PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG
Mô tả thực trạng
Kể từ khi Internet được sử dụng rộng rãi, nó đã trở thành một môi trường thông tin và kết nối quan trọng giữa con người Ngày nay, Internet trở nên quen thuộc với nhiều người, cho phép họ làm việc, giao lưu và giải trí Hơn 10 năm trước, việc giải trí trực tuyến chủ yếu thuộc về những người trong lĩnh vực khoa học và công nghệ thông tin, nhưng hiện tại, "lướt net" đã trở thành thói quen phổ biến của đông đảo người dùng.
Internet mang lại nhiều lợi ích cho con người, cả trong công việc lẫn giải trí Về mặt làm việc, người dùng truy cập Internet để thu nhận thông tin, trao đổi ý kiến, gửi thư, và giới thiệu sản phẩm, dịch vụ Trong khi đó, về khía cạnh giải trí, Internet cung cấp nhiều nguồn vui thú như trò chơi trực tuyến, tán gẫu, tìm bạn, xem phim và nghe nhạc Cả hai khía cạnh này đều góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.
"Việc 'làm việc' và 'vui chơi' tuy khác nhau về tính chất và mục đích, nhưng cả hai đều mang lại những kích thích tương tự cho người sử dụng, bao gồm tính thách thức và sự tưởng thưởng Tính thách thức thể hiện qua việc người dùng Internet cần nâng cao hiệu suất, vượt qua trở ngại và đạt được mục tiêu Sự tưởng thưởng được thể hiện qua niềm vui, tự hào, phấn khích hoặc cảm giác thư giãn khi hoàn thành những mục tiêu mong muốn."
Dịch vụ game online đang phát triển mạnh mẽ cùng với sự bùng nổ của Internet và công nghệ thông tin, trở thành một xu thế tất yếu trong xã hội hiện đại Để quản lý hiệu quả dịch vụ này, cần phát huy lợi ích và hạn chế tác động tiêu cực đến người sử dụng và cộng đồng Tại Việt Nam, nhu cầu giải trí qua game online ngày càng tăng, tương tự như ở các quốc gia phát triển, nơi ngành công nghiệp giải trí, bao gồm game online, đóng góp đáng kể vào ngân sách và tạo ra nhiều việc làm Hơn nữa, game online còn thúc đẩy sự phát triển công nghệ thông tin và mở rộng kết nối Internet Do đó, việc mở rộng quy mô và tốc độ phát triển lĩnh vực game online thông qua các chính sách quản lý phù hợp là điều cần thiết trong quá trình hội nhập và phát triển của Việt Nam.
Cách đây khoảng 5 năm, game online đã bắt đầu xâm nhập vào đời sống giới trẻ Việt Nam Theo báo cáo "Thị trường game online Việt Nam" của Pearl Research vào tháng 11/2008, dự báo đến năm 2011, số lượng người chơi game online tại Việt Nam sẽ vượt qua 10 triệu Dự báo này cho thấy thị trường game online ở nước ta đang ngày càng phát triển mạnh mẽ Hiện nay, trong số 20,2 triệu người sử dụng Internet tại Việt Nam, chỉ có 30% là đọc báo và tìm kiếm thông tin.
53% là chat và chơi game Con số của dịch vụ thông tin và tư vấn trực tuyến
Theo O.I.C của Công ty VinaGame, Việt Nam hiện có khoảng 4 triệu người chơi game online thường xuyên Báo cáo "Thị trường game online Việt Nam" chỉ ra rằng sự gia tăng số lượng máy tính và kết nối Internet, cùng với dân số trẻ đông đảo, đang thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thị trường game trực tuyến.
Thị trường game online tại Việt Nam đã chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ, từ giá trị khoảng 5 triệu USD vào năm 2005, dự đoán sẽ tăng gấp 10 lần trong thời gian tới Sự phát triển này cho thấy game online đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trên thị trường Việt Nam.
Game online, với tính chất giải trí hiện đại và dễ tiếp cận, đặc biệt thu hút thanh thiếu niên Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích giải trí, game online cũng tiềm ẩn nhiều tác hại nghiêm trọng Nhiều bạn trẻ không chỉ xem game như một hình thức giải trí mà còn bị cuốn hút đến mức bỏ bê việc ăn uống, học hành và không tuân thủ thói quen sinh hoạt hàng ngày Điều này dẫn đến tình trạng "nghiện" game online, với mức độ nghiện có thể khác nhau tùy thuộc vào các dấu hiệu thể hiện.
Kết quả khảo sát tại Thành phố Cao Lãnh cho thấy gần 30% thanh thiếu niên sử dụng Internet để chơi game online, trong đó gần 50% được bạn bè giới thiệu Đặc biệt, 35% người chơi game online chơi hơn 5 lần mỗi tuần, mỗi lần kéo dài trên 3 tiếng Hầu hết thanh niên, đặc biệt là học sinh, sinh viên, ưa chuộng game thể thao và giải trí (chiếm 52%), trong khi game hành động, nhập vai, chiến thuật cũng chiếm 42% Game Võ Lâm Truyền Kỳ dẫn đầu với 30% người chơi, tiếp theo là các game trong Zing Me và FIFA Online (22% mỗi loại) và game Kiếm Thế (12%) 52% thanh niên cảm thấy thích thú khi chơi game online, 21% cho rằng nó có ích, trong khi chỉ 12% cảm thấy mệt mỏi sau khi chơi Đáng chú ý, 60% chỉ dừng chơi khi cảm thấy đã đủ.
Kết quả khảo sát cho thấy hiện tượng "nghiện" game online ở giới trẻ là có thật, mặc dù chưa trở thành vấn đề nghiêm trọng Tuy nhiên, nếu không có sự cảnh báo và định hướng giáo dục kịp thời, tình trạng này có thể trở thành mối lo ngại hàng đầu cho phụ huynh, giáo viên và các nhà hoạt động giáo dục trong tương lai.
2.1.2 Phân tích và đánh giá thực trạng
Trình độ học vấn cao giúp con người nhận thức rõ hơn về cả lợi ích và tác hại của game online, nhưng trò chơi này có thể trở nên nguy hiểm đối với những người thiếu bản lĩnh và nhân cách chưa định hình, đặc biệt là thanh thiếu niên Đối với nhiều em, game online không chỉ là sở thích mà còn là phương tiện giải tỏa căng thẳng, mang lại nhiều cung bậc cảm xúc như hồi hộp, phấn khích và thất vọng Các game thủ thường gắn bó sâu sắc với nhân vật của mình trong các trò chơi nhập vai, tạo nên sự cuốn hút khó cưỡng.
Đối tượng dễ bị nghiện game online hiện nay chủ yếu là thanh thiếu niên, do họ có nhu cầu tự khẳng định bản thân nhưng thiếu kinh nghiệm sống và muốn khám phá những điều mới mẻ Ngoài ra, nhiều em bị nghiện game do gia đình quá nuông chiều, trong khi bố mẹ bận rộn không có thời gian quản lý con cái Những em nhạy cảm, thiếu sự gắn bó với người thân và sống khép kín cũng dễ dàng sa đà vào trò chơi này.
Môi trường game online rất sống động và hấp dẫn, đôi khi còn hơn cả cuộc sống thực Khi người chơi dành nhiều thời gian cho game, niềm đam mê và đầu tư cho nhân vật ngày càng tăng Họ tham gia vào các hoạt động như săn lùng, nhặt đồ và bán đồ, tạo nên sự sôi động không khác gì thế giới thực Điều này dẫn đến việc nhiều người trở thành “nghiện” game mà không nhận ra Ranh giới giữa việc chơi game và nghiện game rất mỏng manh, vì mặc dù game online là hình thức giải trí, nhưng nó cũng mang lại sự kích thích mạnh mẽ thông qua các yếu tố thi đấu, cạnh tranh và phần thưởng.
Nghiện game online đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng khi nhiều người chơi say mê đến mức bỏ ăn, quên ngủ và phải nhập viện Hành vi này phản ánh sự thiếu khả năng kiểm soát và có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng như sa sút học tập, sức khỏe giảm sút, trầm cảm và thậm chí tự tử Những vụ việc trộm cắp, cướp giật và bạo lực giữa các nhóm thanh thiếu niên vì mâu thuẫn trong game cũng đã xảy ra Tuy nhiên, tại tỉnh Đồng Tháp và Thành phố Cao Lãnh, vẫn chưa ghi nhận những trường hợp đáng tiếc do game online gây ra.
Mối quan tâm xã hội hiện nay đã chuyển từ tình trạng thanh thiếu niên nghiện lắc, nghiện hút sang hiện tượng nghiện game Cơn sốt game đã diễn ra từ lâu và không phải là điều xấu, nhưng việc chơi game quá mức đã dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng Các trò chơi trực tuyến đáp ứng nhu cầu tâm lý cơ bản của con người, khiến người chơi khó có thể từ bỏ chúng dễ dàng.
NGUYÊN NHÂN VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
Nguyên nhân
2.2.1.1 Vì sao game gây nghi ệ n
Tình trạng nghiện game online do nhiều yếu tố khác nhau tạo nên, trong đó thiết kế của trò chơi đóng vai trò quan trọng Các nhà sản xuất game thường xây dựng các yếu tố kích thích người chơi nỗ lực hơn, chẳng hạn như việc đặt ra điểm số cao để vượt qua hoặc mục tiêu cuối cùng để đạt được Những yếu tố này góp phần làm tăng tính nghiện của trò chơi và khiến người chơi cảm thấy cần phải tiếp tục chơi để cải thiện thành tích.
Video game và game online còn có tính năng giúp người chơi thực hiện
Tính năng “sắm vai” cho phép người chơi tự tạo ra và hóa thân thành những nhân vật mà họ dựng lên, tạo ra sự gắn bó tình cảm mạnh mẽ giữa người chơi và nhân vật Sự kết nối này khiến người chơi khó từ bỏ trò chơi hoặc không thể cưỡng lại việc quay trở lại Ngoài game, “sắm vai” còn có thể diễn ra qua các hoạt động trực tuyến như chat, kết bạn, hẹn hò, tham gia diễn đàn, hoặc tạo blog cá nhân Tính năng này giúp người dùng thể hiện hình ảnh bản thân một cách mới mẻ và khác biệt, điều mà khó có thể đạt được khi giao tiếp trực tiếp với con người trong đời sống thực.
Các trò chơi mang tính mạo hiểm và kích thích sự khám phá thường rất hấp dẫn Sự thú vị từ những trải nghiệm này cuốn hút người chơi vào những thế giới kỳ diệu và phi thực tế, tạo nên sự gắn bó mạnh mẽ với game.
Game online, đặc biệt là các trò chơi sắm vai trực tuyến có đông người chơi, tạo ra một cộng đồng cư dân mạng với những mối quan hệ gắn bó giữa các game thủ Những người chơi không chỉ chia sẻ mối quan tâm chung mà còn thường xuyên tương tác, dù là hợp tác hay đối kháng Thiết kế của các trò chơi này khiến người chơi khó có thể dừng lại hoặc từ chối tham gia, vì không bao giờ có một "chiến thắng chung cuộc" rõ ràng, điều này thúc đẩy sự gắn kết và quay trở lại của họ trong thế giới ảo.
Sự tiến bộ trong công nghệ thông tin đã nâng cao chất lượng thiết kế game, khiến các trò chơi trở nên tinh vi và phức tạp hơn về tính năng, cấu hình và độ thách thức Thế giới ảo ngày càng gần gũi với thực tế, và người chơi thường phải chi tiền thật để tạo tài khoản ảo Những cải tiến này không chỉ gia tăng sức hấp dẫn của game online mà còn làm tăng độ thách thức và phần thưởng cho người chơi Game online giống như một sòng bạc, nơi người chơi chỉ nhận được những "thắng lợi" nhỏ để duy trì hứng thú, trong khi "thắng lợi" lớn có thể mãi mãi không đạt được.
2.2.1.2 Vì sao ng ườ i ch ơ i game b ị nghi ệ n
Sự hưng phấn từ việc theo đuổi thách thức và phần thưởng khi đạt mục tiêu, cả trong công việc lẫn giải trí trên Internet, là những yếu tố quan trọng thúc đẩy hành vi sử dụng Internet Con người có xu hướng tìm kiếm kích thích từ môi trường xung quanh và cơ thể để đạt được những trải nghiệm thú vị.
Khi gặp khó khăn trong việc đạt được tưởng thưởng từ các hoạt động hàng ngày như công việc, học tập hay quan hệ xã hội, nhiều người có xu hướng tìm kiếm các nguồn tưởng thưởng khác Những nguồn này thường là các chất gây nghiện hoặc thực tại ảo, bao gồm cả những ảo tưởng bên trong như mơ mộng và những hoạt động bên ngoài như bài bạc hay sử dụng Internet.
Trẻ em và thanh thiếu niên đang trong quá trình hình thành nhân cách và bản sắc, và bên cạnh các yếu tố sinh học, yếu tố tâm lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gây nghiện game Những người có xu hướng dễ chán nản, có mối quan hệ không tốt với gia đình, cảm thấy thất bại trong học tập, hoặc tìm kiếm cảm giác mới mẻ thường dễ bị cuốn vào việc chơi game Họ tìm kiếm sự thỏa mãn và khỏa lấp cảm giác trống vắng mà các hoạt động khác không thể đáp ứng.
Người nghiện game online thường cũng tham gia vào nhiều hoạt động khác trên Internet như tán gẫu, hẹn hò và quản lý blog cá nhân Internet, bao gồm cả việc chơi game, mang đến cho thanh niên cơ hội để đạt được thành công, xây dựng mối quan hệ và thỏa mãn những nhu cầu cơ bản mà môi trường thực tế không đáp ứng được Đồng thời, đây là không gian lý tưởng để thanh niên thể hiện và thử nghiệm hình ảnh bản thân, điều này rất cần thiết cho sự hình thành nhân cách và bản sắc cá nhân Do những rào cản trong cuộc sống thực, thanh niên thường phải tìm kiếm những trải nghiệm này trong không gian ảo, nơi họ có thể giấu mình dưới những hình ảnh khác và tự do thể hiện tính cách mà họ mong muốn Những thành quả này được coi là phần thưởng mà thanh niên nhận được từ việc sử dụng game và Internet.
Việc gắn bó với game online có thể giúp thanh niên tạm thời ổn định cảm xúc và giảm xung đột gia đình, với sự chấp thuận từ một số phụ huynh Tuy nhiên, khi việc chơi game trở thành thói quen, nó có thể dẫn đến những tác động tiêu cực, khiến thanh niên ngày càng xa rời thực tế và giảm khả năng thích nghi Hệ quả là, các chức năng sống và mối quan hệ gia đình sẽ bị suy giảm, và nghiêm trọng hơn, việc lạm dụng game online có thể gây hại cho sức khỏe thể chất và tinh thần, thậm chí dẫn đến hành vi bạo lực và phạm pháp.
Hiện nay, ngoài những game thể thao và giải trí như FIFA Online hay các trò chơi trên Zing Me, nhiều trò chơi trực tuyến khác có tính kích thích cao và sức hấp dẫn lớn, đặc biệt đối với giới trẻ Mặc dù nhiều người yêu thích game online, không phải ai cũng rơi vào tình trạng nghiện Phản ứng của mỗi người phụ thuộc vào tạng thần kinh và nhân cách; những người dễ bị cuốn vào game thường thiếu chín chắn, dễ bị sốc nổi và có tạng thần kinh yếu, dẫn đến việc lệ thuộc và khó chữa trị.
Có thể tóm tắt các nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghiện game online như sau:
Nhiều người không nhận thức được mức độ nguy hại của việc nghiện game Họ bắt đầu chơi vì nhiều lý do như khám phá cái mới, đối phó với thất bại trong cuộc sống thực, thiếu sự tôn trọng, hoặc cảm giác mất tự tin và lo lắng Tuy nhiên, chính những yếu tố này lại khiến họ bị cuốn vào thế giới trò chơi trực tuyến, từ đó khó có thể thoát ra.
Thiếu sự quan tâm và kiểm soát từ gia đình và nhà trường, nhiều thanh thiếu niên tham gia trò chơi trực tuyến để tìm kiếm sự tự thể hiện trong giai đoạn tâm lý phức tạp Trong khi họ khao khát được tôn trọng và công nhận, nhiều bậc phụ huynh lại áp dụng phương pháp giáo dục bằng đòn roi và sự áp đặt, dẫn đến cảm giác cô đơn và bất mãn ở các em.
Chơi game mang lại cho người chơi nhiều cảm xúc mạnh mẽ, giúp họ thực hiện những ý tưởng và suy nghĩ mà trong thực tế có thể gặp khó khăn Điều này tạo ra cảm giác vui sướng, thoải mái và dễ chịu ngay lập tức Hơn nữa, game còn giúp người chơi quên đi những nỗi đau và khó khăn trong cuộc sống, khiến họ ngày càng bị cuốn hút vào thế giới ảo.
Game online mang lại cảm giác “phê” như ma túy, cho phép game thủ tham gia vào các tình huống bạo lực một cách thực thụ, không chỉ đơn thuần là xem như khi xem phim Điều này làm gia tăng nguy cơ nghiện game ở người chơi.
Giải pháp
Vấn đề này đặt ra trách nhiệm cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý Chúng tôi đề xuất một số giải pháp dựa trên quan điểm chủ quan để giải quyết tình hình hiện tại.
Các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm liên quan đến quản lý Internet, nhằm bảo vệ nhân cách của giới trẻ Hạn chế tối đa các trò chơi trực tuyến có nội dung bạo lực và khiêu dâm, đồng thời phát triển các trò chơi mang tính giáo dục và trí tuệ Ngoài ra, cần xây dựng các cơ sở và tổ chức các hoạt động vui chơi, ngoại khóa cho học sinh để tạo môi trường giải trí lành mạnh.
Các bậc phụ huynh cần quan tâm sâu sát đến con em, dành thời gian để nhận diện những thay đổi nhỏ trong hành vi của trẻ Họ nên thiết lập quy định rõ ràng về giờ học và giờ chơi, đồng thời khuyến khích con cái tham gia các hoạt động có ích cho bản thân và xã hội Các cơ sở Đoàn cần tổ chức nhiều hoạt động hơn nữa nhằm nâng cao đời sống tinh thần và giải trí cho thanh thiếu niên.
Doanh nghiệp cung cấp sản phẩm game online cần chú trọng vào nội dung game, tránh các yếu tố tiêu cực như bạo lực không phù hợp với thuần phong mỹ tục Cần lập trình để quản lý thời gian chơi của người dùng, giới hạn tối đa khoảng 3 giờ mỗi lần chơi Ngoài việc tập trung vào doanh số, doanh nghiệp cũng cần quan tâm đến tác động của game online đối với sức khỏe và tinh thần của người chơi.