LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1Chương 1: Cơ sở lý thuyết về quản lý rủi ro trong thương mại điện tử và những ảnhhưởng của đại dịch Covid19 tới hoạt động kinh doanh của Shopee. ............................21.1 Khái quát chung về rủi ro trong kinh doanh của sàn giao dịch thương mại điệntử..................................................................................................... . 21.1.1. Khái niệm. ..........................................................................................................21.1.2. Phân loại. ............................................................................................................21.2 Tổng quan về Shopee........................................................................31.2.1. Khái quát tình hình phát triển.............................................................................31.2.2. Mô hình kinh doanh. ..........................................................................................31.2.3. Sản phẩm và năng lực cạnh tranh.......................................................................41.3 Tác động của đại dịch Covid 19 tới thương mại điện tử ở thị trường ViệtNam.................................................................................................. 4Chương 2: Thực trạng quy trình quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Shopeetrong bối cảnh đại dịch Covid19... ...................................................................................62.1 Thực trạng quản lý rủi ro tại Shopee................................................... 62.1.1. Rủi ro thanh toán. ...............................................................................................62.1.2 Rủi ro về dữ liệu. ................................................................................................72.1.3 Rủi ro thủ tục, quy trình giao dịch của tổ chức. .................................................82.1.4 Rủi ro từ đối thủ cạnh tranh................................................................................92.1.5 Rủi ro trong các khâu vận chuyển. ...................................................................112.1.6 Rủi ro liên quan đến công nghệ........................................................................122.2. Thực trạng quy trình quản lý rủi ro của Shopee trong bối cảnh đại dịch Covid19.........................................................................................................132.2.1. Xác định giới hạn của rủi ro. ............................................................................132.2.2. Nhận diện rủi ro................................................................................................142.2.3. Đánh giá ảnh hưởng rủi ro................................................................................172.2.4. Ứng phó với rủi ro............................................................................................192.2.5. Kiểm soát rủi ro................................................................................................242.2.6. Giám sát và báo cáo..........................................................................................27Chương 3: Đánh giá và một số giải pháp thúc đẩy hoạt động quản trị rủi ro của Shopeetrong bối cảnh đại dịch Covid19. ....................................................................................283.1 Đánh giá quy trình quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Shopee trongbối cảnh đại dịch Covid19.....................................................................283.1.1. Ưu điểm. ...........................................................................................................283.1.2. Nhược điểm. .....................................................................................................283.2 Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động quản lý rủi ro của Shopee trong bối cảnhđại dịch Covid19. 29KẾT LUẬN.........................................................................................................................31DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................32
Cơ sở lý thuyết về quản lý rủi ro trong thương mại điện tử và những ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 tới hoạt động kinh doanh của Shopee
Khái quát chung về rủi ro trong kinh doanh của sàn giao dịch thương mại điện tử
Rủi ro là khả năng xảy ra biến cố bất thường có hậu quả thiệt hại hoặc mang lại kết quả không mong đợi
Rủi ro trong thương mại điện tử (TMĐT) là những sự cố, tai nạn xảy ra một cách ngẫu nhiên và khách quan, không nằm trong ý muốn của con người, dẫn đến tổn thất cho các bên tham gia giao dịch.
Rủi ro thanh toán là những nguy cơ phát sinh trong quá trình giao dịch, đặc biệt khi sử dụng thẻ tín dụng và ví điện tử Những rủi ro này có thể gây bất lợi cho người mua, bao gồm việc bị lừa đảo, nhận hàng kém chất lượng và gặp phải sự cố kỹ thuật.
Rủi ro dữ liệu trong thương mại điện tử liên quan đến việc thu thập, lưu trữ và sử dụng tài sản dữ liệu của tổ chức, thường dẫn đến rò rỉ thông tin Những rủi ro này chủ yếu ảnh hưởng đến các bên tham gia giao dịch, bao gồm người mua và người bán.
Rủi ro về dữ liệu đối với người bán: Xâm nhập bất chính vào tài khoản ngân hàng, đơn đặt hàng giả mạo
Người mua phải đối mặt với nhiều rủi ro về dữ liệu, bao gồm rò rỉ thông tin cá nhân như địa chỉ, số điện thoại và tài khoản ngân hàng Họ cũng có thể gặp phải các trang web giả mạo và địa chỉ Internet lừa đảo, dẫn đến việc phong tỏa dịch vụ hoặc nhận thư điện tử giả mạo từ các tổ chức tài chính Hơn nữa, tin tặc có thể tấn công các website thương mại điện tử, truy cập thông tin thẻ tín dụng của người dùng.
Rủi ro thủ tục và quy trình giao dịch của tổ chức phát sinh từ những thiếu sót trong việc xử lý giao dịch hoặc trong các quy trình và kiểm soát nội bộ Những rủi ro này có thể dẫn đến tổn thất cho công ty, thường xuất phát từ lỗi của con người, sự cố hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin, hoặc thiết kế quy trình không phù hợp.
Rủi ro từ đối thủ cạnh tranh là một thách thức lớn trên thị trường, khi ngày càng có nhiều công ty xuất hiện với mô hình kinh doanh tương tự hoặc cải tiến hơn Sự cạnh tranh về giá cả trong cùng một loại mặt hàng hoặc dịch vụ làm cho quá trình buôn bán trở nên khó khăn hơn, ảnh hưởng đến lợi nhuận và chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp.
Rủi ro trong quá trình vận chuyển hàng hóa có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm cả nguyên nhân chủ quan và khách quan Các tình huống bất khả kháng như thiên tai, chiến tranh, hay bão lũ có thể tác động trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và tiến độ giao nhận hàng tại điểm đến cuối cùng.
Rủi ro công nghệ đề cập đến khả năng xảy ra tổn thất trong các hoạt động liên quan đến hệ thống công nghệ thông tin, bao gồm quản lý, sử dụng phần cứng, phần mềm, truyền thông, giao diện hệ thống, vận hành và con người Đối với các sàn thương mại điện tử, rủi ro này chủ yếu ảnh hưởng đến trải nghiệm của khách hàng khi mua sắm qua ứng dụng điện thoại và trang web.
Tổng quan về Shopee
1.2.1 Khái quát tình hình phát triển
Shopee là nền tảng thương mại điện tử hàng đầu tại Đài Loan, hiện đã mở rộng ra hầu hết các nước Đông Nam Á như Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Việt Nam Nền tảng này mang đến trải nghiệm mua sắm trực tuyến dễ dàng, an toàn và nhanh chóng cho cả người mua và người bán, nhờ vào hệ thống thanh toán mạnh mẽ và dịch vụ hỗ trợ hậu cần hiệu quả.
Shopee đã chính thức gia nhập thị trường Việt Nam từ năm 2015 và đã có những bước phát triển ấn tượng, hiện nay có thể sánh ngang với các tên tuổi lớn như Lazada, Tiki, Adayroi và Lotte.
Shopee Việt Nam khởi đầu với mô hình C2C Marketplace, đóng vai trò là trung gian trong giao dịch giữa các cá nhân Hiện nay, nền tảng này đã phát triển thành mô hình lai, tích hợp cả B2C (doanh nghiệp đến người tiêu dùng) Bên cạnh đó, Shopee còn phát triển các nền tảng con như Shopee Mall, Shopee 4H và Shopee Food, nhằm đa dạng hóa dịch vụ và nâng cao trải nghiệm người dùng.
1.2.3 Sản phẩm và năng lực cạnh tranh
Shopee cung cấp một loạt sản phẩm đa dạng về chủng loại, mẫu mã và giá cả, bao gồm vật dụng gia đình, sản phẩm chăm sóc sức khỏe, đồ làm đẹp, thời trang, thể thao, thực phẩm và đồ điện tử Tại đây, người tiêu dùng có thể tìm thấy mọi thứ từ hàng bình dân đến các sản phẩm chất lượng cao từ thương hiệu nổi tiếng và hàng chính hãng (Shopee Mall).
Năng lực cạnh tranh cốt lõi của Shopee:
Shopee đã tiên phong trong việc phát triển ứng dụng di động ngay từ khi ra mắt, trong khi nhiều đối thủ trong ngành thương mại điện tử vẫn chỉ chú trọng vào việc tối ưu hóa trang web.
Shopee áp dụng chiến lược nội địa hóa và tùy biến ứng dụng cho từng thị trường riêng biệt, thay vì sử dụng một ứng dụng chung cho toàn khu vực Điều này giúp Shopee phát triển các phiên bản ứng dụng phù hợp với nhu cầu và thói quen của người tiêu dùng tại mỗi thị trường.
Shopee chú trọng đến xu hướng "mua sắm như một hình thức giải trí" bằng cách tích hợp trò chơi trên di động, công nghệ phát trực tiếp và chức năng trò chuyện Những tính năng này giúp Shopee tiếp cận người mua hiệu quả hơn và khuyến khích họ thực hiện giao dịch trực tiếp trên nền tảng.
Shopee chú trọng vào việc phát triển mô hình C2C (Khách hàng đến Khách hàng) và giới thiệu Shopee Mall, nơi người tiêu dùng có thể trực tiếp mua sắm từ nhiều thương hiệu khác nhau.
Tác động của đại dịch Covid 19 tới thương mại điện tử ở thị trường Việt Nam
Theo Cục Thương mại điện tử và kinh tế số, thương mại điện tử Việt Nam năm 2020 đạt mức tăng trưởng 18%, cao nhất trong khu vực, với quy mô thị trường đạt 11,8 tỷ USD, chiếm khoảng 5,5% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng Việt Nam là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á có tăng trưởng thương mại điện tử hai con số Tuy nhiên, mặc dù số lượng giao dịch tăng so với cùng kỳ, dịch bệnh đã khiến người tiêu dùng chủ yếu mua sắm hàng hóa giá trị thấp, dẫn đến doanh thu giảm.
Theo báo cáo của Công ty thanh toán Visa vào tháng 9/2021, 87% người tiêu dùng Việt Nam tham gia khảo sát đã mua sắm trực tuyến với dịch vụ giao hàng tận nhà, trong đó 82% lần đầu trải nghiệm dịch vụ này sau đại dịch Năm 2020, có khoảng 49,3 triệu người tiêu dùng tham gia mua sắm trực tuyến, với giá trị mua sắm trung bình mỗi người đạt khoảng 240 USD.
Trước khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát, người dùng trung bình dành 3,7 giờ mỗi ngày cho mua sắm trực tuyến Tuy nhiên, trong thời gian dịch, thời gian này đã tăng lên 4,7 giờ, và sau đó giảm nhẹ xuống còn 4,2 giờ.
Tác động của Covid 19 đối với tình hình kinh doanh Shopee:
Shopee đã thu hút người dùng nhờ vào việc tích hợp thanh toán điện tử hiệu quả, cùng với chính sách giao hàng miễn phí và hoa hồng thấp Những yếu tố này đã giúp Shopee trở thành nền tảng thương mại điện tử phổ biến, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19 Tại Việt Nam, lượng truy cập hàng tháng vào Shopee đã tăng mạnh, từ 43 triệu lượt vào quý I/2020 lên 68,6 triệu lượt vào quý IV/2020, tương đương mức tăng hơn 60% so với đầu năm, thời điểm thực hiện giãn cách xã hội lần đầu tiên.
Trong 1 tuần, thời gian mua sắm trung bình trên Shopee của người dùng Việt Nam đã tăng hơn 25% Mỗi ngày, có khoảng 2,5 triệu tin nhắn được gửi đi giữa các nhà bán hàng và người tiêu dùng trong quá trình tương tác trên ứng dụng Đặc biệt, trong 3 tháng qua, Shopee đã ghi nhận hơn 500 triệu lượt chơi các trò chơi trên nền tảng này.
Trong quý I/2020, tổng giá trị giao dịch trên sàn thương mại điện tử đã tăng 74,3%, đạt 6,3 tỷ đô la với 429,8 triệu đơn hàng Lợi nhuận thu về đạt 314 triệu đô la, tăng hơn 110% so với năm 2019, gấp đôi mức trung bình của năm trước Số đơn hàng trung bình mỗi ngày trên Shopee đã tăng từ 2 triệu vào năm 2019 lên 5 triệu vào năm 2020, cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong thói quen mua sắm của người tiêu dùng Việt Nam chỉ trong ba tháng đầu năm 2020.
Thực trạng quy trình quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Shopee
Thực trạng quản lý rủi ro tại Shopee
Rủi ro thanh toán đối với người mua:
Vào từng thời điểm, Shopee hỗ trợ một hoặc nhiều phương thức thanh toán như sau:
(i) Thẻ Tín Dụng/Ghi Nợ hoặc trả góp bằng thẻ tín dụng
(ii) Thanh Toán Khi Nhận Hàng (COD)
(iii) Thanh Toán Bằng Thẻ ATM Nội Địa – Internet Banking
Người tiêu dùng gặp phải nhiều rủi ro thanh toán khi giao dịch trên Shopee, chủ yếu liên quan đến Internet banking và thẻ tín dụng/ghi nợ Trục trặc hệ thống có thể dẫn đến việc mất tiền "oan", khiến người dùng ngần ngại khi thanh toán trực tuyến Việc thanh toán hóa đơn online phụ thuộc vào kết nối internet, dẫn đến tình huống người dùng đã thực hiện lệnh nhưng Shopee không xác nhận đơn hàng đã "Thanh toán thành công" Thêm vào đó, có những trường hợp người dùng bị trừ tiền nhiều lần cho cùng một đơn hàng.
Biện pháp quản lý rủi ro thanh toán đối với người mua của Shopee
Shopee không hỗ trợ các giao dịch sử dụng hình thức thanh toán không được liệt kê hoặc thực hiện ngoài nền tảng Shopee, bao gồm chuyển khoản và đặt cọc.
Nếu phát hiện hành vi gian lận hoặc giao dịch ngoài ảnh hưởng đến quyền lợi của người dùng trên Shopee, cần có biện pháp xử lý kịp thời Người mua nên thu thập minh chứng cụ thể về các rủi ro thanh toán mà họ đã gặp phải.
● Cam kết giải quyết bất kì khiếu nại nào của khách hàng về thanh toán trong thời gian 24h kể từ khi nhận được khiếu nại
Rủi ro thanh toán đối với người bán.
Người bán có thể gặp phải một số rủi ro thanh toán, bao gồm việc người mua đã thanh toán nhưng số dư không được ghi nhận trong tài khoản của người bán, cùng với sự cố không rút được tiền từ ví Shopee về tài khoản ngân hàng.
Để quản lý rủi ro thanh toán cho người bán trên Shopee, nền tảng này đã thiết lập các điều khoản rõ ràng nhằm bảo vệ trách nhiệm pháp lý Các biện pháp này bao gồm hướng dẫn chi tiết về quy trình hoàn trả và các quy định liên quan, giúp người bán hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong giao dịch Shopee cam kết tạo ra một môi trường an toàn và minh bạch, giảm thiểu tối đa rủi ro cho người bán.
Theo Điều khoản dịch vụ, Shopee sẽ lưu giữ thông tin thanh toán của Người Mua cho Người Bán Nếu sau mười hai tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán mà Người Bán không thể liên lạc và chưa nhận được tiền, Shopee sẽ xử lý Khoản Tiền Thanh Toán theo quy định pháp luật Người Bán sẽ được thanh toán nếu có đủ chứng cứ về việc chưa nhận được tiền.
2.1.2 Rủi ro về dữ liệu
Mặc dù Shopee cam kết bảo mật thông tin người dùng, vẫn xảy ra nhiều vụ lộ thông tin khách hàng do bên vận chuyển bán thông tin cho bên thứ ba Những đơn hàng mới đặt trên Shopee được lưu trữ thông tin bởi đơn vị vận chuyển, và họ có thể bán thông tin này để kiếm hoa hồng Gần đây, nhiều trường hợp giả mạo đơn hàng đã xảy ra, khiến khách hàng bị lừa đảo khi thông tin chi tiết về đơn hàng của họ bị rò rỉ Điều này tạo ra rủi ro cho người mua, khiến họ cẩn trọng hơn khi mua sắm trên Shopee và ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của nền tảng này trong mắt khách hàng.
Rủi ro dữ liệu đối với Shopee
Shopee, giống như các sàn thương mại điện tử khác, phải đối mặt với nhiều rủi ro về dữ liệu như đánh cắp thông tin người dùng, tấn công từ chối dịch vụ và gian lận thanh toán Với hàng nghìn đơn đặt hàng mỗi ngày, việc hệ thống máy tính bị tê liệt có thể dẫn đến mất mát lớn về đơn hàng, gây thiệt hại nghiêm trọng đến uy tín của Shopee trong mắt khách hàng.
Biện pháp quản lý rủi ro của Shopee
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, Shopee cam kết thực hiện trách nhiệm bảo mật thông tin theo quy định pháp luật Họ áp dụng nhiều biện pháp bảo mật khác nhau nhằm đảm bảo an toàn cho dữ liệu cá nhân của người dùng trên hệ thống của mình.
Cam kết bảo mật thông tin cá nhân
Thông tin cá nhân của thành viên trên Shopee được Shopee cam kết bảo mật tuyệt đối theo chính sách bảo vệ thông tin cá nhân của Shopee
Chúng tôi cam kết bảo mật thông tin cá nhân của thành viên, không sử dụng, chuyển giao, cung cấp hay tiết lộ cho bên thứ ba mà không có sự cho phép của thành viên.
Shopee cam kết bảo mật tuyệt đối mọi thông tin giao dịch trực tuyến của Thành viên, bao gồm cả thông tin hóa đơn kế toán và chứng từ số hóa Tất cả dữ liệu này được lưu trữ tại khu vực dữ liệu trung tâm an toàn cấp 1, đảm bảo an ninh và bảo vệ quyền lợi cho người dùng.
Ban quản lý Shopee yêu cầu các cá nhân khi đăng ký hoặc mua hàng phải cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân như họ và tên, địa chỉ liên lạc, email, điện thoại, số tài khoản và số thẻ thanh toán Người dùng cũng phải chịu trách nhiệm về tính pháp lý của những thông tin đã cung cấp.
2.1.3 Rủi ro thủ tục, quy trình giao dịch của tổ chức
Shopee không yêu cầu người mua phải nhận hàng khi đơn hàng đã được giao, dẫn đến tình trạng nhiều khách hàng không nhận hoặc không thanh toán cho đơn hàng đã đặt Việc giải quyết khiếu nại và trả hàng trên nền tảng này thường phức tạp và tốn nhiều thời gian Đặc biệt, khách hàng muốn đổi trả hàng kém chất lượng phải gọi đến tổng đài chăm sóc khách hàng và trải qua nhiều quy trình, gây bất tiện và mất thời gian.
Shopee áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro nhằm giảm thiểu tình trạng người mua không nhận hàng và không thanh toán Để đảm bảo tỷ lệ giao hàng thành công, Shopee thiết lập số liệu về tỷ lệ này của người mua, giúp người bán yên tâm khi gửi hàng Nếu tỷ lệ giao hàng thấp, người bán có thể gọi điện xác nhận đơn hàng với người mua Khi người mua cam kết nhận hàng, đơn hàng sẽ được đóng và giao cho nhà vận chuyển Ngoài ra, Shopee khuyến khích người mua thanh toán trước thông qua các ưu đãi cho hình thức thanh toán trực tuyến, nhằm tăng tỷ lệ hoàn tất đơn hàng và giảm tình trạng bom hàng.
2.1.4 Rủi ro từ đối thủ cạnh tranh
Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 Ngoài Shopee, nhiều sàn thương mại điện tử khác như Lazada, Sendo và Tiki cũng đang gia tăng cạnh tranh để chiếm lĩnh thị phần.
Thực trạng quy trình quản lý rủi ro của Shopee trong bối cảnh đại dịch Covid- 19
2.2.1 Xác định giới hạn của rủi ro
2.2.1.1 Xác định bối cảnh môi trường kinh doanh
● Bước nhảy vọt của thương mại điện tử
COVID-19 đã tạo ra nhiều thách thức cho nền kinh tế Việt Nam, nhưng cũng mở ra cơ hội lớn để thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành thương mại điện tử, với mức tăng 46% trong năm nay.
Tình hình kinh tế vẫn duy trì sự sôi động bất chấp sự bùng phát trở lại của dịch COVID-19 từ đầu tháng 5 năm 2020.
● Thay đổi thói quen mua hàng truyền thống
COVID-19 đã làm giảm đáng kể hoạt động mua sắm ngoài trời, khiến người tiêu dùng chuyển hướng sang chi tiêu tại nhà Theo Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam 2021, doanh thu thương mại điện tử B2C năm 2020 đạt 11,8 tỷ USD, chiếm 5,5% tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng Đặc biệt, 51% dân số tham gia mua sắm trực tuyến, với tỷ lệ tăng trưởng 18%.
Sự xuất hiện của Covid-19 đã dẫn đến gia tăng tỷ lệ người mắc chứng trầm cảm, kéo theo nhu cầu tìm kiếm những phương pháp cải thiện sức khỏe tinh thần Trong bối cảnh này, việc mua sắm online trở thành một "liều thuốc cho tâm hồn" phổ biến Nghiên cứu đăng trên tạp chí Psychology and Marketing vào năm 2015 chỉ ra rằng, mua sắm có thể giúp xóa tan những tâm trạng tiêu cực, từ đó mang lại cảm giác thoải mái cho người tiêu dùng.
Thói quen mua sắm của người tiêu dùng hiện nay là sự kết hợp giữa phương thức truyền thống và kỹ thuật số Để duy trì sự phát triển mạnh mẽ trong thói quen mua sắm trực tuyến sau đại dịch, các trang thương mại điện tử cần thích ứng với những thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng Hơn nữa, các chỉ thị của Chính phủ trong bối cảnh dịch bệnh cũng có ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
2.2.1.3 Xây dựng kế hoạch quản lý rủi ro
Từ năm 2020, Shopee luôn đặt khách hàng làm trung tâm, thực hiện các định hướng kịp thời để vừa phòng chống dịch COVID-19, vừa hỗ trợ khách hàng vượt qua khó khăn Trong năm 2021 và giai đoạn 2021-2025, Shopee tiếp tục nhấn mạnh phương châm hành động tập trung vào khách hàng, đồng thời đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả cao.
Với mục tiêu đặt khách hàng lên hàng đầu, Shopee cần nhận diện rõ các rủi ro để giữ chân khách hàng cũ và thu hút khách hàng mới Trước tác động của dịch bệnh, doanh nghiệp đang phải đối mặt với ba loại rủi ro chính: rủi ro vận chuyển, rủi ro thanh toán và rủi ro từ đối thủ cạnh tranh Những rủi ro này ảnh hưởng trực tiếp đến cảm nhận của khách hàng về chính sách của Shopee.
2.2.2.1 Rủi ro từ khâu vận chuyển
Rủi ro lớn nhất mà Shopee phải đối mặt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 là vấn đề vận chuyển Dịch bệnh đã làm gia tăng nhu cầu mua sắm trên nền tảng thương mại điện tử, tuy nhiên, sự gia tăng đột biến về đơn hàng lại gặp khó khăn do các gián đoạn trong quá trình vận chuyển, khiến Shopee khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Chỉ thị 16 đã gây ra tác động mạnh mẽ đến ngành thương mại điện tử, đặc biệt là Shopee, khi các thành phố lớn trên cả nước phải hạn chế giao nhận hàng hóa do dịch bệnh, chỉ cho phép giao nhận hàng hóa thiết yếu Sự kiện này không chỉ làm giảm nhu cầu mua sắm hàng ngày của người tiêu dùng mà còn khiến cả doanh nghiệp và shipper gặp khó khăn trong việc ứng phó với tình huống khẩn cấp này.
Trong bối cảnh giãn cách xã hội, một số kho bãi nằm trong khu vực hạn chế đi lại, dẫn đến việc không thể tập kết và phân luồng hàng hóa, gây thiếu hụt nguồn cung tạm thời Điều này không chỉ làm phát sinh thêm chi phí lưu kho mà còn ảnh hưởng đến chất lượng bảo quản hàng hóa, khiến sản phẩm dễ bị hư hỏng trước khi đến tay khách hàng.
Tâm lý e ngại và lấn cấn của khách hàng khi tiếp xúc với shipper đang gây ra sự giảm nhiệt trong hoạt động mua bán trên nhiều sàn thương mại điện tử, đặc biệt là Shopee Sự lo lắng này ảnh hưởng đến quyết định mua sắm và làm giảm hiệu quả giao dịch trực tuyến.
2.2.2.2 Rủi ro trong vấn đề thanh toán
Thanh toán COD, hay còn gọi là thanh toán khi nhận hàng, là phương thức mà khách hàng thực hiện thanh toán sau khi đã nhận sản phẩm Theo thống kê từ cục Thương mại điện tử và kinh tế số, hình thức thanh toán này đang được 78% người tiêu dùng ưa chuộng, đứng đầu trong các phương thức thanh toán hiện nay.
Trong thời kỳ dịch bệnh, việc thanh toán COD gặp khó khăn do việc thu tiền chậm, ảnh hưởng trực tiếp từ khâu vận chuyển Bên cạnh đó, nhiều chương trình khuyến mãi không áp dụng cho phương thức thanh toán này, khiến người tiêu dùng gặp bất lợi.
Thanh toán trực tiếp qua ví điện tử hoặc thẻ tín dụng trên Shopee cho phép người dùng thực hiện giao dịch trước thông qua liên kết tín dụng với ngân hàng, tạo ra khái niệm “đơn 0 đồng” Tuy nhiên, do tính chất liên kết, ví điện tử vẫn chịu sự phụ thuộc lớn vào ngân hàng.
Shopee áp dụng nhiều chính sách giảm giá hấp dẫn như tích điểm, voucher giảm giá và hoàn xu Người dùng có thể tích lũy xu hàng ngày và sử dụng voucher để giảm giá sản phẩm Tuy nhiên, vẫn còn một số lỗi phát sinh khi sử dụng các tính năng này.
2.2.2.3 Rủi ro từ đối thủ cạnh tranh
Đánh giá quy trình quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Shopee trong bối cảnh đại dịch Covid-19
Dịch COVID-19 đã tạo ra nhiều thách thức lớn cho ngành thương mại điện tử, đặc biệt là Shopee Mặc dù Shopee đã áp dụng hiệu quả quy trình quản lý rủi ro trong kinh doanh, nhưng bên cạnh những lợi thế đạt được, vẫn tồn tại những nhược điểm cần được cải thiện.
Trong thời kỳ COVID-19, Shopee đã tạo ra cơ hội mua sắm phong phú cho người tiêu dùng ở các thành phố nhỏ và khu vực nông thôn, giúp họ kết nối với nhiều thương hiệu chính hãng trong nước và quốc tế Mua sắm trở nên nhanh chóng và tiện lợi, đặc biệt khi việc ra ngoài gặp khó khăn.
Shopee đã hỗ trợ tận tâm các nhà bán hàng trong giai đoạn khó khăn hiện nay bằng nhiều chính sách hữu ích Nền tảng khuyến khích người bán sử dụng kênh livestream để giới thiệu sản phẩm một cách chân thực và tạo sự tương tác trực tiếp với khách hàng, từ đó thúc đẩy quá trình mua bán Ngoài ra, Shopee cũng cung cấp các công cụ marketing miễn phí trong các chiến dịch hàng tháng như "Flash Sale của Shop" và "Chương trình khuyến mãi của tôi", đi kèm với voucher giảm giá, miễn phí vận chuyển, deal sốc và quà tặng 0 đồng, giúp các shop thu hút khách hàng hiệu quả hơn.
Người tiêu dùng hiện nay đang phải đối mặt với nhiều rủi ro khi mua sắm trực tuyến, bao gồm hàng hóa không đúng như quảng cáo, giao hàng chậm, thanh toán nhưng không nhận được hàng và nguy cơ lộ thông tin cá nhân Đặc biệt, trong bối cảnh dịch Covid-19, những vấn đề này trở nên rõ ràng hơn trên nền tảng thương mại điện tử như Shopee.
Việc mua sắm hàng hóa như quần áo, mỹ phẩm, đồ điện tử và thực phẩm hiện nay đang gặp phải tình trạng hàng hóa không đúng với hình ảnh quảng cáo Người tiêu dùng có thể mua phải hàng giả, hàng nhái, hoặc hàng kém chất lượng mà không rõ nguồn gốc xuất xứ Hơn nữa, họ còn có nguy cơ mất tiền oan do tin tưởng chuyển khoản trước cho những địa chỉ ảo mà chưa tìm hiểu kỹ.
Về phía người bán hàng:
Nhiều cá nhân và doanh nghiệp gặp phải tình huống dở khóc dở cười khi bán hàng trên Shopee, đặc biệt là trong lĩnh vực thực phẩm thiết yếu Kinh doanh trực tuyến tiềm ẩn nhiều rủi ro, như hàng hóa dễ hư hỏng trong quá trình vận chuyển, dẫn đến phàn nàn từ khách hàng về chất lượng Một trong những nỗi lo lớn nhất của người bán là tình trạng “bom hàng”, khi dịch bệnh bùng phát khiến việc gọi shipper mất nhiều thời gian và chi phí vận chuyển cao, nhưng đến nơi lại không có ai nhận hàng.
Hoạt động thương mại điện tử đang tạo ra nhiều thách thức cho các lực lượng chức năng trong việc kiểm soát nguồn hàng và ngăn chặn gian lận thuế Trong bối cảnh dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp đã nhận thấy "cơ hội vàng" để tăng cường hoạt động kinh doanh trên sàn thương mại điện tử Shopee, nhưng họ vẫn thiếu kiến thức và đào tạo cần thiết để theo kịp xu hướng này.
Xu hướng này đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào nhóm người tiêu dùng trẻ, tuy nhiên vẫn còn một khoảng cách đáng kể với người cao tuổi, những người chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng của công nghệ.
Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động quản lý rủi ro của Shopee trong bối cảnh đại dịch Covid-19 29 KẾT LUẬN
Để thu hút người tiêu dùng, chúng tôi tiếp tục triển khai các ưu đãi hấp dẫn và đa dạng, bao gồm ngày giảm giá đặc biệt vào giữa tháng và các ngày như 7.7, 8.8 Ngoài ra, chúng tôi sẽ giới thiệu thêm nhiều ngày khuyến mãi khác với mức giá siêu ưu đãi trong thời gian hạn chế, nhằm khuyến khích tần suất chi tiêu của khách hàng Các sản phẩm khuyến mãi sẽ tập trung vào những mặt hàng thiết yếu trong mùa dịch.
Shopee tiếp tục đầu tư vào các trò chơi trực tuyến hấp dẫn, như "Truy tìm mảnh ghép" và "Shopee số gì đây?", nhằm giữ chân người dùng bằng những giải thưởng phong phú Sự đa dạng trong các trò chơi không chỉ giúp người dùng tránh nhàm chán mà còn thu hút họ tham gia nhiều hơn, dẫn đến việc tăng tần suất truy cập vào ứng dụng Shopee Điều này cũng góp phần làm gia tăng số lượt tải xuống trên các nền tảng như CH Play và App Store.
Tăng cường hợp tác với các chức năng phát triển mạng xã hội như Shopee Prizes và
Shopee Live giúp người bán hiểu rõ hơn về thị trường Đông Nam Á và hiển thị cửa hàng một cách hiệu quả Nền tảng này cũng kết nối người bán xuyên biên giới với thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam, từ đó đa dạng hóa nguồn cung sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ Để giảm thiểu tác động của việc thiếu tiền và cắt giảm ngân sách do dịch bệnh, Shopee cần áp dụng các chính sách hỗ trợ quảng cáo giá hợp lý cho người bán, tích hợp tính năng tự động chọn quảng cáo với từ khóa mở và ứng dụng công nghệ thông minh để tối ưu hóa quảng cáo liên kết Đồng thời, cần truyền thông trên mạng xã hội để người dùng nhận biết và tránh bị lừa đảo bởi các trang giả mạo Shopee.
Shopee cần nâng cấp bộ phận tiếp thị và dịch vụ hậu cần để cải thiện phản hồi khách hàng, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Nhiều người tiêu dùng đã gặp khó khăn do thời gian giao hàng kéo dài, với một số đơn hàng mất đến một tháng mới nhận được, dẫn đến việc họ chuyển sang các sàn thương mại điện tử khác Để khắc phục tình trạng này, việc đầu tư vào logistics là thiết yếu, giúp tăng tốc độ giao hàng Tuy nhiên, Shopee nên tăng giá vận chuyển một cách từ từ để người dùng có thể thích nghi, tránh rủi ro mất khách hàng do tăng giá đột ngột.
Shopee cần xây dựng các kịch bản dự phòng để thích ứng với các chính sách nghiêm ngặt của chính phủ Việt Nam về phòng chống dịch Covid-19 trong tương lai Bên cạnh đó, việc triển khai kế hoạch hợp tác với ngành du lịch Thành phố Hồ Chí Minh để phát triển du lịch trực tuyến là rất cần thiết Dịch vụ này đang trở nên phổ biến và người dân Việt Nam đang kỳ vọng cao vào nó, đặc biệt trong bối cảnh giãn cách xã hội kéo dài Do đó, Shopee nên tận dụng tối đa cơ hội này để kích cầu người dùng, khẳng định vị thế dẫn đầu trong thị trường.
Sau khi thực hiện tiểu luận về quy trình quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Shopee tại Việt Nam trong bối cảnh đại dịch Covid-19, nhóm chúng em đã hiểu rõ hơn về các rủi ro trong kinh doanh và vai trò quan trọng của quản trị rủi ro Chúng em đã phân tích và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro của Shopee trong thời gian này, đồng thời đề xuất những giải pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu rủi ro, góp phần giúp Shopee phát triển mạnh mẽ và khẳng định vị thế trong lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam.
Đại dịch COVID-19 đã tạo ra nhiều thách thức chưa từng có cho nền kinh tế và thương mại điện tử Trong bối cảnh diễn biến dịch bệnh khó lường và nguy cơ bùng phát các dịch bệnh tương tự trong tương lai, các doanh nghiệp cần đánh giá ưu nhược điểm của quy trình quản lý rủi ro của Shopee Việc này giúp họ xây dựng các chính sách quản lý rủi ro mới, có chiến lược lâu dài và chuẩn bị ứng phó với các tình huống bất ngờ.
Mặc dù chúng em đã nỗ lực hoàn thiện bài tiểu luận, nhưng vẫn gặp phải một số hạn chế như việc không tiếp cận được số liệu kinh doanh tại Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2021, cũng như thiếu hụt về kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn Do đó, bài tiểu luận của chúng em không thể tránh khỏi những thiếu sót Chúng em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu từ cô để cải thiện bài tiểu luận một cách tốt hơn.
Chúng em xin chân thành cảm ơn cô!
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Slide bài giảng môn Quản lý rủi ro trong kinh doanh quốc tế – ThS Hoàng Thị Đoan
2 Bộ Công thương, 2020 Thương mại điện tử Việt Nam 2021 [Online]
Available at: [Accessed 10 10 2021]
3 The Asian Banker, 2021 Shopee scales its digital-first business as online shopping becomes the new normal [Online] Available at: [Accessed 10 10 2021]
4 Website Yuguo, 2021 Chính sách của Shopee ứng phó với dịch bệnh (cập nhật đến ngày 26/3) [Online] Available at: [Accessed
5 Website Tuyển dụng Shopee, 2015 Privacy Policy [Online] (23 6 2015)
Available at: http://shopee.cnv.vn/pages/chinh-sach-bao-mat
6 Website Shopee, 2021 Điều khoản dịch vụ [Online] (01 06 2021)
Available at: [Accessed 10 10 2021]
7 Website Shopee, 2021 Quy chế hoạt động ứng dụng sàn giao dịch thương mại điện tử Shopee [Online] Available at: < https://shopee.vn/docs/5259> [Accessed 10 10
8 Minh Trà, 2021 Thương mại điện tử “lên ngôi” trong đại dịch Covid – 19 [Online] Available at : [Accessed 10 10 2021]
9 Thy An, 2021 Chiến lược dẫn đầu xu hướng thương mại điện tử của Shopee
[Online] Available at : [Accessed 10 10 2021]
10 Website Bloggiamgia Shopee ra mắt phương thức vận chuyển mới: 3 điều bạn cần biết? [Online] Available at: [Accessed 10 10 2021]
11 Website Shopee, 2021 Shopee đang hỗ trợ những phương thức vận chuyển nào? [Online] Available at: [Accessed 10 10 2021]
12 Ngọc Hương, 2021 Ví Airpay đổi tên thành ShopeePay: tăng nhận diện thương hiệu [Online] Available at: [Accessed 10 10 2021]
13 Kim Thanh, 2021 Ba nhận định về thị trường Thương mại điện tử Việt Nam của Shopee trong năm 2021 [Online] Available at:
