PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG
Mô tả thực trạng
Kể từ khi Internet được sử dụng rộng rãi, nó đã trở thành một môi trường thông tin và kết nối quan trọng giữa con người Ngày nay, Internet trở nên quen thuộc với nhiều người, cho phép họ làm việc, giao lưu, và giải trí Hơn 10 năm trước, việc giải trí trực tuyến chủ yếu thuộc về những người trong lĩnh vực khoa học và công nghệ thông tin, nhưng hiện tại, việc “lướt net” đã trở thành thói quen phổ biến của đông đảo người dùng.
Internet mang lại nhiều lợi ích cho con người trên cả hai phương diện
Internet đóng vai trò quan trọng trong cả hai khía cạnh "làm việc" và "vui chơi" Về "làm việc", người dùng truy cập Internet để cung cấp và thu nhận thông tin, trao đổi ý kiến, gửi thư, và giới thiệu sản phẩm, dịch vụ Trong khi đó, khía cạnh "vui chơi" mang đến những trải nghiệm giải trí như trò chơi trực tuyến, tán gẫu, xem phim, và nghe nhạc Mặc dù hai mục đích này khác nhau, chúng đều mang lại những nguồn kích thích tương tự cho người sử dụng, bao gồm tính thách thức và sự tương tác Tính thách thức này thể hiện qua việc người dùng khám phá và tương tác với nội dung trên Internet, bất kể là trong công việc hay giải trí.
Để nâng cao hiệu suất bản thân trong mọi hoạt động, người dùng cần khắc phục các trở ngại và đạt được các mục tiêu đã đề ra Sự tưởng thưởng cho những nỗ lực này thường được thể hiện qua niềm vui, niềm tự hào, sự phấn khích hoặc cảm giác thư giãn khi hoàn thành mục tiêu mong muốn.
Dịch vụ game online đang phát triển mạnh mẽ cùng với sự bùng nổ của Internet và công nghệ thông tin, trở thành một xu thế tất yếu trong xã hội hiện đại Việc quản lý dịch vụ này cần được thực hiện hiệu quả để tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu tác động tiêu cực đến người dùng Tại Việt Nam, nhu cầu giải trí qua game online ngày càng cao, tương tự như ở các quốc gia phát triển, nơi ngành công nghiệp giải trí đóng góp đáng kể vào ngân sách và tạo ra nhiều việc làm Game online không chỉ là một hình thức giải trí mà còn là cầu nối phát triển công nghệ thông tin và mở rộng internet đến cộng đồng Do đó, việc phát triển lĩnh vực này với các chính sách quản lý phù hợp là cần thiết cho quá trình hội nhập và phát triển của Việt Nam.
Cách đây khoảng 5 năm, game online đã bắt đầu xâm nhập vào đời sống của giới trẻ Theo dự báo của Công ty Pearl Research (San Francisco, Mỹ) vào tháng 11/2008, số lượng người chơi game online tại Việt Nam sẽ vượt qua 10 triệu vào năm 2011 Dự báo này phản ánh thực trạng và sự phát triển mạnh mẽ của thị trường game online ở nước ta Hiện nay, trong số 20,2 triệu người sử dụng Internet tại Việt Nam, chỉ có 30% tham gia đọc báo và tìm kiếm thông tin.
Theo báo cáo của Công ty VinaGame, 53% người dùng tham gia trò chuyện và chơi game trực tuyến, với khoảng 4 triệu người chơi game online thường xuyên tại Việt Nam Sự gia tăng số lượng máy tính và kết nối Internet, cùng với dân số trẻ đông đảo, đang thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thị trường game trực tuyến trong nước.
Thị trường game online tại Việt Nam đã có sự tăng trưởng ấn tượng, từ giá trị chỉ khoảng 5 triệu USD vào năm 2005, hiện nay được dự đoán sẽ tăng gấp 10 lần Điều này cho thấy sự bùng nổ mạnh mẽ của game online trong nước, khẳng định vị thế ngày càng quan trọng của nó trên thị trường Việt Nam.
Game online, với tính chất giải trí hiện đại và dễ chơi, đặc biệt thu hút lứa tuổi thanh thiếu niên Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích giải trí, game online cũng tiềm ẩn nhiều tác hại nghiêm trọng Nhiều thanh thiếu niên không chỉ xem game như một phương tiện giải trí mà còn trở nên cuốn hút đến mức bỏ bê việc ăn uống, học hành, và không tuân thủ thói quen sinh hoạt hàng ngày Điều này dẫn đến tình trạng "nghiện" game online, và mức độ nghiện có thể được xác định qua các dấu hiệu khác nhau.
Khảo sát tại Thành phố Cao Lãnh cho thấy gần 30% thanh thiếu niên sử dụng Internet để chơi game online, trong đó gần 50% được bạn bè giới thiệu Đáng chú ý, 35% người chơi game online tham gia trên 5 lần mỗi tuần, mỗi lần kéo dài hơn 3 tiếng Hầu hết học sinh, sinh viên tại đây thích chơi game thể thao và giải trí (chiếm 52%), trong khi game hành động, nhập vai, chiến thuật cũng chiếm 42% Các game phổ biến nhất bao gồm Võ Lâm Truyền Kỳ (30%), Zing Me và FIFA Online (22% mỗi loại), và Kiếm Thế (12%) Đặc biệt, 52% thanh niên cảm thấy thích thú khi chơi game online, 21% cho rằng nó có ích, trong khi chỉ 12% cảm thấy mệt mỏi sau khi chơi Đáng lưu ý, 60% người chơi chỉ dừng lại khi cảm thấy đã chơi đủ.
Kết quả khảo sát cho thấy tình trạng "nghiện" game online ở giới trẻ hiện nay là có thật Mặc dù chưa trở thành hiện tượng đáng báo động, nhưng nếu không có sự cảnh báo và định hướng giáo dục phù hợp, hiện tượng này có thể trở thành mối lo ngại hàng đầu cho phụ huynh, thầy cô giáo và các nhà hoạt động giáo dục trong tương lai gần.
2.1.2 Phân tích và đánh giá thực trạng
Người có trình độ học vấn cao thường nhận thức rõ hơn về cả lợi ích và rủi ro của game online, khiến trò chơi này trở nên nguy hiểm đối với những người thiếu bản lĩnh và nhân cách chưa ổn định, đặc biệt là thanh thiếu niên Đối với nhiều bạn trẻ, game online không chỉ là sở thích mà còn là phương tiện giải tỏa căng thẳng, mang lại cho họ những trải nghiệm cảm xúc mạnh mẽ như hồi hộp, phấn khích và cả thất vọng Các game thủ thường gắn bó với nhân vật của mình trong các trò chơi nhập vai, điều này càng làm gia tăng sự cuốn hút và nguy cơ nghiện game.
Hiện nay, thanh thiếu niên dễ bị nghiện game online do mong muốn tự khẳng định bản thân và khám phá điều mới lạ, nhưng thiếu kinh nghiệm sống Ngoài ra, nhiều em còn bị ảnh hưởng bởi sự nuông chiều từ gia đình, khi bố mẹ bận rộn không có thời gian quan tâm và quản lý giờ giấc Những em nhạy cảm, thiếu gắn bó với người thân và sống khép kín cũng dễ dàng sa vào thế giới game.
Môi trường game online đầy sống động và hấp dẫn, thậm chí còn ly kỳ hơn cả cuộc sống thực Sự đầu tư thời gian vào trò chơi khiến người chơi ngày càng đam mê với nhân vật của mình, từ việc săn lùng, nhặt đồ đến bán đồ, tạo ra sự sôi động giống như thế giới thực Điều này dễ dàng dẫn đến việc người chơi trở thành "nghiện" mà không hay biết Ranh giới giữa việc chơi game và nghiện game rất mong manh, khi mà trò chơi không chỉ đơn thuần là giải trí mà còn kích thích với các yếu tố thi đấu, cạnh tranh và phần thưởng.
Sự say mê quá độ với các trò chơi trực tuyến đã dẫn đến nhiều trường hợp nghiện ngập, khiến người chơi bỏ ăn, quên ngủ và phải nhập viện Hành vi này thể hiện sự thiếu kiểm soát, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc học tập và sức khỏe của game thủ, có thể dẫn đến trầm cảm, loạn thần, thậm chí tự tử Thực tế, đã có nhiều vụ trộm cắp, cướp giật và bạo lực liên quan đến nghiện game online được báo chí phản ánh Tuy nhiên, tại tỉnh Đồng Tháp và Thành phố Cao Lãnh, vẫn chưa ghi nhận những trường hợp đáng tiếc do game online gây ra.
Mối quan tâm xã hội hiện nay đã chuyển từ thanh thiếu niên nghiện lắc và hút thuốc sang hiện tượng nghiện game Dù cơn sốt game đã diễn ra từ lâu và việc chơi game không hẳn xấu, nhưng hậu quả của việc chơi game quá mức đã gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng Các trò chơi trực tuyến đáp ứng nhu cầu tâm lý cơ bản của con người, khiến người chơi khó có thể từ bỏ chúng một cách dễ dàng.
NGUYÊN NHÂN VÀÀ̀ MỘT SỐ GIẢI PHÁá́P
Nguyên nhân
2.2.1.1 Vì sao game gây nghi ệ n
Nghiện game online xuất phát từ nhiều yếu tố, trong đó thiết kế trò chơi là một yếu tố quan trọng Các nhà sản xuất game thường tạo ra những yếu tố kích thích, khiến người chơi cảm thấy cần phải nỗ lực hơn để đạt được thành tích cao hơn, như việc đặt ra những điểm số cao để vượt qua hoặc hoàn thành những mục tiêu cuối cùng.
Video game và game online còn có tính năng giúp người chơi thực hiện
Tính năng “sắm vai” cho phép người chơi tự tạo ra và hóa thân vào những nhân vật mà họ dựng lên, tạo nên sự gắn bó tình cảm sâu sắc giữa người chơi và nhân vật Sự kết nối này khiến người chơi khó có thể từ bỏ trò chơi hoặc không thể cưỡng lại việc quay lại Ngoài game, tính năng này còn được áp dụng trong các hoạt động trực tuyến như tán gẫu, kết bạn, hẹn hò, tham gia diễn đàn hay tạo blog cá nhân Nó giúp người sử dụng thể hiện bản thân theo cách mới mẻ và khác biệt, điều mà khó có thể thực hiện trong giao tiếp với người thật ở đời thực.
Trò chơi với tính chất mạo hiểm và khả năng kích thích sự khám phá thường mang lại sức hấp dẫn lớn Sự thú vị từ việc khám phá những thế giới hoang đường và phi thực tế không chỉ thu hút người chơi mà còn tạo nên sự gắn bó sâu sắc với game.
Game online và Internet tạo ra những mối quan hệ trong cộng đồng cư dân mạng, nơi mọi người có cùng sở thích và sẵn lòng chia sẻ ý kiến, dù là tích cực hay tiêu cực Trong bối cảnh game online, điều này thể hiện rõ qua sự kết nối giữa các "bạn chơi", đặc biệt trong các trò chơi đa người.
Trò chơi sắm vai trực tuyến với đông người chơi tạo cơ hội cho người tham gia thiết lập mối quan hệ xã hội, đồng thời khiến họ khó có thể ngừng chơi hoặc từ chối quay lại, vì thiết kế của các trò chơi này không bao giờ cho phép người chơi đạt được "chiến thắng chung cuộc".
Sự phát triển của công nghệ thông tin đã nâng cao chất lượng thiết kế game, khiến các trò chơi trở nên tinh vi hơn với tính năng phong phú, cấu hình cao và độ thách thức tăng lên Thế giới ảo ngày càng hấp dẫn và đa dạng hơn, thu hút người chơi tham gia trải nghiệm.
Game online ngày càng trở nên hấp dẫn hơn, với nhiều cải tiến khiến người chơi đôi khi phải chi tiền thật để tạo tài khoản ảo Những yếu tố này không chỉ tăng độ thách thức mà còn gia tăng mức độ tưởng thưởng cho người chơi Điều này khiến game online có nhiều điểm tương đồng với sòng bạc, khi cả hai đều được thiết kế để người chơi chỉ có thể đạt được những phần thưởng nhất định.
“thắng lợi” nho nhỏ để giữ cho họ có thể còn tiếp tục chơi, nhưng “thắng lợi” sau cùng có khi chẳng bao giờ đạt đến.
2.2.1.2 Vì sao ng ườ i ch ơ i game b ị nghi ệ n
Sự hưng phấn từ việc theo đuổi thách thức và phần thưởng khi đạt được mục tiêu, cả trong công việc lẫn giải trí trên Internet, là những yếu tố quan trọng thúc đẩy hành vi sử dụng Internet Con người có xu hướng tìm kiếm kích thích từ môi trường xung quanh hoặc từ chính bản thân để đạt được cảm giác thỏa mãn.
Khi không thể tìm thấy tưởng thưởng từ các nguồn kích thích hàng ngày như công việc, học tập, hay quan hệ xã hội, nhiều người có xu hướng tìm kiếm sự thỏa mãn từ những nguồn khác Những nguồn kích thích này có thể là hóa chất gây nghiện hoặc các thực tại ảo, chẳng hạn như huyễn tưởng, mơ mộng, bài bạc, hay Internet.
Trẻ em và thanh thiếu niên đang trong giai đoạn hình thành nhân cách và bản sắc, và ngoài các yếu tố sinh học, những yếu tố tâm lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn đến tình trạng nghiện game Nhiều thanh thiếu niên dễ bị nghiện hơn do có xu hướng chán nản, mối quan hệ gia đình không tốt, cảm giác thất bại trong học tập, hoặc bị ruồng bỏ ở trường Họ thường tìm kiếm những kích thích mới mẻ qua trò chơi điện tử để lấp đầy khoảng trống và thỏa mãn những nhu cầu mà họ không thể đạt được từ các hoạt động khác.
Người nghiện game online thường cũng "nghiện" các hoạt động khác trên Internet như tán gẫu, hẹn hò hay chỉnh sửa blog cá nhân Internet, bao gồm cả game online, mang đến cho thanh niên cơ hội để thành công và được chấp nhận trong mối quan hệ xã hội, đồng thời đáp ứng những nhu cầu cơ bản mà môi trường thực tế không thể cung cấp Đây là không gian lý tưởng để thanh niên xây dựng và thể nghiệm hình ảnh bản thân, điều cần thiết cho quá trình hình thành nhân cách và định hình bản sắc cá nhân Tuy nhiên, do những rào cản trong cuộc sống thực, họ thường phải thực hiện điều này trong không gian ảo, nơi có thể "giấu mình" dưới những hình ảnh khác và tự do thể hiện tính cách mà họ mong muốn Những "thành quả" này như một sự tưởng thưởng từ việc sử dụng game và Internet.
Việc tham gia vào game online có thể giúp thanh niên tạm thời ổn định tâm lý và giảm xung đột gia đình, do đó một số phụ huynh có thể chấp nhận việc này bằng cách cho phép con em họ có thời gian chơi game Mặc dù triệu chứng nghiện game online có thể mang lại lợi ích nhất thời cho cá nhân và gia đình, nhưng khi việc chơi game trở thành thói quen cố định, những tác động tiêu cực sẽ gia tăng Thanh niên sẽ ngày càng xa rời thực tế, giảm khả năng thích nghi và ảnh hưởng đến các chức năng sống cũng như mối quan hệ gia đình Hơn nữa, việc lạm dụng game online có thể gây hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần, thậm chí dẫn đến hành vi bạo lực và phạm pháp.
Hiện nay, bên cạnh các trò chơi thể thao và giải trí như FIFA Online hay những game trên Zing Me, nhiều trò chơi trực tuyến khác có tính kích thích cao và sức cám dỗ lớn, đặc biệt là đối với giới trẻ Tuy nhiên, không phải ai cũng nghiện game online; phản ứng của mỗi người phụ thuộc vào tạng thần kinh và nhân cách Một số người có thể trở nên say mê, dẫn đến lệ thuộc và khó chữa, thường là những người chưa chín chắn, dễ bị sốc nổi và thuộc tạng thần kinh yếu.
Có thể tóm tắt các nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghiện game online như sau:
Nhiều người không nhận thức được mức độ nguy hại của việc nghiện game, thường bắt đầu chơi vì lý do tìm hiểu cái mới hoặc để trốn tránh những thất bại trong cuộc sống thực, như cảm giác không được tôn trọng, mất tự tin và lo lắng Họ tìm đến trò chơi trực tuyến như một cách để tự khẳng định bản thân, nhưng không ngờ rằng chính những vấn đề này lại khiến họ bị cuốn vào thế giới ảo, khó có thể thoát ra được.
Thiếu sự quan tâm và kiểm soát từ gia đình và nhà trường, thanh thiếu niên thường tham gia trò chơi trực tuyến để tìm kiếm sự công nhận và thể hiện bản thân Trong giai đoạn phát triển tâm lý đầy xung đột, nhiều em cảm thấy cô đơn và bất mãn do sự giáo dục bằng đòn roi và áp đặt từ cha mẹ Kết quả là, trò chơi trực tuyến trở thành một phương tiện để các em tự thể hiện mà không có sự can thiệp của người lớn.
Giải pháá́p
Vấn đề này đặt ra trách nhiệm cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý Dựa trên quan điểm chủ quan, chúng tôi đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình hiện tại.
Các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm liên quan đến quản lý Internet, nhằm bảo vệ nhân cách giới trẻ Cần hạn chế tối đa các trò chơi trực tuyến có nội dung bạo lực và khiêu dâm, đồng thời phát triển các trò chơi mang tính giáo dục và trí tuệ Bên cạnh đó, việc xây dựng các cơ sở và tổ chức các hoạt động vui chơi, ngoại khóa cho học sinh cũng rất quan trọng.
Các bậc phụ huynh cần chú ý đến sự phát triển của con em mình bằng cách theo dõi những thay đổi nhỏ và thiết lập thời gian hợp lý cho học tập và vui chơi Họ cũng nên khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động có lợi cho bản thân và cộng đồng Đồng thời, các cơ sở Đoàn cần tổ chức nhiều hoạt động phong phú hơn để nâng cao đời sống tinh thần và giải trí cho thanh thiếu niên.
Doanh nghiệp cung cấp sản phẩm game online cần chú trọng đến nội dung game, tránh các yếu tố tiêu cực như bạo lực không phù hợp với thuần phong mỹ tục Cần lập trình để quản lý thời gian chơi, hạn chế người chơi không vượt quá 3 giờ mỗi lần Hơn nữa, doanh nghiệp không chỉ nên quan tâm đến doanh số mà còn cần xem xét tác động của game online đến sức khỏe và tinh thần của người chơi.