TRƯỜNG KHOA…………………… TIỂU LUẬN Đề tài Học thuyết Mac về hình thái kinh tế – xã hội và sự vận dụng của đảng ta trong thời kì đổi mới gắn với hoạt động ngân hàng TiÓu luËn triÕt A.GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI Mọi người đều biết, trong lịch sử tư tưởng nhân loại trước Mác đã có không ít cách tiếp cận khi nghiên cứu sự phát triển của xã hội. Xuất phát từ những nhận thức khác nhau, với những ý tưởng khác nhau mà có sự phân chia lịch sử tiến hóa của xã hội theo những cách khác nhau. Chẳng hạn, nhà xã hội học Vi – cô ở Italia (1668-1744) đã phân chia các thời kì phát triển của xã hội giống như phân chia các giai đoạn của một đời người: thơ ấu, thanh niên, thành niên và tuổi già. Nhà triết học duy tâm Hê-ghen (1770 - 1831) phân chia lịch sử xã hội loài người thành ba thời kì chủ yếu: thời kì phương Đông, thời kì cổ đại và thời kì Giéc- ma- ni . Nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng Pháp Phu- ri- ê (1722-1837) chia lịch sử xã hội thành bốn giai đoạn: giai đoạn mông muội, giai đoạn dã man, giai đoạn gia trưởng, giai đoạn văn minh. Còn nhà nhân chủng Mỹ Hang- ri Moóc- găng ( 1818-1881 ) lại phân chia xã hội thành ba thời đại : thời đại mông muội , thời đại dã man và thời đại văn minh Mọi người cũng đã quen với những khái niệm : thời đại đồ đồng , thời đại cối xay gió, thời đại máy hơi nước, và gần đây là các nền văn minh : văn minh nông nghiệp, văn minh hậu công nghiệp. Mỗi cách tiếp cận nêu trên có những điểm hợp lí nhất định, và do đó đều có ý nghĩa nhất định, nhưng chưa nói lên bản chất sự phát triển của xã hội một cách toàn diện, tổng thể, do đó mà còn hạn chế. Dựa trên những kết quả nghiên cứu lí luận và tổng kết quá trình lịch sử đã hình thành nên học thuyết về hình thái kinh tế -xã hội. Hình thái kinh tế- xã hội là một khái niệm của chủ nghĩa duy vật lịch sử dùng để chỉ xã hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó phù hợp với một trình độ nhất định của lực lượng sản xuất và một kiến trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên những mối quan hệ sản xuất. TiÓu luËn triÕt Là sự biểu hiện tập trung của quan niệm duy vật lịch sử, lí luận về hình thái kinh tế – xã hội nghiên cứu lịch sử xã hội trên cơ sở xem xét cả lực lượng sản xuất, cả cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng, tức toàn bộ các yếu tố cấu thành bộ mặt của một thời đại: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học, kỹ thuật. Do đó, nó cắt nghĩa xã hội được sáng tỏ hơn, toàn diện hơn, chỉ ra cả bản chất và quá trình phát triển của xã hội. Trong sự nghiệp đổi mới của Đảng ta hiện nay, Đảng ta đã vạch ra con đường phát triển của đất nước: "Đảng lấy Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động " Đề tài "Học thuyết Mac về hình thái kinh tế – xã hội và sự vận dụng của đảng ta trong thời kì đổi mới gắn với hoạt động ngân hàng" là một đề tài mang tính chất sâu rộng và có ý nghĩa vô cùng to lớn trong nhận thức, đánh giá về đường lối chính sách. Nghiên cứu vấn đề đó là một tất yếu khách quan vì nó không chỉ có ý nghĩa về phương pháp luận mà còn có giá trị lớn trong thực tiễn. TiÓu luËn triÕt B.NỘI DUNG ĐỀ TÀI I.TIỀN ĐỀ LÝ LUẬN Chủ nghĩa duy vật lịch sử của Mác như Lênin đánh giá là thành tựu vĩ đại nhất của tư tưởng khoa học, trong đó cốt lõi là học thuyết hình thái kinh tế-xã hội. Giai cấp tư bản không thể chấp nhận được học thuyết này vì trong đó đã luận chứng một cách khoa học chặt chẽ chế độ tư bản sẽ bị thay thế bằng chế độ cộng sản chủ nghĩa theo quy luật chung của tiến hóa xã hội, mà chủ nghĩa duy vật lịch sử của Mác đã tìm ra. Bằng sự nghiêm túc khoa học, chúng ta thấy rằng cho đến nay chưa có học thuyết nào về tiến hóa xã hội có thể thay thế được học thuyết Mác về hình thái kinh tế-xã hội. Học thuyết này đem đến cho chúng ta cơ sở phương pháp luận để nhận thức quy luật phát triển xã hội và một niềm tin khoa học vào lý tưởng cộng sản chủ nghĩa. Như vậy, chủ nghĩa duy vật của Mác đã nhìn nhận học thuyết hình thái kinh tế-xã hội là một quy luật phát triển của xã hội. Từ đó ta đi tới khái niệm: hình thái kinh tế-xã hội “ Hình thái kinh tế-xã hội là một phạm trù của chủ nghĩa duy vật lịch sử dùng để chỉ xã hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định, với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó phù hợp với một trình độ nhất định của lực lượng sản xuất và với một kiến trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên những quan hệ sản xuất ấy” Khi nghiên cứu lịch sử phát triển của xã hội xuất phát từ những nhận thức khác nhau, với những ý tưởng khác nhau mà có sự phân lịch sử tiến hóa của xã hội theo những cách khác nhau. Đơn cử như triết gia duy tâm Hê-ghen(1770-1831) phân kì lịch sử xã hội loài người thành ba thời kì chủ yếu:Thời kì Phương Đông, thời kì cổ đại và thời kì Grec-mani. Và như nhà xã hội không tưởng của Pháp là Phu-ri-ê(1772-1831) chia lịch sử xã hội thành bốn giai doạn: giai đoạn mông TiÓu luËn triÕt Dựa trên những kết quả nghiên cứu lý luận và tổng thể quá trình lịch sử, các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác đã vận dụng phép biện chứng duy vật để nghiên cứu lịch sử xã hội, đưa ra quan điểm duy vật về lịch sử và hình thành nên học thuyết về hình thái kinh tế-xã hội. Học thuyết hình thái kinh tế-xã hội với tư cách là: " Hòn đá tảng" của xã hội học Mác Xít nói chung cho phép chúng ta hình dung quá trình phát triển của lịch sử là quá trình lịch sử tự nhiên. Loài người đã trải qua năm hình thái kinh tế-xã hội theo thứ tự hình thái kinhtế-xã hội cộng sản nguyên thủy, chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản chủ nghĩa và hình thái kinh tế-xã hội cộng sản chủ nghĩa. Hình thái kinh tế-xã hội có tính lịch sử, có sự ra đời và diệt vong. Chế độ xã hội lạc hậu sẽ mất đi, chế độ xã hội mới cao hơn sẽ thay thế nó. Đó là khi phương thức sản xuất cũ đã trở nên lỗi thời, khủng hoảng do mâu thuẫn của quan hệ sản xuất với lực lượng sản xuất. Lực lượng sản xuất là nền tảng vật chất kĩ thuật của mỗi hình thài kinh tế-xã hội. Sự hình thành và phát triển của mỗi hình thái kinh tế, xét cho cùng do lực lượng sản xuất quyết định. Lực lượng sản xuất qua các hình thái kinh tế- xã hội nối tiếp nhau từ thấp lên cao. Quan hệ sản xuất, quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất- là những quan hệ cơ bản ban đầu và quyết định tất cả mọi quan hệ xã hội khác. Mỗi hình thái kinh tế- xã hội lại có một kiểu quan hệ sản xuất của nó tương ứng với một trình độ nhất định của lực lượng sản xuất. Quan hệ sản xuất là một tiêu chuẩn khách quan để phân biệt xã hội cụ thể này với xã hội khác, đồng thời tiêu biểu cho một giai đoạn phát triển nhất định của của lịch sử. TiÓu luËn triÕt Xuyên tạc, cắt xén nội dung học thuyết để phủ nhận học thuyết. Điển hình của loại quan điểm này là quy lý luận của Mác thành quyết định luật kinh tế với nghĩa coi kinh tế là yếu tố duy nhất quyết định sự vận động và phát triển của xã hội. Điều này đã bị chính Ăng Ghen bác bỏ- Dùng chính lý luận hình thái kinh tế- xã hội để bác bỏ sự ra đời của các nước xã hội chủ nghĩa, cho rằng nó trái với quá trình lịch sử- tự nhiên rằng cách mạng tháng Mười "Đẻ non" do chỗ dựa chưa có ''tất yếu kinh tế" cứ để qua chế độ tư bản chủ nghĩa rồi tiến lên chủ nghĩa xã hội rồi chủ nghĩa cộng sản theo đúng quy luật". Lúc còn sống Lênin đã bác bỏ quan điểm này, song đến nay vẫn tồn tại, kể cả biến thể của nó là loại quan điểm cho rằng chế độ xã hội chủ nghĩa sụp đổ ở Liên Xô và các nước Đông Âu là do hệ tư tưởng Mác-Lênin sai trong đó có"lý luận hình thái kinh tế-xã hội". Đối với nước ta những năm gần đây cũng có một số ý kiến tương tự, cho rằng ta chưa có"tất yếu kinh tế" để lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa và để bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Bác bỏ gián tiếp: Loại quan điểm này thể hiện dưới dạng: Chứng minh chủ nghĩa xã hội không có tương lai, tất yếu bị diệt vong. Chủ nghĩa tư bản là nấc thang cao nhất của lịch sử xã hội, nó tồn tại vĩnh viễn. Muốn thay thế học thuyết hình thái kinh tế xã hội bằng học thuyết khác. Điển hình cho loại quan điểm này là tiếp cận theo nền văn minh. Xã hội phát triển từ nền văn minh nông nghiệp đến văn minh công nghiệp và văn minh hậu công nghiệp. Sai lầm căn bản của cách tiếp cận này là "coi trình độ phát triển khoa học, công nghệ, lực lượng sản xuất là yếu tố quyết định duy nhất bỏ qua vai trò của quan hệ kinh tế, giai cấp, chế độ chính trị". TiÓu luËn triÕt Qua đó chúng ta rút ra: ý nghĩa của học thuyết hình thái kinh tế- xã hội và vấn đề quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Học thuyết hình thái kinh tế- xã hội vạch ra nguồn gốc, động lực bên trong của sự phát triển xã hội, tìm ra nguyên nhân và cơ sở của sự xuất hiện và biến đổi những hiện tượng xã hội đặt ra cơ sở lý luận cho khoa học và xã hội học nâng nó lên thành khoa học thực sự. Chống lại quan điểm duy tâm về lịch sử, coi xã hội là sự kết hợp có tính chất máy móc của nhiều cá nhân và gia đình, coi sự vận động và phát triển của xã hội là lý do ý chí của những nhà cầm quyền chi phối, coi kỹ thuật là cái chung quyết định tính chất chế độ xã hội, là tiêu chuẩn khách quan phân biệt các hình thái kinh tế- xã hội. Học thuyết hình thái kinh tế-xã hội vũ trang cho chúng ta phương pháp khoa học để nghiên cứu sự phát triển xã hội qua các chế độ xã hội khác nhau, hiểu rõ cơ cấu chung của hình thái kinh tế-xã hội và những quy luật phổ biến tác động, chi phối sự vận động và phát triển của xã hội . Rõ ràng, học thuyết Mác về hình thái kinh tế -xã hội là một thành tựu vĩ đại của khoa học xã hội, là một bước tiến khổng lồ trong lịch sử tư tưởng nhân loại. Sự ra đời của học thuyết này là một cuộc cách mạng trong toàn bộ quan niệm về lịch sử xã hội. Học thuyết Mác về hình thái kinh tế- xã hội đối lập với quan niệm trừu tượng, duy tâm về xã hội. Nó bác bỏ cách miêu tả xã hội nói chung, một xã hội cấu thành chỉ bởi những con người tự nhiên sinh vật. Nó đánh đổ hẳn quan niệm cho rằng xã hội là một tổ hợp có tính máy móc, có TiÓu luËn triÕt thể biến đổi tùy ý theo đủ mọi kiểu, một tổ hợp sinh ra và biến hóa một cách ngẫu nhiên. Các- Mác đã vận dụng lý luận hình thái kinh tế-xã hội và phân tích xã hội tư bản, vạch ra các quy luật vận động và phát triển của nó. Từ đó dự báo về sự ra đời của hình thái kinh tế-xã hội cao hơn là: Cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn thấp là chủ nghĩa xã hội. Trong công cuộc đổi mới ở nước ta, chúng ta vẫn giữ vững mục tiêu xã hội chủ nghĩa. Đi lên chủ nghĩa xã hội là phù hợp với xu hướng của thời đại,và tuy nhiên chúng ta tiến lên chủ nghĩa xã hội từ một nền kinh tế phổ biến là sản xuất nhỏ, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa nên phải trải qua nhiều khâu trung gian, nhiều bước quá độ. Chúng ta phải trải qua những bước đi tất yếu mà không thể bỏ qua được. Chúng ta phải kế thừa và phát triển để tạo ra những tiền đề cần thiết cho chủ nghĩa xã hội trên tất cả các mặt: từ lực lượng sản xuất đến quan hệ sản xuất, từ cơ sở hạ tầng đến kiến trúc thượng tầng. II. SỰ NGHIỆP ĐỔI MỚI CỦA ĐẢNG HIỆN NAY GẮN VỚI HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG 1. Thực trạng kinh tế: 1.1 Những thành tựu và tiến bộ : Nền kinh tế nước ta tiếp tục phát triển và đạt mức tăng trưởng khá. TiÓu luËn triÕt Năm 1997, GDP tăng 9% cao hơn bình quân của năm trước là 8,2%. Năm 1999, tăng 4,7%- 5%. Theo số liệu Ban chấp hành Trung ương Đảng- Hội nghị lần thứ VIII- khóa 8 thì mức độ thực hiện các chỉ tiêu chủ yếu của nền kinh tế nước ta năm 1999 như sau: - Tổng sản phẩm trong nước(GDP) tăng 4,7%- 5% - Giá trị sản xuất nông nghiệp tăng 5,2%- 5,5% - Sản lượng lương thực quy thóc đạt 33,8 triệu tấn. - Giá trị sản lượng công nghiệp tăng 10,3%- 10,5% - Giá trị các ngành dịch vụ tăng 3,5%- 3,8% - Kim ngạch xuất khẩu tăng 14,3% - Lạm phát 2% - Bội chi ngân sách 4,9%(so với GDP) - Số hộ đói nghèo giảm 40 vạn hộ. - Tạo việc làm mới cho 1,2 triệu người. - Số tỉnh hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học và xóa mù chữ là 58/61 tỉnh. -Trong hoàn cảnh có nhiều khó khăn và thách thức nhưng nền kinh tế vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng. Mặc dù GDP năm 1999 tăng 5% so với năm 1998 có kém hơn so với tốc độ của các năm trước nhưng mức tăng trưởng đã nhích dần từng tháng, từng quý: Quý I, GDP tăng 4,2%- Quý II tăng 4,5%- Quý III tăng 5% làm xuất hiện khả năng chặn đà giảm sút, tuy còn phải phấn đấu rất cao mới biến khả năng đó thành hiện thực. TiÓu luËn triÕt Đặc biệt giá trị sản xuất nông nghiệp tăng 5,2% so với năm 1998, mức tăng cao nhất từ trước tới nay và vượt mục tiêu Quốc hội đề ra. Với sản lượng lương thực 33,8 triệu tấn đủ khẳng định khả năng của ngành nông nghiệp với nền kinh tế quốc dân là rất lớn. Cùng với nông nghiệp trồng trọt các ngành khác như chăn nuôi, đánh bắt thủy sản, hải sản đều có mức tăng trưởng khá và ổn định. Về công nghiệp, mặc dù chịu ảnh hưởng của các cuộc khủng hoảng trên thế giới, cũng như khu vực, thị trường bị thu hẹp, đầu tư nước ngoài giảm nhưng mức tăng trưởng vẫn duy trỳ trên 10%, đó là một sự cố gắng lớn của toán ngành công nghiệp. Nhất là sản phẩm quan trọng có nhu cầu lớn và thị trường đạt mức tăng trưởng khá so với năm 1998: Dầu thô tăng 20,5%, điện tăng 8,2%, thép tăng 11,8%, may mặc tăng 12%, xe đạp tăng 16,3%, động cơ Diêzen tăng 31% Các cân đối kinh tế vĩ mô được duy trỳ tạo điều kiện cho phát triển. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao hơn kế hoạch dự kiến, thu hẹp đáng kể chênh lệch xút nhập khẩu. Trong điều kiện, bối cảnh kinh tế thế giới giảm sút, thị trường tiêu thụ bị thu hẹp, giá hầu hết các mặt hàng giảm mạnh nhưng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước năm 1999 vẫn đạt 10,7 tỷ USD, vượt hai lần so với kế hoạch dự kiến. Kim ngạch xuất khẩu cả năm đạt 11,3 tỷ USD giảm 2% so với năm 1998 làm cho mức nhập siêu khoảng 600 triệu USD, bằng 5,6% so [...]... mà sản phẩm là nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần và đa dạng hóa các loại hình sản xuất kinh doanh Như vậy sự nghiệp đổi mới hoạt động hệ thống ngân hàng của Đảng ta hiện nay là phù hợp Đó cũng là sự vận dụng phù hợp quy luật TiÓu luËn triÕt của các phương thức sản xuất xã hội Và cũng là sự vận dụng hình thái kinh tế xã hội vào thực tế của đất nước ta TÀI LIỆU THAM KHẢO 1 C Mác và Ph Ăng Ghen toàn... phù hợp với tình hình đất nước và xu thế của thời đại TiÓu luËn triÕt Với vấn đề "đổi mới hoạt động hệ thống ngân hàng " đã làm cho bộ mặt nền kinh tế nước ta có sự đổi sắc Nó được đánh dấu bằng các chỉ tiêu kinh tế đạt được, mà theo nhận định của Đại hội đại biểu toàn quốc khóa VII thì: Đó là một sự chuyển mình của kinh tế đất nước Đổi mới hoạt động hệ thống ngân hàng trong điều kiện đất nước ta hiện... của hệ thống ngân hàng ở nước ta' ', Đảng ta đã vận dụng linh hoạt học thuyết hình thái kinh tế- xã hội vào thực tiễn và lý luận nhằm phát triển nền kinh tế nước ta 2.1 Đổi mới cơ chế quản lý kinh tế ở việt nam Những nhược điểm và sai lầm của cơ chế quản lý kinh tế theo mô hình kinh tế hóa tập trung thật ra đã được Đảng và Nhà nước ta phát hiện từ lâu Ngay từ 1972 Hội nghị TW Lần thứ 20( khóa III )đã... thuyết của Mác về hình thái kinh tế -xã hội vẫn là quan niệm duy nhất khoa học và cách mạng để nghiên cứu phân tích lịch sử và nhận thức các vấn đề trong xã TiÓu luËn triÕt hội Bởi vì học thuyết đó đòi hỏi phải phân tích sự phát triển của các xã hội như một quá trình lịch tổng hợp các nhân tố và quy luật khách quan, nó là cơ sở phương pháp luận của sự phân tích khoa học về xã hội, là hòn đá tảng của. .. vai" với những cường quốc năm châu như ý nguyện của Bác Hồ vĩ đại Với những tiên đề tiền lệ đó Đảng ta có những chính sách, chủ trương gì để phát triển đất nước trong thời kì đổi mới ? Một trong những chính sách và chủ trương lớn của Đảng, của Nhà nước là: ta tiếp tục nghiên cứu: 2.Đường lối lãnh đạo của Đảng Với chủ trương "''Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân hàng ở nước ta' ',... ngược lại quá trình đổi mới hệ thống tiền tệ, tín dụng, ngân hàng lại đóng vai trò “bà đỡ” trong tiến trình đối mới kinh tế Chính vì vậy, trong điều kiện kinh tế của ta hiện nay, như trong nhiều Nghị quyết của Đảng đã đánh giá, còn ở trong tình trạng phân tán, chia cắt, cơ chế thị trường đang ở dạng hoang sơ , quá trình đổi mới kinh tế còn phải tiến hành trong một thời gian tương đối dài mới trở nên tương... quyền và nhân lợi đi đôi với giáo dục đào tạo vì một tương lai tươi sáng hơn Là một sinh viên khoa Ngân Hàng Tài Chính, KTQD, em hiểu ý nghĩa của học thuết kinh tế- xã hội có tác dụng như thế nào đối với bản thân và luôn tự nhủ mình phải làm gì để học thuyết hình thái kinh tế - xã hội đi sâu hơn vào cuộc sống Sống và học tập dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, mỗi sinh viên chúng ta được thừa hưởng những... Đổi mới quản lý kinh tế tất yếu phải đổi mới hệ thống tiền tệ, tín dụng ngân hàng Nền kinh tế hiện đại thực chất là nền kinh tế tiền tệ nền kinh tế đã được tiền tệ hóa cao độ Những công trình nghiên cứu về các nước công nghiệp mới trong khu vực trong những năm gần đây để đi đến một kết luận thống nhất là nền kinh tế nào được tiền tệ hóa cao thì nền kinh tế đó có điều kiện tăng trưởng tốt nhất Nền kinh. .. nhiên phải hiểu kinh tế mà những việc cần làm trước mắt là trau dồi kiến thức đã học, chịu khó nghiên cứu tìm hiểu tài liệu và đón nhận thông tin cập nhật về các lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội Cùng với chủ trương "Phát triển lực lượng sản xuất đi đôi với xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp theo định hướng xã hội chủ nghĩa " Trong sự nghiệp đổi mới của Đảng ta hiện nay, nhiều vấn đề cũng đượcđặt ra,... đổi mới kinh tế theo những định hướng mà Đảng đã đề ra 2.3 Tiếp tục đổi mới và chấn chỉnh hệ thống ngân hàng Trong nhiệm vụ chấn chỉnh và lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng, cùng với việc xúc tiến mạnh hơn các biện pháp theo chương trình đã đề ra, cần giả quyết vấn đề bức xúc hiện nay là tỉ lệ quá cao của nợ quá hạn đang gây ách tắc, ứ đọng vốn trong hoạt động tín dụng Giải pháp cơ bản và lâu dài là đổi . TIỂU LUẬN Đề tài Học thuyết Mac về hình thái kinh tế – xã hội và sự vận dụng của đảng ta trong thời kì đổi mới gắn với hoạt động ngân hàng TiÓu. vận dụng của đảng ta trong thời kì đổi mới gắn với hoạt động ngân hàng" là một đề tài mang tính chất sâu rộng và có ý nghĩa vô cùng to lớn trong