Bảo hiểm xã hội là một chính sách lớn, quan trọng của Đảng và Nhà nước ta góp phần bảo đảm ổn định đời sống cho cán bộ, công chức, quân nhân và người lao động, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, an sinh xã hội thúc đẩy sứ mệnh xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, Nhà nước thường xuyên quan tâm, coi trọng việc sửa đổi, bổ sung, cải cách chính sách bảo hiểm xã hội.
Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Bài viết này hệ thống hóa các lý luận liên quan đến trốn đóng bảo hiểm xã hội và phân tích thực trạng vấn đề này tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên Đề tài đề xuất những giải pháp khả thi nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội trong thời gian tới, với mục tiêu nâng cao ý thức và trách nhiệm của người lao động và doanh nghiệp.
+ Hệ thống hoá cơ sở lý luận về trốn đóng bảo hiểm xã hội.
+ Phân tích thực trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai, tỉnh
+ Đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.
Bài viết này sẽ làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến việc trốn đóng bảo hiểm xã hội Đồng thời, nó cũng sẽ phân tích thực trạng tình hình trốn đóng bảo hiểm xã hội tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên.
Thái Nguyên đã tiến hành đánh giá các mặt tích cực và hạn chế trong thực tiễn, đồng thời phân tích nguyên nhân gây ra những bất cập hiện có.
Để khắc phục tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, cần đưa ra một số giải pháp khả thi như tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động về quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến bảo hiểm xã hội Bên cạnh đó, cần thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ hơn để phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm Cuối cùng, khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ bảo hiểm thông qua các chính sách ưu đãi và hỗ trợ từ nhà nước.
Phương pháp nghiên cứu
Bố cục của đề tài
Bài tiểu luận bao gồm phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục chữ viết tắt, danh mục bảng, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục và nội dung chính được chia thành 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về trốn đóng bảo hiểm xã hội.
Chương 2: Thực trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai, tỉnh Thái
Chương 3: Giải pháp nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRỐN ĐÓNG BẢO HIỂM XÃ HỘI
Những vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm xã hội
1.1.1 Khái niệm và bản chất bảo hiểm xã hội
1.1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội
Theo Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13, bảo hiểm xã hội được định nghĩa là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ gặp phải tình huống giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc qua đời, dựa trên việc đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội.
1.1.1.2 Bản chất bảo hiểm xã hội
BHXH là nhu cầu thiết yếu và phức tạp trong xã hội, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, nơi mà quan hệ lao động ngày càng phát triển Sự phát triển của nền kinh tế càng mạnh mẽ thì nhu cầu về bảo hiểm xã hội càng trở nên quan trọng hơn.
BHXH càng đa dạng và hoàn thiện
Mối quan hệ trong bảo hiểm xã hội (BHXH) được hình thành từ quan hệ lao động và bao gồm ba bên: bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được BHXH.
Biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động trong bảo hiểm xã hội (BHXH) có thể đến từ những rủi ro ngẫu nhiên như ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hoặc từ các trường hợp không hoàn toàn ngẫu nhiên như tuổi già và thai sản Những tình huống này có thể xảy ra trong và ngoài quá trình lao động, ảnh hưởng đến khả năng làm việc của cá nhân.
Khi người lao động (NLĐ) gặp phải biến cố hoặc rủi ro dẫn đến giảm hoặc mất thu nhập, họ sẽ được bù đắp từ một quỹ tiền tệ tập trung Quỹ này chủ yếu được hình thành từ sự đóng góp của các bên tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) và nhận thêm hỗ trợ từ Nhà nước.
1.1.2 Mục tiêu, chức năng của bảo hiểm xã hội
1.1.2.1 Mục tiêu bảo hiểm xã hội
Mục tiêu của Bảo hiểm xã hội (BHXH) là đáp ứng các nhu cầu thiết yếu của người lao động (NLĐ) khi họ gặp phải tình trạng giảm hoặc mất thu nhập, cũng như mất việc làm Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã cụ thể hóa mục tiêu này để đảm bảo sự bảo vệ cho NLĐ trong những hoàn cảnh khó khăn.
+ Đền bù cho NLĐ những khoản thu nhập bị mất để đảm bảo nhu cầu sinh sống thiết yếu của họ.
+ Chăm sóc sức khỏe và chống bệnh tật.
+ Xây dựng điều kiện sống đáp ứng các nhu cầu của dân cư và các nhu cầu đặc biệt của người già, người tàn tật và trẻ em.
1.1.2.2 Chức năng bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng trong việc thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp khó khăn do mất khả năng lao động hoặc thất nghiệp Đây là chức năng cơ bản nhất của BHXH, quyết định nhiệm vụ, tính chất và cơ chế tổ chức của hệ thống này.
BHXH thực hiện việc phân phối và phân phối lại thu nhập giữa các người tham gia, yêu cầu tất cả các bên phải đóng góp vào quỹ BHXH Quỹ này được sử dụng để hỗ trợ những người tham gia khi họ gặp phải tình trạng giảm hoặc mất thu nhập Nhờ vào chức năng này, BHXH góp phần quan trọng vào việc thực hiện công bằng xã hội.
BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích người lao động tích cực tham gia sản xuất, từ đó nâng cao năng suất lao động cá nhân và xã hội Khi gặp phải những rủi ro như bệnh tật, thai sản, tai nạn lao động hay khi về già, người lao động sẽ nhận được sự hỗ trợ tài chính từ BHXH, giúp bù đắp nguồn thu nhập bị mất Nhờ đó, cuộc sống của họ và gia đình luôn được đảm bảo, tạo điều kiện cho người lao động yên tâm cống hiến cho công việc.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) không chỉ gắn kết lợi ích giữa người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) mà còn thúc đẩy sự hiểu biết và hợp tác giữa hai bên BHXH giúp giải quyết mâu thuẫn giữa giới chủ và công nhân, tạo ra mối quan hệ bền chặt hơn Đối với Nhà nước và xã hội, việc chi cho BHXH được coi là phương pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất để hỗ trợ đời sống cho NLĐ, góp phần ổn định xã hội.
1.1.3 Nguyên tắc bảo hiểm xã hội
Theo Điều 5, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định về Nguyên tắc bảo hiểm xã hội như sau:
“a Mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là hình thức chia sẻ quyền lợi giữa những người tham gia Mức đóng BHXH bắt buộc dựa trên tiền lương tháng của người lao động, trong khi mức đóng BHXH tự nguyện dựa trên thu nhập do người lao động lựa chọn Người lao động có thời gian đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện sẽ được hưởng chế độ hưu trí và tử tuất theo thời gian đã đóng Tuy nhiên, thời gian đã nhận BHXH một lần sẽ không được tính vào thời gian hưởng các chế độ khác Quỹ BHXH được quản lý một cách tập trung, công khai và minh bạch, đảm bảo sử dụng đúng mục đích và hạch toán độc lập theo các quỹ thành phần Cuối cùng, việc thực hiện BHXH cần phải đơn giản, thuận tiện và đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho người tham gia.
1.1.4 Chế độ bảo hiểm xã hội Việt Nam a) BHXH bắt buộc có các chế độ là: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất. b) BHXH tự nguyện có các chế độ là: hưu trí, tử tuất. c) Bảo hiểm hưu trí bổ sung do Chính phủ quy định.
Cơ sở lý luận về trốn đóng bảo hiểm xã hội
1.2.1 Thu bảo hiểm xã hội
1.2.1.1 Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thu bảo hiểm xã hội
Thu BHXH là việc Nhà nước yêu cầu các đối tượng tham gia đóng bảo hiểm xã hội theo mức phí quy định, đồng thời cho phép những người tự nguyện lựa chọn mức đóng phù hợp với thu nhập Qua đó, hình thành một quỹ tiền tệ tập trung nhằm đảm bảo chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội và hỗ trợ hoạt động của tổ chức sự nghiệp BHXH.
- Đặc điểm của công tác thu BHXH:
Số đối tượng phải thu là rất lớn và gia tăng theo thời gian nên công tác quản lý thu BHXH rất khó khăn và phức tạp.
Công tác thu tiền bảo hiểm xã hội (BHXH) diễn ra định kỳ và lặp lại, dẫn đến khối lượng công việc lớn, yêu cầu nguồn nhân lực và cơ sở vật chất tương ứng Do đặc thù là thu tiền, quá trình này dễ xảy ra sai phạm, vi phạm đạo đức và lạm dụng quỹ vốn, cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.
- Vai trò của thu BHXH:
Công tác thu BHXH là hoạt động thường xuyên và đa dạng của ngành
BHXH nhằm đảm bảo nguồn quỹ tài chính BHXH đạt được tập trung thống nhất.
Công tác thu bảo hiểm xã hội (BHXH) không chỉ giúp tập trung quỹ BHXH mà còn là công cụ hiệu quả để kiểm tra số lượng người tham gia BHXH tại các khối lao động, cơ quan và đơn vị ở từng địa phương cũng như trên toàn quốc.
Hoạt động công tác thu BHXH ở hiện tại ảnh hưởng trực tiếp đến công tác chi và quá trình thực hiện chính sách BHXH trong tương lai
1.2.2 Trốn đóng bảo hiểm xã hội
1.2.2.1 Khái niệm trốn đóng bảo hiểm xã hội
Trốn đóng BHXH là hành vi vi phạm pháp luật của các đơn vị sử dụng lao động và người lao động khi không tham gia hoặc không thực hiện đúng nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm việc không đóng, đóng sai mức quy định, hoặc không đủ số lượng người tham gia theo quy định.
1.2.2.2 Hình thức trốn đóng bảo hiểm xã hội
Các hình thức trốn đóng BHXH gồm:
Doanh nghiệp có thể bị xử lý nếu không thực hiện đúng quy định về bảo hiểm xã hội (BHXH), bao gồm việc không đóng hoặc đóng không đúng thời gian quy định Việc cố ý kéo dài thời gian đăng ký tham gia BHXH cho người lao động, báo cáo sai sự thật, hoặc cung cấp thông tin và số liệu không chính xác về tiền đóng BHXH cũng là hành vi vi phạm Ngoài ra, gian lận và giả mạo hồ sơ, cùng với việc kê khai sai số lượng lao động và mức lương thấp hơn trong hợp đồng lao động để giảm chi phí BHXH phải nộp, đều có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng cho doanh nghiệp.
Việc sử dụng tiền đóng và quỹ BHXH trái quy định pháp luật đang trở thành một vấn đề phổ biến, khi nhiều NSDLĐ lừa gạt và chiếm dụng số tiền đóng BHXH của NLĐ Hành vi này không chỉ gây thất thoát đáng kể vốn của Nhà nước mà còn ảnh hưởng đến tính công bằng của hệ thống an sinh xã hội tại mỗi quốc gia.
1.2.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến trốn đóng bảo hiểm xã hội
Nhận thức của người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) về bảo hiểm xã hội (BHXH) còn hạn chế Nhiều NLĐ chưa hiểu rõ quyền lợi khi tham gia BHXH, dẫn đến việc thiếu thông tin và ảnh hưởng đến công tác thu nộp BHXH Dù một số lao động có kiến thức về BHXH, nhưng họ lại thiếu ý thức tham gia và không yêu cầu NSDLĐ thực hiện quyền lợi của mình, thậm chí còn thông đồng với NSDLĐ để trốn đóng BHXH.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng cùng với sự gia tăng thu nhập bình quân đầu người đã góp phần cải thiện đời sống của người lao động Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm của chủ doanh nghiệp trong việc tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động.
- Quy mô DN: quy mô của DN càng lớn thì việc thực hiện các quy định của pháp luật về BHXH càng được chặt chẽ.
Công tác thanh tra và kiểm tra của các cấp chính quyền đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH) Qua đó, hoạt động này không chỉ giúp xử lý kịp thời các vi phạm mà còn là biện pháp phòng ngừa hiệu quả, góp phần bảo đảm thực thi pháp luật trong lĩnh vực BHXH.
1.2.2.4 Nguyên nhân của trốn đóng bảo hiểm xã hội a) Khách quan: do tình hình kinh tế - xã hội gặp khó khăn, khiến nhiều DN không có khả năng tài chính để đóng đủ, đúng hạn tiền BHXH. b) Chủ quan
Nhận thức chưa đầy đủ về trách nhiệm đóng BHXH của các DN Không ít
DN cố tình không đóng BHXH hoặc chỉ đóng BHXH cho một số người để giảm chi phí, thu lợi nhuận nhiều hơn
Cán bộ chuyên trách thu cần kiên quyết hơn trong việc kiểm tra và đôn đốc NSDLĐ thực hiện nghĩa vụ nộp thuế đúng hạn, đặc biệt trong các trường hợp khất nộp và chậm nộp.
Cơ chế, chính sách pháp luật, đặc biệt là khâu tổ chức thực thi chưa đủ chặt chẽ, nghiêm khắc để xử lý các trường hợp vi phạm
1.2.2.5 Hậu quả của trốn đóng bảo hiểm xã hội Đối với NLĐ: Khi DN không đóng BHXH cho NLĐ thì mọi quyền lợi được thụ hưởng của họ đều bị tước đoạt Đi đôi với số lượng DN nợ BHXH là số lượng lớn lao động không được đóng BHXH Điều này đồng nghĩa với việc lợi ích của hàng nghìn lao động đang bị xâm phạm Mọi chế độ nghỉ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp…của NLĐ đều không được giải quyết. Đối với đơn vị SDLĐ: Đơn vị SDLĐ nợ đọng, trốn đóng BHXH đồng nghĩa với việc các đơn vị này đã vi phạm pháp luật về BHXH, pháp luật về lao động NLĐ mất niềm tin vào DN, khi quyền lợi của họ không được đảm bảo thì năng suất lao động của đơn vị cũng giảm, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của DN trên thị trường. Đối với hệ thống an sinh xã hội của đất nước: BHXH là trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội Vì BHXH có đối tượng NLĐ tham gia rất lớn, đây là những người trực tiếp tạo ra của cải vật chất và dịch vụ cho xã hội Khi rủi ro ốm đau, tai nạn, mất việc làm, già yếu… xảy ra sẽ đe doạ đến cuộc sống của bản thân NLĐ và gia đình họ, làm ảnh hưởng xấu tới tâm lý của NLĐ, từ đó ảnh hưởng tới xã hội Yếu tố tâm lý của con người luôn đóng vai trò là động lực thúc đẩy phát triển trí tuệ và khả năng khai thác nguồn chất xám trong mỗi con người Do vậy, sự vững chắc của hệ thống an sinh xã hội ở một quốc gia được phản ánh qua chính sách BHXH của quốc gia đó Việc các đơn vị SDLĐ nợ đọng, trốn đóng BHXH cũng đồng nghĩa với tài chính BHXH không được ổn định, nguy cơ phân hóa giàu nghèo lớn, gây bất bình đẳng xã hội, tiềm ẩn bất ổn xã hội.
Cơ sở pháp lý bảo hiểm xã hội Việt Nam
Bảng 1.1: Thống kê một số văn pháp pháp luật về BHXH Việt Nam còn hiệu lực tính đến năm 2020
1 Luật BHXH số 58/2014/QH13 ngày 20 tháng 11 năm 2014 (Luật BHXH năm 2014)
2 Nghị định 115/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật BHXH về BHXH bắt buộc
3 Nghị định 134/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật BHXH về BHXH tự nguyện
Nghị định 33/2016/NĐ-CP hướng dẫn thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc đối với quân nhân, công an nhân dân và những người làm công tác cơ yếu hưởng lương tương đương với quân nhân Nghị định này quy định rõ về quyền lợi và nghĩa vụ của đối tượng tham gia BHXH, nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho lực lượng vũ trang và những người có công tác đặc thù Việc áp dụng nghị định sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động trong các lĩnh vực này.
5 Nghị định 58/2020/NĐ-CP quy định mức đóng BHXH bắt buộc vào Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Nghị định 140/2018/NĐ-CP đã được ban hành nhằm sửa đổi và bổ sung các quy định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh và thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Các điều chỉnh này nhằm cải thiện môi trường đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực lao động và xã hội.
7 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc
8 Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH hướng dẫn thi hành Luật BHXH về
9 Thông tư 35/2018/TT-BLĐTBXH quy định về mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng BHXH
Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017 quy định quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp Quyết định này cũng hướng dẫn việc cấp sổ bảo hiểm xã hội và thẻ bảo hiểm y tế, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động và nâng cao hiệu quả quản lý trong lĩnh vực bảo hiểm.
Quyết định 888/QĐ-BHXH năm 2018 đã sửa đổi quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, và bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp Quyết định này cũng quy định về quản lý sổ bảo hiểm xã hội và thẻ bảo hiểm y tế, nhằm nâng cao hiệu quả trong việc thu và quản lý các loại bảo hiểm này.
Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020 quy định về việc sửa đổi quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp Quyết định này cũng đề cập đến việc quản lý sổ bảo hiểm xã hội và thẻ bảo hiểm y tế, nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác thu và quản lý các loại hình bảo hiểm.
Quyết định số 1040/QĐ-BHXH ngày 18 tháng 8 năm 2020 quy định mẫu báo cáo về tình hình sử dụng lao động cùng với danh sách tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp Quyết định này nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc quản lý lao động và bảo hiểm, góp phần nâng cao trách nhiệm của các đơn vị trong việc thực hiện nghĩa vụ bảo hiểm.
15 Công văn 489/BHXH-BT năm 2016 hướng dẫn nội dung về thu bảo
BHXH, BHYT, BHTN; giải quyết chế độ BHXH
(Nguồn tác giả tự tổng hợp)
Chương 1 tác giả đã tập trung làm sáng tỏ các vấn đề lý luận về trốn đóng bảo hiểm xã hội gồm những vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm xã hội nói chung và trốn đóng bảo hiểm xã hội nói riêng Các vấn đề lý luận ở chương 1 là cơ sở để tác giả đối chiếu so sánh với các vấn đề ở chương 2.
THỰC TRẠNG TRỐN ĐÓNG BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở HUYỆN VÕ NHAI, TỈNH THÁI NGUYÊN
Giới thiệu huyện Võ Nhai
Huyện Võ Nhai, huyện vùng cao duy nhất của tỉnh Thái Nguyên, có địa hình phức tạp chủ yếu là đồi núi và đất ruộng hạn chế Với phần lớn diện tích là đồi núi thấp và núi đá vôi, chỉ có một số vùng bằng phẳng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp nhỏ Huyện này bao gồm 14 xã và 1 thị trấn, trong đó 11 xã thuộc khu vực III và 4 đơn vị thuộc khu vực II.
Theo thống kê năm 2019, huyện có dân số 68.196 người, trong đó 44.566 người trong độ tuổi lao động, chiếm 65,35% tổng dân số Đây là huyện có dân số và mật độ dân số thấp nhất, với diện tích lớn nhất tỉnh Huyện có 8 dân tộc anh em, trong đó dân tộc Kinh chỉ chiếm 38%, còn lại là các dân tộc thiểu số Hầu hết cư dân sống ở nông thôn và chủ yếu làm nông - lâm nghiệp.
Trình độ người lao động còn thấp
Trình độ và nhận thức của người lao động trong huyện còn hạn chế, cùng với tác động tiêu cực từ suy thoái kinh tế và dịch bệnh Covid-19, đã gây khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhiều đơn vị buộc phải sa thải hoặc hạn chế tuyển dụng lao động mới, trong khi mức lương tối thiểu vùng ngày càng tăng cao và các doanh nghiệp nợ tiền bảo hiểm xã hội (BHXH) Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến số thu BHXH và cản trở việc mở rộng diện tích doanh nghiệp ngoài Nhà nước tham gia BHXH trong huyện.
Tổ chức hệ thống bảo hiểm xã hội huyện Võ Nhai
BHXH huyện Võ Nhai, trực thuộc BHXH tỉnh Thái Nguyên, có nhiệm vụ hỗ trợ Giám đốc BHXH tỉnh trong việc thực hiện các chế độ và chính sách về bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) Cơ quan này cũng chịu trách nhiệm quản lý thu chi BHXH, BHYT tại huyện, theo phân cấp của BHXH Việt Nam và các quy định pháp luật hiện hành.
Cơ cấu tổ chức của BHXH huyện Võ Nhai bao gồm 17 cán bộ công chức và viên chức, trong đó có 01 giám đốc và 02 phó giám đốc Đội ngũ này được chia thành 5 bộ phận, với 14 cán bộ công chức viên chức đảm nhiệm các nhiệm vụ cụ thể.
+ Bộ phận thu và cấp sổ thẻ: gồm 6 cán bộ
+ Bộ phận chế độ, chính sách: gồm 2 cán bộ
+ Bộ phận kế hoạch tài chính: gồm 2 cán bộ
+ Bộ phận giám định Bảo hiểm y tế: gồm 2 cán bộ
+ Bộ phận tiếp nhận và quản lý hồ sơ: gồm 2 cán bộ.
- Nhiệm vụ, quyền hạn của Bảo hiểm xã hội huyện Võ Nhai:
1 Xây dựng, trình Giám đốc BHXH tỉnh Thái Nguyên kế hoạch phát triển BHXH huyện Võ Nhai dài hạn, ngắn hạn và chương trình công tác hàng năm; tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình sau khi được phê duyệt.
2 Tổ chức thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến các chế độ, chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT; tổ chức thực hiện các nhiệm vụ theo phân cấp của BHXH Việt Nam và BHXH tỉnh.
4 Kiểm tra, giải quyết các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo về việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT đối với các tổ chức, cá nhân tham gia và các cơ sở khám, chữa bệnh BHYT theo quy định của pháp luật.
5 Tổ chức bộ phận tiếp nhận, trả kết quả giải quyết chế độ BHXH, BHYT tại huyện; tổ chức quản lý, lưu trữ hồ sơ của đối tượng tham gia và hưởng các chế độ
BHXH, BHYT theo quy định; tổ chức hướng dẫn nghiệp vụ BHXH, BHYT.
6 Chủ trì, phối hợp với các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn, với các tổ chức, cá nhân tham gia BHXH, BHYT để giải quyết các vấn đề có liên quan đến việc thực hiện các chế độ BHXH, BHYT theo quy định của pháp luật.
7 Đề xuất, kiến nghị, phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra các TC, cá nhân thực hiện các chế độ BHXH, BHYT, BHTN; có quyền khởi kiện vụ án dân sự đối với các đơn vị nợ BHXH, BHYT để yêu cầu tòa án bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích nhà nước trong lĩnh vực BHXH, BHYT trên địa bàn.
Thực trạng thu bảo hiểm xã hội tại huyện Võ Nhai
Căn cứ vào lao động và quỹ tiền lương, BHXH huyện Võ Nhai xây dựng kế hoạch thu cụ thể hàng năm từ đầu quý IV của năm trước, được BHXH tỉnh Thái Nguyên duyệt và phân bổ Hiện nay, BHXH huyện Võ Nhai, cùng với các BHXH huyện trên toàn quốc, đang thực hiện quy trình thu BHXH theo quy định.
1 Đơn vị mới đăng ký tham gia BHXH và đơn vị đang tham gia BHXH có biến động về lao động, quỹ lương, lập danh sách lao động, quỹ lương để đăng ký với cơ quan BHXH.
2 Căn cứ số liệu ở danh sách lao động, quỹ lương, cơ quan BHXH cấp mã số đơn vị và cá nhân cấp sổ, lập sổ chi tiết số phải thu BHXH từng đơn vị (theo phân cấp).
3 Đơn vị chuyển tiền đóng BHXH vào tài khoản chuyên thu của BHXH, và thanh toán cho các đối tượng hưởng ốm đau, thai sản Sau khi nhận được giấy báo có của ngân hàng về việc đơn vị chuyển tiền nộp BHXH và các chứng từ quyết toán, cơ quan BHXH tiến hành hạch toán vào tài khoản 571 – Thu BHXH – BHYT bắt buộc.
4 Căn cứ số liệu từ tài khoản 571, cơ quan BHXH lập sổ chi tiết tiền đóng BHXH (đối với từng đơn vị, cho từng loại nghiệp vụ: BHXH).
5 Căn cứ số liệu từ sổ chi tiết số phải thu BHXH và sổ chi tiết tiền đóng BHXH cơ quan BHXH lập được bảng tính lãi; Căn cứ số liệu từ Bảng tính lãi để lập sổ chi tiết tiền lãi.
6 Cơ quan BHXH lập sổ tổng hợp căn cứ số liệu từ sổ chi tiết số phải thu,
Sổ chi tiết tiền đóng, sổ chi tiết tiền lãi.
7 Từ sổ tổng hợp, căn cứ yêu cầu của công tác quản lý thu BHXH để lập các báo cáo: Thông số tiền đã đóng BHXH cho đơn vị; Báo cáo các quỹ BHXH,
Kể từ khi bắt đầu hoạt động có sử dụng lao động, khi có biến động về người tham gia và quỹ lương đóng BHXH, đơn vị sử dụng lao động cần lập “Danh sách lao động tham gia BHXH – BHYT” theo Mẫu số D02 – LT, thay thế cho mẫu D02 – TS từ ngày 18/8/2020 theo Quyết định số.
Theo quy định tại 1040/QĐ-BHXH, các đơn vị sử dụng lao động phải nộp báo cáo tình hình sử dụng lao động và danh sách tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho cơ quan BHXH trước ngày 20 hàng tháng, kèm theo sổ và thẻ BHYT của người tăng, giảm (nếu có) cùng dữ liệu điện tử Cơ quan BHXH sẽ tiếp nhận và thẩm định hồ sơ, sau đó thông báo kết quả thẩm định cho đơn vị Danh sách Mẫu số D02 – LT cần lập thành 02 bản, một bản lưu tại cơ quan BHXH và một bản cho đơn vị sử dụng lao động Đối với người lao động lần đầu tham gia BHXH, cần có 01 bản tờ khai tham gia BHXH – BHYT – BHTN (Mẫu số TK1 – TS), căn cứ lập tờ khai là hợp đồng lao động, quyết định tuyển dụng, và các giấy tờ xác nhận theo quy định Ngoài ra, cơ quan BHXH sẽ kiểm tra bảng thanh toán lương và các quyết định liên quan để đảm bảo thu đúng đối tượng và mức lương tham gia BHXH.
Hàng tháng, căn cứ vào hồ sơ đăng ký BHXH và các chứng từ chuyển tiền, cán bộ chuyên quản sẽ kiểm tra và xác định số người tham gia, tổng quỹ tiền lương, số tiền phải đóng, số tiền đã đóng, cũng như các khoản thừa, thiếu và lãi chưa đóng Sau đó, họ sẽ gửi thông báo kết quả đóng BHXH đến đơn vị.
Năm 2020, BHXH tỉnh Thái Nguyên đặt mục tiêu đạt và vượt chỉ tiêu do BHXH Việt Nam giao, với tổng số đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN dự kiến đạt 1.228.395 người, tương ứng 97,54% kế hoạch và tăng 8.428 người so với năm 2019 Dự kiến, số thu sẽ đạt 5.522.504 triệu đồng, khẳng định vai trò quan trọng của BHXH huyện trong việc thực hiện nhiệm vụ này.
Võ Nhai xác định việc thu bảo hiểm xã hội (BHXH) là nhiệm vụ quan trọng, nhằm tăng trưởng quỹ BHXH và tạo nền tảng vững chắc cho việc thực hiện chính sách BHXH đối với người lao động Kết quả đạt được trong công tác này rất đáng ghi nhận.
Bảng 2.1: Kết quả thu BHXH khối DN, TC giai đoạn 2018 -2020 Đơn vị: triệu đồng
3 Đơn vị hành chính – sự nghiệp 10.687,73
4 Đơn vị ngoài công lập 5.908,136 6.524,404 8.953,524
7 Hộ kinh doanh cá thể 482,083 791,520 1132,793
(Nguồn: BHXH huyện Võ Nhai)
Theo bảng 2.1, khu vực hành chính - sự nghiệp là nguồn đóng góp cao nhất cho quỹ BHXH trong 3 năm qua, tiếp theo là khu vực ngoài công lập, các đơn vị ngoài quốc danh, xã phường, hộ kinh doanh cá thể, hợp tác xã và doanh nghiệp nhà nước Từ năm 2018 đến 2020, số tiền đóng góp của các doanh nghiệp và tổ chức vào quỹ BHXH huyện đã tăng đều qua từng năm.
Mặc dù kết quả thu BHXH đạt được một số thành tựu, nhưng vẫn tồn tại nhiều vấn đề hạn chế Một trong những khó khăn là sự không thống nhất trong việc xác định đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH giữa cơ quan BHXH và cơ quan quản lý Nhà nước BHXH huyện chỉ có khả năng nắm bắt và xác định chính xác số đối tượng tham gia BHXH tại các cơ quan, đơn vị thuộc khối hành chính sự nghiệp và doanh nghiệp Nhà nước Trong khi đó, việc quản lý các doanh nghiệp ngoài quốc doanh gặp nhiều khó khăn, dẫn đến tình trạng nợ đọng và trốn đóng BHXH, tạo ra thách thức lớn cho BHXH huyện Võ Nhai cũng như trên toàn quốc.
Thực trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai
Bảng 2.2: Số doanh nghiệp, tổ chức trốn đóng BHXH ở huyện Võ Nhai Đơn vị: DN, TC, tỷ lệ %
Tổng số DN, TC phải tham gia DN, TC 320 346 422
Số DN, tổ chức tham gia
Số DN, TC trốn đóng BHXH DN, TC 49 101 129
(Nguồn: BHXH huyện Võ Nhai)
Theo bảng số liệu 2.2 về thống kê số doanh nghiệp và tổ chức trốn đóng BHXH tại huyện Võ Nhai, số lượng doanh nghiệp trốn đóng BHXH đang gia tăng, với 129 doanh nghiệp vi phạm vào năm 2020 Việc không đóng BHXH cho người lao động dẫn đến việc quyền lợi của họ bị thiệt thòi rõ rệt.
Từ năm 2018 đến 2020, tình hình cắt giảm lao động tại các doanh nghiệp diễn ra phức tạp, với nhiều doanh nghiệp lợi dụng khó khăn kinh tế và tác động của đại dịch Covid-19 để cắt giảm nhân sự Họ tuyển dụng lại lao động mới với mức lương chỉ 75% so với công nhân lâu năm, đồng thời tránh trách nhiệm đóng BHXH bằng cách ký hợp đồng dưới 3 tháng hoặc kéo dài thời gian thử việc Khi bị phát hiện vi phạm, một số doanh nghiệp sẵn sàng nộp phạt nhưng vẫn tiếp tục hành vi sai trái.
Bảng 2.3: Lao động trốn đóng BHXH ở huyện Võ Nhai Đơn vị: Người, tỷ lệ %
Số lao động phải tham gia
Số lao động tham gia BHXH Ngườ 4001 4543 5096 i
Số lao động trốn đóng BHXH Ngườ i
(Nguồn: BHXH huyện Võ Nhai)
Từ bảng 2.3, có thể thấy rằng số lao động trốn đóng và tỷ lệ lao động trốn đóng BHXH tại địa bàn ngày càng gia tăng trong giai đoạn 2018 – 2020 Cụ thể, vào năm 2020, tỷ lệ trốn đóng BHXH đạt 28,46%, cao hơn 1,16 lần so với năm 2018 (24,51%) Tình trạng này xuất phát từ nhận thức và hiểu biết hạn chế của người lao động về BHXH, cùng với khó khăn trong công tác tuyên truyền và nâng cao ý thức về BHXH, đặc biệt là do chủ yếu dân cư tại huyện là dân tộc thiểu số và đời sống còn chưa ổn định.
Tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng và phổ biến tại huyện, với sự gia tăng nhanh chóng về số lượng doanh nghiệp và người tham gia BHXH từ nhiều thành phần kinh tế khác nhau.
2.5 Đánh giá chung về tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai
Tập trung triển khai thực hiện nghiêm túc Luật BHXH, các Nghị định,
Thông tư hướng dẫn và các quy định của BHXH Việt Nam.
Tổ chức thực hiện hiệu quả công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội (BHXH) thông qua việc ban hành nhiều văn bản đôn đốc, hướng dẫn và chỉ đạo Đồng thời, xây dựng kế hoạch thu theo từng tháng, quý đã góp phần tăng số lượng người tham gia và số tiền thu BHXH ngày càng cao.
Cần tích cực kiểm tra và đôn đốc các đơn vị chậm nộp bảo hiểm xã hội (BHXH) cũng như những đơn vị có nợ BHXH kéo dài Đồng thời, thông báo rõ số nợ của từng đơn vị và gửi văn bản đến cơ quan chủ quản cấp trên để nhận được chỉ đạo kịp thời trong việc thu nộp BHXH.
Công tác quản lý đối tượng thu BHXH bước đầu đi vào nề nếp, NLĐ và
NSDLĐ đã ý thức được trách nhiệm và quyền lợi của họ khi tham gia BHXH
2.5.2 Những mặt còn hạn chế Đối với cán bộ làm công tác thu còn thụ động, chưa thực sự tận tình với công việc, coi việc thu nộp BHXH bắt buộc là trách nhiệm của đơn vị sử dụng lao động phải nộp, mặt khác chưa mạnh dạn đề xuất phương án cụ thể để triển khai mở rộng đối tượng tham gia BHXH nên đã hạn chế phần nào kết quả thu nộp BHXH
Một số doanh nghiệp đang trốn đóng và nợ đọng bảo hiểm xã hội (BHXH), gây ảnh hưởng tiêu cực đến kế hoạch thu BHXH Nguyên nhân chủ yếu là do tình hình sản xuất kinh doanh không ổn định của nhiều doanh nghiệp, cùng với việc một số doanh nghiệp bị phá sản hoặc đang trong quá trình chờ bán, khoán, cho thuê.
2.5.3 Nguyên nhân của những hạn chế
+ Cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng còn thấp.
+ Ảnh hưởng của kinh tế suy thoái.
+ Ảnh hưởng từ dịch bệnh Covid 19 toàn cầu.
+ Chiến lược và kế hoạch hạn chế tình trạng trốn đóng BHXH ở huyện Võ
Nhai còn chưa sát thực và cụ thể, chi tiết.
Trình độ quản lý và nghiệp vụ chuyên môn của cán bộ còn hạn chế, không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ mới, dẫn đến việc chưa khai thác triệt để tiềm năng, thế mạnh và nguồn nội lực của địa phương.
+ Đời sống và trình độ dân trí còn thấp.
GIẢI PHÁP NHẰM KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG TRỐN ĐÓNG BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở HUYỆN VÕ NHAI, TỈNH THÁI NGUYÊN
Những quan điểm, mục tiêu nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai
Những quan điểmnhằm khắc phục tình trạng trốn đóng BHXH ở huyện Võ
Chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) đang được triển khai và hoàn thiện nhằm mở rộng hệ thống BHXH một cách vững chắc, với mục tiêu thúc đẩy công bằng và tiến bộ xã hội, bảo đảm sự bình đẳng và công bằng cho mọi người dân.
Xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội đa dạng và nhiều tầng là cần thiết để cải thiện đời sống của người hưởng lương hưu Đồng thời, phát triển các chính sách bảo hiểm xã hội phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam, đáp ứng yêu cầu hội nhập và thông lệ quốc tế.
Ba là, Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong việc tổ chức thực hiện BHXH.
Những mục tiêu nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng BHXH ở huyện Võ
Mở rộng đối tượng tham gia BHXH; bổ sung, hoàn thiện các chế độ BHXH; đổi mới phương thức, tổ chức thực hiện.
Một số giải pháp nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai
3.2.1 Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền huyện Võ Nhai
Để nâng cao hiệu quả lãnh đạo của các cấp ủy Đảng và chính quyền, cần đưa chương trình và kế hoạch công tác bảo hiểm xã hội (BHXH) vào nghị quyết và chương trình làm việc hàng quý, hàng năm của địa phương Đồng thời, các cơ quan, ban, ngành chức năng cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan BHXH để triển khai hiệu quả các chính sách BHXH.
Cơ quan BHXH cần tham mưu cho các cấp uỷ Đảng và chính quyền, cụ thể hóa chỉ đạo bằng văn bản nhằm tổ chức thực hiện và quản lý chặt chẽ đối tượng tham gia cũng như thụ hưởng BHXH, đồng thời xử lý các vi phạm liên quan đến chính sách BHXH.
3.2.2 Mở rộng khai thác đối tượng thu bảo hiểm xã hội khu vực kinh tế ngoài quốc doanh
Sự phát triển của sự nghiệp bảo hiểm xã hội (BHXH) phụ thuộc vào khả năng thu BHXH, thu nhập bình quân và số lao động của doanh nghiệp BHXH huyện cần tập trung nguồn lực vào việc khai thác và quản lý thu BHXH từ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh có hiệu quả, với thu nhập ổn định cho người lao động Đặc biệt, cần ưu tiên các khu vực có số lượng đơn vị, lao động và số tiền BHXH phải thu lớn hàng năm Ngoài ra, BHXH huyện cần quản lý tiền thu BHXH một cách đầy đủ và kịp thời, đồng thời triển khai thu BHXH bắt buộc đối với lực lượng lao động trong các hộ sản xuất kinh doanh cá thể và tổ hợp tác, mở rộng thu BHXH cho những hộ có thu nhập ổn định.
3.2.3 Thực hiện tốt công tác thu bảo hiểm xã hội và giải quyết kịp thời các chế độ bảo hiểm xã hội của người lao động
BHXH huyện cam kết thực hiện thu BHXH đúng, đủ và chính xác, đồng thời thông báo kết quả đóng hàng tháng cho các doanh nghiệp để có biện pháp thu kịp thời Để đạt được mục tiêu này, BHXH huyện sẽ lập kế hoạch thu xác thực và cử cán bộ theo dõi sát sao các đơn vị tham gia, nhằm đốc thu và hướng dẫn lập biểu mẫu thu chính xác, kịp thời Bên cạnh đó, việc tuyên truyền chính sách BHXH cho chủ sử dụng lao động cũng được chú trọng.
NLĐ, vận động DN đóng BHXH hàng tháng đúng theo quy định Luật BHXH
Cần hoàn thiện phương thức quản lý thu, nộp bảo hiểm xã hội (BHXH) cho các doanh nghiệp, đặc biệt là hướng dẫn thu đối với lao động thuộc các tổ chức, cá nhân không có pháp nhân đầy đủ như hộ sản xuất kinh doanh cá thể Đồng thời, cần giải quyết kịp thời các chế độ BHXH cho người lao động và cải tiến, hợp lý hóa quy trình cấp sổ BHXH, thẻ.
BHYT đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công bằng và hợp lý trong dịch vụ y tế, đồng thời cải thiện thái độ phục vụ Điều này không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn thúc đẩy sự phát triển của đối tượng tham gia BHXH.
3.2.4 Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra với những vi phạm về bảo hiểm xã hội
Để tăng cường quản lý và ngăn chặn lạm dụng quỹ BHXH, cần tiến hành thanh tra và kiểm tra các doanh nghiệp, phân loại rõ ràng những doanh nghiệp nợ kéo dài, trốn đóng BHXH và chiếm dụng quỹ BHXH Cơ quan chức năng phối hợp với Thanh tra lao động để thực hiện các biện pháp thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các doanh nghiệp vi phạm theo quy định Đồng thời, đề nghị Thanh tra lao động ra quyết định xử phạt hành chính và truy thu nợ BHXH, phối hợp với ngân hàng để trích nộp BHXH và lãi phát sinh từ tài khoản của doanh nghiệp, hoặc phong tỏa tài khoản cho đến khi hoàn tất nghĩa vụ tài chính.
Để thực hiện nghiêm túc Luật Bảo hiểm xã hội, cần hạn chế tình trạng các doanh nghiệp ký hợp đồng lao động ngắn hạn nhằm trốn đóng bảo hiểm xã hội Do đó, chỉ cho phép doanh nghiệp ký hợp đồng lao động xác định thời hạn lần thứ hai, và sau đó phải chuyển đổi thành hợp đồng không xác định thời hạn.
Cần tăng cường kiểm tra toàn diện các chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH) tại khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh, với mục tiêu kiểm tra khoảng 25% số doanh nghiệp hàng năm Việc này là cần thiết do khu vực này có sự biến động lớn về số lượng đơn vị và lao động tham gia BHXH, đồng thời còn nhiều doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ đóng BHXH.
3.2.5 Tăng cường công tác tuyên truyền về chính sách bảo hiểm xã hội Đẩy mạnh triển khai cài đặt và đăng ký sử dụng ứng dụng VssID - BHXH số trên nền tảng thiết bị di động đến các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể và người dân trên địa bàn huyện. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chính sách BHXH thông qua phương tiện truyền thông, báo, tạp chí BHXHđể mọi người dân nắm vững được các văn bản pháp luật BHXH hiện hành, nhằm từng bước hình thành ý thức pháp luật để sống theo pháp luật, đồng thời phản ánh, phê bình những chủ DN trốn đóng BHXH, thiếu trách nhiệm chăm lo lợi ích hợp pháp của người lao động đang làm việc cho doanh nghiệp Mặt khác, biểu dương những nhân tố và điển hình mới trong việc tham gia
BHXH và thực hiện tốt các quy định của pháp luật
Tổ chức thi tìm hiểu chính sách chế độ BHXH bằng nhiều hình thức khác nhau, cụ thể là:
BHXH huyện đã phối hợp với đài truyền thanh huyện và đài truyền hình tỉnh để phát sóng chuyên mục về BHXH Trong tháng một, đài truyền thanh huyện sẽ mở một chuyên mục riêng về BHXH, cung cấp thông tin hàng tuần, bao gồm giới thiệu website của BHXH tỉnh Thái Nguyên, giải quyết chế độ chính sách BHXH, tình hình trốn đóng BHXH và các thông tin liên quan khác.
Phối hợp với Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện, Liên đoàn Lao động huyện và UBND huyện tổ chức các hoạt động thi đua, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về bảo hiểm xã hội (BHXH) Các hoạt động bao gồm thi tìm hiểu về BHXH, cũng như tổ chức các đợt thi viết bài và sáng tác thơ ca liên quan đến BHXH.
BHXH huyện Võ Nhai cần thiết lập tủ sách và phòng lưu trữ tư liệu báo chí liên quan đến nghiệp vụ Việc phát tờ rơi, sách và báo chí sẽ khuyến khích doanh nghiệp và tổ chức sử dụng lao động thiết lập tủ sách hoặc phòng đọc, nhằm giúp người lao động nâng cao hiểu biết về chính sách.
Mở rộng dân chủ và công khai trong hoạt động của các cơ quan nhà nước là cần thiết để khuyến khích sự tham gia của quần chúng trong việc xây dựng, thực hiện và giám sát pháp luật Nguyên tắc “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” sẽ giúp nâng cao ý thức pháp luật trong cộng đồng và xã hội.
3.2.6 Đổi mới, sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý của hệ thống thực hiện thu bảo hiểm xã hội
Nâng cao trình độ nghiệp vụ cho cán bộ BHXH, đặc biệt là cán bộ thu BHXH, và khuyến khích các đơn vị nộp tiền đúng hạn là rất quan trọng Để thích ứng với tình hình dịch bệnh Covid-19, việc bồi dưỡng nghiệp vụ từ xa sẽ được thực hiện thông qua E-Learning và Hội nghị truyền hình tại tỉnh Thái Nguyên Đồng thời, cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong ngành bằng cách thực hiện hiệu quả cơ chế một cửa liên thông và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý.
Một số khuyến nghị nhằm khắc phục tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai
3.3.1 Khuyến nghị đối với Nhà nước Đề nghị quy định chế tài xử phạt nghiêm minh đối với hành vi vi phạm Luật BHXH trong đó có vấn đề nợ đọng BHXH như quy định của Luật thuế; hành vi trốn đóng BHXH, chiếm dụng tiền đóng BHXH, hành vi của cá nhân NSDLĐ đã bị xử lý hành chính nhưng vẫn tiếp tục vi phạm pháp luật về BHXH, cần được bổ sung trong Luật Hình sự Cải cách quy trình thủ tục khởi kiện đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH.
3.3.2 Khuyến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam
Xây dựng quy trình quản lý thu bảo hiểm xã hội (BHXH) cần phù hợp với đặc điểm tổ chức và hoạt động của các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp ngoài quốc doanh, hộ kinh doanh cá thể và tổ hợp tác Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả thu BHXH mà còn đảm bảo quyền lợi cho người lao động, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của mình.
Xây dựng kế hoạch nuôi dưỡng nguồn thu bảo hiểm xã hội là cần thiết để tác động tích cực đến các đơn vị sử dụng lao động và người lao động, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp giảm bớt khó khăn trong hoạt động kinh doanh.
3.3.3 Khuyến nghị với Bảo hiểm xã hội tỉnh Thái Nguyên
Để tăng cường sự tham gia của các đối tượng trong khu công nghiệp, doanh nghiệp vừa và nhỏ vào bảo hiểm xã hội (BHXH), cần mở rộng hệ thống đại lý thu BHXH và bố trí nhân viên thu tại các thôn, xóm, tổ dân phố BHXH tỉnh Thái Nguyên nên chú trọng bồi dưỡng và tập huấn cho cán bộ huyện Võ Nhai về nghiệp vụ thu và quản lý quỹ BHXH Đồng thời, cần phát triển công nghệ thông tin trong toàn ngành để quản lý chính xác hoạt động thu quỹ BHXH Việc tuyên truyền chính sách BHXH thường xuyên cũng rất quan trọng để người lao động và người sử dụng lao động thực hiện đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ của mình.
3.3.4 Khuyến nghị với cấp ủy, chính quyền địa phương Đẩy mạnh công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật về BHXH trên cơ sở nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành luật BHXH, văn bản hướng dẫn các quy định chuyển tiếp về quản lý quỹ BHXH, thủ tục giải quyết các chế độ BHXH và khiếu nại tố cáo về BHXH tạo điều kiện về cơ sở pháp lý đầy đủ để cơ quan BHXH triển khai thực hiện.
Cấp ủy và chính quyền từ huyện đến xã cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan BHXH để nâng cao hiệu quả kiểm tra và giám sát thực hiện chính sách BHXH Đồng thời, cần đưa công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện BHXH vào các chỉ tiêu thi đua hàng năm của các ngành, cấp và đơn vị để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong quản lý.
Cấp ủy và chính quyền cần tập trung cải thiện đời sống cho người dân, đặc biệt là bà con dân tộc thiểu số và người lao động Cần xây dựng các kế hoạch và chính sách phát triển kinh tế - xã hội nhằm nâng cao trình độ cho người dân Bên cạnh việc thực hiện tốt chính sách bảo hiểm xã hội, huyện cũng cần kết hợp các chính sách ưu đãi và cứu trợ xã hội để hỗ trợ người dân hiệu quả hơn.
Chương 3 sẽ phân tích và đánh giá tình trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội tại huyện Võ Nhai, đồng thời đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm khắc phục vấn đề này Bên cạnh đó, bài viết cũng đưa ra một số khuyến nghị để cải thiện tình hình trốn đóng BHXH trong thời gian tới tại huyện Võ Nhai.
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã chú trọng đến chính sách bảo hiểm xã hội, coi đây là trụ cột của an sinh xã hội nhằm đảm bảo thu nhập và đời sống cho hàng triệu lao động và các đối tượng thụ hưởng Nền kinh tế Việt Nam, với định hướng xã hội chủ nghĩa, đang phát triển đa dạng và phức tạp, dẫn đến sự cần thiết phải liên tục sửa đổi và bổ sung chính sách bảo hiểm xã hội để phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội.
Dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và pháp luật của Nhà nước, cùng với sự chỉ đạo tích cực từ Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện Võ Nhai, Bảo hiểm xã hội huyện đã nỗ lực hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ, đạt được kết quả tốt trong công tác bảo hiểm xã hội tại địa phương.
Trốn đóng bảo hiểm xã hội là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác bảo hiểm xã hội và gây hậu quả xấu cho người lao động, doanh nghiệp và hệ thống an sinh xã hội Bài viết này nghiên cứu lý luận, thực trạng trốn đóng bảo hiểm xã hội tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, đồng thời đưa ra giải pháp và khuyến nghị nhằm khắc phục tình trạng này Mục tiêu là nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo vệ quyền lợi người lao động và góp phần phát triển kinh tế - xã hội của huyện Võ Nhai.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
I Tài liệu là sách, công trình nghiên cứu
1 Ma Từ Thị Mai Ly (2014), Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng bảo hiểm xã hội ở huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, Luận văn
Thạc sĩ kinh tế, Đại học Thái Nguyên.
2 Dương Xuân Triệu (2009), Giáo trình Quản trị bảo hiểm xã hội, NXB Lao động - xã hội, Hà Nội.
II Tài liệu tham khảo nguồn từ internet, website
1 Bảo hiểm xã hội huyện Võ Nhai (2020), Báo cáo tổng kết tình hình thu bảo hiểm xã hội năm 2018-2020, Thái Nguyên.
2 Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2016), Công văn 489/BHXH-BT năm 2016 hướng dẫn nội dung về thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội, ban hành ngày 17 tháng 02 năm
3 Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2017), Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017 về quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; cấp sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế, ban hành ngày ngày 14 tháng 4 năm 2017.
4 Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2018), Quyết định 888/QĐ-BHXH năm 2018 sửa đổi quy trình BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; quản lý sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, ban hành ngày 16 tháng 7 năm 2018.
5 Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2020), Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020 về sửa đổi Quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tại nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; quản lý sổ bảo hiểm xã hội, ban hành ngày 27 tháng 3 năm 2020.
