Tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam đã bước sang một giai đoạn mới sâu rộng hơn khi trong năm 2020 Việt Nam đã tham gia 03 hiệp định thương mại (FTA), mở ra thị trường rộng lớn chưa từng có gồm Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), nâng tổng số hiệp định tự do thương mại mà Việt Nam tham gia lên con số 14. Đây được coi là dấu mốc “bứt phá trong công tác hội nhập” của Việt Nam. Các liên kết kinh tế đa tầng với “luật chơi” mới và mức độ mở cửa thị trường sâu rộng vừa tạo ra không gian phát triển mới, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn phải nâng cao hơn nữa năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam nói riêng và cả nền kinh tế nói chung. Trong đó: “Thủ tục hành chính luôn là một khâu yếu của các quốc gia đang phát triển, nó thậm chí là một vật cản trong việc phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế”. Đúng vậy, thủ tục hành chính không chỉ liên quan đến công việc nội bộ của một cơ quan, một cấp chính quyền, mà còn đến các tổ chức và công dân trong mối quan hệ với Nhà nước. Các quyền, nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp hay ở các văn bản pháp luật khác có được thực hiện hay không, thực hiện như thế nào, về cơ bản, đều phải thông qua thủ tục hành chính do các cơ quan, các cấp chính quyền nhà nước quy định và trực tiếp giải quyết. Do vậy, cải cách thủ tục hành chính vẫn là một trong những yêu cầu cấp thiết, quan trọng để phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế.
Tổng quan về thủ tục hành chính
Khái niệm thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính là quy trình diễn ra theo thời gian và không gian, thể hiện cách thức mà các cơ quan hành chính công thực hiện công việc trong mối quan hệ với các tổ chức, cá nhân và cơ quan khác.
Thủ tục hành chính bao gồm:
- Trình tự thành lập các công sở
- Trình tự bổ nhiệm, bãi nhiệm, điều động công chức
- Trình tự lập quy, áp dụng quy phạm pháp luật
- Trình tự điều hành, tổ chức các hoạt động tác nghiệp hành chính.
Thủ tục hành chính, được điều chỉnh bởi quy phạm hành chính, là nền tảng pháp lý cho các cơ quan Nhà nước thực hiện chức năng của mình Điều này không chỉ đảm bảo tính pháp chế mà còn mở rộng dân chủ và công khai trong quản lý Nhà nước thông qua một quy trình thống nhất.
Đặc điểm của thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính lệ thuộc vào nhận thức của cơ quan xây dựng và cơ quan thực hiện các thủ tục đã ban hành.
Thủ tục hành chính phụ thuộc vào thực tế của quá trình giải quyết công việc. Thủ tục hành chính rất đa dạng, phức tạp.
Ý nghĩa của thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các quy định vật chất trong quyết định hành chính được thực thi hiệu quả Việc bỏ qua các thủ tục này có thể dẫn đến việc quyết định hành chính trở nên vô hiệu, tạo ra tình trạng quan liêu, cửa quyền và tùy tiện trong quản lý.
Thủ tục hành chính đảm bảo tính thống nhất và khả năng kiểm tra tính hợp lý của các quyết định, đồng thời xác định các hệ quả phát sinh từ việc thực hiện những quyết định hành chính này.
Thủ tục hành chính nâng cao tính nghiêm minh của pháp luật, cho phép các cơ quan hành chính áp dụng biện pháp thống nhất và phù hợp để thi hành các quy định một cách hiệu quả.
Thủ tục hành chính được xây dựng và áp dụng hợp lý sẽ thúc đẩy sự sáng tạo trong việc thực hiện các quyết định quản lý, từ đó mang lại hiệu quả thiết thực cho công tác quản lý nhà nước.
Thủ tục hành chính có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của công dân Khi được xây dựng và áp dụng hợp lý, nó sẽ tạo ra mối quan hệ tích cực giữa nhà nước và công dân, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và củng cố lòng tin của người dân vào các cơ quan nhà nước.
Thủ tục hành chính là một phần quan trọng trong pháp luật hành chính, và việc xây dựng cũng như thực hiện hiệu quả các thủ tục này đóng góp đáng kể vào quá trình xây dựng và triển khai luật pháp.
Các cách phân loại thủ tục hành chính
Phân loại theo đối tượng quản lý hành chính công bao gồm các thủ tục như xây dựng cơ bản và thủ tục trước bạ Phân loại này hỗ trợ người quản lý nhận diện tính đặc thù của lĩnh vực mình phụ trách, từ đó có thể đưa ra các thủ tục hành chính cần thiết và phù hợp.
Phân loại công việc hành chính trong cơ quan Nhà nước bao gồm các thủ tục như thông qua và ban hành văn bản pháp quy, xét phong tặng danh hiệu cho cá nhân và đơn vị, cũng như tuyển dụng cán bộ Cách phân loại này giúp người thừa hành công vụ và người thực hiện các thủ tục định hướng công việc một cách dễ dàng và chính xác hơn.
Các cơ quan có thể được phân loại theo chức năng hoạt động, bao gồm các thủ tục như cung cấp dịch vụ thông tin, cho phép xuất khẩu nguyên liệu hiếm và kiểm tra mức độ an toàn lao động Phân loại này hỗ trợ các nhà quản lý trong việc thực hiện công việc một cách hiệu quả hơn.
Phân loại theo quan hệ công tác: thủ tục nội bộ, thủ tục liên hệ, thủ tục văn thư.
Các nguyên tắc xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính
Các nguyên tắc xây dựng thủ tục hành chính:
- Thủ tục hành chính phải được xây dựng trên cơ sở luật, nhằm thực hiện luật, bảo đảm pháp chế
- Thủ tục hành chính được xây dựng phải phù hợp với thực tế, với yêu cầu khách quan của sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước
- Thủ tục hành chính được xây dựng phải đơn giản, dễ hiểu, công khai, thuận lợi cho việc thực hiện.
Các nguyên tắc thực hiện thủ tục hành chính:
- Thực hiện thủ tục hành chính phải đảm bảo chính xác, công minh
- Các bên tham gia thủ tục hành chính đều bình đẳng trước pháp luật
Các cơ quan nhà nước cần nhanh chóng và hiệu quả trong việc giải quyết yêu cầu của người dân, đồng thời nâng cao công tác quản lý để ngăn chặn tình trạng lợi dụng thủ tục hành chính gây phiền hà cho công dân.
Nghĩa vụ của cơ quan Nhà nước trong thực hiện thủ tục hành chính
- Cần có quy định rõ về chế độ công vụ.
- Công khai hóa các thủ tục hành chính.
- Giải quyết kịp thời các khiếu nại của nhân dân
- Có đội ngũ cán bộ am hiểu chuyên môn và phẩm chất tốt.
Các bước giải quyết thủ tục hành chính
Khởi xướng vụ việc là giai đoạn đầu tiên trong thủ tục hành chính, nơi cần thực hiện các hoạt động thủ tục như triệu tập những người có liên quan, thu thập chứng cứ và hồ sơ, cũng như lập biên bản hoặc ban hành văn bản có giá trị pháp lý để tiến hành giải quyết vụ việc.
Quy trình giải quyết vụ việc trong thủ tục hành chính bao gồm các bước nghiên cứu, thu thập và xác minh thông tin, đánh giá toàn diện, và ra quyết định theo quy định của pháp luật Thời hạn và hình thức ra quyết định phải tuân thủ các quy định chi tiết Sau khi quyết định được ban hành, nếu không có khiếu nại, các bên phải thi hành quyết định đó Trong trường hợp có khiếu nại, việc xem xét lại quyết định có thể diễn ra cả trước và sau khi thi hành, dựa trên các căn cứ khiếu nại và ý kiến từ các cơ quan liên quan.
Những vấn đề cơ bản về cải cách thủ tục hành chính
Sự cần thiết của cải cách thủ tục hành chính
Cải cách thủ tục hành chính là yếu tố quan trọng nhất thể hiện mối quan hệ giữa nhà nước và công dân, đồng thời cũng phản ánh những bức xúc lớn nhất của người dân và doanh nghiệp Đặc biệt, điều này trở nên cần thiết hơn trong bối cảnh hội nhập kinh tế, khi mà có nhiều yêu cầu đổi mới từ phía xã hội.
Trong bối cảnh nguồn lực còn hạn chế, việc thực hiện đồng thời nhiều nội dung cải cách như cải cách tài chính công, cải cách tiền lương và cải cách tổ chức bộ máy là khó khăn Do đó, lựa chọn cải cách thủ tục hành chính sẽ mang lại hiệu quả thiết thực nhất trong giai đoạn này.
Cải cách thủ tục hành chính giúp xác định rõ ràng mối quan hệ giữa cơ quan nhà nước và người dân, doanh nghiệp, từ đó xây dựng bộ máy hành chính phù hợp Qua đó, chúng ta có thể lựa chọn đội ngũ cán bộ, công chức hợp lý, đáp ứng hiệu quả yêu cầu công việc.
Cải cách thủ tục hành chính đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện các cải cách khác, bao gồm nâng cao chất lượng thể chế, cải thiện trình độ và thay đổi thói quen làm việc của cán bộ, công chức Điều này cũng liên quan đến việc phân công, phân cấp nhiệm vụ giải quyết công việc cho người dân và doanh nghiệp trong bộ máy hành chính, đồng thời thúc đẩy việc triển khai chính phủ điện tử.
Cải cách thủ tục hành chính đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội Việc này giúp loại bỏ rào cản trong môi trường kinh doanh và cải thiện đời sống người dân, đồng thời giảm thiểu chi phí và rủi ro cho cả người dân lẫn doanh nghiệp khi thực hiện các thủ tục hành chính.
Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính vào thứ Sáu sẽ nâng cao hình ảnh Việt Nam trong mắt cộng đồng quốc tế và nội địa, đồng thời cải thiện vị trí xếp hạng về tính minh bạch, môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh Những giá trị này, mặc dù vô hình, lại có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, đặc biệt trong việc thu hút đầu tư trong và ngoài nước, thúc đẩy xuất nhập khẩu, tạo việc làm và đảm bảo an sinh xã hội.
Khái niệm cải cách thủ tục hành chính
Cải cách thủ tục hành chính nhằm cải thiện các quy định pháp luật liên quan đến trình tự và thủ tục thực hiện quyền hạn của các cơ quan hành chính nhà nước và cá nhân có thẩm quyền Điều này bao gồm việc cải cách các loại thủ tục hành chính cũng như nâng cao hiệu quả thực hiện các thủ tục này.
Nội dung của cải cách thủ tục hành chính
Để đảm bảo tính pháp lý, hiệu quả, minh bạch và công bằng trong giải quyết công việc hành chính, cần cắt giảm và nâng cao chất lượng thủ tục hành chính trên tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước Việc mở rộng cải cách thủ tục hành chính sẽ giúp đơn giản hóa quy trình cho cá nhân và tổ chức, với tỷ lệ giảm chi phí hàng năm khi thực hiện các thủ tục tại cơ quan hành chính nhà nước.
Mẫu hóa thống nhất các loại giấy tờ cần thiết cho công dân và doanh nghiệp khi giải quyết công việc liên quan đến sản xuất kinh doanh và đời sống Cần công khai, minh bạch mọi thủ tục hành chính thông qua các hình thức phù hợp, đồng thời thực hiện cách tính chi phí nhất quán cho cá nhân và tổ chức khi thực hiện thủ tục tại cơ quan nhà nước Ngoài ra, việc duy trì và cập nhật cơ sở dữ liệu quốc gia về thủ tục hành chính là rất quan trọng.
Thứ hai, cần ban hành cơ chế kiểm tra cán bộ, công chức trong việc tiếp nhận và giải quyết công việc của dân, đồng thời kiểm soát chặt chẽ việc ban hành thủ tục hành chính mới theo quy định pháp luật Cần quy định rõ ràng trách nhiệm cá nhân trong thi hành công vụ, tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị từ cá nhân, tổ chức về các quy định hành chính, cũng như giám sát việc thực hiện thủ tục hành chính của các cơ quan nhà nước Xử lý nghiêm các hành vi sách nhiễu, hách dịch, vô trách nhiệm và khen thưởng những cá nhân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Cuối cùng, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính để nâng cao hiệu quả công việc.
Mở rộng cơ chế “một cửa” trong giải quyết công việc của cơ quan hành chính nhà nước giúp tổ chức và cá nhân chỉ cần đến một địa điểm để nhận thông tin đầy đủ và chính xác Theo Quyết định 181/QĐ – TTg ngày 04/09/2003, sau khi hoàn tất các thủ tục, hồ sơ, công dân sẽ nhận được kết quả ngay tại đó, từ đó giảm thiểu phiền hà và thời gian giải quyết công việc Cơ chế này cũng tạo điều kiện giám sát cán bộ, công chức, cải thiện mối quan hệ giữa cơ quan hành chính với tổ chức và công dân, đồng thời nâng cao môi trường sản xuất kinh doanh và đầu tư.
Các nhân tố ảnh hưởng đến cải cách thủ tục hành chính
Năng lực nhận thức của các chủ thể trong thủ tục hành chính là yếu tố quyết định cho sự thành công của cải cách Thủ tục hành chính chỉ có giá trị khi có những chủ thể thực hiện, và việc nâng cao ý thức phục vụ cùng chất lượng hoạt động của cán bộ, công chức là rất cần thiết Nếu cải cách chỉ dừng lại ở việc rút gọn thủ tục mà vẫn tồn tại các loại phí “bôi trơn”, thì thủ tục hành chính sẽ trở thành công cụ cho những hành vi trục lợi Do đó, việc giám sát hiệu quả đội ngũ cán bộ, công chức trong quá trình tiếp nhận và xử lý công việc là vô cùng quan trọng để đảm bảo cải cách đạt được mục tiêu đề ra.
Hiện nay, Việt Nam cần cải cách thủ tục hành chính để đáp ứng yêu cầu hội nhập và thách thức cạnh tranh toàn cầu Việc nâng cao chất lượng hệ thống thể chế thủ tục hành chính là cần thiết, đồng thời loại bỏ các quy định hành chính cản trở hoạt động kinh doanh và đời sống nhân dân mà vẫn đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước Các quy trình xây dựng và ban hành quy định hành chính trước đây thường chú trọng vào tính hợp pháp mà chưa quan tâm đến các yếu tố kinh tế và kỹ thuật.
Truyền thông và sự tham gia của các nguồn lực xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, hoạt động tuyên truyền giúp đưa các đường lối, chủ trương và chính sách của Đảng cùng pháp luật của Nhà nước vào thực tiễn, từ đó mang lại lợi ích cho nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp và tổ chức giáo dục, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Kinh nghiệm về cải cách thủ tục hành chính và bài học cho Việt Nam
Kinh nghiệm
Năm 2019, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào việc cải cách môi trường kinh doanh nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp Các cơ quan công quyền đã chú trọng giải quyết nhiều thủ tục hành chính qua mạng, nhờ vào việc đẩy mạnh phân cấp và cải cách thủ tục hành chính Kết quả là môi trường kinh doanh tại Trung Quốc đã có những cải thiện rõ rệt.
Khủng hoảng năm 1997 đã khiến Hàn Quốc nhận ra rằng các phương thức cũ trong quản lý nhà nước đã lạc hậu và cần thay đổi cơ bản để phục hồi nền kinh tế Để xây dựng chương trình cải cách thủ tục hành chính hiệu quả, Hàn Quốc đã nghiên cứu các bài học kinh nghiệm quốc tế Hiện nay, Hàn Quốc đã phát triển hạ tầng thông tin hàng đầu thế giới, thiết lập hệ thống xử lý công việc hành chính qua mạng điện tử và cung cấp dịch vụ công qua Internet, bao gồm cả dịch vụ hành chính trên điện thoại di động, đồng thời công khai hóa việc xử lý các vấn đề của người dân và doanh nghiệp trên mạng.
Từ giữa thập kỷ 70, Malaysia đã thực hiện các cải cách mạnh mẽ trong hệ thống dịch vụ công, thành lập các cơ quan một cửa nhằm đảm bảo quy trình nhanh chóng, lịch sự, trật tự và thuận lợi cho người dân.
Singapore đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin từ năm 1983, nâng cao năng lực cho đội ngũ công chức để áp dụng công nghệ mới Hiện tại, quốc gia này cung cấp dịch vụ công qua Internet và dự kiến sẽ mở rộng sang giải quyết công việc qua điện thoại di động Theo các chuyên gia, Singapore hiện nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới về phát triển chính phủ điện tử và đang tiến tới giai đoạn "phát triển công dân điện tử".
Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
Ứng dụng công nghệ thông tin trong cải cách thủ tục hành chính là yếu tố quan trọng để phát triển mô hình internet kết nối với dịch vụ công và xây dựng chính phủ điện tử Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001:2015 không chỉ cải tiến quy trình làm việc mà còn giúp đánh giá hiệu quả và phân loại công chức Hiệu quả được xem là thước đo cho tất cả các hoạt động cải cách thủ tục hành chính.
Lãnh đạo cần thể hiện sự quan tâm và chỉ đạo liên tục, quyết liệt trong công tác cải cách hành chính, với mục tiêu chính là nâng cao sự hài lòng của doanh nghiệp và người dân Sự cam kết này từ tất cả cán bộ, công chức tại chi nhánh là yếu tố then chốt để đạt được thành công trong cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính.
Cải cách thủ tục hành chính cần đầu tư đúng mức vào nguồn lực, trong đó yếu tố con người đóng vai trò quyết định Đặc biệt, người đứng đầu và đội ngũ công chức chịu trách nhiệm tham mưu, chỉ đạo, điều hành và thực hiện cải cách là những nhân tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả của công tác này.
Kết luận chương 1 đã trình bày tổng quan về thủ tục hành chính, nhấn mạnh sự cần thiết, nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến cải cách thủ tục hành chính Đây là nền tảng cho các nghiên cứu trong chương 2 Trong bối cảnh hiện nay, để tận dụng tối đa lợi ích từ hội nhập kinh tế quốc tế, việc học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển là rất quan trọng nhằm xây dựng chương trình cải cách thủ tục hành chính hiệu quả.
THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH Ở VIỆT
Tổng quan về thủ tục hành chính ở Việt Nam
Theo thống kê từ Cổng dịch vụ công quốc gia, Việt Nam hiện có 6.541 thủ tục hành chính, bao gồm 3.842 thủ tục tại Bộ và các cơ quan ngang bộ, 1.461 thủ tục tại địa phương, và 1.824 thủ tục ngành dọc tại địa phương.
Tình hình cải cách thủ tục hành chính ở Việt Nam trong thời gian qua
Thứ nhất, đảm bảo tính pháp lý, hiệu quả, minh bạch và công bằng trong giải quyết các công việc hành chính
Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết từ năm 2016 đến 2020 nhằm cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thể hiện quyết tâm bãi bỏ các rào cản và quy định không cần thiết Nghị quyết số 68/NQ-CP tháng 5 năm 2020 đặt mục tiêu cắt giảm ít nhất 20% quy định và chi phí tuân thủ trong giai đoạn 2020 - 2025 Chương trình cải cách này không chỉ tập trung vào việc cắt giảm các quy định hiện hành mà còn cải thiện quy định trong dự thảo văn bản pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục hành chính qua môi trường điện tử.
Thứ hai, ban hành cơ chế kiểm tra cán bộ, công chức tiếp nhận và giải quyết các công việc của dân.
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 15/CT-TTg ngày 05 tháng 7 năm
Vào năm 2013, Chính phủ đã tổ chức thực hiện Nghị định số 48/2013/NĐ-CP và Chỉ thị số 13/CT-TTg nhằm tăng cường trách nhiệm của lãnh đạo các cơ quan hành chính trong cải cách thủ tục hành chính Ngày 22 tháng 4 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 10/CT-TTg để ngăn chặn tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp Chỉ thị yêu cầu siết chặt kỷ luật hành chính, tăng cường thanh tra và giám sát cán bộ trong thực thi công vụ, đồng thời rà soát thủ tục hành chính để loại bỏ những quy trình không cần thiết Ngoài ra, cần triển khai các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, lãng phí và thực hiện kê khai minh bạch tài sản theo quy định.
Thứ ba, cần mở rộng và thực hiện hiệu quả cơ chế “một cửa” trong việc giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nước, nhằm nâng cao sự thuận lợi cho tổ chức và cá nhân trong quá trình giao dịch hành chính.
Cơ chế một cửa và một cửa liên thông đã được triển khai thành công tại nhiều địa phương, theo quy định của pháp luật, mang lại kết quả tích cực trong việc giải quyết thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp Theo Nghị định số 61/2018/NĐ-CP, hiện đã có 100% địa phương thực hiện cơ chế này, trong đó 59/63 tỉnh thành đã thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp tỉnh Đặc biệt, tỉnh Quảng Ninh đã áp dụng phương thức “5 tại chỗ” trong giải quyết thủ tục hành chính Nhiều địa phương như Hà Nội, Quảng Ninh, Đồng Nai, Cà Mau và Bình Dương đã kết hợp hiệu quả giữa cửa “vật lý” và cửa điện tử, tạo thuận lợi tối đa cho người dân.
Đánh giá chung về thực trạng cải cách thủ tục hành chính ở Việt Nam trong thời gian qua
- Cải cách quy định thủ tục hành chính:
Việc thực hiện phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính theo 25 Nghị quyết của Chính phủ đã đạt kết quả tích cực, với 4.527/4.723 thủ tục hành chính được đơn giản hóa, tương đương tỷ lệ 95,8% tính đến tháng 12/2016 Những nỗ lực này không chỉ cắt giảm thủ tục hành chính mà còn giảm bớt điều kiện kinh doanh và hoạt động kiểm tra chuyên ngành, mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc cải cách hành chính.
Các bộ, ngành và địa phương đã nghiêm túc thực hiện việc rà soát và đơn giản hóa thủ tục hành chính, đồng thời đánh giá tác động của các quy định liên quan Hầu hết đã ban hành kế hoạch kiểm soát và rà soát thủ tục hành chính hàng năm, thể hiện sự tích cực trong việc kiểm soát từ khâu dự thảo đến triển khai thực hiện Nhiều bộ và địa phương chú trọng cắt giảm và đơn giản hóa các quy định, đặc biệt trong các lĩnh vực liên quan đến người dân và doanh nghiệp, đồng thời kiểm soát chặt chẽ việc ban hành quy định mới để đảm bảo tính đơn giản, rõ ràng và dễ thực hiện.
Trong giai đoạn 2013 - 2020, Đề án 896 đã giúp Chính phủ ban hành 19 nghị quyết chuyên đề nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính và giấy tờ công dân, dẫn đến việc cắt giảm 1.097 thủ tục, 992 mẫu đơn và 399 tờ khai Một trong những thay đổi lớn là việc bỏ quản lý sổ hộ khẩu bằng giấy, mang lại lợi ích cho hơn 18 triệu hộ gia đình Hệ thống thông tin đăng ký và quản lý hộ tịch đã được mở rộng từ 38 lên 63 tỉnh, thành phố, với hơn 1.391.018 trường hợp được cấp số định danh cá nhân trong năm 2019 Bộ Công an đã cấp thẻ Căn cước công dân cho 15 triệu trường hợp từ năm 2012, và tính đến ngày 30 tháng 9 năm 2020, đã thu thập được 83.387.773 phiếu thông tin dân cư, đạt tỷ lệ 95,51%.
- Cải cách việc tổ chức thực hiện thủ tục hành chính :
Hầu hết các thủ tục hành chính đã được chuẩn hóa và công bố công khai tại nơi tiếp nhận, giải quyết, cũng như trên Cổng thông tin điện tử của các bộ, ngành và địa phương Điều này giúp cá nhân, tổ chức dễ dàng truy cập, tìm hiểu và thực hiện các thủ tục một cách thuận tiện và chính xác.
Trong năm 2019, các cơ quan hành chính nhà nước đã tiếp nhận 261.860.415 hồ sơ và giải quyết 257.661.527 hồ sơ, đạt tỷ lệ 98,4% Hiện còn 3.424.588 hồ sơ đang trong quá trình xem xét, trong đó có 784.078 hồ sơ quá hạn, chiếm 22,9% Các bộ và tỉnh đã bắt đầu triển khai đánh giá chất lượng giải quyết thủ tục hành chính theo Nghị định số 61/2018/NĐ-CP.
Cải cách thủ tục hành chính và xây dựng Chính phủ điện tử đồng bộ giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận cơ quan hành chính nhà nước hơn Việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia và kết nối kỹ thuật một cửa ASEAN đã được các bộ, ngành thực hiện hiệu quả, mang lại nhiều kết quả tích cực.
Việc triển khai tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính qua dịch vụ bưu chính công ích theo Quyết định số 45/2016/QĐ-TTg ngày 19 tháng 10 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ đã đạt được nhiều kết quả tích cực.
Năm 2019, cả nước ghi nhận 14.505.494 lượt hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính thông qua dịch vụ BCCI, với 2.175.824 lượt tiếp nhận hồ sơ và 12.329.670 lượt trả kết quả Dịch vụ này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân và tổ chức mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3 và 4.
Trong giai đoạn 2019 - 2020, một số hệ thống thông tin nền tảng của Chính phủ điện tử đã chính thức đi vào hoạt động, trong đó nổi bật là Trục liên thông văn bản quốc gia được khai trương.
Hệ thống thông tin họp và xử lý công việc của Chính phủ được khai trương vào ngày 24 tháng 6 năm 2019, cùng với Cổng Dịch vụ công quốc gia vào ngày 09 tháng 12 năm 2019, và Hệ thống thông tin báo cáo quốc gia cùng Trung tâm thông tin phục vụ chỉ đạo, điều hành của Chính phủ vào ngày 19 tháng 8 năm 2020 Những nền tảng này đã đi vào hoạt động, giúp tiết kiệm chi phí xã hội ước tính trên 9.900 tỷ đồng mỗi năm và nhận được phản hồi tích cực từ cộng đồng.
- Về tình hình, kết quả cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4:
Số lượng và chất lượng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 đã được nâng cao, mang lại lợi ích cho người dân và doanh nghiệp tại các bộ, ngành, địa phương Số lượng hồ sơ thủ tục hành chính được xử lý trực tuyến ở mức độ 3, 4 ngày càng gia tăng Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Danh mục dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 cho các bộ, ngành, địa phương trong các năm 2017, 2018, 2019, góp phần vào công tác hiện đại hóa hành chính.
- Tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về quy định hành chính:
Các bộ, ngành và địa phương đã thực hiện tốt việc tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về quy định hành chính Hệ thống tiếp nhận, trả lời kiến nghị của doanh nghiệp và người dân trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ đã được đưa vào khai thác, giúp Chính phủ nắm bắt các vấn đề từ người dân và doanh nghiệp để giải quyết kịp thời Từ tháng 6 năm 2015 đến hết năm 2016, đã có hơn 626 cuộc đối thoại của 16 bộ, ngành và 686 cuộc đối thoại của 31 địa phương, tiếp nhận hơn 1.530 kiến nghị Những hoạt động này góp phần nâng cao chất lượng cải cách hành chính, thu hút đầu tư và xây dựng nền hành chính phục vụ nhân dân.
Thủ tướng Chính phủ đã kiện toàn Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính, do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ làm Chủ tịch, và thành lập các Ban công tác nhằm cải thiện chỉ số môi trường kinh doanh Từ năm 2016 đến 2020, Hội đồng đã tổ chức 42 phiên họp và hội nghị đối thoại để lắng nghe và giải quyết kịp thời những khó khăn của doanh nghiệp, đồng thời báo cáo Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ xử lý 500 vấn đề, nhóm vấn đề liên quan.
- Sáng kiến, giải pháp cải cách thủ tục hành chính:
Trong thời gian qua, nhiều sáng kiến cải cách hành chính đã được triển khai, bao gồm việc liên thông các thủ tục như đăng ký khai tử, xóa đăng ký thường trú và hưởng chế độ tử tuất Công nghệ thông tin được ứng dụng để đơn giản hóa quy trình cấp và quản lý thẻ Bảo hiểm y tế, cũng như trong việc khám chữa bệnh và thanh toán bảo hiểm Các bộ, ngành cũng đã chuẩn hóa quy trình kiểm tra chất lượng sản phẩm trong khuôn khổ Cơ chế một cửa quốc gia Một số tỉnh đã áp dụng mô hình một cửa trong cung cấp dịch vụ công, hẹn giờ thực hiện thủ tục tại nhà dân, và phát triển ứng dụng tra cứu dữ liệu tài nguyên và môi trường trên internet và di động, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin Ngoài ra, phần mềm tra cứu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở cũng đã được xây dựng.
“phi địa giới hành chính” trong các lĩnh vực đất đai, tư pháp, giao thông vận tải, y tế…
Thủ tục hành chính trong nhiều lĩnh vực hiện vẫn còn phức tạp và rườm rà, với sự không thống nhất giữa các luật và văn bản hướng dẫn thi hành Điều này dẫn đến những bất đồng và thiếu sót trong quy định thủ tục hành chính, gây khó khăn cho cơ quan chức năng, người dân và doanh nghiệp Việc đánh giá tác động và lấy ý kiến từ đơn vị kiểm soát thủ tục hành chính đối với các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật chưa được thực hiện đầy đủ và nghiêm túc Hơn nữa, quy trình thẩm định quy định thủ tục hành chính trong một số văn bản pháp luật vẫn còn lỏng lẻo, tạo ra rào cản cho hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân.
GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
Định hướng và quan điểm của Nhà nước về cải cách thủ tục hành chính
Tiếp tục cải thiện thể chế kiểm soát thủ tục hành chính, cần gắn kết chặt chẽ với việc xây dựng Chính phủ điện tử và thực hiện các thủ tục hành chính trong môi trường điện tử.
Tiếp tục rà soát và đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa các quy định liên quan đến sản xuất và kinh doanh nhằm tháo gỡ rào cản, thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp.
Tăng cường quản lý và giám sát quy trình giải quyết thủ tục hành chính trên nền tảng điện tử, nhằm nâng cao tỷ lệ hồ sơ và giao dịch thanh toán trực tuyến Đảm bảo kết nối và chia sẻ dữ liệu hiệu quả để phục vụ cho việc giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến.
Nâng cao chất lượng phục vụ thông qua việc đổi mới cơ chế một cửa và một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính, không phụ thuộc vào địa giới hành chính Việc số hóa và sử dụng kết quả số hóa hồ sơ, giấy tờ sẽ góp phần nâng cao chất lượng phục vụ, tăng năng suất lao động, đồng thời thúc đẩy sự hình thành công dân số và doanh nghiệp số, hướng tới xây dựng Chính phủ số, nền kinh tế số và xã hội số.
- Tập trung rà soát, cải cách thủ tục hành chính nội bộ, gắn với việc đẩy mạnh xây dựng nền hành chính phi giấy tờ.
Tăng cường tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị từ người dân và doanh nghiệp về cơ chế, chính sách, cũng như thủ tục hành chính thông qua Cổng Dịch vụ công quốc gia, nhằm tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết những vướng mắc và khó khăn mà họ gặp phải.
Để nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh, cần tăng cường vai trò của Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính Điều này bao gồm việc tổ chức hiệu quả các hội nghị đối thoại giữa cơ quan nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và đề xuất các sáng kiến cải cách mới.
Giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính
Cải cách thủ tục hành chính là cần thiết để đảm bảo tính pháp lý, hiệu quả, minh bạch và công bằng giữa các cơ quan, đơn vị Cần chú trọng đến mức độ, trách nhiệm và công sức của các bên trong môi trường làm việc tương đồng Đồng thời, thường xuyên rà soát và sửa đổi các thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa, tạo thuận lợi cho cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp.
Đẩy mạnh tuyên truyền và giáo dục về cải cách thủ tục hành chính trong hệ thống chính trị và xã hội là cần thiết để nâng cao nhận thức cho cán bộ và nhân dân Cần phối hợp chặt chẽ và huy động sức mạnh tổng hợp của toàn hệ thống chính trị trong công cuộc này Các cơ quan, đơn vị cần chủ động và sáng tạo trong việc hoàn thành các nhiệm vụ cải cách đúng tiến độ, đồng thời đổi mới tư duy và hành động, triển khai các mô hình và giải pháp mới từ các địa phương khác để đạt hiệu quả cao.
Tiếp tục thực hiện hiệu quả cơ chế kiểm tra và thanh tra đối với công chức trong việc giải quyết thủ tục hành chính Cần xử lý nghiêm các vi phạm và khen thưởng kịp thời những cá nhân thực hiện xuất sắc nhiệm vụ Đồng thời, cần có cơ chế pháp lý hiệu quả để các cơ quan hành chính Nhà nước tiếp nhận và xử lý phản ánh, kiến nghị từ cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp về các cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính không còn phù hợp.
Cần hoàn thiện cơ sở pháp lý cho cơ chế một cửa và một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính, đồng thời nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và hệ thống công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu số hóa Việc sử dụng kết quả số hóa hồ sơ, giấy tờ và kết quả giải quyết thủ tục hành chính cũng như kết nối, chia sẻ dữ liệu với các hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia là rất quan trọng Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng và hiệu quả trong việc hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra, giám sát thực hiện thông qua ứng dụng công nghệ mới và giám sát theo thời gian thực.
Vào thứ năm, cần tăng cường công tác đào tạo và bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ nghiệp vụ, tính chuyên nghiệp, và trách nhiệm của cán bộ, công chức Đặc biệt, cần chú trọng đến sự năng động, trung thực, kỷ cương, gương mẫu và tận tâm phục vụ nhân dân, cũng như xã hội trong quá trình giải quyết công việc, nhất là đối với cán bộ, công chức làm việc tại bộ phận một cửa.
