Việt Nam đang trong quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, khoa học giáo dục và sự cạnh tranh quyết liệt trên nhiều lĩnh vực giữa các quốc gia đòi hỏi giáo dục phải đổi mới. Xuất phát từ yêu cầu nêu trên, Đảng và Nhà nước đã ban hành các chủ chương, chính sách nhằm thay đổi cơ chế quản lý, phát triển hệ thống giáo dục công lập đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Có thể nói, các chủ chương và chính sách của nhà nước lĩnh vực quản lý giáo dục trong hai thập niên gần đây đều hướng tới việc gia tăng sự phân cấp trong quản lý, tăng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính. Tiếp nối những thành công của chủ trương đổi mới cơ chế phân cấp quản lý, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 được ban hành nhằm định hướng phát triển giáo dục Việt Nam trong giai đoạn mới. Để đưa định hướng trên vào thực tiễn, Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Xác định giáo dục là cơ sở và động lực cho sự phát triển kinh tế xã hội, do đó Việt Nam đã dành một tỷ trọng lớn trong tổng chi Ngân sách Nhà nước để đầu tư cho sự nghiệp giáo dục trong những năm vừa qua. Tuy nhiên, vì nguồn thu ngân sách Nhà nước hạn chế, nên mức đầu tư lớn cho sự nghiệp giáo dục Việt Nam chủ yếu tập trung ở các trường công lập. Trong khi đó, việc sử dụng nguồn tài chính tại các trường công lập chưa mang lại kết quả mong muốn, vẫn còn tồn tại những yếu kém và chưa phát huy, sử dụng tốt các quyền được giao. Mặt khác, trong thời gian gần đây, thông tin đại chúng đề cập rất nhiều đến những sai phạm trong chi NSNN tại các nhà trường công lập, gây nhiều bức xúc trong dư luận. Từ thực trạng trên, hoàn thiện chi NSNN đối với các trường trung học phổ thông công lập ở Việt Nam là một đòi hỏi cấp thiết. Chính vì vậy, tôi lựa chọn đề tài luận văn thạc sĩ “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt, tỉnh Thái Nguyên”, với ý nghĩa thiết thực cả về lý luận và thực tiễn. - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt, tỉnh Thái Nguyên. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt, tỉnh Thái Nguyên được nghiên cứu theo quá trình lập dự toán; thực hiện và kiểm soát chi. + Về không gian: trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt, tỉnh Thái Nguyên. + Về thời gian: Dữ liệu được thu thập cho giai đoạn từ 2017 đến 2019, dữ liệu sơ cấp thu thập vào tháng 5 năm 2020 và đề xuất giải pháp cho giai đoạn đến năm 2025. Cấu trúc của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương, cụ thể như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông công lập Chương 2. Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt, tỉnh Thái Nguyên. Chương 3. Giái pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt, tỉnh Thái Nguyên.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CÔNG LẬP
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho trường trung học phổ thông công lập
1.1.1 Khái niệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho trường trung học phổ thông công lập
Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (2017), trường trung học phổ thông (THPT) là cơ sở giáo dục dạy từ lớp 10 đến lớp 12, cần có đủ điều kiện về cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên hành chính, cơ sở vật chất, trang thiết bị và tài chính theo quy định Trường THPT tại Việt Nam bao gồm trường công lập và tư thục, trong đó trường công lập do Nhà nước thành lập, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí cho các nhiệm vụ chi thường xuyên.
Ngân sách Nhà nước (NSNN) là một khái niệm kinh tế quan trọng, phát triển song hành với sự hình thành và hoạt động của Nhà nước Luật NSNN số 83/2015/QH13, được Quốc hội Việt Nam thông qua vào ngày 25 tháng 6 năm 2015, định nghĩa NSNN là tổng hợp các khoản thu, chi của Nhà nước do cơ quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm, nhằm đảm bảo các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước Do đó, NSNN có thể được hiểu như một kế hoạch tài chính quốc gia chủ yếu bao gồm các khoản thu chi cần thiết.
Nhà nước có 8 khoản thu và chi được thể hiện dưới dạng cân đối tài chính bằng giá trị tiền tệ Phần thu phản ánh các nguồn tài chính huy động vào ngân sách nhà nước (NSNN), trong khi phần chi thể hiện chính sách phân phối các nguồn tài chính này nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế - xã hội NSNN được lập và thực hiện trong một khoảng thời gian xác định, thường là một năm, và phải được Quốc hội phê chuẩn thông qua.
NSNN là quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước, đại diện cho lượng tiền huy động từ thu nhập quốc dân để chi tiêu cho các nhu cầu của chính phủ Quỹ này có hai khía cạnh chính: mặt tĩnh và mặt động Mặt tĩnh phản ánh các nguồn tài chính có thể xác định tại bất kỳ thời điểm nào, trong khi mặt động thể hiện các quan hệ phân phối giá trị gắn liền với quỹ tiền tệ Từ NSNN, các nguồn tài chính được phân bổ cho các ngành, lĩnh vực và địa phương trong nền kinh tế quốc dân.
Theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015, Chi thường xuyên được định nghĩa là khoản chi nhằm đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước và các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, đồng thời hỗ trợ các tổ chức khác.
Chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước (NSNN) cho trường trung học phổ thông công lập là quá trình phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính nhằm thực hiện các chức năng và nhiệm vụ theo quy định của pháp luật Việc này đảm bảo các trường có đủ kinh phí để hoạt động hiệu quả và đáp ứng nhu cầu giáo dục của học sinh.
1.1.2 Nội dung chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho trường trung học phổ thông công lập
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông công lập bao gồm:
Các khoản chi cho giáo dục bao gồm lương, tiền công, phụ cấp, phúc lợi tập thể, tiền thưởng, và các khoản đóng góp theo lương theo quy định của Nhà nước Ngoài ra, còn có chi học bổng cho họa sinh, chi lương hưu và trợ cấp Đây là những khoản chi quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục, nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần cho cán bộ, giáo viên, đảm bảo tái sản xuất sức lao động.
- Chi nghiệp vụ chuyên môn
Các khoản chi cho hội nghị, công tác phí, nghiệp vụ chuyên môn, thuê mướn, dịch vụ công cộng, tiền điện, nước, văn phòng phẩm, thông tin, tuyên truyền và liên lạc đều nhằm hỗ trợ giảng dạy và giúp giáo viên truyền đạt kiến thức hiệu quả Những khoản chi này đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo.
- Chi mua sắm, sửa chữa
Do sự xuống cấp của các tài sản cố định phục vụ cho hoạt động hành chính sự nghiệp, nhu cầu mua sắm công cụ và dụng cụ sửa chữa ngày càng tăng Việc này phát sinh kinh phí cần thiết để mua sắm thêm hoặc phục hồi giá trị sử dụng của các tài sản đã bị hư hỏng, nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác dạy và học.
Nhóm chi khác bao gồm các nội dung như: Chi tiếp khách, chi công tác Đảng, chi hỗ trợ và giải quyết việc làm.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông công lập
1.2.1 Khái niệm và mục tiêu quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông công lập
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông công lập bao gồm việc lập dự toán, thực hiện, quyết toán và kiểm soát các khoản chi thường xuyên Quá trình này nhằm đảm bảo trường có thể hoàn thành các nhiệm vụ giáo dục và hoạt động hiệu quả.
Mục tiêu của việc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông là đảm bảo chi tiêu đúng, đủ và kịp thời, nhằm hỗ trợ nhà trường thực hiện hiệu quả các chức năng và nhiệm vụ, đồng thời tiết kiệm ngân sách nhà nước.
Các mục tiêu trên được cụ thể hóa thông qua những chỉ số sau:
- Tỷ lệ dự toán chi thường xuyên NSNN trường lập so với dự toán được sở duyệt.
- Tỷ lệ chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN so với dự toán được duyệt
- Tỷ lệ quyết toán chi thường xuyên NSNN do trường lập với quyết toán được sở duyệt.
- Số kinh phí tiết kiệm chi
- Kết quả thanh tra, kiểm tra, kiểm toán của các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.
1.2.2 Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông công lập
Nguyên tắc quản lý theo dự toán là bước khởi đầu và quan trọng nhất trong chu trình ngân sách, quyết định chất lượng phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính Lập dự toán không chỉ là căn cứ cho việc quản lý và kiểm soát chi thường xuyên mà còn là cơ sở đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước, hạn chế tính tùy tiện của các trường công lập Do đó, cần nâng cao chất lượng lập và xét duyệt dự toán, đảm bảo phân bổ ngân sách nhà nước phù hợp với nhiệm vụ của trường THPT công lập Dự toán chi sau khi được phê duyệt có giá trị như chỉ tiêu pháp lệnh, yêu cầu các trường phải chấp hành và phân bổ, sử dụng ngân sách theo đúng quy định.
Nguyên tắc hiệu quả là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất trong quản lý tài chính công, đặc biệt là kiểm soát chi thường xuyên Trong bối cảnh nguồn lực tài chính có hạn, việc phân bổ và sử dụng nguồn lực cần được tính toán cẩn thận để đạt được các mục tiêu đề ra Để đảm bảo tính hiệu quả, các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước phải cung cấp hàng hóa và dịch vụ công với chi phí hợp lý, đồng thời tiết kiệm nguồn lực Điều này yêu cầu xây dựng các định mức chi tiêu phù hợp với từng đối tượng và tính chất công việc, cũng như hình thành các phương thức cấp phát phù hợp với đặc thù của các đơn vị thụ hưởng ngân sách Khi đánh giá hiệu quả, cần xem xét một cách toàn diện các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường.
Nguyên tắc đảm bảo sự tự chủ về tài chính của các đơn vị sử dụng ngân sách là một yếu tố quan trọng, bắt nguồn từ nguyên tắc hiệu quả Nội dung chính của nguyên tắc này yêu cầu các đơn vị chủ động xây dựng dự toán chi phù hợp với nhu cầu và nhiệm vụ hoạt động của mình Dựa trên dự toán được phê duyệt, các đơn vị có trách nhiệm phân bổ và sử dụng kinh phí theo nhu cầu thực tế của mình.
Nguyên tắc chi trả trực tiếp qua KBNN yêu cầu mọi khoản chi ngân sách phải được thanh toán trực tiếp đến các đối tượng thụ hưởng, nhằm hạn chế thanh toán qua trung gian KBNN, cơ quan tài chính được Nhà nước giao nhiệm vụ quản lý quỹ NSNN, có trách nhiệm kiểm soát và thanh toán các khoản chi ngân sách, đồng thời có quyền từ chối các khoản chi sai chế độ Để thực hiện nguyên tắc này, các đơn vị dự toán cần mở tài khoản tại KBNN và chịu sự kiểm tra trong quá trình sử dụng kinh phí ngân sách và nguồn thu sự nghiệp, bao gồm cả lập dự toán và quyết toán.
1.2.3 Nội dung quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường trung học phổ thông công lập
1.2.3.1 Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Lập dự toán là khâu đầu tiên có ý nghĩa quan trọng, là cơ sở cho khâu chấp hành và quyết toán chi NSNN của các trường THPT công lập.
Dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước là kế hoạch dự kiến các khoản chi thường xuyên trong năm, được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt Đây là cơ sở để thực hiện các khoản chi thường xuyên từ ngân sách Nhà nước.
Dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước là kế hoạch tạm tính các khoản chi tiêu trong năm ngân sách, được các trường THPT công lập lập ra nhằm thực hiện các nhiệm vụ chi tiêu cần thiết.
Khi lập dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại các trường trung học phổ thông công lập phải dựa trên các căn cứ sau:
- Các quy định của pháp luật, các chính sách cũng như chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
- Chức năng, nhiệm vụ của trường THPT công lập.
- Số kiểm tra về dự toán ngân sách cho trường THPT công lập được cơ quan có thẩm quyền thông báo.
- Tình hình thực hiện dự toán tại trường trung học phổ thông công lập năm báo cáo và các năm liền kề.
Trình tự lập dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước cho các trường trung học phổ thông công lập hàng năm diễn ra vào cuối quý II và đầu quý III Quy trình này bao gồm các bước cụ thể nhằm đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong việc sử dụng ngân sách.
Sở Giáo dục và Đào tạo đã thông báo về số kiểm tra dự kiến chi và hướng dẫn lập dự toán chi cho các Trường THPT công lập Các trường cần lập dự toán chi năm và gửi lên Sở Giáo dục và Đào tạo Sở sẽ tập hợp các dự toán từ các trường và lập dự toán tổng gửi Sở Tài chính Sau khi Sở Tài chính thẩm tra, dự toán sẽ được trình Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt và cấp kinh phí cho các trường THPT công lập Trình tự lập dự toán được thể hiện qua sơ đồ minh họa.
Sơ đồ 1.1: Trình tự lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường
Nguồn: tác giả tổng hợp
1.2.3.2 Chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Sau khi Sở Giáo dục và Đào tạo phê duyệt dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước, quá trình thực hiện dự toán ngân sách sẽ được bắt đầu ngay khi năm ngân sách mới khởi động.
Trường THPT công lập thực hiện chấp hành dự toán nhằm đảm bảo nguồn kinh phí ngân sách kịp thời, phục vụ cho các mục tiêu kinh tế và xã hội Để đạt hiệu quả trong chấp hành dự toán, khâu lập dự toán đóng vai trò then chốt; một dự toán ngân sách tốt sẽ giúp thực hiện hiệu quả, trong khi dự toán kém sẽ gây khó khăn Việc chấp hành dự toán không chỉ đơn thuần là tuân thủ ngân sách ban đầu mà còn cần thích ứng với các thay đổi khách quan và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, tránh lãng phí Mục tiêu chính là biến các khoản chi trong kế hoạch ngân sách thành hiện thực tại các trường trung học phổ thông công lập.
Sở Giáo dục và Đào tạo
- Nguyên tắc chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN
Dựa trên dự toán chi thường xuyên ngân sách của các trường THPT công lập trong năm, Bộ phận Kế toán thực hiện thanh toán trực tiếp tại kho bạc Nhà nước cho người hưởng lương, nhà cung cấp dịch vụ và người nhận thầu, nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chi Để đạt được các nguyên tắc và mục tiêu đề ra, việc chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách cần phải tuân thủ đúng nội dung đã được quy định.
Thực hiện chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước dựa trên các định mức tiêu chuẩn đã được quy định Đảm bảo việc tuân thủ nội dung dự toán chi thường xuyên theo đúng phê duyệt.
Áp dụng nguyên tắc thanh toán trực tiếp qua Kho bạc Nhà nước sẽ giúp nâng cao hiệu quả chi tiêu và tăng cường giám sát các khoản chi thường xuyên từ ngân sách Nhà nước.
- Việc chấp hành chi thường xuyên ngân sách Nhà nước được thực hiện theo quy định
Khái quát về Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt và thực trạng
2.1.1 Khái quát về Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt
Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt được thành lập vào ngày 13 tháng 6 năm 2016 Vào ngày 1 tháng 8 năm 2006, Uỷ ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên đã bổ nhiệm thầy giáo Nguyễn Đức Thịnh, Phó Hiệu trưởng trường THPT Trần Phú, làm Hiệu trưởng của trường.
Sở GD&ĐT đã quyết định điều động 07 giáo viên từ trường THPT Võ Nhai và tuyển dụng thêm giáo viên mới, khởi đầu năm học với 23 giáo viên, 04 nhân viên hành chính, bảo vệ và 456 học sinh tại 10 lớp 10 và 11 lớp 11 ở 5 xã phía nam huyện Võ Nhai Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng nhờ sự chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên, Ủy ban nhân dân huyện Võ Nhai, cùng sự hỗ trợ từ chính quyền xã Tràng Xá và điều kiện thuận lợi từ trường Trung học cơ sở Tràng Xá, lễ công bố quyết định thành lập trường và khai giảng năm học đầu tiên đã diễn ra vào ngày 04/9/2006.
Mặc dù trường đã được thành lập với đội ngũ giáo viên và học sinh, cơ sở vật chất vẫn còn thiếu thốn, từ bàn ghế đến lớp học Thời điểm đó, đất xây dựng trường đang trong giai đoạn giải phóng mặt bằng, khiến thầy và trò gặp nhiều khó khăn Chi bộ, Ban giám hiệu, Công đoàn, Đoàn thanh niên và bộ phận hành chính phải làm việc trong một căn phòng chỉ 20m2 Để vượt qua khó khăn này, các thầy cô giáo chủ yếu đến từ huyện khác đã nhận được sự hỗ trợ từ chính quyền và nhân dân xã Tràng.
Tại trường Trung học cơ sở Tràng Xá, các thầy cô giáo đã được ở nhờ tại nhà công vụ, bao gồm căn nhà chính và nhà bếp cũ của bác Nguyễn Hữu Ưa, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Tràng Xá, cùng với Nhà văn hóa xóm Làng Đèn.
Trường Mầm non Tràng Xá, mặc dù gặp nhiều khó khăn trong năm học đầu tiên với cơ sở vật chất chung với trường Trung học cơ sở Tràng Xá, vẫn hoàn thành các hoạt động theo kế hoạch Năm 2006, trong số 25 cán bộ giáo viên và nhân viên, có 01 cô giáo được công nhận danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở và 11 thầy cô đạt danh hiệu Lao động tiên tiến Trường đã phục vụ 456 học sinh, thể hiện nỗ lực vượt bậc của đội ngũ giáo viên.
59 học sinh đạt danh hiệu HSTT, 01 học sinh giỏi toàn diện, 02 học sinh giỏi cấp tỉnh; Đoàn trường xếp loại xuất sắc được Tỉnh đoàn khen tặng.
Bảng 2.1: Quy mô của trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc
STT Nội dung Đơn vị tính
3 Tổng số học sinh toàn trường Người 775 765 775
4 Tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên Người 51 56 48
Nguồn: Trường THPT Hoàng Quốc Việt Đội ngũ giáo viên: 100% giáo viên tốt nghiệp Đại học
Xây dựng nhà trường thành một đơn vị giáo dục chất lượng cao là mục tiêu quan trọng, phù hợp với tinh thần số 07 của Sở Giáo dục Việc phát triển giáo dục trình độ chất lượng cao không chỉ nâng cao năng lực giảng dạy mà còn đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng cao của học sinh.
Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất và thẩm mỹ, đồng thời trang bị các kỹ năng cơ bản Điều này không chỉ nâng cao năng lực cá nhân mà còn khuyến khích tính năng động, sáng tạo, ý chí vươn lên và khả năng thích ứng cao trong cuộc sống.
Trang bị kiến thức cơ bản theo tiêu chuẩn của Bộ GD-ĐT là rất quan trọng, giúp học sinh đạt điểm cao trong các kỳ thi học sinh giỏi, thi tốt nghiệp THPT và thi vào các trường Đại học.
Giáo dục toàn diện là sự kết hợp giữa kiến thức chuẩn và việc coi trọng giáo dục đạo đức, phát triển kỹ năng thực hành và kỹ năng sống Ngoài ra, tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và ngoại khóa cũng đóng vai trò quan trọng, cùng với việc bồi dưỡng học sinh có năng khiếu để tạo ra môi trường học tập phong phú và đa dạng.
Khuyến khích tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh là điều cần thiết để phát triển tiềm năng của các em Việc khơi dậy và nuôi dưỡng những ý tưởng sáng tạo sẽ giúp học sinh tăng cường khả năng thuyết trình, làm việc độc lập và làm việc nhóm, từ đó góp phần vào sự thành công trong học tập và cuộc sống của mỗi em.
Việc chú trọng đến tâm lý học đường thông qua hợp tác với các trung tâm tư vấn tâm lý giáo dục giúp học sinh tạo ra một môi trường học tập thân thiện, tự tin và thoải mái, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.
Phương thức hoạt động của trường:
* Hoạt động dạy và học:
Áp dụng phương pháp giáo dục tiên tiến với sự hỗ trợ từ trang thiết bị hiện đại, chúng tôi tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy để phù hợp với mô hình đào tạo chất lượng cao Đồng thời, việc sắp xếp thời khóa biểu hợp lý giúp đảm bảo thời gian cho các buổi học và tiết học tự chọn.
- Tổ chức học bán trú hai buổi với chương trình tăng cường nâng cao, với sự quản lý kỉ luật nghiêm túc, nề nếp, quy củ.
- Tổ chức học theo phòng học bộ môn, học trên mạng; mở rộng các hình thức dạy và học đối với các trường trong và ngoài tỉnh.
- Chỉ đạo khai thác, sử dụng có hiệu quả trang thiết bị phòng thí nghiệm, thực hành.
Bảng 2.2: Quân số của Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt giai đoạn
TT Nội dung Năm 2017 Năm 2018 Năm 2019
(Nguồn: Báo cáo Quân số hàng năm của Trường Trung học phổ thông Hoàng
Tính đến ngày 31/12/2019, Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt có tổng quân số là 48 người, bao gồm 01 Hiệu trưởng, 02 Phó Hiệu trưởng, 42 giáo viên và 03 nhân viên.
2.1.2 Thực trạng chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt giai đoạn 2017-2019
Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt căn cứ vào dự toán năm và dự toán quý được giao trong năm tài chính để phân bổ ngân sách cho các nhiệm vụ chi trong kế hoạch năm Các mục chi bao gồm: chi thanh toán cho cá nhân, chi cho nghiệp vụ chuyên môn, chi mua sắm và sửa chữa, cùng các khoản chi khác.
Tình hình thực hiện chi thường xuyên NSNN tạiTrường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt giai đoạn 2017-2019 được cụ thể qua bảng sau:
Bảng 2.3: Kết quả thực hiện chi thường xuyên NSNN của trường Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt giai đoạn 2017 – 2019 Đơn vị tính: Triệu đồng
Thực hiện Thực hiện Thực hiện
1 Chi Thanh toán cá nhân 6.611 7.101 7.414
2 Chi nghiệp vụ chuyên môn 869 616 644
3 Chi mu asắm, sửa chữa 1.266 41 2.134
(Nguồn: BCTC giai đoạn 2017-2019 Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt)
Dựa vào số liệu từ bảng 2.3, có thể nhận thấy rằng việc chi thường xuyên từ nguồn ngân sách nhà nước cho giáo dục đào tạo tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt trong giai đoạn 2017 – 2019 được thực hiện cụ thể cho từng nội dung chi.
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HOÀNG QUỐC VIỆT, TỈNH THÁI NGUYÊN
Định hướng hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt
3.1.1 Mục tiêu phát triển của trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt đến năm 2025
Mục tiêu chung của chúng tôi là xây dựng một trường học uy tín với chất lượng giáo dục cao, trở thành mô hình giáo dục hiện đại và tiên tiến, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và thời đại Chúng tôi cam kết hoàn thành mục tiêu xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia trước năm 2025.
Mục tiêu giáo dục là trang bị cho học sinh kiến thức và kỹ năng cơ bản trong tất cả các môn học phổ thông, giúp các em phát triển khả năng giải quyết vấn đề một cách độc lập và sáng tạo Học sinh cần biết cách học và tự học, đồng thời rèn luyện ý thức tự giác, trung thực, thân thiện và khả năng hòa nhập Bên cạnh đó, việc hình thành phong cách và lối sống đẹp, phù hợp với truyền thống dân tộc và hiện đại cũng là một phần quan trọng trong quá trình giáo dục.
Đội ngũ cán bộ, giáo viên của nhà trường hiện có 57 người, bao gồm 3 thành viên Ban giám hiệu và 3 nhân viên Hơn 80% cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên được đánh giá có năng lực chuyên môn khá và giỏi Đặc biệt, giáo viên nam dưới 50 tuổi và nữ dưới 45 tuổi đều sử dụng thành thạo máy tính trong giảng dạy và học tập, với hơn 50% tiết dạy ứng dụng công nghệ thông tin Hơn 30% cán bộ và giáo viên có trình độ Thạc sỹ, và nhà trường phấn đấu 100% bộ môn có giáo viên đạt trình độ này.
Hơn 49% học sinh có học lực khá và giỏi, trong đó 5,4% đạt học lực giỏi trở lên Tỷ lệ học sinh có học lực yếu là 3,6% Trong kỳ thi học sinh giỏi tỉnh lớp 12, các môn tham gia đều có sự thể hiện tốt.
Chất lượng đạo đức của học sinh đạt 80% với hạnh kiểm khá và tốt Học sinh được trang bị các kỹ năng sống cơ bản và tích cực tham gia các hoạt động xã hội, ngoại khóa, văn nghệ, thể dục thể thao, cũng như tình nguyện Điều này đáp ứng tốt nhu cầu của phụ huynh, đồng thời khuyến khích học sinh phát triển thói quen tự học một cách chủ động và sáng tạo.
Cơ sở vật chất của trường được nâng cấp và sửa chữa, đảm bảo các phòng học, phòng làm việc và phòng phục vụ đạt tiêu chuẩn Các phòng tin học, thí nghiệm và nhà đa năng được trang bị hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy và học Trường hướng đến môi trường sư phạm “Xanh - Sạch - Đẹp”, đồng thời xây dựng "Trường học thân thiện, học sinh tích cực".
3.1.2 Phướng hướng hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt
Để nâng cao chất lượng dạy học và đáp ứng yêu cầu đổi mới quản lý giáo dục, cần cấp đủ và đúng thời gian 100% kinh phí cho các nhiệm vụ trong kế hoạch công tác hàng năm theo Quyết định của Hiệu trưởng Trong thời gian tới, ưu tiên đầu tư kinh phí cho đào tạo đội ngũ, mua giáo trình tài liệu và thiết bị phục vụ chuyên môn.
- Đảm bảo đủ kinh phí cho hoạt động nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
Tổ chức quản lý chi thường xuyên theo đúng quy định của Luật ngân sách nhà nước và Luật kế toán, xây dựng quy chế trả lương dựa trên chức danh và hiệu quả công việc Đồng thời, tiếp tục thực hiện công khai tài chính, minh bạch các chế độ chính sách liên quan đến cán bộ, giáo viên, học sinh, cũng như công khai mức thu, kết quả thu và phân bổ kinh phí, đảm bảo tổng kinh phí sử dụng được chấp nhận quyết toán.
- Thực hiện nhiệm vụ và quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường tốt
3.2 Giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt
3.2.1 Hoàn thiện bộ máy quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt
Cán bộ quản lý nhà trường cần tham gia các khóa bồi dưỡng về quản lý tài chính để nâng cao chuyên môn và nghiệp vụ Việc này sẽ giúp cải thiện hiệu quả hoạt động của đơn vị.
Cán bộ quản lý hiện chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, dẫn đến những hạn chế trong quản lý lao động và cơ sở vật chất, đặc biệt là quản lý chi thường xuyên Với quy mô trường ngày càng mở rộng, cán bộ quản lý cần có phương án hiệu quả để sử dụng nguồn lực, đồng thời tự bồi dưỡng kiến thức về quản lý lao động, cơ sở vật chất và tài chính Trường cũng nên tạo điều kiện cho cán bộ tham gia các lớp tập huấn về chính sách mới liên quan đến quản lý Đào tạo bồi dưỡng cán bộ quản lý là cần thiết để cập nhật kiến thức về tài chính, nhân lực và nghiệp vụ chuyên môn, nhằm tổ chức bộ máy gọn nhẹ và phát huy tính sáng tạo Đặc biệt, cán bộ tài chính, kế toán cần nâng cao năng lực để đảm bảo chất lượng công tác hạch toán và quản lý chi thường xuyên, đáp ứng yêu cầu của cơ chế tài chính mới.
Trong cơ chế mới, cán bộ quản lý tài chính kế toán cần cập nhật và hoàn thiện kiến thức để áp dụng hiệu quả các quy định về quản lý chi thường xuyên và kế toán mới của Nhà nước Họ phải linh hoạt và năng động trong việc xử lý các vấn đề tài chính, đảm bảo hoạt động của đơn vị diễn ra hiệu quả Đồng thời, cán bộ cũng cần cung cấp thông tin tài chính chính xác cho thủ trưởng đơn vị, hỗ trợ quyết định về phương hướng hoạt động Để nâng cao năng lực cán bộ tài chính kế toán, cần có các biện pháp đào tạo và phát triển chuyên môn phù hợp.
Để nâng cao năng lực cho nhân viên Kế toán, cần tạo điều kiện cho họ tham gia các lớp tập huấn về chế độ và chính sách mới liên quan đến quản lý chi thường xuyên Việc này đặc biệt quan trọng đối với các văn bản về tự chủ tài chính, giúp cán bộ tài chính cập nhật và nghiên cứu để thực hiện đúng và hiệu quả các quy định quản lý của Nhà nước.
- Đào tạo, bồi dưỡng tin học, ngoại ngữ cho cán bộ giáo viên, nhân viên kế toán nhằm phục vụ tốt công tác chuyên môn.
- Hỗ trợ kinh phí, điều kiện học tập để cán bộ kế toán theo học các lớp nghiệp vụ, các khóa học cung cấp chứng chỉ kiểm toán.
3.2.2 Hoàn thiện lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Trường trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt hiện áp dụng phương pháp lập dự toán ngân sách dựa trên số liệu quá khứ, một phương pháp truyền thống cho các đơn vị sự nghiệp có thu Dự toán cho năm sau được lập dựa trên kết quả thực hiện của năm trước, điều chỉnh theo tỷ lệ lạm phát và tốc độ tăng trưởng Phương pháp này phù hợp với các đơn vị có nhiệm vụ ổn định, nhưng trong bối cảnh giáo dục ngày càng phát triển và hội nhập sâu rộng, các nhiệm vụ của trường sẽ thay đổi liên tục Do đó, việc lập dự toán theo phương pháp quá khứ không thể bao quát hết các nhiệm vụ chi cần thực hiện trong năm kế hoạch, gây khó khăn cho việc triển khai dự toán.
Trong thời gian tới, Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt sẽ nghiên cứu và áp dụng phương pháp lập dự toán cấp không (zero-based budgeting) cho bộ phận kế toán Phương pháp này giúp xác định các chỉ tiêu dự toán dựa trên nhiệm vụ và mục tiêu hoạt động trong năm kế hoạch, thay vì dựa vào kết quả của năm trước Để thực hiện, nhà trường cần xác định chính xác các nhiệm vụ của năm kế hoạch và tính toán nhu cầu kinh phí cho từng nhiệm vụ, từ đó tổng hợp kinh phí cần thiết Việc áp dụng phương pháp này sẽ giúp đánh giá hiệu quả chi phí của từng hoạt động, khắc phục tình trạng mất cân đối giữa khối lượng công việc và chi phí, đồng thời lựa chọn cách phân bổ nguồn lực tối ưu để đạt được mục tiêu đề ra.
Để áp dụng hiệu quả phương pháp quản lý chi thường xuyên tại Trường Trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt, cần có đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ cao Điều này giúp họ phân tích và xác định các nhiệm vụ cần thực hiện trong kế hoạch năm, đồng thời đánh giá và so sánh giữa nhiệm vụ và điều kiện cụ thể của đơn vị, từ đó đưa ra phương án phân bổ nguồn kinh phí hợp lý.
3.2.3 Hoàn thiện chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Một số kiến nghị
3.3.1 Kiến nghị với UBND tỉnh Thái Nguyên
UBND tỉnh Thái Nguyên cần chú trọng hoàn thiện phương thức giao ngân sách cho các trường, đặc biệt là Trường trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt Việc đảm bảo và tăng cường ngân sách nhà nước cho giáo dục là rất quan trọng Cần hoàn thiện hệ thống định mức phân bổ ngân sách dựa trên các tiêu chí chất lượng dạy và học Đồng thời, cần thay đổi cơ chế phân bổ ngân sách từ tiêu chí đầu vào sang tiêu chí đầu ra, phân biệt giữa các cơ sở đào tạo chất lượng và kém chất lượng, dựa trên kết quả đánh giá và kiểm định độc lập về chất lượng đào tạo.
Cần thiết thiết lập cơ chế mở nhằm thu hút đầu tư cho các cơ sở giáo dục công lập, đồng thời kêu gọi sự hỗ trợ từ cộng đồng địa phương, cả trong và ngoài nước, để phát triển giáo dục tại địa phương.
Thường xuyên tổ chức các khóa bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho các cán bộ quản lý chi thường xuyên, quản lý kinh tế.
Tăng cường kiểm tra và kiểm soát để đánh giá hiệu quả hoạt động của các trường và đơn vị sự nghiệp, cũng như các cơ quan quản lý cấp trên Cần thực hiện quản lý hiệu quả dựa trên kết quả đầu ra, hướng tới việc giảm dần hoặc loại bỏ quản lý dựa trên yếu tố đầu vào.
Cơ chế quản lý hành chính đang dần được cải cách theo hướng tinh gọn, nhằm giảm thiểu thủ tục không cần thiết và rút ngắn thời gian thực hiện Điều này tạo điều kiện thuận lợi và đơn giản hóa cho các đơn vị trong quá trình làm việc Đồng thời, việc ban hành các văn bản hướng dẫn kịp thời và nhanh chóng khi có chính sách mới từ Nhà nước sẽ giúp các đơn vị thực hiện một cách đồng bộ và chính xác.
3.3.2 Kiến nghị đối với các cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương Để hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước và hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại mỗi đơn vị thì các quy định, cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước đóng vai trò là cơ sở, nền tảng Nếu các cơ chế chính sách không phù hợp hay còn tồn tại những bất hợp lý có thể là rào cản gây khó khăn cho các đơn vị sự nghiệp nói chung và các trường Trung học phổ thông nói riêng trong quá trình hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên và thực hiện tự chủ về tài chính Vì vậy, sự can thiệp gián tiếp của Nhà nước thông qua các cơ chế, chính sách là rất quan trọng, tạo động lực cho các đơn vị trong quá trình tăng cường công tác quản lý chi thường xuyên và thực hiện tự chủ Để tạo điều kiện cho các trường hoàn thiện cơ chế tự chủ tại đơn vị mình, cần thực hiện các nội dung sau:
Không nên đặt ra giới hạn về tổng thu nhập hàng năm cho người lao động trong các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm thực hiện cơ chế tự chủ.
Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 quy định quyền tự chủ và trách nhiệm của các đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ, biên chế và tài chính, nhưng giới hạn trần tối đa về tổng mức thu nhập hàng năm cho người lao động không quá 3 lần quỹ tiền lương do Nhà nước quy định Để thúc đẩy sự phát triển của các đơn vị và thực hiện chủ trương xã hội hóa hoạt động sự nghiệp, Nhà nước nên xem xét mở rộng quy định này Nếu vẫn giữ giới hạn trần về thu nhập, sẽ hạn chế động lực phát triển và giảm khả năng nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của các hoạt động sự nghiệp.
Quy định về giới hạn trần tối đa của tổng mức thu nhập hàng năm cho người lao động nhằm ngăn chặn tình trạng các đơn vị chỉ tập trung vào việc tăng thu nhập ngắn hạn mà không chú trọng đến việc đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị và ứng dụng công nghệ tiên tiến.
Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện các văn bản pháp lý để tạo điều kiện cho các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra Cần xây dựng và hướng dẫn mẫu báo cáo quyết toán chung thống nhất cho tất cả các đơn vị, trong đó thể hiện rõ ràng cả phần thu chi từ nguồn ngân sách nhà nước và phần thu chi từ nguồn thu sự nghiệp.
Vào thứ ba, cần hoàn thiện các quy định về phân cấp và phân quyền trong quản lý, sử dụng biên chế và hợp đồng lao động Điều này nhằm trao quyền thực sự cho Thủ trưởng đơn vị trong việc sắp xếp vị trí việc làm, giúp đơn vị chủ động hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ.
Việc sửa đổi và bổ sung các quy định về tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật là cần thiết để phù hợp với thực tiễn và hỗ trợ các đơn vị sự nghiệp trong việc đổi mới cơ chế quản lý chi thường xuyên Hệ thống văn bản hiện tại đã bộc lộ nhiều bất cập, gây khó khăn cho các trường trung học phổ thông trong việc thực hiện quyền tự chủ tài chính Do đó, việc ban hành các định mức và tiêu chuẩn mới phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay là yêu cầu khách quan, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các trường Đồng thời, việc xây dựng các tiêu chuẩn cần dựa trên căn cứ khoa học và cơ sở khách quan để tránh tình trạng kìm hãm sự phát triển của các hoạt động sự nghiệp.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) là một yếu tố then chốt trong công tác quản lý tại các trường giáo dục công lập Hiệu quả của quản lý chi này không chỉ bị ảnh hưởng bởi hoạt động chung của trường mà còn tác động ngược lại đến tất cả các hoạt động của trường Do đó, việc nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN luôn là mối quan tâm hàng đầu của những người làm công tác quản lý giáo dục đào tạo.
Trên cơ sở vận dụng các phương pháp nghiên cứu, bám sát mục tiêu, phạm vi nghiên cứu, luận văn đã hoàn thành các nhiệm vụ sau:
Thứ nhất,hệ thống hóa được cơ sở lý luận về quản lý chi thường xuyên
NSNN tại các trường phổ thông trung học công lập từ khái niệm, nội dung cho đến các nhân tố ảnh hưởng.
Bài viết phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) tại trường THPT Hoàng Quốc Việt, từ lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán đến kiểm soát chi Qua đó, luận văn đánh giá những kết quả đạt được, đồng thời chỉ ra các hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại trường.
Bài viết đã phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường THPT Hoàng Quốc Việt và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện quản lý Đồng thời, luận văn cũng kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền để nâng cao tính khả thi cho những giải pháp này, phù hợp với Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của chính phủ về quyền tự chủ và trách nhiệm trong tổ chức, biên chế và tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập tại Hà Nội.
2 Bộ Tài chính (2006), Thông tư số 81/2006/TT-BTC ngày 6/9/2006 hướng dẫn chế độ kiểm soát chi đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính, Hà Nội.
3 Bộ Tài chính (2007), Thông tư số 113/2007/TT-BTC ngày 24/09/2007 sửa đổi bổ sung Thông tư số 71/2006/TT-BTC ngày 09/08/2006, Hà Nội.
