Tình huống truyện là sự kiện, là hoàn cảnh đặc biệt của câu chuyện. Ở đó chứa đựng những mâu thuẫn, những điều “bất thường” éo le, nghịch lý, bất ngờ trong cuộc sống thường ngày của nhân vật. Từ đó tạo nên một hoàn cảnh, tình thế cho nhân vật, bắt buộc nhân vật phải có sự lựa chọn, giằng xé trong suy nghĩ, thể hiện rõ tư tưởng, tâm lý, tính cách, hành động của nhân vật. Tình huống truyện gồm: tình huống tâm lí, tình huống hành động, tình huống nhận thức Tình huống truyện thể hiện nội dung tư tưởng, qua đó nhà văn gửi gắm thông điệp của tác phẩm.
TÌNH HUỐNG TRUYỆN TRONG TRUYỆN NGẮN NGỮ VĂN I KHÁI NIỆM TÌNH HUỐNG TRUYỆN Tình truyện kiện, hoàn cảnh đặc biệt câu chuyện Ở chứa đựng mâu thuẫn, điều “bất thường” éo le, nghịch lý, bất ngờ sống thường ngày nhân vật Từ tạo nên hồn cảnh, tình cho nhân vật, bắt buộc nhân vật phải có lựa chọn, giằng xé suy nghĩ, thể rõ tư tưởng, tâm lý, tính cách, hành động nhân vật Tình truyện gồm: tình tâm lí, tình hành động, tình nhận thức Tình truyện thể nội dung tư tưởng, qua nhà văn gửi gắm thơng điệp tác phẩm II TÌNH HUỐNG TRONG TRUYỆN NGẮN NGỮ VĂN Làng - Kim Lân - Nhà văn Kim Lân đặt nhân vật ơng Hai vào tình gay cấn Ông Hai vốn yêu làng, lúc tự hào khoe khoang làng với giàu có tinh thần kháng chiến Nhưng ông nhận tin sét đánh mang tai từ người tản cư - làng ông theo Tây, làm việt gian Ơng vơ đau đớn tủi hổ nhục nhã Ơng có giằng xé suy nghĩ cuối ông định: Làng yêu thật làng thèo Tây phải thù Cách tạo tình nhà văn Kim Lân muốn làm bật lòng yêu làng gắn liền với lòng yêu nước tinh thần kháng chiến người nông dân Việt Nam thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long - Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa có tình đơn giản Câu chuyện xoay quanh gặp gỡ tình cờ tự nhiên nhân vật anh Thanh niên với ông Hoạ sĩ già Kỹ sư trẻ diễn vịng ba mươi phút đỉnh núi Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét Cuộc gặp gỡ bất ngờ để lại lòng nhân vật ấn tượng sâu sắc lí tưởng mục đích sống Cách tạo tình nhà văn Nguyễn Thành Long muốn làm bật hình ảnh người lao động âm thầm lặng lẽ, đầy trách nhiệm để cống hiến cho đất nước, cho cơng xây dựng chủ nghĩa xã hội Miền Bắc năm 70 kỷ XX Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng - Tình truyện ngắn Chiếc lược ngà thật éo le Anh Sáu sau tám năm xa nhà làm kháng chiến, chuyến nghỉ phép thăm quê trước chuyển đơn vị với anh thật ý nghĩa anh gặp - đứa gái anh chưa gặp mặt Nhưng bé Thu không nhận anh cha Ngày anh lúc bé Thu nhận anh cha - Ở chiến khu lúc anh nhớ con, anh dồn hết tâm lực vào việc tạo lược ngà để tặng Nhưng anh chưa kịp trao lược cho anh hy sinh trận càn giặc Mỹ - Tạo tình Nguyễn Quang Sáng muốn ca ngợi tình cảm cha sâu nặng anh sáu bé Thu hoàn cảnh éo le chiến tranh, vừa lời lên án tố cáo tội ác chiến tranh gây cho bao gia đình Việt Nam 4 Bến quê - Nguyễn Minh Châu - Tình truyện ngắn đầy trớ trêu nghịch lí: Nhĩ làm cơng việc tạo điều kiện cho anh khắp nơi ntrên trái đất Nhưng cuối đời, anh mắc phải bệnh quái ác - liệt toàn thân Bệnh tật hành hạ anh hàng năm trời, tất sinh hoạt anh dều phải nhờ vào vợ đứa trẻ hàng xóm Nằm giường bệnh, qua ô cửa sổ nhà mình, Nhĩ nhận vẻ đẹp bãi bồi bên sông, nhận gia đình chỗ dựa đời co người Anh nảy khao khát đặt chân sang bãi bồi bên sông, nhưing anh thực Anh nhờ Tuând - trai anh sang thực thay Nhưng đứa không hiểu để lỡ chuyến đò ngày - Qua nhân vật Nhĩ, nhà văn Nguyễn Minh Châu rút quy luật mang tính triết lí người, đời: "Con người ta đường đời thật khó tránh điều vịng chùng chình ", thức tỉnh người giá trị bền vững bình thường sâu xa sống - giá trị thường bị người ta bỏ quên cịn trẻ Những ngơi xa xơi - Lê Minh Kh - Phương Định gái trẻ có xuất thân từ Hà Nội vào chiến trường Nho, Thao làm công việc Tổ trinh sát mặt đường đầy nguy hiểm, chết ln rình rập lúc Trong lần phá bom, Phương Định có giây phút căng thẳng, hồi hộp lịng tự trọng giúp tự tin bước tới bom Trong phá bom, cô cảm nhận cảm giác sắc nhọn, vơ bình tĩnh, cẩn thận thao tác hoàn thành nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao Qua tình này, nhà văn Lê Minh Khuê muốn ca ngợi phẩm chất anh hùng, gan dạ, lĩnh, tinh thần trách nhiệm cô gái niên xung phong hệ trẻ năm tháng chống Mĩ ác liệt ...4 Bến quê - Nguyễn Minh Châu - Tình truyện ngắn đầy trớ trêu nghịch lí: Nhĩ làm công việc tạo điều kiện cho anh khắp nơi ntrên trái đất... đường đầy nguy hiểm, chết ln rình rập lúc Trong lần phá bom, Phương Định có giây phút căng thẳng, hồi hộp lòng tự trọng giúp cô tự tin bước tới bom Trong phá bom, cô cảm nhận cảm giác sắc nhọn,... nhọn, vơ bình tĩnh, cẩn thận thao tác hoàn thành nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao Qua tình này, nhà văn Lê Minh Khuê muốn ca ngợi phẩm chất anh hùng, gan dạ, lĩnh, tinh thần trách nhiệm cô