TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG THỐNG CHIẾU SÁNG CỦA XE…
Giới thiệu hệ thống chiếu sáng
Hệ thống chiếu sáng và tín hiệu trên xe đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn cho người lái và các phương tiện tham gia giao thông Để xe hoạt động ổn định và an toàn, hệ thống này cần có độ tin cậy và chính xác cao Tuy nhiên, hệ thống chiếu sáng và tín hiệu truyền thống hiện nay chưa đáp ứng đủ các yêu cầu này, do đó cần được trang bị thêm linh kiện và cảm biến hiện đại để cải thiện hiệu suất và an toàn.
Hình 1.1 Hệ thống chiếu sáng
Hệ thống chiếu sáng tín hiệu đóng vai trò quan trọng trong việc chiếu sáng đường khi xe di chuyển vào ban đêm và báo hiệu bằng ánh sáng Khi ô tô di chuyển trên đường được chiếu sáng tốt hoặc đỗ lại, việc chiếu sáng phía trước không còn cần thiết Tuy nhiên, các phương tiện khác cần nhận biết sự hiện diện của xe đang chạy hoặc đỗ trên đường Để làm được điều này, ô tô được trang bị các đèn nhỏ với công suất từ 3 đến 6 candelas, thường được đặt ở hai bên xe hoặc tích hợp trong đèn pha, được gọi là đèn kích thước hay đèn dừng Những đèn này giúp thông báo cho các phương tiện đối diện về vị trí của xe, đảm bảo an toàn giao thông.
Khi đến điểm giao nhau, việc thông báo hướng chuyển động của xe là rất quan trọng, đặc biệt khi muốn quay đầu, vượt xe hoặc quan sát phía sau khi lùi Đèn phanh được sử dụng để cảnh báo các phương tiện khác rằng xe đang phanh, với cường độ sáng lớn và dễ nhận thấy ngay cả trong điều kiện ban ngày.
Sử dụng đèn sương mù là cách hiệu quả để cải thiện tầm nhìn khi tham gia giao thông trong điều kiện sương mù dày đặc Khi đèn pha không phát huy tác dụng và có thể gây lóa mắt do phản xạ ánh sáng, đèn sương mù giúp người lái xe quan sát rõ hơn phần đường phía trước.
1.1.2 Yêu cầu Đối với đèn pha để soi sáng mặt đường người ta dùng đèn pha Các đèn pha phải chiếu xa ít nhất là 100m khoảng cách đường phía trước xe Vậy để chiếu sáng khoảng đường xa đó thì chùm tia sáng của đèn pha phải có cường độ chiếu sáng hàng chục nghìn cd Do đó trong các đèn pha cũng như các loại đèn chiếu sáng khác đều phải có chóa phản chiếu để hướng chùm tia sáng vào những khoảng mặt đường cần thiết nhất Với công suất của đèn (50 – 60) W.
Khi thiết kế hệ thống quang học cho đèn, việc đảm bảo chất lượng chế tạo là rất quan trọng để đạt được khả năng chiếu sáng xa từ 200 đến 300 mét Đối với đèn chiếu sáng phía trước, khi bật công tắc đèn chiếu gần, đèn chiếu xa phải tự động tắt Ngược lại, khi sử dụng đèn chiếu xa, cần có tín hiệu hiển thị để xác nhận rằng đèn đang hoạt động.
Hình 1.2 Đồ thị cường độ sáng trên mặt đường
Cường độ ánh sáng là năng lượng phát ra từ nguồn sáng tại một khoảng cách xác định, được đo bằng đơn vị candelas (c.d) Trước đây, đơn vị candle power (c.p) cũng được sử dụng, với 1 c.d tương đương 1 c.p.
Độ chiếu sáng là tổng các hạt ánh sáng chiếu lên bề mặt, được đo bằng đơn vị lux (hay metre-candles) Một bề mặt đạt cường độ 1 lux khi một bóng đèn có cường độ 1 candela được đặt cách 1m Cường độ ánh sáng giảm theo quy luật nghịch đảo bình phương khoảng cách từ nguồn sáng, nghĩa là khi khoảng cách tăng gấp đôi, cường độ ánh sáng giảm xuống còn một nửa Do đó, để duy trì cường độ ánh sáng ban đầu khi khoảng cách tăng gấp đôi, năng lượng cung cấp cho đèn cần phải tăng lên gấp 4 lần.
- Khoảng chiếu sáng xa từ 180 – 250m
- Khoảng chiếu sáng gần từ 50 – 75m
Công suất tiêu thụ của mỗi bóng đèn:
- Ở chế độ chiếu xa là 45 – 70W
- Ở chế độ chiếu gần là 35 – 40W
Đèn pha ô tô cần phải được thiết kế để không quá sáng, nhằm tránh làm lóa mắt các tài xế đi ngược chiều, điều này có thể gây mất định hướng và dẫn đến tai nạn Do đó, các tiêu chuẩn về độ sáng của đèn pha trên ô tô là rất quan trọng để đảm bảo an toàn giao thông.
- Có cường độ chiếu sáng lớn
Đèn xi nhan là tín hiệu quan trọng giúp thông báo hướng di chuyển của phương tiện tại các điểm giao cắt hoặc khi quay đầu, cần phải rõ ràng để tất cả phương tiện xung quanh đều nhận biết Đối với đèn sương mù, cần chú ý không gây lóa mắt cho các tài xế đi ngược chiều, với khoảng sáng tối thiểu 35 mét để phát huy hiệu quả Quầng sáng cũng nên được trải rộng hai bên lề đường, giúp tài xế tránh được các ổ gà và cột tiêu.
Các loại đèn cần lắp thành cặp bao gồm đèn chiếu sáng phía trước, đèn báo rẽ, đèn vị trí và ít nhất 2 đèn phanh Để đảm bảo an toàn, các đèn trong cặp phải cùng màu, có đặc tính quang học giống nhau và được lắp đối xứng qua mặt phẳng trung tuyến dọc của xe.
Đèn phanh phải tự động bật sáng khi người lái sử dụng hệ thống phanh chính Khi kết hợp với đèn hậu, cường độ sáng của đèn phanh cần phải rõ rệt hơn để đảm bảo an toàn giao thông.
Đèn lùi phải được kích hoạt khi cần số ở vị trí số lùi và động cơ đang hoạt động Nếu một trong hai điều kiện này không được thỏa mãn, đèn lùi sẽ không sáng Ngoài ra, đèn lùi cần đảm bảo độ sáng đủ để tài xế có thể quan sát rõ ràng phía sau.
Hệ thống chiếu sáng có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm chức năng của từng bộ phận, quy định của quốc gia và khu vực, vị trí lắp đặt (trước và sau xe, trong và ngoài xe), cũng như theo hệ thống đèn tín hiệu.
Tuy vậy sau đây chúng ta chỉ xét các tiêu chí cơ bản và thông dụng trong thực tế.
- Theo chức năng của các loại đèn chiếu sáng:
Hệ thống chiếu sáng là một tổ hợp các loại đèn, bao gồm đèn kích thước trước và sau xe (Side & Rear lamps) Những đèn này thường xuyên được sử dụng, đặc biệt vào ban đêm, giúp tài xế phía sau nhận biết kích thước và khoảng cách của xe đi trước.
+ Đèn đầu (Head lamps – Main driving lamps):
Dùng để chiếu sáng không gian phía trước xe giúp tài xế có thể nhìn thấy trong đêm tối hay trong ddieuf kiện tầm nhìn hạn chế.
+ Đèn sương mù (Flog lamps):
Hệ thống còi là chuông nhạc
Còi và chuông nhạc là những tín hiệu âm thanh quan trọng trong hệ thống an toàn giao thông, giúp cảnh báo và đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông.
+ Khi ô tô chạy lùi các đèn báo lùi được bật tự động và kết hợp với
Âm thanh phát ra liên tục với âm lượng ổn định, đo ở khoảng cách 2 mét từ đầu xe và chiều cao đặt micro 1,2 mét, không nhỏ hơn 90 decibel và không lớn hơn 115 decibel.
Các tín hiệu âm thanh cần phải đồng bộ với tín hiệu đèn, chẳng hạn như khi lùi xe, cần có âm thanh từ còi chip, hoặc khi bật đèn xi nhan, cũng cần có âm thanh báo hiệu tương ứng.
+ Chuông nhạc phải có tần số âm thanh xác định trong phạm vi cho phép của cục đăng kiểm và bộ giao thông vận tải.
Còi và chuông nhạc là hai bộ phận thuộc phần tín hiệu dạng âm thanh trên ô tô:
+ Còi sên, còi đĩa, còi công suất lớn
+ Khi ô tô lùi hoặc có xi nhan, lúc cảnh báo nguy hiểm
Kết cấu hệ thống chiếu sáng và tín hiệu ô tô
1.3.1 Hệ thống tín hiệu được chia làm 2 loại
+ Tín hiệu phát quang: các loại đèn pha cốt, đèn sương mù, đèn báo rẽ xin đường, đèn soi biển số, kích thước…
+ Tín hiệu âm thanh: Các loại còi, nhạc phanh và các loại âm thanh khi xin đường, báo đỗ,…
1.3.2 Tín hiệu phát quang a) Đèn pha
Dây tóc của đèn, với kích thước nhỏ bé, được coi như một điểm sáng tại tiêu cự của chóa phản chiếu Parabol Khi các chùm tia sáng phản chiếu qua chóa đèn, chúng sẽ đi song song với trục quang học Để đảm bảo ánh sáng chiếu đều khắp mặt đường, các chùm tia sáng cần được điều chỉnh hơi lệch sang hai bên, công việc này do kính khuếch tán của đèn đảm nhiệm Hệ thống quang học của đèn pha giúp định hướng các chùm tia sáng, với nấc chiếu xa (nấc pha) được minh họa rõ ràng Kính khuếch tán sẽ phân tán ánh sáng ra hai bên để chiếu sáng toàn bộ bề rộng mặt đường và khoảng đất lề đường, đồng thời hướng một phần tia sáng xuống dưới để chiếu sáng khu vực gần đầu xe.
Hình 1.5 Hệ thống quang học của đèn pha (Nấc pha – Nấc cốt)
Hình dáng dây tóc trong đèn pha có ý nghĩa quan trọng, nó thường được uốn cong để chiếm một thể tích nhỏ.
Bóng đèn pha trên ô tô được lắp đặt cố định với mặt phẳng qua chân dây tóc nằm ngang, trong khi đó, dây tóc của các bóng đèn bảng đồng hồ và đèn hiệu như đèn hậu, đèn phanh, đèn báo rẽ lại được bố trí theo đường thẳng, do đó không thể sử dụng cho đèn pha.
Cấu tạo đèn pha gồm 3 phần chính: Chóa đèn, Bóng đèn và Kính khuếch tán.
Hình 1.6 Đèn pha tháo, lắp được
7- Vỏ hệ thống quang học
Hình 1.7 Đèn pha không tháo lắp được 1- Kính khuếch tán
- Chóa đèn được dập bằng thép lá và được phủ bên trong một lớp kim loại phản chiếu Chất phản chiếu thường là Crom, Bạc, Nhôm.
Hình 1.8 Chóa đèn parabol b) Đèn hậu
Đèn hậu bao gồm các thành phần như vỏ đèn, bóng đèn, vách ngăn, vòng nẹp, kính không màu và kính màu đỏ Đèn hậu thường được kết hợp với đèn tín hiệu để chiếu sáng biển số, và trong thiết kế xe này, đèn hậu còn được bố trí cùng với đèn xi nhan và đèn lùi.
Hình 1.9 Loại đèn hậu trên sa bàn
Hình 1.10 Loại đèn hậu đơn 1- Vòng nẹp
5- Bóng c) Đèn báo rẽ Đèn báo rẽ có tác dụng thông báo cho người đi đường và các loại phương tiện tham gia giao thông đnag cùng hoạt động trên đường biết có xe xin rẽ hoặc quay đầu.
Đèn báo rẽ được thiết kế với thân kim loại và kính khuếch tán màu vàng cam, có khả năng phản chiếu ma crom Ở đáy thân đèn, có kẹp đầu dây với hai tiếp điểm lò xo và các chốt để kết nối với mạch điện của ô tô Việc nối cực mát được thực hiện bằng các bu lông, giúp cố định thân đèn vào buồng lái.
Bóng đèn công suất lớn giúp xe phát sáng hiệu quả cả khi di chuyển ban ngày Đèn được bố trí ở hai góc bên phải và bên trái, phía trước và phía sau xe, đảm bảo tăng cường độ an toàn khi lái xe.
Hình 1.11 Kết cấu đèn báo rẽ d) Đèn soi biển số
Cấu tạo của đèn xe biển số gồm: 1 - vỏ bảo vệ đèn, 2 - vành giữ kính và bóng đèn, 3 - vòng đệm, 4 -đuôi đèn, 5 - bóng đèn, 6 – đui đèn, 7 – nắp che kính
Hình 1.12 Đèn soi biển số e) Đèn phanh
Dùng để báo hiệu cho các phương tiện đang cùng hoạt động trên đường, biết xe đi phía trước phanh.
Còi điện
Cấu rạo còi điện gồm 1 – nắp, 2 – khuếch tán, 3 – máng, 4 – giá đỡ kiểu lò xo, 5 – cuộn dây của nam châm điện, 6 – phần úng, 7 – lõi,
Hình 1.14 Cấu tạo còi điện
Còi chíp
Còi chíp là loại còi nhạc được sử dụng để cảnh báo trong các tình huống như phanh xe, bật xi nhan, lùi xe, và báo động nguy hiểm Nó phát ra tín hiệu âm thanh với tần số xác định, giúp các phương tiện giao thông khác nhận biết Để tăng hiệu quả cảnh báo, còi chíp thường được kết hợp với tín hiệu phát quang, do âm lượng của còi thường khá nhỏ.
Hình 1.16 Sơ đồ kết cấu còi và mạch còi chip
Bài viết này cung cấp cái nhìn tổng quan về hệ thống chiếu sáng và tín hiệu trên ô tô, nhấn mạnh vai trò quan trọng của chúng trong việc hỗ trợ người lái Ở chương 2, chúng ta sẽ đi sâu vào tìm hiểu chi tiết về hệ thống đèn chiếu sáng và tín hiệu trên xe Hyundai I10.
SÁT HỆ THỐNG ĐÈN CHIẾU SÁNG VÀ TÍN HIỆU TRÊN XE HUYNDAI I10
Hệ thống đèn chiếu sáng
2.1.1 Đặc điểm cấu tạo của bộ đèn chiếu sáng
Bộ đèn chiếu sáng của Hyundai i10 được thiết kế tinh tế, uốn lượn theo góc bo của đầu xe, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ vừa đáp ứng yêu cầu chiếu sáng cho người lái vào ban đêm Bộ đèn bao gồm đèn pha, đèn báo vị trí và đèn tín hiệu chuyển hướng, mang lại sự tiện lợi cho người sử dụng Mặc dù đèn pha không có chức năng điều chỉnh góc chiếu, nhưng bộ choá đã được tối ưu hóa để cung cấp hiệu quả chiếu sáng tốt nhất, đồng thời giảm thiểu tình trạng chói mắt cho người đối diện.
Hình 2.1 Bộ đèn pha 1: Phần choá và kính chống nước 2: Bóng đèn xi nhan 12v 21W
3: Bóng đèn H4 12v 55W 4: Bóng đèn báo vị trí 12v 5W.
Bóng đèn pha của xe sử dụng bóng đèn kiểu chân H4 với 2 dây tóc và công suất 55W, đảm bảo độ sáng tối ưu cho việc di chuyển vào ban đêm.
2.1.2 Các đèn tín hiệu khác trên xe.
Ngoài đèn pha, hệ thống đèn tín hiệu trên xe ô tô còn bao gồm nhiều thành phần quan trọng khác Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá các hệ thống đèn phụ trợ trên mẫu xe Huyndai i10.
Cụm đèn hậu được thiết kế tích hợp bao gồm ba phần chính: đèn phanh, đèn báo tín hiệu chuyển hướng (xi nhan) và đèn báo hiệu khi xe đang lùi.
Hình 2.3 : Đèn Hậu 1: Phần đèn phanh và đèn vị trí.
Phần đèn phanh được thiết kế với màu đỏ cho tấm chắn, trang bị một bóng đèn hai dây tóc với hai công suất khác nhau: 5W để báo vị trí xe khi di chuyển ban đêm và 21W để phát tín hiệu khi người lái đạp phanh, nhằm đảm bảo an toàn cho các phương tiện di chuyển phía sau.
Phần đèn lùi và đèn xi nhan được thiết kế với màu sắc trong suốt, sử dụng bóng đèn 1 tóc 12v21W Đèn lùi có màu trong suốt, trong khi đèn xi nhan được phủ lớp sơn vàng, tạo ra ánh sáng đặc trưng khi bật tín hiệu xin chuyển làn.
Hình 2.5: Bóng đèn xi nhan và bóng đèn lùi
Đèn xi nhan cánh cửa
Hình 2.6 Đèn xi nhan cánh cửa
Đèn xi nhan cánh cửa không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ cho phần thành xe mà còn đảm bảo hiệu quả trong việc thông báo tín hiệu xin đường, giúp người đi bộ và các phương tiện di chuyển ngang nhận biết được ý định chuyển hướng của xe.
Đèn bên trong xe
Bên trong xe, các đèn đồng hồ taplo, đèn trên trần và giá để đồ bên ghế phụ được thiết kế để tối ưu hóa việc sử dụng tiện ích vào ban đêm, mang lại trải nghiệm tốt nhất cho người sử dụng.
2.3.1 Nguồn cấp điện và hệ thống điều khiển
Acquy là nguồn cung cấp năng lượng cho tất cả các hệ thống điện trên xe ô tô khi chưa nổ máy, nhưng chỉ cung cấp năng lượng trong một khoảng thời gian nhất định Khi xe hoạt động, máy phát điện sẽ bắt đầu hoạt động và trở thành nguồn cấp chính, đảm bảo cho quá trình vận hành lâu dài Đồng thời, máy phát điện cũng thực hiện chức năng nạp lại năng lượng cho bình acquy.
Bảng cầu chì và rơ le trung gian là thiết bị quan trọng giúp đảm bảo an toàn cho xe, đặc biệt trong quá trình sử dụng lâu dài, khi có nguy cơ chập cháy do dây điện hoặc thiết bị quá tải Trước khi nguồn cấp điện đến bất kỳ hệ thống nào trên xe, nó phải đi qua cầu chì, giúp bảo vệ các linh kiện Để thuận tiện cho việc sửa chữa, nhà sản xuất đã tổ chức tất cả các cầu chì của từng hệ thống vào một bảng cố định, gọi là bảng cầu chì.
Hình 2.8 : Bảng cầu chì huyndai i10
Rơ le trung gian là một thành phần quan trọng trong hệ thống điện của ô tô, giúp truyền tải năng lượng công suất lớn một cách hiệu quả Các công tắc bật tắt trên xe được thiết kế nhỏ gọn để đảm bảo tính thẩm mỹ và dễ dàng điều khiển, nhưng không đủ khả năng để điều khiển trực tiếp các thiết bị có công suất lớn Thay vào đó, chúng sẽ điều khiển các rơ le trung gian, cho phép đóng cắt dòng tải của các thiết bị như máy khởi động, đèn pha, và đèn vị trí quanh xe.
Hình 2.9 : Rơ le trung gian
Rơ le 4 chân không có chân số 5 như rơ le 5 chân, nhưng nguyên lý hoạt động vẫn giữ nguyên Khi có hiệu điện thế 12V giữa chân 1 và 2, rơ le sẽ hoạt động và đóng tiếp điểm giữa chân 3 và 4 Khi mất điện, rơ le sẽ nhả tiếp điểm, khiến chân 3 và 4 không còn kết nối, từ đó kiểm soát hoạt động của thiết bị mà nó điều khiển.
Công tắc điều khiển đèn pha cos, đèn vị trí và chế độ chuyển hướng được tích hợp trong một bộ duy nhất, lắp đặt ngay dưới vô lăng bên trái của người lái Thiết kế này mang lại sự thuận tiện tối đa cho việc bật tắt các đèn khi lái xe.
Hình 2.10 : Công tắc tổ hợp vô lăng huyndai i10
Cụ thể cách điều khiển như sau:
Để bật tắt đèn vị trí và đèn chiếu sáng, vặn núm ngoài cùng đến chế độ mong muốn Để chọn chế độ đèn chiếu xa, đẩy thanh gạt xuống dưới cùng; để chiếu gần, kéo thanh gạt lên vị trí trung gian; và để nháy pha, kéo thanh gạt lên một nấc nữa, lưu ý rằng chế độ nháy không tự giữ vị trí Để bật tín hiệu chuyển hướng sang trái, đẩy thanh gạt về phía sau; để chuyển hướng sang phải, đẩy thanh gạt lên phía trước, và để tắt tín hiệu, gạt về vị trí trung gian.
Sơ đồ nguyên lý điều khiển
Hệ thống điều khiển đèn chiếu xa, chiếu gần ( pha cos )
Sơ đồ nguyên lý điều khiển bật tắt đèn huyndai i10 ( Hình 2.11)
Hình 2.11 : Sơ đồ nguyên lý mạch bật tắt đèn pha cos xe huyndai i10.
Chế độ chiếu gần ( đèn cos ).
Khi bật đèn, người lái khởi động chìa khóa điện, nguồn điện được cung cấp đến bảng cầu chì Dòng điện sau đó chạy qua cầu chì và các cuộn dây của rơ le, chờ tại các tiếp điểm của công tắc tổ hợp vô lăng, đồng thời cấp điện cho một chân của bóng đèn báo bật đèn pha trên bảng điều khiển.
Khi người lái vặn núm công tắc tổ hợp vô lăng để bật đèn, nguồn điện dương sẽ đi qua tiếp điểm của thanh gạt và đến tiếp điểm của công tắc bật đèn về mát, tạo thành mạch kín Lúc này, rơ le sẽ hoạt động và đóng tiếp điểm, khiến cho hai dây tóc đèn cos sáng lên.
Hình 2.12 : Mạch hoạt động khi bật đèn chiếu gần (cos).
Chế độ chiếu xa ( đèn pha ).
Khi chuyển sang chế độ chiếu xa, người lái chỉ cần đẩy tay gạt xuống dưới, làm cho công tắc tổ hợp chuyển sang vị trí high Điều này dẫn đến việc vòng mạch của rơ le đèn cos bị hở, làm cho tiếp điểm nhả ra và vòng mạch của dây tóc đèn cos cũng bị hở, khiến đèn cos tắt.
Khi rơ le đèn pha được kích hoạt, vòng mạch trở thành một vòng kín từ cầu chì qua cuộn dây rơ le, đi qua tiếp điểm high và công tắc bật đèn, tạo ra nguồn điện cho bóng đèn pha phát sáng Đồng thời, khi tay gạt ở vị trí high, nguồn điện cũng làm sáng đèn báo trên taplo, nhắc nhở người lái rằng xe đang ở chế độ chiếu xa Tuy nhiên, chế độ này có thể gây chói mắt cho người điều khiển xe ngược chiều, vì vậy cần hạn chế sử dụng khi không cần thiết.
Hình 2.13 : Mạch hoạt động khi bật đèn pha
Khi xe đang ở chế độ đèn cos (vị trí low), người dùng chỉ cần kéo thanh gạt lên trên để chuyển sang chế độ Flash Lúc này, mạch điều khiển cuộn dây rơ le đèn cos sẽ bị hở, trong khi mạch điều khiển rơ le đèn pha đóng kín Điều này dẫn đến việc tiếp điểm của rơ le đèn pha đóng lại, làm cho dây tóc đèn pha sáng lên.
Chế độ nháy pha vẫn hoạt động kể cả khi vị trí của núm bật đèn ở vị trí OFF
Sơ đồ minh hoạ hoạt động của chế độ nháy pha ( Hình 2.14 )
Hình 2.14: Mạch hoạt động ở chế độ nháy đèn pha
Hệ thống đèn báo vị trí.
Sơ đồ mạch điện điều khiển bật tắt đèn vị trí ( Hình 2.15 )
Hệ thống đèn báo vị trí, hay còn gọi là đèn sương mù, là trang bị cần thiết trên mọi chiếc ô tô để đảm bảo an toàn khi di chuyển vào ban đêm Đèn này thường sử dụng bóng đèn có công suất từ 5-10W, giúp người tham gia giao thông dễ dàng nhận diện kích thước xe và ước lượng khoảng cách giữa các phương tiện Bài viết sẽ trình bày nguyên lý điều khiển bật tắt hệ thống đèn báo vị trí trên mẫu xe Hyundai i10.
Khi người dùng bật công tắc điều khiển đèn báo vị trí, nguồn điện sẽ chạy qua cuộn dây của rơ le, kích hoạt rơ le đóng tiếp điểm Dòng điện dương sau đó đi qua hai cầu chì và đến các bóng đèn báo vị trí bên ngoài xe cũng như bóng đèn nền trong bảng đồng hồ taplo, làm cho các bóng đèn báo vị trí sáng lên.
Khi người dùng tắt hệ thống đèn báo vị trí, núm công tắc tổ hợp vô dẫn sẽ khiến rơ le ngừng hoạt động, dẫn đến việc các tiếp điểm trong rơ le nhả ra và các bóng đèn tắt Hệ thống báo vị trí của xe cho phép người dùng bật tắt mà không cần chìa khóa, đảm bảo an toàn khi di chuyển và khi đỗ xe tắt máy Điều này được thể hiện qua sơ đồ 1.15, cho thấy nguồn cấp cho bóng đèn và rơ le điều khiển luôn có điện áp trước ổ khóa (hot all time), tức là điện vẫn hoạt động mà không cần bật chìa khóa.
Ngoài ra hệ thống báo vị trí cũng luôn luôn được kích hoạt khi người sử dụng hệ thống đèn pha cos.
CÁC HƯ HỎNG THƯỜNG GẶP VÀ CÁCH KHẮC PHỤC XỬ LÝ
Dụng cụ thường gặp trong quá trình sửa chữa
Là 1 dụng cụ không thể thiếu trong việc kiểm tra các chi tiết điện điện tử, đồng hồ vạn năng trên thị trường hiện nay đang được phân phối theo kiểu thiết kế chủ yếu là đồng hồ kim và đồng hồ hiện số. Đồng hồ hiện số ( Hình 3.1 ) cho các trị số chính xác rất cao, trong ngành sửa chữa ô tô chức năng hay dùng là đo điện áp và chức năng đo thông mạch, đo điện trở.
Hình 3.1 Đồng hồ vạn năng điện tử hiện số
Dụng cụ hạ điện áp lưới là thiết bị quan trọng được sử dụng trong gia đình và nhà máy, giúp chuyển đổi điện áp 14V hoặc 28V một chiều để nạp điện cho bình ắc quy Khi hệ thống máy phát điện của xe gặp sự cố không thể tự động sạc lại bình ắc quy, kỹ thuật viên sẽ sử dụng dụng cụ này để sạc đầy bình ắc quy cho khách hàng trong quá trình sửa chữa hệ thống máy phát của xe.
Máy chuẩn đoán là thiết bị chuyên dụng cho kỹ thuật viên, bao gồm cổng kết nối OBD với xe, hộp xử lý tín hiệu và máy tính cài đặt phần mềm chuẩn đoán GDS của Hyundai.
Hình 3.3 Bộ xử lý tín hiệu chuẩn đoán và các loại cổng OBD.
Hình 3.4 Giao diện màn hình phần mềm chuẩn đoán GDS của Huyndai.
Bộ chuẩn đoán này chủ yếu chức năng giao tiếp với ECU của xe, giúp kiểm tra các mã lỗi lịch sử và hiện tại Điều này không chỉ rút ngắn thời gian tìm kiếm lỗi mà còn cho phép kỹ thuật viên theo dõi dữ liệu động của xe trong quá trình hoạt động.
Các dụng cụ phụ phục vụ cho quá trình sửa chữa của kỹ thuật viên…
Bao gồm tất cả các dụng cụ hỗ trợ cho việc tháo lắp như tua vít, cờ lê, tuýp v.v.
Hình 3.5 Tủ đồ nghề sửa chữa ô tô.
Các lỗi hay gặp của các hệ thống chiếu sáng tín hiệu của xe ô tô
3.3.1 Lỗi của hệ thống chiếu sáng chiếu xa gần ( pha cos )
Cầu chì nguồn cấp cho hệ thống đèn pha cos, điều khiển pha cos bị đứt.
Mất nguồn cấp cho 2 bóng đèn
Công tắc bật tắt đèn ở công tắc tổ hợp vô lăng hỏng.
Hai rơ le điều khiển pha cos bị hỏng.
Kết nối trong mạch điện điều khiển pha cos bị đứt dây.
Để kiểm tra cầu chì, bạn có thể sử dụng chức năng đo thông mạch của đồng hồ vạn năng Nếu đồng hồ không phát ra âm thanh bíp, điều đó cho thấy cầu chì đã bị đứt Ngược lại, nếu đồng hồ vạn năng kêu bíp, cầu chì vẫn hoạt động bình thường.
Để kiểm tra bóng đèn H4 của xe, hãy sử dụng chức năng đo thông mạch giữa các chân của bóng đèn Nếu đồng hồ không phát tín hiệu, điều này có nghĩa là bóng đèn đã hỏng Ngược lại, nếu đồng hồ phát bíp ở cả hai cặp chân của dây tóc bóng pha và bóng cos, bóng đèn vẫn hoạt động bình thường.
Để kiểm tra nguồn cấp cho bóng đèn, hãy chọn thang đo V trên đồng hồ vạn năng Đặt que đo đỏ vào cực dương của bình ắc quy và que đo đen vào chân chung của giắc cắm bóng đèn Nếu không có điện áp 12V, có thể dây từ chân giắc cắm đến bảng cầu chì đã bị đứt Nếu có điện áp 12V, bạn có thể chuyển sang bước tiếp theo.
Để kiểm tra công tắc tổ hợp vô lăng, cần kiểm tra chân số 13 và chân số 5 của công tắc khi bật đèn Một trong hai chân này phải nối thông mạch với chân số 3 Nếu sử dụng đồng hồ vạn năng và không có tín hiệu thông mạch trong quá trình kiểm tra, điều này cho thấy công tắc tổ hợp vô lăng đã hỏng Ngược lại, nếu có tín hiệu thông mạch, công tắc tổ hợp vô lăng đang hoạt động bình thường.
Kiểm tra nguồn tại chân 3 và 5 của 2 rơ le điều khiển đèn pha cos khi bật đèn Nếu không có hiệu điện thế 12V giữa chân 3 và 5, có thể kết luận rằng dây điện kết nối từ công tắc tổ hợp vô lăng đến bảng cầu chì rơ le đã bị đứt Ngược lại, nếu có điện áp 12V khi thao tác bật đèn và chuyển pha cos, thì rơ le đã hỏng.
Lỗi đứt cầu chì đèn và cầu chì điều khiển pha cos, thay mới cầu chì.
Lỗi cháy bóng đèn tiến hành thay mới bóng đèn H4 12v55W.
Lỗi mất nguồn cấp đến bóng đèn, tìm kiếm chỗ bị đứt dây tiến hành nối lại và cách điện cẩn thận hoặc thay bằng sợi dây điện mới.
Lỗi hỏng công tắc tổ hợp vô lăng, tiến hành thay mới cụm công tắc tổ hợp vô lăng.
Lỗi hỏng rơ le điều khiển pha cos tiến hành thay mới rơ le.
Lỗi đứt dây trong mạch điều khiển ta tiến hành tìm kiếm và nối lại sau đó cách điện cẩn thận.
3.3.2 Lỗi không bật được đèn pha Đèn cos vẫn hoạt động bình thường
Nguyên nhân. Đứt cầu chi đèn pha
Bóng đèn pha bị cháy
Rơ le đèn pha bị hỏng
Công tắc tổ hợp vô lăng hỏng
Kết nối trong mạch bật đèn pha bi đứt.
Để kiểm tra cầu chì đèn pha, sử dụng đồng hồ vạn năng ở chế độ đo thông mạch Nếu cầu chì không bị đứt, bạn có thể tiếp tục với các bước kiểm tra tiếp theo.
Để kiểm tra xem dây tóc bóng đèn pha có bị đứt hay không, bạn có thể sử dụng đồng hồ vạn năng hoặc kiểm tra bằng mắt thường Hãy chú ý quan sát phần dây tóc bên dưới của bóng đèn; nếu không thấy dấu hiệu bị đứt, bạn có thể tiếp tục với bước kiểm tra tiếp theo.
Để kiểm tra xem rơ le còn hoạt động hay không, bạn cần rút rơ le ra và cung cấp điện áp 12V cho hai chân cuộn dây điều khiển Sau đó, đo thông mạch ở hai chân còn lại của rơ le Nếu khi cấp điện rơ le thông mạch và ngắt điện rơ le hở mạch, điều này cho thấy rơ le vẫn còn hoạt động tốt.
Để kiểm tra công tắc tổ hợp vô lăng, sử dụng đồng hồ vạn năng ở chế độ đo thông mạch giữa chân 3 và chân 5 của giắc Khi bật đèn, nếu gạt xuống chế độ đèn pha mà đồng hồ báo có thông mạch giữa hai chân này, công tắc hoạt động bình thường Ngược lại, nếu không có thông mạch, kết luận công tắc tổ hợp vô lăng đã hỏng.
Nếu tất cả các thành phần đã được kiểm tra và hoạt động bình thường, kỹ thuật viên cần chú ý kiểm tra kỹ lưỡng các dây kết nối trong mạch điều khiển đèn pha.
Lỗi đứt cầu chì đèn pha, tiến hành thay cầu chì mới.
Lỗi hỏng bóng đèn pha, đứt dây tóc bóng pha tiến hành thay mới bóng đèn H4 12v55W
Lỗi hỏng rơ le điều khiển đèn pha, tiến hành thay mới rơ le đèn pha.
Khi gặp phải lỗi hỏng công tắc tổ hợp vô lăng, cần tiến hành thay mới công tắc này Ngoài ra, nếu phát hiện lỗi đứt dây trong mạch điện, hãy dò tìm vị trí đứt và thực hiện nối lại, đồng thời cách điện cẩn thận để đảm bảo an toàn.
3.3.3 Lỗi không bật được đèn cos Đèn pha hoạt động bình thường.
Nguyên nhân. Đứt cầu chì đèn cos.
Rơ le điều khiển đèn cos bị hỏng.
Công tắc tổ hợp vô lăng bị hỏng.
Kết nối trong mạch bật tắt đèn cos bị đứt.
Để kiểm tra cầu chì đèn cos, sử dụng đồng hồ vạn năng ở thang đo thông mạch: rút cầu chì ra, đặt que đỏ vào một đầu và que đen vào đầu còn lại Nếu đồng hồ phát tín hiệu Bíp và hiển thị giá trị 0 ohm, cầu chì vẫn bình thường; ngược lại, nếu không có tín hiệu và không hiển thị giá trị, cầu chì đã bị đứt Đối với bóng đèn cos, có thể kiểm tra bằng mắt thường để xem dây tóc có bị đứt không, hoặc dùng đồng hồ vạn năng: đặt một que vào chân chung của bóng H4 và que còn lại vào chân nối với dây tóc cos Nếu đồng hồ phát tín hiệu Bíp và hiển thị giá trị điện trở khoảng vài Ohm, bóng đèn vẫn hoạt động bình thường; nếu không, bóng đèn đã hỏng.
Để kiểm tra xem rơ le còn hoạt động hay không, bạn cần rút rơ le ra và cấp điện áp 12V cho 2 chân cuộn dây điều khiển Sau đó, đo thông mạch ở 2 chân còn lại của rơ le Nếu khi cấp điện rơ le thông mạch và khi ngắt điện rơ le hở mạch, thì rơ le vẫn còn hoạt động tốt.
Để kiểm tra công tắc tổ hợp vô lăng, bạn cần vặn chế độ bật đèn và gạt tay gạt ở chế độ cos Tiếp theo, đo thông mạch giữa chân 3 và chân 13 của giắc cắm Nếu đồng hồ báo có thông mạch, công tắc tổ hợp hoạt động bình thường Ngược lại, nếu không có tín hiệu thông mạch, điều này cho thấy công tắc tổ hợp vô lăng đã hỏng.
Nếu tất cả các chi tiết kể trên đều hoạt động bình thường thì kỹ thuật viên cần tìm điểm đứt dây trong mạch điện bật tắt đèn cos.
Lỗi đứt cầu chì đèn cos ta tiến hành thay cầu chì mới.
Lỗi hỏng bóng đèn cos tiến hành thay bóng đèn H4 12v55W.
Lỗi hỏng rơ le điều khiển đèn cos tiến hành thay mới rơ le điều khiển đèn cos.
Lỗi hỏng công tắc tổ hợp vô lăng tiến hành thay mới cụm công tắc tổ hợp vô lăng.
Lỗi mất kết nối trong hệ thống bật tắt đèn cos kỹ thuật viên dò tìm điềm đứt dây nối lại và cách điện cẩn thận.
3.3.4 Lỗi chỉ bật được 1 bên sáng, 1 bên tắt.
Lỗi này xảy ra phần lớn do 1 bóng đèn bị cháy.
Dây điện nối đến giắc cắm cho bóng đèn bị đứt.
Để kiểm tra bóng đèn còn hoạt động hay không, bạn có thể sử dụng mắt thường và đồng hồ vạn năng Nếu bóng đèn vẫn bình thường, hãy tiếp tục kiểm tra kết nối từ giắc cắm đến các cơ cấu điều khiển để đảm bảo mọi thứ hoạt động ổn định.
Lỗi cháy bóng đèn tiến hành thay mới bóng đèn.
Lỗi đứt dây từ bóng đèn về rơ le điều khiển đèn cos tiến hành dò tìm nối lại và cách điện cẩn thận
3.3.5 Lỗi hỏng chế độ nháy pha Chế độ đèn pha vẫn hoạt động bình thường.
Công tắc tổ hợp vô lăng bị hỏng không kích hoạt được chế độ Flash.