ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Kiến thức Toán học phổ thông nói chung và những kiến thức của bộ môn Toán
Môn Toán đóng vai trò quan trọng đối với học sinh, giúp họ phát triển kỹ năng đo lường và tính toán, phục vụ cho các hoạt động thực tiễn Ngoài ra, Toán học còn là nền tảng cho việc học nghề, học các môn học khác và tiếp tục học lên các cấp học cao hơn.
Qua nhiều năm giảng dạy môn Toán lớp 6, tôi nhận thấy rằng hầu hết học sinh chưa tìm thấy niềm vui trong việc học, dẫn đến kết quả học tập kém, với nhiều em có điểm số dưới 5.0 trong các kỳ kiểm tra Nhiều học sinh cảm thấy lo sợ khi đối diện với kiểm tra và chưa xem đó là cơ hội để đánh giá khả năng tiếp thu của mình Ngoài ra, các em còn gặp khó khăn trong việc thuyết trình, hợp tác trong nhóm và thực hiện các nhiệm vụ trong lớp học, điều này ảnh hưởng đến sự phát triển kỹ năng và sự tự tin của các em trong học tập.
Giáo viên bộ môn Toán 6 cần tìm ra phương pháp tổ chức và hướng dẫn học sinh để khơi dậy sự hứng thú và yêu thích học tập môn Toán Điều này đặc biệt quan trọng đối với học sinh yếu kém, giúp các em học tập trong niềm vui, đạt kết quả cao hơn và giảm áp lực trong kiểm tra đánh giá Mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy - học, giúp học sinh tự tin khi học Toán và tham gia các bài kiểm tra, đồng thời phát triển kỹ năng thiết kế sản phẩm học tập cho môn Toán và các môn học khác.
Tôi đã quyết định áp dụng một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn Toán 6, với hy vọng cải thiện dần chất lượng môn Toán 6 cũng như môn Toán nói chung tại trường THCS thị trấn.
Cát Thành Sau hai năm thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, tôi tự tin đề xuất giải pháp "Đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực học sinh".
MÔ TẢ GIẢI PHÁP
Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
Phân tích thực trạng công tác dạy và học trong nhà trường a) Ưu điểm
Phòng giáo dục và nhà trường cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi cho giáo viên nâng cao trình độ chuyên môn thông qua các hoạt động như tập huấn, hội thảo, dự giờ thăm lớp, tổ chức thao giảng, tham gia các chuyên đề, hội thảo miền, và thi giáo viên giỏi ở cấp huyện, tỉnh.
Giáo viên dạy Toán 6 được đào tạo chính quy và chuyên sâu, đảm bảo giảng dạy đúng chuyên môn Họ thường xuyên được bồi dưỡng chuyên môn và có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này.
- Đa số học sinh nhận thức được tầm quan trọng và ứng dụng thực tế của bộ môn Toán
Nhiều học sinh thể hiện niềm đam mê và hứng thú trong việc học môn Toán, chuẩn bị bài một cách chu đáo và tạo ra không khí học tập sôi nổi Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế trong quá trình học tập, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Nhiều giáo viên hiện nay vẫn áp dụng phương pháp kiểm tra đánh giá đơn điệu và thiếu sự hấp dẫn, dẫn đến việc không thể đánh giá toàn diện năng lực của học sinh trong lớp, ngoại trừ những bài kiểm tra in hoặc viết trên giấy.
- Với những trò chơi nhằm mục đích kiểm tra đánh giá hoặc kiểm tra kiến thức nền, thì việc kiểm tra gặp một số khó khăn sau:
+ Chỉ thực hiện được trên một số ít học sinh
+ Phần lớn phụ thuộc vào thiết bị công nghệ thông tin như máy chiếu, máy tính
Giáo viên cần mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng giảng dạy Việc sử dụng phương pháp truyền thống và hình thức kiểm tra đánh giá chưa phù hợp đang hạn chế sự hấp dẫn và sinh động trong lớp học Cần phát triển các phương pháp dạy học lôi cuốn hơn nhằm phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh.
Kiểm tra và đánh giá của giáo viên hiện nay cần được cải thiện theo hướng tiếp cận nội dung, nhằm kịp thời động viên và khuyến khích sự tiến bộ của học sinh Điều này cũng giúp đánh giá chính xác hơn năng lực của học sinh thông qua các hoạt động học tập của họ.
Năm đầu tiên ở bậc THCS, học sinh lớp 6 thường gặp khó khăn trong việc tập trung do sự phát triển tâm sinh lý ở độ tuổi này Phương pháp học chưa phù hợp, dẫn đến việc học tập chưa tích cực và thụ động, học sinh thường dựa vào giáo viên, bạn bè hoặc xem lời giải có sẵn trong sách Điều này khiến giáo viên tốn thời gian trong việc định hướng và hướng dẫn học sinh.
- Sĩ số học sinh/lớp đông, trình độ học sinh không đồng đều gây khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động dạy và học
Nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc học Toán do mất kiến thức cơ bản và hổng kiến thức từ các lớp dưới Kỹ năng tính toán yếu kém khiến các em không theo kịp bạn bè, dẫn đến tâm lý chán nản và sợ hãi môn học này Hệ quả là kết quả học tập của các em bị giảm sút.
* Về cơ sở vật chất:
- Chưa có phòng học bộ môn, phương tiện, thiết bị dạy học đã cũ chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới
- Sách giáo khoa màu sắc, kênh hình còn hạn chế, hệ thống bài tập thiếu tính thực tế chưa gây được hứng thú cho học sinh.
Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.1 Các biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy a) Phân loại đối tượng học sinh
Vào đầu năm học, giáo viên tiến hành khảo sát chất lượng để phân loại học sinh thành các nhóm: Giỏi, Khá, Trung bình, Yếu, Kém Việc này giúp giáo viên có biện pháp giảng dạy phù hợp cho từng đối tượng, đồng thời khuyến khích học sinh khá giỏi hỗ trợ, kèm cặp các bạn yếu kém thông qua hình thức "đào tạo nội bộ".
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, cần tìm hiểu năng lực và phong cách học tập của học sinh thông qua bài test phong cách học tập Việc nắm bắt tâm lý từng đối tượng sẽ giúp giao nhiệm vụ phù hợp, tránh tình trạng quá tải cho học sinh Đồng thời, cần tăng cường hỗ trợ cho những học sinh yếu kém và đào tạo đội ngũ học sinh giỏi với sự hướng dẫn của các cố vấn, chuyên gia Mục tiêu là để các em tham gia các cuộc thi cấp huyện, từ đó hình thành một nhóm học sinh nòng cốt, góp phần lan tỏa tinh thần học tập đến các bạn học sinh khác.
Giúp học sinh vượt qua cảm giác tự ti và lo lắng, tăng cường sự tự tin và phát huy thế mạnh cá nhân là rất quan trọng Đồng thời, tạo cơ hội cho các em trao đổi và học hỏi lẫn nhau trong các hoạt động học tập trên lớp cũng như trong quá trình học tập Việc tích cực đổi mới phương pháp dạy học sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục.
Đa dạng hóa hình thức học tập và lồng ghép các hoạt động trải nghiệm cùng giáo dục STEM không chỉ giúp phát triển năng lực cho học sinh mà còn tạo điều kiện cho các em áp dụng kiến thức đã học vào thực tiễn.
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, cần vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học truyền thống kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực và hiện đại, phù hợp với đặc thù bài học và từng đối tượng học sinh Việc chú trọng vào các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực sẽ khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động học tập, từ đó phát triển năng lực giao tiếp, thuyết trình, đặt câu hỏi, nhận xét, phản biện và rèn luyện sự tự tin cho học sinh.
Giáo viên cần linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động dạy học, tránh việc chỉ hỏi - đáp theo các câu hỏi và bài tập có sẵn trong sách giáo khoa Họ nên mạnh dạn thay thế các câu hỏi và bài tập để phù hợp với năng lực của học sinh, từ đó tạo ra môi trường học tập hiệu quả hơn.
Hướng dẫn học sinh phương pháp học tập môn Toán là rất quan trọng, nhằm tăng cường khả năng tự học và nghiên cứu của các em Điều này giúp học sinh chủ động tìm tòi, chiếm lĩnh và vận dụng kiến thức Giáo viên nên dành nhiều thời gian trên lớp để tổ chức các hoạt động luyện tập, thực hành, thảo luận, và báo cáo kết quả tự học của cá nhân cũng như nhóm, từ đó nâng cao hiệu quả học tập và phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
Để nâng cao hiệu quả học tập, cần đa dạng hóa các hình thức chuyển giao nhiệm vụ học tập, đặc biệt là giao nhiệm vụ học tại nhà mà không tốn quá nhiều thời gian và không gây áp lực cho học sinh Bên cạnh đó, việc đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực của học sinh cũng là một yếu tố quan trọng để phát triển khả năng của các em.
Để nâng cao hiệu quả đánh giá trong giáo dục, cần đa dạng hóa các hình thức kiểm tra, chú trọng vào việc đánh giá sản phẩm của học sinh thông qua các hoạt động trên lớp, hồ sơ học tập và vở học tập Kết quả từ các dự án học tập và nghiên cứu khoa học cũng cần được xem xét, cùng với việc thuyết trình về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Giáo viên và học sinh nên chủ động trong quá trình đánh giá, khuyến khích việc tự đánh giá, đưa ra phản hồi và thực hiện đánh giá chéo lẫn nhau.
Để nâng cao chất lượng giảng dạy, cần thực hiện nghiêm túc quy trình ra đề, coi kiểm tra và chấm bài cho học sinh Khi chấm bài, giáo viên nên chỉ ra những lỗi sai và hướng dẫn học sinh tự sửa, tránh tạo áp lực điểm số Quan trọng là tạo điều kiện cho học sinh mạnh dạn thể hiện bản thân, khắc phục điểm yếu Việc chấm và công bố điểm cần phải khách quan, công bằng, nhằm tạo không khí thi đua trong học tập Bên cạnh đó, việc sử dụng hiệu quả các phương tiện, thiết bị và phần mềm dạy học cũng rất cần thiết.
Sử dụng hiệu quả các phương tiện dạy học và công cụ hỗ trợ sẵn có trong trường học là rất quan trọng Việc làm đồ dùng dạy học phù hợp với nội dung bài giảng và tình hình thực tế sẽ giúp nâng cao hiệu quả giờ dạy.
Việc ứng dụng hiệu quả các phần mềm Toán như Kahoot, Quizizz, Padlet, Maple, Sketchpad, và Geogebra trong tổ chức hoạt động dạy học, cùng với việc sử dụng các công cụ như Zalo và Messenger để hướng dẫn học sinh tự học và thực hiện kiểm tra đánh giá trực tuyến, đã tạo ra một môi trường học tập năng động và hấp dẫn Bằng cách tăng cường sử dụng giáo án điện tử và thiết kế phiếu học tập, giáo viên có thể tổ chức các hoạt động trên lớp một cách sinh động, tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu suất học tập Điều này không chỉ giúp học sinh dễ hiểu bài mà còn tạo sự hứng thú, tự tin và yêu thích môn Toán, đồng thời phát triển năng lực nhận thức và tư duy toán học.
- Sử dụng một số công cụ đánh giá online, một số trang web kiểm tra đánh giá trực tuyến hoàn toàn miễn phí và chủ động như:
+ https://vndoc.com/test-mon-toan-lop6
+ https://www.luyenthi123.com/toan-lop-6/kiem-tra-hinh-chuong-i-lop- 6/834-kiem-tra-hinh-chuong-i-lop-6-lv3.html
+ https://vio.edu.vn/on-board/5d538a1b0b6bee2878a58436
Để nâng cao chất lượng giáo dục và dạy học theo hướng tiếp cận năng lực người học, tôi đã áp dụng linh hoạt các biện pháp phù hợp với nội dung từng bài học Đặc biệt, tôi mạnh dạn triển khai biện pháp đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá nhằm hấp dẫn và đa dạng hóa cách thức đánh giá, giúp học sinh có cái nhìn tích cực hơn về mục đích của kiểm tra Nhờ đó, học sinh không còn cảm thấy e ngại hay sợ hãi với các bài kiểm tra truyền thống như trước đây.
Việc đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực học sinh không chỉ nâng cao chất lượng dạy học mà còn giúp học sinh đạt được các mục tiêu cơ bản.
+ Giúp học sinh ôn tập, củng cố, tóm tắt, hệ thống và suy ngẫm lại những kiến thức đã học
+ Là công cụ giúp học sinh có thể thể hiện được mức độ nắm kiến thức và vận dụng những điều đã học vào các tình huống khác nhau
Kiểm tra các mục tiêu đã đề ra từ đầu tiết học giúp điều chỉnh nhịp độ giảng dạy trong bài học hiện tại và các tiết học tiếp theo.