Đề tà i LU Ậ i : VAI T TR Ậ N V T RÒ C ONG P . V ĂN T C ỦA H O P HÁ T , Thá n T Ố T O ẠT Đ T TRI ỂN n g năm . NG H Đ ỘNG X N KIN H . H IỆP X UẤT H T Ế KHẨ U U LỜI MỞ ĐẦU Hiện nay xu hướng toàn cầu hoá, khu vực hoá đang diễn ra mạnh mẽ vì vậy hoạt động ngoại thương chiếm vị trí quan trọng và có tính quyết định đến toàn bộ quá trình phát triển kinh tế xã hội và quá trình hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Nhưng bản thân hoạt động ngoại thương ở nước ta hiện nay còn chứa đựng nhiều những bất cập như tình trạng xuất khẩu bừa bãi thiếu định hướng, gian lận thương mại, trốn thuế Vì vậy để nâng cao hiệu qủa của hoạt động ngoại thương góp phần phát triển kinh tế thì cần phải có vai trò quản lý của nhà nước. Vai trò quản lý của nhà nước ở đây phải mang tính định hướng và khuyến khích hoạt động ngoại thương. Trong qúa trình thực hiện vai trò đó ở nhiều lúc, nhiều nơi nhà nước chưa thực sự thực hiện được vai trò định hướng và khuyến khích cho hoạt động ngoại thương tức là hoạt động quản lý của nhà nước đối với hoạt động ngoại thương còn chứa đựng nhiều bất cập vì vậy em xin chọn đề tài này, nhưng do hạn chế về kiến thức và do phạm vi của đề tài em chỉ xin đề cập đến vai trò quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu. Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn cô Nguyễn Thị Lệ Thuý đã tận tình hướng dẫn em và em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa cũng như các bạn lớp quản lý kinh tế 39B đã giúp em hoàn thành đề tài này. §Ò ¸n m«n häc NguyÔn H¶i §¨ng Líp : Qu¶n lý kinh tÕ 39B 2 PHẦN I VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ 1. Đóng góp của Xuất khẩu vào tăng trưởng kinh tế : Từ khi Đảng và Nhà nước ta chủ trương mở cửa nền kinh tế thì nền kinh tế nước ta đã có những bước phát triển đáng kể đặc biệt trên thị trường xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu của nước ta đã tăng trưởng vượt bậc, năm 1990 kim ngạch xuất khẩu đạt 2300 triệu USD và thời kỳ 1991 - 1995 tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu bình quân hàng năm đạt 28%/ năm, năm 1996 tăng 31,1% so với năm 1995, năm 1997 tăng 22,7% so với năm 1996, năm 1998 do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính khu vực và trên thế giới nên chỉ tăng 2,4% so với năm 1997. Vì vậy mà GDP do hoạt động xuất khẩu tạo ra cho nền kinh tế không ngừng tăng lên cụ thể là : Năm GDP theo giá hiện hành 1990 5460 ( tỷ đồng ) 1991 9742 1992 15281 1993 17549 1994 25072 1995 37491 1996 43125 1997 48914 §Ò ¸n m«n häc NguyÔn H¶i §¨ng Líp : Qu¶n lý kinh tÕ 39B 3 1998 4559 Do đó mà mức đóng góp của hoạt động xuất khẩu vào tăng trưởng của GDP tương ứng là Năm Tính theo giá cố định năm1989 Năm Tính theo giá cố định năm 1994 1990 5,3% 1994 9,0%11,8% 1991 4,8% 1995 9,7% 1992 6,1% 1996 6,9% 1993 6,0% 1997 4,4% 1994 9,0% 1998 2. Đóng góp của hoạt động xuất khẩu vào nâng cao chất lượng sản phẩm : Trong quá trình hội nhập vào nền kinh tế thế giới và khu vực, hàng hoá các nước phải chịu sự cạnh tranh khốc liệt với hàng hoá các nước khác và gặp phải sự cản trở quyết liệt của các hàng rào thuế quan và phi thuế quan của các nước đặt ra vì vậy để tồn tại, đứng vững và phát triển được thì các nước phải không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm để tạo sức cạnh tranh mạnh mẽ cho hàng hoá nước mình nhằm đứng vững, phát triển trên thị trường và chống trả được sự cạnh tranh quyết liệt của hàng hoá các nước khác. Riêng đối với Việt Nam để hội nhập vào nền kinh tế thế giới và khu vực thì với điều kiện là một nước đi sau và có trình độ công nghệ và năng lực công nghệ thấp kém nếu chất lượng sản phẩm sản xuất ra còn chưa cao, giá Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng Lớp : Quản lý kinh tế 39B 4 thnh sn phm cao nờn sc cnh tranh ca hng hoỏ cũn rt thp so vi hng hoỏ ca cỏc nc khỏc trờn th gii, vỡ vy thc hin thnh cụng quỏ trỡnh hi nhp vo nn kinh t th gii v khu vc thỡ nc ta phi khụng ngng nõng cao cht lng hng hoỏ, h giỏ thnh sn phm to sc cnh tranh cho hng hoỏ trong nc, c bit l khi nc ta tham gia AFTA, APEC, WTO thỡ hng hoỏ ca nc ta cng phi chu ỏp lc cnh tranh rt ln trờn th trng th gii v khu vc cng nh th trng trong nc vỡ vy nõng cao cht lng hng hoỏ, h giỏ thnh sn phm to sc cnh tranh mnh m cho hng hoỏ ca nc ta l yờu cu mang tớnh tt yu khi tham gia hi nhp vo nn kinh t th gii v khu vc. Vy thụng s cnh tranh khc lit trờn th trng xut khu tc l thụng qua tin hnh hi nhp kinh t m cht lng sn phm hng hoỏ trờn ton th gii núi chung v ca nc ta núi riờng ngy mt c nõng cao. 3. úng gúp ca hot ng xut khu vo chuyn dch c cu kinh t sang nn kinh t hng ngoi : Chuyn dch c cu kinh t l do tỏc ng ca rt nhiu yu t nh tin b khoa hc k thut, tc phỏt trin kinh t. Trong ú hot ng xut khu l mt yu t tỏc ng n chuyn dch c cu kinh t, tht vy k t khi ng v Nh nc ta phỏt trin nn kinh t da trờn mụ hỡnh hng v xut khõ kp hp song song vi mụ hỡnh thay th nhp khu ó v ang lm cho c cu kinh t ca nc ta chuyn dch tớch cc v nú lm cho c cu kinh t ca nc chuyn dch phự hp vi xu hng phỏt trin ca kinh t th gii v khu vc. S tỏc ng ca xut khu i vi sn xut v chuyn dch c cu kinh t cú th c nhỡn nhn theo cỏc hng sau - Xut khu nhng sn phm ca nc ta cho nc ngoi Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng Lớp : Quản lý kinh tế 39B 5 - Xut phỏt t nhu cu ca th trng th gii t chc sn xut v xut khu nhng mt hng m cỏc nc khỏc cn, iu ú cú tỏc ng tớch cc n chuyn dch c cu kinh t, thỳc y sn xut phỏt trin. - Xut khu to iu kin cho cỏc ngnh cú iu kin phỏt trin thun li. - Xut khu to ra kh nng m rng th trng tiờu th, cung cp u vo cho sn xut, khai thỏc ti a sn xut trong nc. - Xut khu to ra nhng tin kinh t k thut nhm i mi thng xuyờn nng lc sn xut trong nc.Núi cỏch khỏc xut l c s to thờm vn v k thut, cụng ngh tiờn tin t th gii bờn ngoi vo Vit Nam nhm hin i hoỏ nn kinh t nc ta. - Thụng qua xut khu, hng hoỏ ca Vit Nam s tham gia vo cuc cnh tranh trờn th trng th gii v giỏ c, cht lng. Cuc cnh tranh ũi hi phi t chc li sn xut cho phự hp vi nhu cu th trng. - Xut khu cũn ũi hi cỏc doanh nghip hon thin v i mi cụng tỏc qun lý sn xut, kinh doanh nõng cao cht lng h giỏ thnh. 4. úng gúp ca hot ng xut khu vo gii quyt cụng n vic lm, nõng cao i sng nhõn dõn Tỏc ng ca xut khu n i sng bao gm rt nhiu mt,trc ht sn xut hng xut khu l ni thu hỳt hng triu lao ng vo lm vic v cú thu nhp khụng thp. Xut khu cũn to ra ngun vn nhp khu vt phm tiờu dựng thit yu phc v i sng v ỏp ng ngy mt phong phỳ thờm nhu cu tiờu dựng ca nhõn dõn. nc ta hin nay, k t khi ng v Nh nc thc hin chớnh sỏch m ca nn kinh t thỡ kim ngch xut khu ca nc ta khụng ngng tng Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng Lớp : Quản lý kinh tế 39B 6 lờn ó to iu kin thỳc y sn xut trong nc phỏt trin, to ngun thu cho ngõn sỏch v gii quyt cụng n vic lm cho hng triu lao ng. 5. Xut khu l c s m rng v thỳc y cỏc quan h kinh t i ngoi : Xut khu v cỏc quan h kinh t i ngoi ó lm cho nn kinh t nc ta gn cht vi phõn cụng lao ng quc t. Thụng thng hot ng xut khu ra i sm hn cỏc hot ng kinh t i ngoi khỏc nờn nú thỳc y cỏc quan h ny phỏt trin. Chng hn, xut khu v sn xut hng hoỏ thỳc y cỏc quan h tớn dng, u t, vn ti quc t n lt nú chớnh cỏc quan h kinh t i ngoi li to iu kin cho m rng xut khu. Túm li, y mnh xut khu c coi l vn cú ý ngha chin lc phỏt trin kinh t, thc hin cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc nht l trong iu kin hin nay xu th ton cu hoỏ, khu vc hoỏ ang din ra mnh m trờn ton th gii v nú l c hi cho mi quc gia hi nhp vo nn kinh t th gii v khu vc. Xut khu to ngun vn ch yu cho nhp khu cụng nghip hoỏ t nc ũi hi phi cú s vn rt ln nhp khu mỏy múc, thit b k thut vt t v cụng ngh tiờn tin. Ngun vn nhp khu cú th s dng t cỏc ngun - Liờn doanh u t nc ngoi vi nc ta - Thu t hot ng du lch, dch v - Xut khu sc lao ng Trong cỏc ngun vn nh u t nc ngoi, vay n v vin tr cng phi tr bng cỏch ny hay cỏch khỏc nhp khu ngun vn quan trng §Ò ¸n m«n häc NguyÔn H¶i §¨ng Líp : Qu¶n lý kinh tÕ 39B 7 nhất là từ xuất khẩu. Xuất khẩu quyết định quy mô và tốc độ phát triển của nhập khẩu. Trong thời kỳ 1986 - 1990 nguồn thu của nước ta về xuất khẩu chiếm 3/4 tổng nguồn thu ngoại tệ, năm 1994 thu từ xuất khẩu đã đảm bảo được 80% nhập khẩu so với 24,6% năm 1986. PHẦN II TÁC ĐỘNG CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ VÀO HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU I. TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ TRONG NƯỚC : 1. Môi trường kinh tế : Trước hết Việt Nam tự hào về nguồn khoáng sản giàu có và đa dạng, còn ít được khai thác, chủ yếu là dầu lửa, quặng sắt, bô xít và các khoáng sản quý hiếm khác. Nguồn khoáng sản này tạo cơ sở vững chắc cho việc phát triển một nền kinh tế đa dạng và tham gia tích cực vào phân công lao động quốc tế, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển hoạt động xuất khẩu đặc biệt là việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc đa dạng hoá các mặt hàng xuất khẩu. Tuy nhiên việc khai thác tất cả các nguồn tài nguyên này đòi hỏi một số vốn lớn với công nghệ thích hợp, khả năng tổ chức sản xuất và quản lý tốt. Đây là một trong những khó khăn cho việc phát triển sản xuất trong nước thông qua đó nó có những tác động tiêu cực đến hoạt động xuất khẩu làm kìm hãm hoạt động xuất khẩu. Khí hậu và các nguồn tài nguyên đất đai, sinh vật và du lịch giúp tạo khả năng tốt cho sự phát triển mạnh mẽ của nông nghiệp đặc biệt đối với cây công nghiệp nhiệt đới, hoa quả tươi và rau xanh, tạo điều kiện thuận lợi cho nuôi trồng thuỷ sản, trồng rừng chính yếu tố này là nhân tố quyết định đến Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng Lớp : Quản lý kinh tế 39B 8 kim ngch xut khu cỏc mt hng nụng nghip ca nc ta lm cho kim ngch xut khu cỏc mt hng nụng nghip ca nc ta khụng ngng tng lờn : xut khu go ng v trớ th 2 trờn ton th gii, xut khu ca phờ vi ng v trớ th 2 trờn th gii V trớ a lý mang li nhiu thun li cho Vit Nam trong vic phỏt trin kinh t núi chung v phỏt trin hot ng ngoi thng núi riờng vỡ Vit Nam nm khu vc cú nhiu ng hng khụng v hng hi, ó to iu kin thun li cho vic phỏt trin dch v vn ti quc t v xõy dng cỏc trung tõm thng mi, tuy nhiờn iu ny ũi hi u t vn ln vo kt cu h tng tc l phi cú mt h thng c s h tng tng i phỏt trin nhng thc trng ca h thng c s h tng ca nc ta hin nay ht sc lc hu iu ny ó tỏc ng xu n hot ng sn xut núi chung v hot ng xut khu núi riờng. Lc lng lao ng phong phỳ v di do l tim nng ln ca t nc, mc lng quỏ thp cng l mt li th ỏng k trong vic h giỏ thnh sn phm to sc cnh tranh mnh m cho hng hoỏ ca nc ta. T ú m nú cú vai trũ quyt nh n s tn ti, ng vng v phỏt trin ca hng nc ta trờn th trng trong nc cng nh trờn th trng th gii, tc l nú l nhõn t quan trng quyt nh n vic m rng th trng cho hng xut khu ca nc ta. Tuy nhiờn, lc lng lao ng ca nc ta cú cht lng thp cn phi y mnh o to k nng ngh nghip v qun lý, mt khỏc lc lng lao ng ca nc ta cũn cha c khai thỏc mt cỏch cú hiu qu. Cn phi khai thỏc cú hiu qu hn to li th so vi cỏc nc khỏc trong vic phỏt trin sn xut núi chung v thỳc y hot ng xut khu. Mt khỏc thụng qua quỏ trỡnh i mi thỡ nn kinh t nc ta ó cú s chuyn bin tớch cc v mi mt kt cu h tng kinh t xó hi cú bc phỏt trin nht nh, tc phỏt trin kinh t cao v n nh, mụi trng kinh t Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng Lớp : Quản lý kinh tế 39B 9 n nh, ó tỏc ng gúp phn y mnh hot ng xut khu lm cho kim ngch xut khu ca nc ta tng trung bỡnh 22%/ nm. 2. Mụi trng Chớnh tr - xó hi Cựng vi quỏ trỡnh m ca hi nhp vo nn kinh t th gii v khu vc. ng v Nh nc ta ó ch trng phỏt trin hot ng ngoi thng theo hng - Nh nc qun lý thng nht i vi hot ng ngoi thng theo chớnh sỏch v phỏp lut, ng thi m rng quyn hn cho cỏc ngnh, cỏc a phng v cỏc c s sn xut, kinh doanh hng xut khu thuc mi thnh phn kinh t, xoỏ b tỡnh trng c quyn trong sn xut kinh doanh xut khu. - Mi doanh nghip u c phộp kinh doanh xut khu trc khi cú cỏc iu kin theo quy nh ca nh nc. - Thc hin chớnh sỏch a phng hoỏ th trng : nhng th trng quan trng ca Vit Nam l ASEAN, Nht Bn, EU, Nga, Trung Quc v tng lai l M. Nh ch trng ỳng n ca ng v Nh nc ó gúp phn to iu kin thun li cho vic thỳc õ hot ng ngoi thng phỏt trin v nú l tin cho vic phỏt trin liờn tc vi tc cao ( 22%/ nm ) trong thi gian qua. II. TC NG CA CC YU T THUC MễI TRNG KINH T QUC T 1. Mt thun li : Thụng qua xu hng ton cu hoỏ thỡ mụi trng kinh t quc t ó tỏc ng mnh m vo nn kinh t nc ta núi chung v hot ng xut khu ca nc ta núi riờng. [...]... phỏt trin kinh t Trong nhng nm qua nh vic thc hin lut thu xut cú hiu qu ó phỏt huy tỏc dng ú l vic thỳc y Lớp : Quản lý kinh tế 39B 20 Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng v h tr cho kinh t trong nc, thỳc y hot ng ngoi thng ca Vit Nam phỏt trin v huy ng ngun thu ỏng k cho ngõn sỏch nh nc t hot ng xut khu Tuy nhiờn, trong nhng nm gn õy, c bit l sau i hi i biu ng cng sn Vit Nam ln th VIII, kinh t trong nc cng... vn ch yu cho nhp khu 6 Lớp : Quản lý kinh tế 39B 28 Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng PHN II : TC NG CA MT S YU T VO HOT NG 7 XUT KHU I Tỏc ng ca cỏc yu t trong nc 7 1/ Mụi trng kinh t 7 2/ Mụi trng Chớnh tr xó hi 8 II Tỏc ng ca cỏc yu t thuc mụi trng quc t 9 1/ Mt thun li 9 2/ Mt khú khn 10 III Vai trũ ca Nh nc trong hot ng xut khu 11 IV Thc trng ca vai trũ ca Nh nc trong hot ng xut 15 khu 1/ Thc trng... nc ta, do ú m mụi trng quc t cú tớnh quyt nh n s tn ti, ng vng v phỏt trin ca hng hoỏ nc ta III VAI TRề CA NH NC TRONG HOT NG XUT KHU Lớp : Quản lý kinh tế 39B 11 Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng 1 Chớnh ph h tr cỏc doanh nghip trong vic phỏt trin th trng xut khu Thnh cụng ỏng k trong cụng tỏc thu y xut khu trong thi gian qua l ó vt qua c cn sc xy ra nm 1991 - 1992 do s bin i chớnh tr ca cỏc nc XHCN, ụng... trỡnh hi nhp vo nn kinh t th gii v khu vc thỡ hot ng xut khu ca nc ta cú nhng bc phỏt trin nht nh vỡ vy vai trũ qun lý ca Nh nc trong hot ng xut khu phi c i mi theo hng - Nh nc phi thc hin vai trũ nh hng cho hot ng xut khu thụng qua vic chuyn dch c cu kinh t hng v xut khu - Nh nc phi thc hin vai trũ trong vic tỡm kim th trng cho hng xut khu v lm cho nh nc thc s tr thnh nhõn t quyt nh trong vic phỏt trin... nhiu mt bt hp lý nú khụng nhng khụng th hin th vai trũ iu tit t giỏ trong vic cõn bng cỏn cõn thanh toỏn, iu tit tỏi sn xut m cũn kỡm hóm cỏc hot ng kinh t i ngoi ca nc ta, l nguyờn nhõn dn n tỡnh trng trỡ tr trong mt thi gian di Lớp : Quản lý kinh tế 39B 15 Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng T nm 1989 tr v sau cho n nay nh nc ta ó cú nhng ch trng v gii phỏp i mi trong quan h i ngoi v chớnh sỏch t giỏ, ó tng... ngng nõng cao nng lc qun lý cho cỏc cỏn b qun lý trong lnh vc xut khu lm cho i ng cỏn b qun lý ỏp ng c yờu cu ca tin trỡnh hi nhp vo nn kinh t th gii v khu vc Lớp : Quản lý kinh tế 39B 25 Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng 9.Nh nc phi khụng ngng ci cỏch th tc hnh chớnh trong vic iu hnh hot ng xut khu ng thi nh nc cng phi cú bin phỏp lm cho b mỏy qun lý ca mỡnh trong hot ng xut khu c gn nh hn v cú hiu qu hn... nghip thuc mi loi hỡnh khụng phõn bit thnh phn kinh t u c t do buụn bỏn vi nc ngoi trờn c s lut nh i vi cỏc doanh nghip ó cú giy phộp kinh doanh xut nhp khu chớnh thc c xut khu v nhn u thỏc xut khu c nhng mt hng ngoi phm vi ngnh hng ghi trong giy phộp kinh doanh tr mt s mt hng cú quy nh riờng nh go, hng dt may xut khu vo EU, Canaa, Lớp : Quản lý kinh tế 39B 22 Đề án môn học Nguyễn Hải Đăng Th Nh K C phờ,... 11/1998, s 12/1998 6/ Phỏt trin kinh t s 93/1998, s 94/1998 MC LC Li núi u PHN I : VAI TRề CA HOT NG XUT KHU TRONG PHT 2 TRIN KINH T 1/ úng gúp ca xut khu vo tng trng kinh t 2 2/ úng gúp ca xut khu vo nõng cao cht lng sn phm 3 3/ úng gúp ca xut khu vo chuyn dch c cu kinh t 4 4/ úng gúp ca xut khu vo gii quyt cụng vn vic lm 5 5/ Xut khu l c s thỳc y, m rng cỏc quan h kinh t i ngoi 6 6/ Xut khu to ngun... li cho cỏc doanh nghip kinh doanh xut khu cng nh cỏc doanh nghip sn xut v c ụng o cỏc doanh nghip ỏnh giỏ cao õy l mt trong cỏc lý do gii thớch vỡ sao kim ngch xut khu tng nhanh PHN III NHNG KIN NGH NHM HON THIN VAI TRề QUN Lí CA NH NC TRONG HOT NG XUT KHU Bờn cnh nhng thnh tu t c trong vic thc hin vai trũ qun lý nh nc i vi hot ng xut khu thỡ vn cũn cha ng nhng sai sút, bt cp trong quỏ trỡnh qun lý... sỏch thu xut khu 20 3/ Thc trng vic hon thin cụng tỏc qun lý nh nc i vi hot 21 ng xut khu PHN III : NHNG KIN NGH NHM HON THIN VAI TRề QUN 22 Lí NH NC TRONG HOT NG XUT KHU I Gii phỏp 22 II nh hng 25 Ti liu tham kho 27 Lớp : Quản lý kinh tế 39B 29 Đề án môn học Lớp : Quản lý kinh tế 39B Nguyễn Hải Đăng 30 . tÕ 39B 2 PHẦN I VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ 1. Đóng góp của Xuất khẩu vào tăng trưởng kinh tế : Từ khi Đảng và. nâng cao hiệu qủa của hoạt động ngoại thương góp phần phát triển kinh tế thì cần phải có vai trò quản lý của nhà nước. Vai trò quản lý của nhà nước ở đây