c u và th c t c a th tr ng th gi i Khai thác t i đa l i th ngu n l c s n có trong n c V i qu c gia, vi c nghiên c u đ a ra nh ng l i th c a đ t n c v t nhiên nh Tài nguyên, khí h u, đ t đai…, nh ng l i th t t o nh ngu n nhân l c giá

r , ngu n v n đ u t hay khoa h c công ngh T đó có h ng s n xu t

m i l i ích t th ch này mang l i, b i v y nghiên c u nguyên t c l i

th so sánh ít nhi u đem l i l i ích trong quá trình h i nh p và khai thác ngu n l i trong WTO

Trung Qu c là m t trong nh ng qu c gia có l i th so sánh v nhi u

m t hàng hàng đ u th gi i T s t ng quan v c s kinh t và truy n

th ng v n hóa xa x a gi a Vi t Nam và Trung Qu c chúng ta có th h c

t p Trung Qu c nh ng đi m ti n b đ phat tri n kinh t n c nhà

S y u kém trong l nh v c này có th gây lãng phí tài nguyên ngu n

l c trong n c và v n đ u t , khi n xu t nh p kh u trì tr , nh h ng t i

uy tín c a Vi t Nam trên tr ng qu c t , không thu hút đ c v n và đ u

t n c ngoài…., nh h ng l n t i s phát tri n kinh t c a Vi t Nam

Xu t phát t nh ng v n đ nêu trên đã g i m cho chúng tôi ý t ng

l a ch n nghiên c u đ tài “Th c ti n v n d ng l i th so sánh nh m

thúc đ y t ng tr ng kinh t Trung Qu c trong b i c nh h i nh p kinh

t qu c t và nh ng g i ý đ i v i Vi t Nam”

1 Tínhăc păthi tăc aăđ ătƠi

Th ng m i qu c t đóng vai trò quan tr ng trong n n kinh t , góp

ph n m r ng ph m vi trao đ i hàng hóa gi a các qu c gia, nâng cao kh

n ng tiêu dùng c a m t n c Ngo i th ng cho phép m t n c tiêu dùng các m t hàng nhi u h n m c có th tiêu dùng trong gi i h n kh

n ng s n xu t c a n c đó trong tr ng h p không tham gia vào buôn bán qu c t

Th c t l ch s đã ch ng minh, các n c đi nhanh trên con đ ng

t ng tr ng và phát tri n kinh t là các n c có n n ngo i th ng m nh Khi nói đ n th ng m i qu c t , không th không nh c t i lý thuy t l i

th so sánh c a David Ricardo, đây là quy lu t c b n trong trao đ i qu c

t , mang tính khách quan, n đ nh và lâu dài Các qu c gia dù trình đ phát tri n nào, n u tuân theo nguyên t c này khi tham gia vào th ng m i

qu c t đ u thu đ c l i ích Do đó, đi sâu nghiên c u s phát tri n c a

lý thuy t l i th so sánh s đem l i nh ng l i ích thi t th c cho qu c gia

và các doanh nghi p tham gia ho t đ ng th ng m i qu c t

Theo th ng kê c a t ch c WTO, trong nh ng n m tr l i đây, Trung Qu c là m t trong nh ng qu c gia đ ng đ u trong l nh v c s n

xu t và xu t nh p kh u ó là nh Trung Qu c đã áp d ng thành công l i

th so sánh Là m t qu c gia đang phát tri n, l i là n c lân c n, có nhi u

đi m t ng đ ng v đi u ki n t nhiên, con ng i cho đ n v n hóa – chính tr - xã h i v i Trung Qu c, Vi t Nam có th ti p thu nhi u bài h c kinh nghi m trên con đ ng phát tri n kinh t đ nh h ng Xã h i Ch ngh a

Nh ng yêu c u th c t c n ph i nghiêm túc nghiên c u tìm ra con

đ ng phát tri n th ng m i qu c t c a Vi t Nam đã g i m nhóm nghiên c u l a ch n đ tài: “Th căti năv năd ngăl iăth ăsoăsánhănh mă thúcăđ yăt ngătr ngăkinhăt ătrongăb iăc nhăh iănh păKinhăt ăQu că

t ă c aă Trungă Qu că vƠă nh ngă g iă Ủă đ i v iă Vi tă NamẰă làm đ tài

nghiên c u khoa h c c a mình

2 T ngăquanătìnhăhìnhănghiênăc u

Nguyên t c l i th so sánh là nguyên t c quan tr ng trong th ng

m i qu c t , đã có nhi u đ tài nghiên c u; tuy nhiên m i ch d ng l i nghiên c u riêng r lý thuy t, ch a đi sâu vào m t qu c gia c th V i mong mu n c i thi n s c c nh tranh c a Vi t Nam trên tr ng qu c t trong th i kì toàn c u hóa, đ tài đi sâu nghiên c u s t ng tr ng m nh

m c a n n kinh t Trung Qu c, đánh giá l i v n n kinh t t Vi t Nam

3.2.ăM cătiêuăc ăth

V i m c tiêu trên, trong quá trình tri n khai nghiên c u đ tài s t p trung gi i quy t các m c tiêu c th sau

- Nghiên c u Lý thuy t L i th so sánh c a David Ricardo và s phát tri n c a Lý thuy t

- Áp d ng Lý thuy t L i th so sánh phân tích, gi i thích s t ng

tr ng c a Trung Qu c và m t trái c a nó; nh ng nh h ng đ i t i n n kinh t m t qu c gia đang phát tri n nh Vi t Nam

- Nhìn l i n n kinh t trong n c, làm rõ nh ng m t còn y u kém,

đ ng th i đ xu t nh ng gi i pháp có th h c t p t Trung Qu c

Do đ tài mang tính v mô, nhóm nghiên c u ch y u l y ngu n thông tin th c p qua T ng c c Th ng kê Vi t Nam và T ng C c th ng

kê Trung Qu c, các t ch c qu c t có uy tín nh IMF, World Bank,… hay nh ng c quan Nhà n c nh B K ho ch và u t , B Tài chính,… Ngoài ra đ tài còn s d ng m t s tài li u có liên quan, các b n báo cáo và ý ki n chuyên gia đ làm c s lý lu n và tham kh o

5 iăt ngăvƠăph măviănghiênăc u

Không gian: N n kinh t Trung Qu c và Vi t Nam

Th i gian: t n m 1978 - n m Trung Qu c ra nh p th c hi n chính sách M c a - đ n nay

1.1.1 Lý thuy t c đi n v l i th so sánh c a David Ricardo

Lý thuy t l i th tuy t đ i c a Adam Smith cho th y m t n c có

l i th tuy t đ i so v i n c khác v m t lo i hàng hoá, n c đó s thu

đ c l i ích t ngo i th ng, n u chuyên môn hoá s n xu t theo l i th tuy t đ i Tuy nhiên ch d a vào lý thuy t l i th tuy t đ i thì không gi i thích đ c vì sao m t n c có l i th tuy t đ i h n h n so v i n c khác,

ho c m t n c không có m t l i th tuy t đ i nào v n có th tham gia và thu l i trong quá trình h p tác và phân công lao đ ng qu c t đ phát tri n m nh các ho t đ ng th ng m i qu c t kh c ph c nh ng h n

ch c a lý thuy t l i th tuy t đ i và c ng đ tr l i cho câu h i trên, n m

1817, trong t c ph m n i ti ng c a mình "Nh ng nguyên lý c a kinh t chính tr ", nhà kinh t h c c đi n ng i Anh David Ricardo đã đ a ra lý thuy t l i th so sánh nh m gi i thích t ng quát, chính xác h n v s xu t

hi n l i ích trong th ng m i qu c t

C s c a lý thuy t này chính là lu n đi m c a D.Ricardo v s khác bi t gi a các n c v đi u ki n t nhiên, ch t l ng ngu n nhân l c

và đi u ki n s n xu t; b t k qu c gia nào c ng có th tìm th y s khác

bi t này và chuyên môn hoá s n xu t nh ng s n ph m nh t đ nh dù có hay không l i th v t nhiên, khí h u, tay ngh D.Ricardo cho r ng, trên

th c t l i th tuy t đ i c a m i qu c gia không nhi u, h n n a th c t cho th y là ph n l n các qu c gia ti n hành buôn bán v i nhau không ch

nh ng m t hàng có l i th tuy t đ i mà còn đ i v i c nh ng m t hàng

d a trên l i th so sánh B ng cách chuyên môn hoá s n xu t m t s lo i

s n ph m nh t đ nh c a mình đ trao đ i l y hàng nh p kh u thông qua con đ ng ngo i th ng, m i qu c gia không ch thu đ c nh ng ngu n

l i nh t đ nh mà còn cho phép ng i dân c a m t n c tiêu dùng ngoài

gi i h n kh n ng s n xu t c a n c đó

T lý thuy t c đi n c a D Ricardo có th k t lu n:

− Khi các qu c gia t p trung chuyên môn hóa s n xu t

đ trao đ i các m t hàng có b t l i nh nh t ho c có l i nh t thì t t

c các qu c gia đ u thu đ c l i ngay c khi không có các l i th tuy t đ i Do đó, trong trao đ i qu c t , c s quan tr ng nh t, c n quan tâm đ u tiên là s phân công lao đ ng và chuyên môn hóa

ng h t do hoá XNK, khuy n cáo các chính ph tích c c thúc đ y, khuy n khích t do hoá th ng m i qu c t

Cùng v i s phát tri n c v chi u r ng và chi u sâu c a Th ng

m i Qu c t , lý thuy t c đi n v l i th so sánh c a D Ricardo v n còn

nh ng h n ch :

− Trên khía c nh chuyên môn hóa, D Ricardo gi i thích

lý thuy t ch y u d a trên giá tr lao đ ng i u đó đ ng ngh a v i

vi c ch p nh n: (1) ho c lao đ ng là y u t duy nh t đ s n xu t ra

hàng hóa ho c lao đ ng đ c s d ng v i m t t l c đ nh nh nhau t t c các lo i hàng hoá và (2) lao đ ng là đ ng nh t (ngh a

là ch có m t lo i lao đ ng) Tuy nhiên c hai gi thi t này không

h p lý C th , lao đ ng không ph i là y u t s n xu t duy nh t và

nó c ng không th s d ng v i m t t l nh t đ nh nh nhau t t

c các lo i hàng hóa H n n a, luôn t n t i kh n ng thay th gi a

v n, lao đ ng và các y u t s n xu t khác trong vi c s n xu t hàng hóa; ngay b n thân lao đ ng c ng luôn có s khác bi t do đào t o,

n ng su t và m c l ng

− Xét v m t trao đ i, có th th y r ng t l trao đ i trong th c t đ c quy t đ nh b i cung - c u và s phân chia t ng

l i ích có đ c t th ng m i c a các qu c gia Khi xây d ng lý thuy t, D Ricardo ch a tính đ n đi u này Do đó, không th d a vào lý thuy t c a ông đ đ nh giá t ng đ i c a các m t hàng trao

1.1.2.1 Quan đi m c a Karl Marx

Karl Marx cho r ng, trong quan h qu c t , các qu c gia ho t đ ng ngo i th ng đ u có l i nhu n và bao gi c ng xu t kh u nh ng hàng

B n ch t c a l i nhu n chính là nh bi t l i d ng s chênh l ch c a ti n công và n ng su t lao đ ng gi a dân t c và qu c t

1.1.2.2 Quan đi m c a G Haberler v Chi phí c h i

T góc đ chi phí c h i c a G Haberler, l i th so sánh c a m t

m t hàng th hi n chi phí c h i th p h n c a m t hàng đó so v i chi phí c h i c a m t hàng khác hay giá t ng đ i c a m t hàng th p h n Cách ti p c n này đã kh c ph c đ c ph n nào h n ch c a mô hình D Ricardo ch xem xét l i th so sánh thu n tuý t góc đ chi phí lao đ ng

V i cách ti p c n l i th so sánh t góc đ chi phí c h i, có th s d ng

đ th đ minh ho các kho n l i ích thu đ c t th ng m i và xây d ng

mô hình lý thuy t th ng m i chu n có tính đ n c y u t cung và y u t

c u thông qua vi c s d ng các đ ng mô ph ng nh đ ng gi i h n kh

hai ông) đ trình bày Lý thuy t u đãi v các ngu n l c s n xu t v n có

(hay lý thuy t H-O) Lý thuy t này đã gi i thích hi n t ng Th ng m i

Qu c t là do trong m t n n kinh t m c a, m i n c đ u h ng t i chuyên môn hoá các ngành s n xu t mà cho phép s d ng nhi u y u t

s n xu t đ i v i n c đó là thu n l i nh t khi n cho n c đó có chi phí

c h i th p h n (so v i vi c s n xu t các s n ph m hàng hoá khác) trong

s n xu t nh ng s n ph m nh t đ nh

N u mô hình nghiên c u c a Ricardo v i ch m t y u t s n xu t

đó là lao đ ng thì Heckscher – Ohlin đã nghiên c u l i th so sánh v i

mô hình hai y u t s n xu t, đó là lao đ ng và v n trong đi u ki n chi phí

c h i t ng Mô hình th ng m i c a Heckscher - Ohlin còn g i là mô hình 2 x 2 x 2 T góc đ m c đ d i dào t ng đ i c a các y u t v lao đ ng ho c v n nh là s ban phát t t nhiên đ i v i m t qu c gia

c a lý thuy t Hecskcher- Ohlin, m t hàng có l i th so sánh là m t hàng

s d ng t ng đ i nhi u các y u t t ng đ i d i dào c a m t qu c gia

nh v n hay lao đ ng Qu c gia có ngu n lao đ ng d i dào t ng đ i s

xu t kh u nh ng m t hàng s d ng t ng đ i nhi u lao đ ng còn qu c gia d i dào t ng đ i v v n s xu t kh u nh ng m t hàng s d ng t ng

đ i nhi u v n Nh v y, s d i dào v các y u t là ngu n g c còn hàng hoá s d ng nhi u y u t d i dào nh là k t qu phát sinh t s d i dào

t ng đ i tác y u t Ch ng h n, Vi t Nam là m t qu c gia giàu lao đ ng

t ng đ i so v i ph n còn l i c a th gi i cho nên Vi t Nam nên xu t

kh u nh ng m t hàng s d ng nhi u lao đ ng nh hàng d t may, giày dép và nh p kh u nh ng m t hàng s d ng nhi u v n nh máy bay, tàu thu Cách ti p c n c a Hecskcher- Ohlin ch u s ràng bu c c a r t nhi u gi đ nh nh th ng m i hoàn toàn t do, không có chi phí v n t i, cán cân th ng m i cân b ng ây là nh ng ràng bu c đ làm b c l rõ

h n b n ch t và c ch xu t hi n l i th so sánh nh ng r t khó có th đ t

đ c

Tuy còn có nh ng khi m khuy t lý lu n tr c th c ti n phát tri n

ph c t p c a Th ng m i Qu c t ngày nay, song quy lu t H-O v n là quy lu t chi ph i đ ng thái phát tri n và đ c nhi u qu c gia v n d ng trong ho ch đ nh chính sách Công nghi p và Th ng m i S l a ch n các s n ph m xu t kh u phù h p v i các l i th so sánh v các ngu n l c

s n xu t v n có theo thuy t H-O s là đi u ki n c n thi t đ các n c đang phát tri n có th nhanh chóng h i nh p vào s phân công lao đ ng

và h p tác Th ng m i Qu c t , và trên c s l i ích th ng m i thu

đ c s thúc đ y nhanh s t ng tr ng và phát tri n kinh t nh ng

n c này

1.1.2.4 Lý thuy t c a Paul R Krugman

Khác v i Heckscher - Ohlin, Paul R Krugman xem xét l i th so sánh trong tr ng h p nhi u hàng hóa và nhi u n c

L i th so sánh trong tr ng h p nhi u m t hàng

xác đ nh đ c n c nào có l i th so sánh v s n xu t hàng hòa nào c n ph i đ t trong m i quan h gi a m c l ng n i đ a và n c ngoài – P R Krugman đã ch rõ đi m then ch t đ xác đ nh l i th so sánh trong tr ng h p nhi u m t hàng

“N c nào s n xu t hàng hoá gì ph thu c vào t l l ng gi a N i

đ a và N c ngoài N i đ a s có l i th chi phí hàng hoá nào có n ng

su t lao đ ng t ng đ i cao h n m c l ng t ng đ i c a nó, và N c ngoài s có l i th s hàng hoá khác.” Theo quy lu t c a l i th so sánh, b ng vi c chuyên môn hóa và th c hi n trao đ i qu c t , c N i đ a

và N c ngoài đ u h ng l i

L i th so sánh trong tr ng h p nhi u n c

Trong quy mô hai n c, mô hình th ng m i luôn đúng V i hai

lo i hàng hoá, mô hình th ng m i đ c quy t đ nh b i l i th so sánh

d a trên đ i l ng t ng đ i v lao đ ng Trong mô hình nhi u n c, có

s xu t hi n c a ti n, mô hình th ng m i đ c quy t đ nh b i ti n

l ng và chi phí lao đ ng t ng đ i Tuy nhiên, khi ba n c đ c đ a ra xem xét, chuyên môn hoá trong mô hình không đúng

M c tiêu trao đ i ch x y ra v i hai n c có giá tr tr c th ng m i chênh l ch l n nh t đây, vai trò c a n c trung gian không có câu tr

l i, vi c tham gia th ng m i c a qu c gia đó ph thu c vào đi u ki n trao đ i qu c t Khi t l trao đ i Th ng m i Qu c t đ c xác đ nh, ta

s bi t đ c n c nào là n c trung gian Và th ng m i s x y ra ch khi t l trao đ i trên th gi i l n h n ho c nh h n t l giá trao đ i n i

Các qu c gia trên th gi i không ng ng liên k t − h p tác đ cùng phát tri n và v n d ng ngày càng nhi u công ngh thông tin và s n xu t, liên k t đã thành m t “Th gi i ph ng”

H c thuy t c đi n v L i th so sánh đã không còn phù h p n a

Hi n nay kinh t th gi i đang phát tri n v i m t t c đ nhanh chóng, đóng góp vào đó là các ngành s n xu t d a trên s c m nh c a trí não, các

s n ph m hi n đ i s d ng r t ít tài nguyên thiên nhiên V i vi c phát minh ra các ngành d a trên khoa h c trong th k XX, vi c tìm tòi, phát minh ra các s n m i tr nên quan tr ng Nh ng ng i phát minh ra s n

ph m có th có đ c thu nh p cao Tuy nhiên vi c phát tri n ngh thu t

b t ch c và các công ty đang áp d ng công ngh c a dòng công ngh

Vi c liên k t khu v c, liên k t nhóm qu c gia d n đ n s ph thu c

l n nhau gi a các qu c gia, làm lu m đi l i th so sánh v tài nguyên thiên nhiên Theo s phát tri n qua t ng th i kì, l i th c nh tranh gi a các qu c gia ngày càng ph thu c vào nhi u y u t khác Theo Porter – nhà kinh t h c ng i M , nh ng ngu n l c v các đi u ki n s n xu t

v n có (con ng i, tài nguyên thiên nhiên, v trí đ a lý,…) là nhân t c

b n, c ng là nhân t đ u tiên đ xem xét m t qu c gia có l i th hay không, và l i th nh th nào trên th gi i Porter x p nh ng nhân t này vào lo i l i th t nh – hay l i th c p th p, th c ch t đây là l i th v chi phí s n xu t Trong giao l u kinh t các n c thì các ngành s d ng nhi u nguyên li u, lao đ ng có l i th là chi phí s n xu t th p, hàng hoá

xu t kh u s có s c c nh tranh trên th tr ng khu v c và qu c t ng

th i s h p d n và thu hút n c ngoài tr c ti p đ u t (FDI) đ s d ng các ngu n l c đó Song các l i th này không t n t i lâu dài do s h n

ch c a tài nguyên, lao đ ng và s phát tri n c a khoa h c k thu t Do

v y, l i th này khó c nh tranh n i v i nh ng n c có l i th c p cao (v n, lao đ ng, trình đ khoa h c k thu t cao ) trong khu v c

H n n a, trong các lý thuy t v l i th so sánh m i ch đ c p đ n

nh ng ngu n l c c th nh : v n, hao phí lao đ ng, nguyên v t li u t c

là nh ng ngu n l c c th có hình hài, cân đong đo đ m đ c, tính đ c

h s so sánh mà ta g i đó là ngu n l c h u hình Bên c nh đó còn có

ngu n l c vô hình, khó đo đ m (v trí đ a lý, ti m n ng du l ch, ngu n nhân l c trí tu ) c n đ c đánh giá đúng t m quan tr ng c a chúng đ có

bi n pháp khai thác Tuy v y, các ngu n l c h u hình có th d đoán

đ c k t qu nh ng ngu n l c vô hình thì khó d đoán c th B i vì s c

m nh ngu n l c vô hình có th t ng nhanh và hi u qu kinh t l n khi khai thác, đôi khi có th t ng đ t bi n V n đ đ t ra là c n đ u t đ c

bi t cho ngu n nhân l c, khai thác tri t đ y u t thu n l i v v trí đ a lý

c a đ t n c

1.1.3 Các ph ng pháp tính toán l i th so sánh

Có m t s ph ng pháp xác đ nh l i th so sánh và m i cách th c xác đ nh d a vào m t khía c nh nh t đ nh ho c d a vào các y u t hình thành l i th so sánh

Balassa và công th căxácăđ nh l i th so sánh hi n h u RCA:

Công th c đ c s d ng khá ph bi n trong vi c xác đ nh l i th so sánh c a t ng m t hàng c th trong t ng th i k nh t đ nh Công th c này là m t trong công c đ c s d ng đ xây d ng c s d li u v l i

th so sánh c a các thành viên trong T ch c Th ng m i th gi i (WTO)

Ch s Balassa hay còn g i là BalasaIndex đ c s d ng ph bi n trong vi c xác đ nh l i th so sánh đ i v i t ng m t hàng c a m t qu c gia ho c doanh nghi p, ngành hàng đ n t ng th tr ng c th mà không tính đ c cho c m t danh m c hay m t gói hàng hoá và d ch v c a m t

qu c gia khi th c hi n giao d ch v i t ng đ i tác c th Quan h th ng

m i v i t ng đ i tác trong nhi u tr ng h p có ý ngh a quy t đ nh đ n trình đ phát tri n c v chi u r ng và chi u sâu s phát tri n th ng m i

c a các qu c gia mà chí s này ch a ph n ánh đ c m t cách tri t đ và toàn di n Bên c nh đó, ch s này ph thu c r t nhi u vào kim ng ch

T ng s n ph m qu c n i (Gross Domestic Products, GDP) hay

t ng s n s n ph m trong n c là giá tr tính b ng ti n c a t t c s n ph m

và d ch v cu i cùng đ c s n xu t, t o ra trong ph m vi m t n n kinh t trong m t th i gian nh t đ nh (th ng là m t n m tài chính)

T ng s n ph m qu c gia (Gross National Products, GNP) là giá tr

tính b ng ti n c a t t c s n ph m và d ch v cu i cùng đ c t o ra b i công dân m t n c trong m t th i gian nh t đ nh (th ng là m t n m)

T ng s n ph m qu c dân b ng t ng s n ph m qu c n i c ng v i thu nh p ròng

Thu nh p bình quân đ u ng i là t ng s n ph m qu c gia chia cho

dân s

T ng tr ng kinh t là s gia t ng c a GDP ho c GNP ho c thu

nh p bình quân đ u ng i trong m t th i gian nh t đ nh T ng tr ng kinh t th hi n s thay đ i v l ng c a n n kinh t và đ c xem xét trên hai bi u hi n: đó là t ng tuy t đ i hay m c t ng ph n tr m (%) hàng

n m, ho c bình quân trong m t giai đo n

S t ng tr ng đ c so sánh theo các th i đi m liên t c trong m t giai đo n nh t đ nh, s cho ta khái ni n t c đ t ng tr ng − s t ng thêm

s n l ng nhanh hay châm so v i th i đi m g c

1.2.2 Các nhân t nh h ng đ n t ng tr ng kinh

t

Sau khi nghiên c u v t ng tr ng kinh t c a các n c phát tri n

l n các n c đang phát tri n, nh ng nhà kinh t h c đã phát hi n ra r ng

đ ng l c c a phát tri n kinh t ph i đ c đi cùng b n nhân t c a t ng

tr ng kinh t là ngu n nhân l c, ngu n tài nguyên, t b n và công ngh

B n nhân t này khác nhau m i qu c gia và cách ph i h p gi a chúng

c ng khác nhau đ a đ n k t qu t ng ng

 Ngu n nhân l c: ch t l ng đ u vào c a lao đ ng t c là k n ng,

ki n th c và k lu t c a đ i ng lao đ ng là y u t quan tr ng nh t c a

t ng tr ng kinh t H u h t các y u t khác nh t b n, nguyên v t li u, công ngh đ u có th mua ho c vay m n đ c nh ng ngu n nhân l c thì khó có th làm đi u t ng t Các y u t nh máy móc thi t b , nguyên v t li u hay công ngh s n xu t ch có th phát huy đ c t i đa

hi u qu b i đ i ng lao đ ng có trình đ v n hóa, có s c kh e và k lu t lao đ ng t t Th c t nghiên c u các n n kinh t b tàn phá sau Chi n tranh th gi i l n th II cho th y m c dù h u h t t b n b phá h y nh ng

nh ng n c có ngu n nhân l c ch t l ng cao v n có th ph c h i và phát tri n kinh t m t cách ngo n m c

 Ngu n tài nguyên thiên nhiên: là m t trong nh ng y u t s n xu t

c đi n, nh ng tài nguyên quan tr ng nh t là đ t đai, khoáng s n, đ c bi t

là d u m , r ng và ngu n n c Tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan

tr ng đ phát tri n kinh t , có nh ng n c đ c thiên nhiên u đãi m t

tr l ng d u m l n có th đ t đ c m c thu nh p cao g n nh hoàn toàn d a vào đó nh r p Xê út Tuy nhiên, các n c s n xu t d u m là ngo i l ch không ph i quy lu t, vi c s h u ngu n tài nguyên thiên nhiên phong phú không quy t đ nh m t qu c gia có thu nh p cao Nh t

B n là m t n c g n nh không có tài nguyên thiên nhiên nh ng nh t p trung s n xu t các s n ph m có hàm l ng lao đ ng, t b n, công ngh cao nên v n có n n kinh t đ ng th hai trên th gi i v quy mô

 T b n: là m t trong nh ng nhân t s n xu t, tùy theo m c đ t

b n mà ng i lao đ ng đ c s d ng nh ng máy móc, thi t b nhi u hay ít (t l t b n trên m i lao đ ng) và t o ra s n l ng cao hay th p

có đ c t b n, ph i th c hi n đ u t ngh a là hy sinh tiêu dùng cho

t ng lai i u này đ c bi t quan tr ng trong s phát tri n dài h n, nh ng

qu c gia có t l đ u t tính trên GDP cao th ng có đ c s t ng tr ng cao và b n v ng Tuy nhiên, t b n không ch là máy móc, thi t b do t nhân d u t cho s n xu t nó còn là t b n c đ nh xã h i, nh ng th t o

 Công ngh : trong su t l ch s loài ng i, t ng tr ng kinh t rõ

ràng không ph i là s sao chép gi n đ n, là vi c đ n thu n ch t ng thêm lao đ ng và t b n, ng c l i, nó là quá trình không ng ng thay đ i công ngh s n xu t Công ngh s n xu t cho phép cùng m t l ng lao đ ng và

c u; công ngh có phát tri n và ng d ng m t cách nhanh chóng đ c là

nh "ph n th ng cho s đ i m i" - s duy trì c ch cho phép nh ng sáng ch , phát minh đ c b o v và đ c tr ti n m t cách x ng đáng

1.2.3 Các ch tiêu, công th c tính toán t ng tr ng

M c t ng tr ng tuy t đ i là m c chênh l ch quy mô kinh t gi a

hai k c n so sánh

T c đ t ng tr ng kinh t đ c tính b ng công th c:

(Trong đó Y là qui mô c a n n kinh t , và y

là t c đ t ng tr ng)

N u quy mô kinh t đ c đo b ng GDP (hay GNP) danh ngh a, thì

s có t c đ t ng tr ng GDP (ho c GNP) danh ngh a Còn n u quy mô kinh t đ c đo b ng GDP (hay GNP) th c t , thì s có t c đ t ng

tr ng GDP (hay GNP) th c t Thông th ng, t ng tr ng kinh t dùng

ch tiêu th c t h n là các ch tiêu danh ngh a

H n ch c a các ch tiêu t ng tr ng kinh t

Các ch tiêu đo l ng m c t ng tr ng kinh t đ c s d ng làm

th c đo trình đ phát tri n n n kinh t m t cách c th , d hi u và nó tr thành m c tiêu ph n đ u c a m t chính ph vì nó là tiêu chí đ ng i dân đánh giá hi u qu đi u hành đ t n c c a chính ph

Nh ng t ng tr ng kinh t không ph n nh đ c chính xác phúc l i

c a các nhóm dân c khác nhau trong xã h i, chênh l ch giàu nghèo có

th t ng lên, chênh l ch gi a nông thôn và thành th có th t ng cao và

Th c ti n nghiên c u cho th y vi c v n d ng l i th so sánh vào quá trình t ng tr ng kinh t có ý ngh a vô cùng quan tr ng, đóng góp đáng

k vào s t ng tr ng c a n n kinh t , c th :

− a ra cái nhìn toàn c nh v n ng l c s n xu t c ng nh

c nh tranh c a các l nh v c s n xu t kinh doanh trong n c L ng hóa

c th l i th so sánh,hi u qu kinh t xã h i và v th c nh tranh c a các ngành trên th tr ng th gi i T đó đ a ra nh ng quy t đ nh, chính sách

− L y đó làm c s đ xây d ng,đi u ti t ph i h p các chính sách th ng m i, tài chính và đ u t qu c t c a Vi t Nam sao cho h p

lý, thu n l i nh t cho s giao d ch, l u chuy n hàng hóa…

− T o ra s d ch chuy n l i th so sánh đúng quy lu t, nhanh chóng và hi u qu nh t trong đi u ki n có th

− Nâng cao kh n ng h i nh p kinh t th gi i cho kinh t Vi t Nam

t sau cu c c i cách giáo d c toàn di n và h th ng n m 1980 cho đ n

nh ng th p niên g n đây, Trung Qu c đang t o ra đ i ng nhân l c không nh ng đông đ o mà có ch t l ng cao, có trình đ , tay ngh

2.1.2 L i th v tài nguyên thiên nhiên:

Trung Qu c có tài nguyên khoáng s n phong phú, chi m 12% t ng

l ng th gi i, đ ng th 3 trên th gi i Cho đ n nay, Trung Qu c phát

hi n 171 lo i khoáng s n, trong đó có 158 lo i khoáng s n đã đ c khám phá rõ tr l ng khoáng s n n ng l ng 10 lo i, khoáng s n kim lo i màu đen 5 lo i, khoáng s n kim lo i màu 41 lo i, khoáng s n kim lo i quý 8 lo i, khoáng s n phi kim lo i 91 lo i, khoáng s n d ng khí khác 3

lo i Trung Qu c đã tr thành m t trong nh ng ít n c có t ng l ng tài nguyên khoáng s n phong phú, ch ng lo i m t ng đ i đ y đ và có

m c đ đ ng b khá cao trên th gi i Tính theo tr l ng khám phá rõ,

25 lo i khoáng s n trong 45 lo i khoáng s n ch y u Trung Qu c đ ng ngôi th 3 tr lên trên th gi i, trong đó 12 lo i khoáng s n nh nguyên

t đ t hi m, th ch cao, vanađi, titan, tantan, vonfram, graphit, sunfat natri

ng m n c, barit, qu ng magnesit, stibi,…đ ng đ u th gi i

b ng th p và có 14.500 km chi u dài b bi n Các bi n ti p giáp v i Trung Qu c là B t H i, Hoàng H i, bi n Hoa ông và bi n ông Trung

Qu c có b bi n phía ông dài 9000km, m r ng ra Thái Bình D ng,

r t thu n l i cho vi c giao l u qu c t c a Trung Qu c và phát tri n các ngành kinh t bi n Ngoài ra, Trung Qu c còn g n lãnh th các qu c gia

có n n kinh t n ng đ ng nh Nh t B n, Hàn Qu c, khu v c ASEAN r t thu n l i cho các m i quan h h p tác, giao l u kinh t

2.2 Th căti năt ngătr ngăkinhăt ăTrungăQu cătrongă côngăcu căh iănh păKinhăt ăQu căt ă(t ăsauăchínhăsáchăM ăc aă 1978ăđ nănay):

2.2.1 B i c nh th gi i (1978 - nay):

− Cách m ng Khoa h c – Công ngh v n đang trên đà phát tri n

m nh m c v chi u sâu l n chi u r ng, cho ra đ i n n kinh t tri th c

t i Trung Qu c, theo đó, ho t đ ng R&D đ c chú tr ng t ng c ng t

nh ng n m 1990 S phát tri n m nh m c a Công ngh thông tin (IT)

d n đ n xu h ng phân b ngu n l c bên ngoài qu c gia, vùng lãnh th (Out-soursing) ngày càng phát tri n và tr thành xu th chính trong

t ng lai, và th tr ng lao đ ng đông dân đ ng đ u th gi i này nghi m nhiên tr thành m c tiêu tuy n d ng c a nhi u công ty l n toàn th gi i.

− Xu h ng toàn c u hóa kinh t giúp cho th ng m i qu c t , m u

d ch t do, dòng v n FDI ngày càng có đi u ki n phát tri n Bên c nh

đó, xu h ng t o l p liên minh kinh t , t ch c, kh i kinh t …giúp

c ng qu c này c i thi n đ c nhi u m i quan h v i nhi u n c V i

m c tiêu gi m mâu thu n, t ng h p tác, các m i quan h ài Loan – Trung Qu c, Trung Qu c - ASEAN…mang l i cho n c này nhi u l i

th Gia nh p WTO giúp Trung Qu c xóa b nhi u hàng rào thu quan, giá tr xu t, nh p kh u theo đó t ng lên nhanh chóng

− Cu c kh ng ho ng tài chính Châu Á n m 1997 b t đ u t Thái Lan, lan sang Philipin, Indonesia, Hàn Qu c, Nh t…r i toàn Châu Á đ c

bi t là các n c ông B c Á làm Trung Qu c ph i xem xét, c i cách, nâng c p l i b máy qu n lý tài chính Và v i nh ng đi u ch nh đúng

đ n, Trung Qu c v c d y nhanh chóng, đ tr thành đi m sáng hi h u trong tình hình suy thoái toàn Châu Á, cho n c này c h i thu hút FDI toàn th gi i, ngay c c a Nh t B n

2.2.2 Con đ ng t ng tr ng kinh t c a Trung

Qu c v n d ng l i th so sánh

− Chính ph cam k t phát tri n các ngành công nghi p công ngh cao: công nghi p ô tô, công nghi p s n xu t thi t b công ngh thông tin, vi n thông…V i l i th nhân công trình đ cao giá r , các m t hàng đi n t c a Trung Qu c đ c a chu ng, có giá c r t c nh tranh,

th tr ng các lo i m t hàng này ngày càng đ c m r ng

− T n d ng s bùng n công ngh thông tin toàn c u, Trung

Qu c phát tri n m nh ngành công nghi p ch t o, l p ráp, gia công các

s n ph m công ngh thông tin: đi n tho i di đ ng, máy tính bàn, máy tính xách tay, linh ki n máy tính, thi t b âm thanh, nghe nhìn…chính ph t o

đi u ki n cho lao đ ng Trung Qu c nhanh nh y trong ti p c n các công ngh chuy n giao, nâng cao trình đ tay ngh , c ng v i nhân t giá nhân công r , n c này đã t o ra các s n ph m vô cùng c nh tranh và đ c a chu ng, t o cho Trung Qu c c h i chi m l nh th tr ng IT N m 2000, công ty máy tín Legend c a Trung Qu c chi m l nh 26% th ph n máy tính th gi i, so v i hai đ i th l n lúc b y gi là IBM 6% và HP 3,8% là

gi i

− Không h b qua ngu n nhân công trình đ th p, chính ph Trung Qu c không nh ng bi n n c này thành trung tâm ch t o hàng hóa c p cao mà còn là trung tâm ch t o nh ng hàng hóa c p th p, trung tâm l p ráp, gia công s n ph m Có th nói, nhân công Trung Qu c đ c

t n d ng hi u qu , đúng m c đích, đem l i hi u su t cao cho n n s n xu t

n c này

− Ngoài ra, v n đ l ng th c c ng là m t v n đ c p thi t cho đ t n c đông dân nh t th gi i này V i m c s ng đang đ c nâng cao d n, nhu c u v l ng th c, nhu y u ph m ngày càng t ng Chính

ph chú tr ng đ u t cho phát tri n ng d ng các công ngh cao vào canh tác, công ngh Gen t o cho nông nghi p Trung Qu c nh ng b c phát tri n n t ng, nâng cao đ i s ng cho nông dân

là m t s k t h p nhu n nhuy n các y u t : dân t c, th i c thích h p, chính sách đúng đ n, ch đ o sát sao; c i cách t do hóa nh ng v n đ cao vai trò c a Nhà n c.

− Thành công trong vi c “c i trói” n n kinh t : t m t n n kinh t bao c p m nh l nh t p trung, t cung t c p tr c n m 1978 đ c chuy n đ i m t cách t t và đ ng b , thành công nhanh chóng sang m t

n n kinh t th tr ng t do v i t c đ phát tri n đáng kinh ng c làm

đ c đi u này, chính ph Trung Qu c đã s d ng các ch tr ng, chính sách m c a t ng ph n, t do hóa n n kinh t nhi u m c đ , r ng rãi

và đ ng lo t, đa d ng các ngành ngh , l nh v c,… vào các th i đi m thích h p, t n d ng th i th , ch không chuy n đ i hàng lo t, nhanh chóng có th gây s c cho n n kinh t

− Các nhà lãnh đ o Trung Qu c đã có m t t m nhìn chi n

l c khi quy t đ nh c i thi n các m i quan h đ i ngo i, nh t là m i quan

h M -Trung mang l i nhi u c h i phát tri n kinh t cho n c này

− Chính sách c i thi n nông nghi p tr c tiên, sau đó phát tri n công nghi p n đ nh R i l y công nghi p tr nông nghi p (Tam nông) là m t chính sách đúng đ n, đáng h c t p

− Các chính sách thu hút v n đ u t n c ngoài, t o môi

tr ng thân thi n, c i m cho đ u t n c ngoài, c ng là nh ng thành công đánh nêu g ng c a chính ph Trung Qu c

− Ch tr ng phát tri n kinh t b n v ng c ng r t đáng h c

t p: phát tri n c s h t ng, giáo d c, khoa h c, công ngh , tri th c…

2.3.2 Nh ng h n ch t n t i c a Trung Qu c

− S d ng tài nguyên hi u qu th p: do h n ch v công ngh ch

bi n nguyên li u thô, Trung Qu c hi n v n xu t kh u r t nhi u nguyên

li u thô v i tr l ng l n

− Ch a th c s coi tr ng s cân đ i t ng th trong c c u kinh t

gi a t tr ng công nghi p và nông nghi p, v n còn kho ng cách r t l n

gi a thành th v i nông thôn, phát tri n kinh t ch a đ ng đ u s d n t i

CH NG III TH C TR NG VÀ M T S G Iăụă I V I

VI T NAM T TH C TI N V N D NG L I TH SO SÁNH

NH M PHÁT TRI N KINH T B N V NG

3.1 Th c tr ng v n d ng l i th so sánh vào phát tri n kinh t Vi t Nam

Có nhi u ngu n l c s n xu t có th ph c v cho quá trình phát tri n kinh t c a m t qu c gia, có ngu n l c đo, đ m đ c, song c ng có

nh ng ngu n l c khó đo đ m c bi t trong đi u ki n đ t n c m c a,

t ng c ng giao l u h p tác, buôn bán v i bên ngoài thì các ngu n l c này có v trí, th b c khác nhau trong vi c tham gia hình thành giá tr , giá

c s n ph m ó là do có s khác bi t gi a các vùng đ a lý, kinh t , l ch

s xã h i và phân công lao đ ng xã h i c a m i khu v c và m i n c Vì

v y, đánh giá đúng các ngu n l c s phát huy s c m nh c a nó và đem

l i ích l i l n lao cho công cu c phát tri n kinh t c a đ t n c

L i th c nh tranh c a m t qu c gia đ c quy t đ nh b i nhi u nhân

t Vi t Nam là m t qu c gia có nh ng ngu n l c s n xu t có th t o nên

l i th so sánh đ phát tri n ngo i th ng, đó là: ngu n nhân l c, tài nguyên thiên nhiên và v trí đ a lý thu n l i cho phát tri n kinh t

3.1.1 Nh ng L i th so sánh c a Vi t Nam

Trong nh ng ngu n l c có th t o nên l i th so sánh, Vi t Nam n i

b t v i ba ngu n l c chính: Ngu n nhân l c con ng i, tài nguyên thiên nhiên d i dào và v trí đ a lý thu n l i

3.1.1.1 Ngu n nhân l c và con ng i Vi t Nam

X p th 13 th gi i, dân s trung bình c n c n m 2012 c tính 88,78 tri u ng i, t ng 1,06% so v i n m 2011, bao g m: Dân s nam

43,92 tri u ng i, t ng 1,09%; dân s n 44,86 tri u ng i, t ng 1,04% Trong t ng dân s c n c n m nay, dân s khu v c thành th là 28,81 tri u ng i, t ng 3,3% so v i n m tr c; dân s khu v c nông thôn là 59,97 tri u ng i, t ng 0,02%

L c l ng lao đ ng t 15 tu i tr lên n m 2012 là 52,58 tri u ng i,

t ng 2,3% so v i n m 2011, trong đó lao đ ng nam chi m 51,3%; lao

đ ng n chi m 48,7% Lao đ ng t 15 tu i tr lên đang làm vi c n m

2012 là 51,69 tri u ng i, t ng 2,7% so v i n m 2011

C c u lao đ ng t 15 tu i tr lên đang làm vi c khu v c nông, lâm nghi p và th y s n gi m t 48,4% n m 2011 xu ng 47,5% n m 2012; khu v c công nghi p và xây d ng gi m t 21,3% xu ng 21,1%; khu v c

d ch v t ng t 30,3% lên 31,4% Lao đ ng t 15 tu i tr lên đang làm

vi c n m 2012 khu v c Nhà n c chi m 10,4% t ng l c l ng lao đ ng; khu v c Ngoài Nhà n c chi m 86,3%; khu v c có v n đ u t n c ngoài chi m 3,3%

T l th t nghi p c a lao đ ng trong đ tu i n m 2012 là 1,99%, trong đó khu v c thành th là 3,25%, khu v c nông thôn là 1,42% T l thi u vi c làm c a lao đ ng trong đ tu i n m 2012 là 2,8%, trong đó khu v c thành th là 1,58%, khu v c nông thôn là 3,35% T l lao đ ng phi chính th c n m 2012 t ng so v i m t s n m tr c, t 34,6% n m

2010 t ng lên 35,8% n m 2011 và 36,6% n m 2012

Trung bình m i n m có kho ng trên 1 tri u thanh niên b c vào đ

tu i lao đ ng Giá lao đ ng c a ng i Vi t Nam luôn đ c đánh giá là r

so v i th gi i Th m nh v n ng l c lao đ ng c a ng i Vi t là c n cù,

ch m ch , có tinh th n v t khó và đoàn k t cao, thông minh sáng t o, có

kh n ng n m b t khoa h c k thu t hi n đ i và ng d ng nó, có kh

n ng thích ng v i nh ng tình hu ng ph c t p Xét v n đ trên quan