ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Cơ sở lý luận
I.1.1 Quan điểm đổi mới phương pháp dạy học
Trong những năm gần đây, giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ đã trở thành yếu tố quyết định cho tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội của quốc gia Đổi mới giáo dục gắn liền với khoa học công nghệ đang đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là đối với đội ngũ giáo viên tâm huyết Họ không ngừng nghiên cứu để tìm ra những phương pháp hiệu quả, kích thích khả năng tư duy sáng tạo của học sinh Mục tiêu là đào tạo những thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại với tài năng, trí tuệ và sức lực.
Định hướng chiến lược phát triển giáo dục trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục cần hướng tới chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế Sự phát triển của khoa học công nghệ đã mang đến nhiều mô hình và phương pháp dạy học mới như phương pháp bàn tay nặn bột, giáo dục trải nghiệm sáng tạo, phân góc và giáo dục STEM Học tập hỗn hợp (Blended Learning), kết hợp giữa giảng dạy trực tiếp và học tập trực tuyến, đã trở thành một giải pháp hiệu quả, giúp người học tiếp cận thông tin và công nghệ một cách linh hoạt và sáng tạo.
Trong bối cảnh công nghệ 4.0, giáo viên và học sinh trường THPT đang nỗ lực đổi mới phương pháp và hình thức giảng dạy để phát triển năng lực học sinh, đáp ứng yêu cầu của xã hội chủ nghĩa Môn Giáo dục công dân đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh, góp phần vào chiến lược phát triển giáo dục hiện nay.
I.1.2 Khái niệm lớp học đảo ngược
Lớp học đảo ngược là phương pháp học tập hiện đại, trong đó học sinh tiếp thu kiến thức lý thuyết thông qua video bài giảng trực tuyến tại nhà Thời gian trên lớp được sử dụng để giải đáp thắc mắc, thực hành bài tập khó và thảo luận sâu về nội dung học.
Mô hình giáo dục này cá nhân hóa sự tương tác giữa giáo viên và học sinh, trong đó giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn thay vì chỉ giảng bài Học sinh sẽ chủ động và tự giác tiếp cận kiến thức tại nhà, thay vì chỉ tiếp thu thụ động từ giáo viên.
Lớp học đảo ngược là mô hình giáo dục trong đó học sinh tiếp thu nội dung bài học qua video giảng dạy tại nhà, trong khi thời gian trên lớp được sử dụng để giải đáp thắc mắc, thực hành và thảo luận sâu hơn về kiến thức Mô hình này khuyến khích sự tương tác và các hoạt động học tập có ý nghĩa, giúp học sinh nắm vững lý thuyết và áp dụng vào thực tế.
Lớp học đảo ngược mang đến cho người học cơ hội phát triển năng lực và tiếp thu kiến thức một cách toàn diện nhờ vào những ưu điểm nổi bật của mô hình này Đây là một phương pháp giáo dục tiên tiến, ứng dụng công nghệ E-learning và các phương pháp đào tạo hiện đại, giúp nâng cao hiệu quả học tập.
Lớp học đảo ngược đang trở thành xu hướng giáo dục toàn cầu, mang lại nhiều lợi ích tích cực và thu hút sự quan tâm của nhiều giáo viên Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, việc áp dụng hình thức này ngày càng trở nên dễ dàng và khả thi hơn Giáo viên chỉ cần ghi lại bài giảng và chia sẻ qua mạng, giúp giảm áp lực từ sự mâu thuẫn giữa nội dung giảng dạy và thời gian có hạn Đây thực sự là một sự “đảo ngược” trong phương pháp dạy học truyền thống.
I.1.3 Các hình thức của mô hình lớp học đảo ngược
Lớp học đảo ngược là phương pháp giáo dục hiện đại, trong đó học sinh được giao nhiệm vụ xem video bài giảng hoặc đọc tài liệu trước khi đến lớp Trong giờ học, học sinh thực hành kiến thức đã học thông qua các bài tập truyền thống, trong khi giáo viên có cơ hội hỗ trợ từng em một, giúp nâng cao hiệu quả học tập.
Lớp học đảo ngược tập trung vào thảo luận, trong đó giáo viên cung cấp video bài giảng và tài liệu liên quan từ các nguồn như YouTube, Google, OML Thời gian trên lớp được sử dụng để thảo luận và khám phá sâu về chủ đề, tạo điều kiện cho việc học hiệu quả, đặc biệt trong các môn học như lịch sử, hội họa và tiếng Anh.
Lớp học đảo ngược tập trung vào việc làm mẫu, đặc biệt cho các môn học yêu cầu học sinh ghi nhớ và lặp lại hành động chính xác như hóa học, vật lý và toán học Việc sử dụng video hướng dẫn cho phép học sinh tua đi tua lại để nắm bắt kiến thức hiệu quả hơn Trong mô hình này, giáo viên áp dụng phần mềm thu hình để trình bày các hoạt động, giúp học sinh thực hành theo nhịp độ phù hợp với khả năng của mình.
Lớp học đảo ngược của Faux, theo EducationDrive, mang đến một giải pháp tuyệt vời cho học sinh nhỏ tuổi, khi bài tập về nhà có thể không phù hợp Mô hình này cho phép học sinh xem video bài giảng ngay tại lớp, giúp các em tiếp cận tài liệu với tốc độ phù hợp Đồng thời, giáo viên có thể di chuyển để hỗ trợ từng học sinh theo nhu cầu riêng, tạo điều kiện học tập hiệu quả hơn.
Lớp học đảo ngược theo nhóm là một mô hình giáo dục mới, khuyến khích học sinh học hỏi lẫn nhau Trước buổi học, giáo viên cung cấp video bài giảng và tài liệu để học sinh tự nghiên cứu Khi đến lớp, học sinh được ghép nhóm để cùng nhau giải quyết bài tập, tạo cơ hội cho việc trao đổi kiến thức Hình thức này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ câu trả lời đúng mà còn biết cách giải thích lý do tại sao câu trả lời đó đúng, từ đó nâng cao khả năng tư duy và hợp tác trong học tập.
Lớp học đảo ngược thực tế là một phương pháp giáo dục hiệu quả dành cho học sinh lớn hơn, giúp giảm thiểu thời gian cần thiết cho giờ lên lớp Các giáo sư đại học và cao học có thể sử dụng video bài giảng để truyền đạt kiến thức, giao bài tập và nhận bài giải thông qua hệ thống quản lý học tập trực tuyến Học sinh chỉ cần đến văn phòng hoặc tham gia các buổi tư vấn riêng theo nhu cầu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập.
Đảo ngược vai trò của giáo viên trong lớp học không chỉ dừng lại ở việc giáo viên tạo video Học sinh cũng có thể sử dụng video để thể hiện khả năng của mình, chẳng hạn như ghi lại các hoạt động đóng vai hoặc tự quay phim giới thiệu một chủ đề mới Điều này không chỉ khuyến khích sự sáng tạo mà còn giúp học sinh trở thành người dẫn dắt trong quá trình học tập, từ đó tạo ra một môi trường học tập tích cực và tương tác hơn.
Cơ sở thực tiễn
I.2.1 Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy và việc dạy học trực tuyến trong tình hình mới Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, trong đó có đổi mới hình thức, phương pháp giảng dạy ngày càng trở thành một yêu cầu tất yếu trong thời đại khoa học công nghệ phát triển như vũ bão trên mọi lĩnh vực của đời sống nhằm hướng đến mục tiêu giáo dục thiên niên kỉ là đào tạo một con người phát triển toàn diện, một người công dân toàn cầu có kiến thức, có kỹ năng, tư duy phê phán, hợp tác Với lớp học đảo ngược, người học có nhiều cơ hội phát triển năng lực, được lĩnh hội kiến thức một cách đầy đủ do tính ưu việt nổi trội của mô hình này Đây là mô hình giáo dục tiên tiến, được ứng dụng dựa trên sự phát triển của công nghệ E-learning và phương pháp đào tạo hiện đại Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, trong đó có đổi mới hình thức, phương pháp giảng dạy ngày càng trở thành một yêu cầu tất yếu trong thời đại khoa học công nghệ phát triển như vũ bão trên mọi lĩnh vực của đời sống nhằm hướng đến mục tiêu giáo dục thiên niên kỉ là đào tạo một con người phát triển toàn diện, một người công dân toàn cầu có kiến thức, có kỹ năng, tư duy phê phán, hợp tác
Năm 2020, dịch bệnh COVID-19 đã có ảnh hưởng sâu sắc đến toàn cầu, tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là giáo dục Các trường học buộc phải tạm thời đóng cửa để đảm bảo an toàn cho học sinh Trước tình hình này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có chỉ đạo khẩn trương triển khai các biện pháp ứng phó nhằm duy trì hoạt động đào tạo trong bối cảnh dịch bệnh.
19) với quan điểm học sinh không đến trường nhưng không ngừng việc học, các nhà trường đã tiến hành dạy học trực tuyến cho học sinh
Trong bối cảnh dịch COVID-19 phức tạp, Bộ GD&ĐT đang xem xét việc áp dụng dạy học trực tuyến chính thức trong các trường học Mô hình Lớp học đảo ngược sẽ nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến, giúp người học hứng thú và chủ động hơn trong việc tiếp cận kiến thức, đồng thời rèn luyện nhiều kỹ năng Giảng viên có thêm thời gian trong lớp học để trao đổi, kiểm tra tình hình học tập và mở rộng vấn đề nghiên cứu, từ đó hỗ trợ người học phát triển năng lực tự học với sự trợ giúp của công nghệ thông tin.
I.2.2 Xuất phát từ yêu cầu trang bị kiến thức môn học, giáo dục đạo đức và phát triển nhân cách tốt đẹp cho học sinh
Môn Giáo dục công dân có nội dung thực tiễn cao, liên quan chặt chẽ đến đời sống kinh tế, chính trị - xã hội Để trang bị tri thức phong phú cho học sinh và tránh sự nhàm chán, việc áp dụng mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học môn này, đặc biệt là phần Công dân với đạo đức, là một phương pháp mới mẻ và hiệu quả Phương pháp này không chỉ giúp nội dung môn học trở nên dễ hiểu và sinh động hơn, mà còn khuyến khích tính chủ động, tự giác của học sinh.
Nội dung kiến thức môn Giáo dục công dân, đặc biệt là phần đạo đức học, yêu cầu giáo viên không chỉ có kiến thức lý thuyết mà còn phải có kinh nghiệm sống phong phú và hiểu biết thực tiễn.
Giáo viên cần tập trung vào việc không chỉ truyền đạt kiến thức lý luận mà còn quan trọng hơn là xây dựng và phát triển nhân cách tốt đẹp cho học sinh THPT, từ đó đạt được mục tiêu dạy học hiệu quả.
Trong bối cảnh cải cách giáo dục, việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa Giáo dục công dân đã được triển khai, kết hợp giữa việc kế thừa các yếu tố cũ và đổi mới theo hướng khoa học hơn Nỗ lực này đã tạo ra những ảnh hưởng tích cực đến diện mạo giáo dục, góp phần vào sự phát triển và thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho con người tại Việt Nam hiện nay.
Môn Giáo dục công dân, giống như các môn khoa học xã hội khác, chứa đựng nhiều khái niệm và từ ngữ khó hiểu cho học sinh THPT Việc giảng giải lý thuyết trên lớp có thể tốn nhiều thời gian do sự khác biệt trong khả năng tiếp thu của từng học sinh Do đó, việc học sinh xem trước video bài giảng tại nhà trong mô hình lớp học đảo ngược sẽ giúp tiết kiệm thời gian trên lớp, cho phép giáo viên tập trung vào việc giải đáp thắc mắc, ứng dụng và thực hành Điều này không chỉ phát triển năng lực tự học của học sinh mà còn tăng cường khả năng tương tác giữa học sinh với nhau và giữa giáo viên với học sinh.
Chương trình Giáo dục công dân cấp THPT hiện hành quy định số tiết học là 1 tiết/tuần, điều này thuận lợi cho việc áp dụng mô hình lớp học đảo ngược Giáo viên có nhiều thời gian chuẩn bị video bài giảng, trong khi học sinh có cơ hội tự học và nghiên cứu tài liệu tại nhà.
Áp dụng mô hình lớp học đảo ngược giúp biến kiến thức môn học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn, đồng thời tạo điều kiện cho học sinh thực hành và vận dụng kiến thức trong lớp Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả giáo dục mà còn kết nối lý thuyết với thực tiễn, như nhà văn Goethe đã từng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng thực tế.
“Mọi lý thuyết chỉ là màu xám còn cây đời mãi mãi xanh tươi”
Sáng kiến kinh nghiệm này tập trung vào việc áp dụng mô hình “Lớp học đảo ngược” để nâng cao hứng thú và tính tích cực trong việc học tập môn Giáo dục công dân, đặc biệt là phần công dân với đạo đức Mô hình này không chỉ kích thích sự tham gia của học sinh mà còn tạo điều kiện cho việc tiếp thu kiến thức một cách chủ động và hiệu quả hơn.
10 là kết quả quá trình làm việc nghiêm túc, say mê của cả giáo viên và học sinh trong năm học vừa qua.
MÔ TẢ GIẢI PHÁP
Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
II.1.1 Thực tiễn dạy và học phần công dân với đạo đức, môn GDCD, lớp 10 của trường THPT Hoàng Văn Thụ
Qua quá trình khảo sát giáo viên giảng dạy bộ môn GDCD và 400 HS khối lớp 10 Trường THPT Hoàng Văn Thụ, tác giả nhận thấy một thực trạng:
Giáo dục công dân, đặc biệt là phần công dân với đạo đức trong lớp 10, được đánh giá là có nhiều bài học đạo đức bổ ích và gắn liền với thực tiễn Giáo viên mong muốn có nhiều thời gian để tổ chức các hoạt động dạy học nhằm nâng cao khả năng vận dụng kiến thức của học sinh Tuy nhiên, nhiều giáo viên có kinh nghiệm vẫn gặp khó khăn khi học sinh chưa tích cực tham gia phát biểu Theo đánh giá, khó khăn lớn nhất của học sinh trong việc học phần công dân với đạo đức là khả năng vận dụng linh hoạt kiến thức và kỹ năng đã học vào các tình huống thực tế trong cuộc sống.
Theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học, nhiều giáo viên nhận định rằng để nâng cao hiệu quả dạy và học, cần chú trọng vào việc tăng cường thời gian rèn luyện kỹ năng, bài tập và tình huống thực tế cho học sinh, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của các em.
Kết quả điều tra cho thấy trong quá trình giảng dạy, giáo viên chủ yếu sử dụng phương pháp thuyết trình làm phương pháp dạy học chính.
STT Phương pháp dạy học Tỉ lệ sử dụng
2 Phương pháp đàm thoại vấn đáp 10%
4 Phương pháp nêu vấn đề 8%
5 Phương pháp thảo luận nhóm 15%
Bảng 1 – Kết quả điều tra tỉ lệ sử dụng các phương pháp dạy học của GV
Trong các tiết học, giáo viên thường trình bày vấn đề theo trình tự sách giáo khoa, nhưng hoạt động thảo luận nhóm thường chỉ mang tính hình thức do thời gian hạn chế, dẫn đến hiệu quả chưa cao đối với học sinh.
Giáo viên thường tập trung vào các câu hỏi khái niệm và tái hiện kiến thức từ sách giáo khoa, ít khi đưa ra những câu hỏi mở rộng liên quan đến thực tiễn cuộc sống Hầu hết giáo viên chưa có kinh nghiệm trong việc áp dụng mô hình lớp học đảo ngược, dẫn đến việc học sinh cảm thấy môn Giáo dục công dân thiếu sự hấp dẫn, với chỉ 25% học sinh thể hiện sự hứng thú, trong khi 75% còn lại không quan tâm đến môn học này Học sinh mong muốn được trải nghiệm nhiều phương pháp học tập mới để nâng cao hứng thú và hiệu quả học tập, nhưng chủ yếu tiếp thu kiến thức qua lời giảng của giáo viên và ít khi chủ động tìm hiểu trước khi đến lớp.
Bảng 2: Biểu đồ tỉ lệ HS tìm hiểu bài trước khi đến lớp
Khi trình bày ý kiến trước lớp, nhiều học sinh thường cảm thấy rụt rè và e ngại, đặc biệt khi quan điểm của họ trái ngược với số đông Điều này khiến các em chưa tự tin để bày tỏ quan điểm cá nhân của mình.
Học sinh thường thích phần “Công dân với đạo đức” vì tính dễ hiểu và gần gũi với cuộc sống, trong khi các bài học về thế giới quan và phương pháp luận khoa học lại ít thu hút do tính trừu tượng và khó nhớ Hầu hết học sinh ghi chép bài đầy đủ trên lớp và làm bài tập tại nhà, chủ yếu tập trung vào nhận biết, thông hiểu và vận dụng kiến thức, nhưng ít khi thực hành ở mức độ vận dụng cao.
Hiện nay, nghiên cứu đổi mới hoạt động dạy học để nâng cao hiệu quả giáo dục đang được các chuyên gia và giáo viên quan tâm Trong lớp học truyền thống, giáo viên thường dành phần lớn thời gian để truyền đạt kiến thức, trong khi học sinh chủ yếu thực hành và làm bài tập tại lớp cũng như ở nhà Tuy nhiên, phương pháp này chưa khuyến khích được tính chủ động và hứng thú trong học tập của người học.
II.1.2 Năng lực của học sinh trong nhà trường phổ thông hiện nay
Học sinh trung học phổ thông thường có khả năng tiếp nhận kiến thức tốt và nhạy bén với phương pháp dạy học mới, nhưng vẫn còn nhiều em theo lối học truyền thống, chỉ tiếp thu kiến thức từ giáo viên Điều này khiến các em gặp khó khăn trong việc áp dụng kiến thức vào thực tiễn Mặc dù hầu hết học sinh đã thành thạo công nghệ thông tin và các thiết bị như điện thoại, máy tính bảng, nhưng kỹ năng giải quyết vấn đề còn yếu Việc xem lại video bài giảng giúp học sinh nắm vững kiến thức, từ đó tạo điều kiện cho các em thực hành nhiều hơn và rèn luyện kỹ năng, góp phần phát huy tính tích cực và phát triển năng lực của học sinh.
Chương trình giáo dục phổ thông mới yêu cầu học sinh phát triển 5 phẩm chất và 10 năng lực thiết yếu, nhằm tối đa hóa khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn Những phẩm chất chủ yếu bao gồm yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm Đồng thời, chương trình cũng tập trung vào việc hình thành các năng lực cốt lõi như năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo Ngoài ra, các năng lực đặc thù như ngôn ngữ, tính toán, khoa học, công nghệ, tin học, thẩm mỹ và thể chất được phát triển thông qua các môn học và hoạt động giáo dục cụ thể.
Trước thực trạng hiện nay, tôi luôn mong muốn áp dụng các phương pháp dạy học mới nhằm nâng cao năng lực học sinh Mục tiêu của tôi không chỉ là tạo hứng thú cho các em trong quá trình học tập tại trường, mà còn giúp các em rèn luyện những kỹ năng quan trọng cho cuộc sống thực tiễn.
Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
II.2.1 Ưu điểm của mô hình lớp học đảo ngược
Mô hình lớp học đảo ngược là một phương pháp dạy học hiện đại, giúp học sinh hứng thú hơn trong việc học tập Học sinh có thể tự nghiên cứu lý thuyết ở nhà, xem lại những phần khó hiểu, trong khi thời gian trên lớp được dành cho thảo luận và giải đáp thắc mắc với giáo viên và bạn bè Phương pháp này giúp phân biệt rõ ràng giữa việc luyện tập và nghe giảng, cho phép học sinh tập trung vào những vấn đề phức tạp hơn Điều này cũng khắc phục tình trạng giáo viên khó xác định khái niệm nào dễ hay khó đối với học sinh, bởi học sinh có thể tua lại video để nắm bắt kiến thức mà mình chưa hiểu rõ.
Trong mô hình lớp học đảo ngược, học sinh (HS) tham gia vào bài giảng của giáo viên thông qua các video, giúp họ tự khám phá và sử dụng kinh nghiệm cá nhân để tìm ra tri thức mới Phương pháp này không chỉ mở rộng hiểu biết của HS mà còn liên hệ giữa kiến thức đã học với thực tế cuộc sống.
Mô hình lớp học đảo ngược khuyến khích học sinh tương tác nhiều hơn với giáo viên và bạn bè, tạo ra một môi trường học tập thân thiện Điều này giúp mọi người chia sẻ tri thức, kinh nghiệm, từ đó mở rộng vốn hiểu biết cá nhân và rèn luyện kỹ năng tư duy tích cực, chủ động.
Mô hình lớp học đảo ngược tập trung vào việc dạy học cá thể, giúp giáo viên có thêm thời gian để hỗ trợ các học sinh yếu kém Qua đó, giáo viên có thể chú trọng hơn đến những học sinh ít nói, vì họ thường cần được giúp đỡ nhiều hơn trong quá trình học tập.
Học sinh có thể tiếp cận kiến thức mọi lúc, mọi nơi và trên nhiều thiết bị khác nhau như smartphone, máy tính bảng hay máy tính bàn, miễn là có kết nối Internet Điều này đặc biệt hữu ích cho những học sinh vắng mặt, giúp họ không bỏ lỡ bài giảng quan trọng.
Mô hình lớp học đảo ngược không chỉ giúp các nhà sư phạm nâng cao trình độ công nghệ thông tin mà còn cho phép họ đánh giá chính xác năng lực học tập của từng học sinh Qua đó, phương pháp này hướng tới việc dạy học cá thể, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.
Mô hình giáo dục này khuyến khích học sinh chủ động trong việc tiếp thu kiến thức, hợp tác với bạn bè và tự đánh giá kết quả học tập của mình Điều này giúp giáo viên phát huy tính tự học và cá nhân hóa năng lực của từng học sinh Hơn nữa, phụ huynh có thể hợp tác với giáo viên để hỗ trợ quá trình học tập của con em mình.
II.2.2 So sánh lớp học đảo ngược với lớp học truyền thống
Mô hình lớp học đảo ngược được phát triển để khắc phục những hạn chế của lớp học truyền thống, đồng thời tối ưu hóa ưu điểm của phương pháp giảng dạy mới, tập trung vào người học Mô hình này giúp phát huy tối đa năng lực của học sinh và ứng dụng các tiến bộ công nghệ trong giáo dục, tạo ra môi trường học tập hiệu quả hơn.
Hình thức của lớp học đảo ngược trong sự so sánh với lớp học truyền thống, được thể hiện bằng minh họa dưới đây:
Hình 1 - Lớp học truyền thống và lớp học đảo ngược
(Nguồn:https://vnexpress.net/tin-tuc/giao-duc/lop-hoc-dao-nguoc-3141727.html)
Có thể thấy những điểm khác nhau cơ bản giữa lớp học truyền thống và lớp học đảo ngược như sau:
Các giai đoạn Lớp học truyền thống Lớp học đảo ngược Giai đoạn 1:
Trước giờ học trên lớp
- Giáo viên chuẩn bị giáo án truyền thống
- Học sinh gần như không có sự chuẩn bị bài trước khi đến lớp
- Giáo viên chuẩn bị video bài giảng, phiếu học tập cho học sinh
- Học sinh phải chuẩn bị bài học trước khi đến lớp: xem video bài giảng, hoàn thành phiếu bài tập
Trong giờ học trên lớp
- Giáo viên tập trung giảng lý thuyết
- Giáo viên là trung tâm của lớp học, được ví như “một nhà hiền triết trên bục giảng”
- Nhận thức của học sinh ở mức độ “nhớ”, “hiểu”
- Giáo viên đóng vai trò là người định hướng
- Học sinh là trung tâm của lớp học, được thảo luận, trình bày ý kiến
- Việc vận dụng, thực hành, đánh giá diễn ra ngay trên lớp
Sau giờ học trên lớp
- Giáo viên giao bài tập
- Học sinh làm bài tập, vận dụng, thực hành
- Chuẩn bị cho bài học hôm sau
Bảng 3 - So sánh lớp học truyền thống với lớp học đảo ngược
Mô hình “lớp học đảo ngược” trong giáo dục không chỉ khuyến khích sự chủ động và hứng thú của học viên mà còn đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao hiệu quả học tập Phương pháp này giúp rèn luyện và phát triển tư duy cùng các kỹ năng cần thiết cho người học.
Phương thức dạy học này tạo ra môi trường khuyến khích sự tự chủ trong học tập, cho phép người học chủ động tìm hiểu kiến thức cần thiết trước các bài học Họ có thể khám phá và nghiên cứu các vấn đề liên quan, thay vì chỉ chờ đợi giáo viên truyền đạt kiến thức trong lớp học.
II.2.3 Nguyên tắc vận dụng mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học môn GDCD ở trường THPT
II.2.3.1 Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu, nội dung chương trình môn Giáo dục công dân cấp THPT
Chương trình môn Giáo dục công dân cấp THPT là sự phát triển kế thừa từ môn đạo đức ở tiểu học và môn Giáo dục công dân ở THCS, bao gồm hệ thống kiến thức liên quan đến triết học, đạo đức học, kinh tế chính trị học, chủ nghĩa xã hội khoa học, pháp luật, và các quan điểm, đường lối của Đảng cùng những chính sách quan trọng của Nhà nước Việt Nam Nội dung này có tính pháp quy và thống nhất trên toàn quốc.
Kiến thức môn Giáo dục công dân mang tính hệ thống, logic Chương trình Giáo dục công dân từ lớp 10 đến lớp 12 gồm 5 phần:
Phần thứ nhất: Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học
Phần thứ hai: Công dân với đạo đức
Phần thứ ba: Công dân với kinh tế
Phần thứ tư: Công dân với các vấn đề chính trị, xã hội
Phần thứ năm của chương trình giáo dục tập trung vào việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm công dân cho học sinh THPT thông qua việc cung cấp hiểu biết về thế giới quan, phương pháp luận khoa học, chuẩn mực đạo đức, pháp luật và thể chế chính trị trong lĩnh vực kinh tế - xã hội.
Việc áp dụng mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học môn Giáo dục công dân cần được thực hiện linh hoạt, không cứng nhắc cho mọi bài học Cần lựa chọn những bài học thực tiễn, gắn liền với đời sống kinh tế, chính trị và xã hội của đất nước, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và vận dụng kiến thức Mô hình này không chỉ gần gũi với học sinh mà còn khuyến khích họ sử dụng tối đa hiểu biết và kinh nghiệm cá nhân trong quá trình học tập.
Những bài học trong chương trình Giáo dục công dân – lớp 10 – Học kỳ II phù hợp với việc sử dụng mô hình lớp học đảo ngược:
Lớp Bài học Nội dung bài học
Bài 10: Quan niệm về đạo đức
1 Quan niệm về đạo đức
2 Vai trò của đạo đức trong sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã hội
Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình
1 Tình yêu: khái niệm tình yêu, tình yêu chân chính, một số điều nên tránh trong tình yêu của nam nữ thanh niên
2 Hôn nhân: khái niệm hôn nhân, chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay
3 Gia đình, chức năng của gia đình, các mối quan hệ gia đình và trách nhiệm của các thành viên
Bài 13: Công dân với cộng đồng
1 Cộng đồng và vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống của con người
2 Trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng
Bài 14: Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
1 Lòng yêu nước, truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam
2 Trách nhiệm xây dựng Tổ quốc
3 Trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc
Bài 15: Công dân với một số vấn đề cấp thiết của nhân loại
1 Ô nhiễm môi trường và trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ môi trường
2 Sự bùng nổ về dân số và trách nhiệm của công dân trong việc hạn chế sự bùng nổ về dân số
3 Những dịch bệnh hiểm nghèo và trách nhiệm của công dân trong phòng ngừa và đẩy lùi những dịch bệnh hiểm nghèo
Bài 16: Tự hoàn thiện bản thân
1 Thế nào là tự nhận thức về bản thân?
2 Tự hoàn thiện bản thân
3 Tự hoàn thiện bản thân như thế nào?
Bảng 4 - Những bài học môn GDCD – Lớp 10 – Học kỳ II có thể áp dụng mô hình lớp học đảo ngược hiệu quả
Khi xây dựng bài học theo mô hình lớp học đảo ngược, giáo viên cần chọn lọc các bài học từ chương trình Giáo dục công dân cấp THPT, đảm bảo phù hợp với mục tiêu và nội dung chương trình Việc lựa chọn kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết cho học sinh phải dựa trên chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình, đồng thời xem xét mối liên hệ giữa kiến thức, kỹ năng đã có và kiến thức, kỹ năng mới để tạo ra bài học hiệu quả.
II.2.3.2 Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và tính thực tiễn
Nguyên tắc tính khoa học trong dạy học môn Giáo dục công dân yêu cầu cung cấp hệ thống tri thức cơ bản, chính xác và hiện đại, phù hợp với đặc điểm nhận thức của môn học và học sinh Nội dung môn học phản ánh đầy đủ những tri thức khoa học cơ bản, mang tính khoa học, từ đó quyết định phương pháp và hình thức tổ chức dạy học Môn Giáo dục công dân bao gồm các vấn đề căn bản của khoa học Mác – Lênin, đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam và pháp luật của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, do đó việc giảng dạy môn học này cần phải đảm bảo tính khoa học sâu sắc.