NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở
TRƯỜNG THPT DL NGÔ TRÍ HOÀ
I Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong thời đại mới
Giáo viên chủ nhiệm lớp là một vị trí quan trọng trong trường phổ thông, được Hiệu trưởng bổ nhiệm để quản lý công tác giáo dục và đào tạo học sinh Họ chịu trách nhiệm toàn bộ trước Hiệu trưởng và Nhà trường về mọi vấn đề liên quan đến lớp học của mình.
Xu hướng đổi mới giáo dục nhằm đào tạo con người cho thế kỷ 21 đang yêu cầu sự cải cách mạnh mẽ từ phía giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm Họ là lực lượng nòng cốt trong việc hiện thực hóa các mục tiêu giáo dục, đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục.
Giai đoạn mới của nước ta hiện nay mang đến nhiều yếu tố tích cực, định hướng và thúc đẩy sự phát triển nhân cách của thế hệ trẻ Trong lĩnh vực văn hóa giáo dục, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu và mở rộng giao lưu quốc tế, tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận thông tin đa dạng từ nhiều nguồn khác nhau Nhờ đó, học sinh ngày nay ngày càng trưởng thành, thông minh, linh hoạt và tự tin hơn, cùng với kỹ năng sống phong phú và tư duy ngày càng phức tạp.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG THPT DL NGÔ TRÍ HOÀ
Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong thời đại mới
1 Vị trí, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm Ở nhà trường phổ thông, trong mỗi lớp học đều có một giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng bổ nhiệm chịu trách nhiệm quản lí công tác giáo dục và đào tạo học sinh ở lớp mình phụ trách, là người chịu trách nhiệm toàn bộ trước Hiệu trưởng và Nhà trường về mọi vấn đề thuộc lớp mình.
Xu hướng đổi mới giáo dục nhằm đào tạo con người cho thế kỷ 21 đang yêu cầu sự cải cách mạnh mẽ từ đội ngũ giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm Họ là lực lượng nòng cốt trong việc hiện thực hóa các mục tiêu giáo dục, đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục.
Giai đoạn mới của nước ta hiện nay mang đến nhiều yếu tố tích cực, định hướng và tạo điều kiện cho sự phát triển nhân cách của thế hệ trẻ Trong lĩnh vực văn hóa giáo dục, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu và mở rộng giao lưu với các nước trên thế giới Những thông tin đa dạng từ nhiều kênh khác nhau trở thành nguồn tài nguyên quý giá cho học sinh Nhờ đó, học sinh ngày nay thể hiện sự trưởng thành, thông minh, linh hoạt và mạnh dạn hơn, cùng với kỹ năng sống phong phú và tư duy ngày càng phức tạp.
Nền kinh tế thị trường đã cải thiện đời sống của người dân, dẫn đến nhu cầu cuộc sống ngày càng cao Thế hệ trẻ hiện nay không ngừng nuôi dưỡng nhiều mơ ước và tham vọng, đồng thời hình thành những truyền thống tốt đẹp trong xã hội.
Trong bối cảnh xã hội hiện nay, giới trẻ, đặc biệt là học sinh, đang phải đối mặt với nhiều vấn đề tiêu cực, như thái độ coi trọng đồng tiền hơn mối quan hệ con người Sự gia tăng của các tệ nạn xã hội và các yếu tố độc hại đã dẫn đến những hành động sai lầm và sự dễ bị lôi kéo trong lứa tuổi này Do đó, vai trò của giáo viên chủ nhiệm trở nên vô cùng quan trọng, đòi hỏi họ không chỉ có năng lực chuyên môn mà còn cần phẩm chất tốt và sự kiên trì Giáo viên chủ nhiệm cần định hướng và hỗ trợ học sinh trong việc học tập, lựa chọn nghề nghiệp tương lai, cũng như giúp các em nhận thức và khắc phục những thiếu sót trong tư tưởng và suy nghĩ của mình, từ đó đào tạo ra những công dân có trách nhiệm theo yêu cầu giáo dục và lý tưởng của Đảng.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý toàn diện học sinh, thay mặt Hiệu trưởng và cha mẹ học sinh để hướng tới mục tiêu giáo dục chung Họ không chỉ quản lý tập thể mà còn chú trọng đến từng cá nhân, nắm vững thông tin như tên, tuổi, sở trường, hoàn cảnh gia đình, và trình độ học vấn của học sinh Đồng thời, giáo viên cần theo dõi sự phát triển nhân cách của học sinh, tư vấn và can thiệp kịp thời khi cần thiết, cũng như khuyến khích các em theo đuổi ước mơ và hoài bão phù hợp với khả năng và nguyện vọng của mình.
Để thực hiện tốt vai trò giáo viên chủ nhiệm, cần phải đóng vai trò như một nhà tâm lý, giúp học sinh tin yêu và kính trọng mình qua chính con người mình, không chỉ làm theo nghĩa vụ Khi chiếm được tình cảm của học sinh, giáo viên sẽ dễ dàng khai thác những đặc điểm tâm lý chung của lứa tuổi, từ đó định hướng cho các em đi đúng con đường mà các em đã chọn.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc lãnh đạo và tổ chức các hoạt động của lớp học, đồng thời kiểm tra và quản lý các mối quan hệ ứng xử giữa học sinh Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nhiệm vụ của họ không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn phải hình thành những tình cảm, thái độ và thói quen ứng xử hợp lý cho thế hệ trẻ.
Giáo viên chủ nhiệm không chỉ truyền đạt tri thức khoa học mà còn phát triển cảm xúc, thái độ và hành vi hợp lý ở học sinh Họ cần quan tâm đến sự phát triển của học sinh về các giá trị thẩm mỹ, giáo dục, đạo đức và thể chất Những yếu tố này là rất quan trọng trong việc hình thành bản sắc nhân loại, kết hợp giữa việc kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống với việc sáng tạo ra những giá trị mới, phù hợp với thời đại.
Giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho từng học sinh trong lớp Qua đó, họ góp phần giúp các em phát triển thành những công dân tương lai, sẵn sàng đảm nhận vai trò chủ nhân của thời đại mới.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và phát triển khả năng tự giáo dục của học sinh, đặc biệt là ở bậc THPT Họ không chỉ là người hướng dẫn mà còn là cố vấn, giúp học sinh phát triển khả năng tự quản lý và điều hành các hoạt động của lớp Để thực hiện tốt vai trò này, giáo viên chủ nhiệm cần có khả năng dự báo chính xác tiềm năng của học sinh, khơi dậy sự sáng tạo và xây dựng nội dung hoạt động phù hợp với từng năm học Họ cũng tham gia trực tiếp vào các hoạt động, điều chỉnh kịp thời và hỗ trợ học sinh vượt qua khó khăn, từ đó giúp các em hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối mối quan hệ giữa nhà trường và học sinh, cũng như giữa học sinh và xã hội Họ không chỉ đại diện cho nhà trường trong việc giáo dục mà còn là cầu nối để truyền đạt nguyện vọng và ý kiến của học sinh tới nhà trường Để tăng cường sự gắn bó giữa học sinh và xã hội, giáo viên chủ nhiệm cần thể hiện nhân cách mẫu mực, từ đó ảnh hưởng tích cực đến sự hình thành nhân cách của học sinh Hơn nữa, họ cần có ý thức và trách nhiệm xã hội, tích cực tham gia vào các hoạt động phát triển cộng đồng.
Người giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng trong việc đại diện và bảo vệ quyền lợi chính đáng của học sinh, đồng thời thể hiện nguyện vọng của các em với Ban giám hiệu, giáo viên bộ môn, gia đình và cộng đồng xã hội Để thực hiện tốt vai trò này, giáo viên chủ nhiệm cần có kiến thức sâu rộng, thường xuyên rèn luyện phẩm chất và nhân cách, tự hoàn thiện bản thân, và khuyến khích mọi người cùng tham gia vào nhiệm vụ giáo dục.
Để trở thành một giáo viên hiệu quả, không chỉ cần có chuyên môn cao mà còn phải có khả năng ứng xử sư phạm khéo léo và hiểu biết tâm lý học sinh Do đó, giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm, cần rèn luyện những phẩm chất cần thiết cho nghề nghiệp của mình, như Lép Tonxtoi đã nói: “để giáo dục đạt kết quả cao, những người làm công tác giáo dục cần không ngừng tự giáo dục bản thân.”
Nhiều năm qua, lý thuyết và thực tiễn đã chỉ ra rằng hiệu quả giáo dục phụ thuộc vào việc xác định và lựa chọn mục tiêu, chương trình nội dung, phương pháp và hình thức giáo dục, cùng với các điều kiện và phương tiện giáo dục phù hợp.
Yêu cầu sư phạm đối với người giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm – sự tổng hòa của nhiều yếu tố:
Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) không chỉ là tấm gương sáng cho học sinh mà còn phải tạo được sự ngưỡng mộ và tin tưởng từ các em GVCN đóng vai trò quan trọng trong việc là nơi chia sẻ những buồn vui, đồng thời là chỗ dựa tinh thần vững vàng cho học sinh trong cuộc sống.
GVCN cần nhận thức rõ ràng về vai trò và yêu cầu đối với bản thân và công việc Họ không chỉ cần trang bị kiến thức giảng dạy mà còn phải có những trải nghiệm sâu sắc về con người và cuộc sống Để có thể hướng dẫn và uốn nắn học sinh, GVCN cần rèn luyện phẩm chất đạo đức chuẩn mực Hành vi, ngôn ngữ, cách cư xử và suy nghĩ của GVCN cần được tự xem xét và điều chỉnh liên tục để hoàn thiện bản thân trong mắt học trò Việc trở thành một “hình mẫu” cho học sinh là điều cần thiết, vì khó có thể yêu cầu các em sống gọn gàng và ngăn nắp nếu chính GVCN không thể hiện điều đó.
Giáo dục con người là một quá trình liên tục và không có điểm dừng, kéo dài suốt cuộc đời Do đó, giáo viên chủ nhiệm cần tránh sự chủ quan và nóng vội Một câu nói vô tình hay một hành động trách phạt thiếu suy nghĩ có thể gây tổn thương nghiêm trọng, để lại ám ảnh lâu dài cho học sinh.
Trước mọi sai lầm, vi phạm của học sinh GVCN cần hết sức bình tĩnh, bao dung và độ lượng để xem xét, giải quyết, xử lý vấn đề.
Đối với học sinh lười biếng và cá biệt, chúng ta không nên kỳ vọng vào sự tiến bộ nhanh chóng chỉ sau vài lần nhắc nhở hay xử phạt Thay vào đó, các em có thể tiếp tục vi phạm với mức độ nghiêm trọng hơn như một cách thách thức Trong những tình huống này, giáo viên chủ nhiệm cần thể hiện bản lĩnh và năng lực sư phạm, bao gồm cả khả năng kiên nhẫn với những vi phạm cố tình và sự bực bội đang dồn nén Quan trọng là tạo dựng được sự tôn trọng và gần gũi với học sinh, giúp họ cảm nhận được sự quan tâm từ thầy cô.
Kỹ năng nắm vững tâm lý học sinh là một trong những yếu tố quan trọng của người giáo viên chủ nhiệm (GVCN) Tại trường Ngô Trí Hòa, các lớp học không quá phức tạp nhưng vẫn tồn tại nhiều vấn đề cần được xem xét Học sinh ở độ tuổi này đang trải qua nhiều biến đổi tâm sinh lý, không còn là trẻ con cần được chăm sóc, nhưng cũng chưa đủ trưởng thành để tự giải quyết mọi tình huống Để khẳng định bản thân, các em thường có những hành động bột phát, bất ngờ mà chưa nhận thức đầy đủ về hậu quả của những hành động đó.
Định hướng đúng đắn trong quá trình hình thành tính cách của học sinh là rất quan trọng trong thời gian các em còn ngồi trên ghế nhà trường Ngoài việc truyền đạt kiến thức, giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh trao đổi về bản thân và những giá trị chân - thiện - mỹ trong cuộc sống Yêu cầu không được nêu rõ trong văn bản nhưng lại rất quan trọng chính là cái “tâm” của người giáo viên Nếu thiếu tấm lòng, mọi công việc sẽ chỉ dừng lại ở hình thức Do đó, yêu thương và chăm sóc học sinh không chỉ là nhiệm vụ mà còn là nhu cầu thiết yếu của trái tim người thầy cô giáo.
THỰC TIỄN CÔNG TÁC CỦA CÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG THPT DL NGÔ TRÍ HOÀ
Nội dung công tác của các giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường Ngô Trí Hòa .15 I Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở trường Ngô Trí Hòa
Người giáo viên chủ nhiệm lớp cần nắm vững đường lối, quan điểm và lí luận giáo dục để áp dụng hiệu quả trong công tác chủ nhiệm Đặc biệt, việc hiểu rõ phương pháp và nghệ thuật sư phạm là rất quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục và quản lý lớp học.
Để phát triển nhân cách học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần nắm vững các yếu tố ảnh hưởng như vai trò của giáo dục, hoạt động và mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh Việc áp dụng các phương pháp tác động song song và tay đôi, cũng như khai thác bùng nổ sư phạm, là những lý luận quan trọng mà giáo viên cần hiểu rõ để áp dụng hiệu quả trong thực tiễn nghề nghiệp của mình.
Giáo viên chủ nhiệm cần nghiên cứu đặc điểm gia đình và tâm sinh lý của học sinh, nhằm phân tích nguyên nhân của các hiện tượng và đặc điểm riêng biệt của từng học sinh Việc này rất quan trọng để hiểu rõ hơn về từng em và hỗ trợ hiệu quả trong quá trình giáo dục.
Giáo viên chủ nhiệm tại trường luôn nỗ lực nâng cao năng lực và kỹ năng nghiệp vụ sư phạm nhằm giảng dạy hiệu quả và trở thành tấm gương cho học sinh học tập và noi theo.
II Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở trường Ngô Trí Hòa
1 Những đặc điểm cơ bản về trường THPT DL Ngô Trí Hòa
Trường Ngô Trí Hòa, được đặt theo tên một danh nhân văn hóa tại Diễn Châu, được thành lập vào năm 1998 Ban đầu, trường chỉ có các dãy nhà cấp 4, nhưng đã được nâng cấp với việc xây dựng thêm 20 phòng học mới khang trang hơn.
Trường Ngô Trí Hòa tọa lạc tại khối 3, thị trấn Diễn Châu, ngay sát quốc lộ 1A, với vị trí thuận lợi gần Phòng GD – ĐT Huyện, Ngã Ba Diễn Châu, trung tâm thương mại và bãi biển.
Trường THPT DL Ngô Trí Hòa là một trường dân lập, do thầy Đậu Xuân Mai làm Hiệu trưởng và thầy Trương Thanh Bính làm Hiệu phó, cùng với 81 giáo viên và cán bộ giảng dạy Trong đội ngũ này, có 5 thạc sĩ và 29 Đảng viên, bên cạnh đó là nhiều giáo viên đang theo học cao học Trường tổ chức các tổ chuyên môn gồm tổ tự nhiên, tổ xã hội và tổ giáo dục thể chất.
2 phòng thí nghiệm, 2 phòng vi tính.
Quy tắc tuyển sinh đầu vào cho phép các em có kết quả thi Tốt Nghiệp THCS thấp nộp đơn để trường xét nguyện vọng Trường sẽ xét từ kết quả cao xuống thấp cho đến khi đủ chỉ tiêu Đầu năm học, nhà trường tổ chức thi để phân lớp chuyên Văn và chuyên Toán, trong khi các lớp còn lại sẽ được xếp theo quân số của từng xã dựa trên đặc thù địa lý.
Nhà trường đang tích cực đầu tư vào hệ thống phòng học trực tuyến và đào tạo kỹ năng soạn bài giảng điện tử cho giáo viên Bên cạnh đó, nhà trường cũng nâng cấp cơ sở vật chất cho các phòng học cùng với việc trang bị thiết bị và phương tiện giảng dạy hiện đại cho cả giáo viên và học sinh.
2 Nội dung và phương pháp công tác của các giáo viên chủ nhiệm với tập thể học sinh
2.1 Tìm hiểu nắm vững học sinh và tập thể học sinh Để thực hiện nhiệm vụ của mình, người giáo viên chủ nhiệm không thể không tiếp cận với tập thể học sinh Đây là một nhiệm vụ cơ bản, quyết định đến toàn bộ hiệu quả của công tác giáo viên chủ nhiệm lớp Đây cùng là một quá trình tác động liên tục, thường xuyên đến tập thể học sinh nhằm tìm hiểu học sinh, xây dựng tập thể lớp và tổ chức các hoạt động giáo dục của tập thể theo mục tiêu, kế hoạch giáo dục của nhà trường, của lớp mình phụ trách.
K.Đ Usinxki nói: “Muốn giáo dục con người về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt”.
Giáo dục là một quá trình kéo dài, đòi hỏi sự áp dụng nhiều biện pháp từ tổ chức đến giáo dục và tác động vào từng cá nhân, tập thể Quá trình này không diễn ra trong thời gian ngắn mà cần sự kiên trì, giống như câu nói “mưa dầm thấm lâu” của dân gian.
Tại trường Ngô Trí Hòa, các giáo viên chủ nhiệm đã áp dụng nhiều phương pháp đa dạng như nghiên cứu hồ sơ học sinh, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, trò chuyện và phỏng vấn học sinh, cũng như quan sát hoạt động của các em Những phương pháp này nhằm mục đích hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến đạo đức, học tập và xu hướng phát triển của từng học sinh, từ đó xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp Đồng thời, việc này cũng đảm bảo tính khách quan và công bằng, nhằm bảo vệ lợi ích của học sinh trong quá trình giáo dục.
Các giáo viên chủ nhiệm tại trường liên tục nâng cao kỹ năng và học hỏi các phương pháp hiệu quả để thu thập và xử lý thông tin một cách khoa học Mỗi giáo viên đều duy trì sổ tay ghi chép riêng về từng học sinh trong lớp, cùng với sổ chủ nhiệm để quản lý thông tin một cách có hệ thống.
Tại trường THPT DL Ngô Trí Hòa, giáo viên chủ nhiệm đã áp dụng nhiều phương pháp hiệu quả để nghiên cứu và tìm hiểu học sinh Những phương pháp này không chỉ giúp giáo viên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của học sinh mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của các em.
2.2 Nghiên cứu và nắm bắt rõ đặc điểm của lớp học
Việc hiểu rõ thực trạng lớp học là rất cần thiết đối với giáo viên chủ nhiệm, đặc biệt là với học sinh lớp 11 và 12 Giáo viên cần tìm hiểu về những đặc điểm nổi bật của lớp trong năm học trước, bao gồm số lượng học sinh cá biệt, các thành viên tích cực và tiêu biểu, cũng như những ưu điểm và nhược điểm của lớp Từ đó, giáo viên có thể xác định được thế mạnh và điểm yếu của lớp mình, nhằm xây dựng các phương pháp và kế hoạch quản lý hiệu quả cho tập thể học sinh.