Tính cấp thiết của đề tài
Trong những thập kỷ qua, tình hình thế giới đã trải qua nhiều biến đổi lớn, với sự chuyển mình của các quốc gia từ đối đầu sang đối thoại, biến các chiến trường thành thị trường Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đã trở thành xu thế tất yếu, và Việt Nam cũng đang tích cực tham gia vào quá trình này Thông qua hoạt động xuất nhập khẩu và kinh tế đối ngoại, Việt Nam ngày càng khẳng định lợi thế cạnh tranh trên trường quốc tế Đặc biệt, đàm phán đóng vai trò quan trọng, là tiền đề cần thiết cho việc tổ chức và triển khai các hoạt động kinh doanh, đồng thời là yếu tố quyết định cho sự thành công của doanh nghiệp trong môi trường quốc tế.
Với chính sách mở cửa, Việt Nam đang mở rộng quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia, trong đó có Palestine, một đối tác quan trọng Do nhiều yếu tố khách quan, doanh nghiệp Palestine thường được coi là đối tác khó đàm phán, với phong cách thận trọng và kiên trì Để đạt được mục tiêu trong các cuộc đàm phán, doanh nghiệp Việt Nam cần tìm hiểu kỹ lưỡng về chiến lược và chiến thuật của các doanh nghiệp Palestine, từ đó học hỏi nghệ thuật đàm phán hiệu quả.
Mỗi quốc gia sở hữu nền văn hoá riêng, điều này ảnh hưởng lớn đến phong cách đàm phán của họ Sự khác biệt về giao tiếp, phong tục tập quán và thói quen ứng xử dẫn đến việc mỗi đối tác nước ngoài có những chiến lược và bước đi riêng trong quá trình đàm phán.
Bài viết này tập trung vào đề tài "Ảnh hưởng của văn hoá đến đàm phán kinh tế quốc tế giữa các doanh nghiệp Việt Nam và Palestine", nhằm khám phá tác động của nền văn hoá Palestine đối với quá trình đàm phán giữa doanh nghiệp Việt Nam và Palestine Nghiên cứu này không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn mang tính thực tiễn cao, giúp doanh nghiệp Việt Nam chủ động hơn và đạt được các mục tiêu trong quá trình đàm phán.
Mục đích nghiên cứu
Bài viết nghiên cứu tác động của văn hóa, đặc biệt là văn hóa Việt Nam và Palestine, đến phong cách đàm phán kinh doanh quốc tế Mục tiêu là rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp giúp doanh nghiệp Việt Nam chủ động hơn trong đàm phán với doanh nghiệp Palestine Bài viết hệ thống hóa các vấn đề lý luận, tập trung vào nghiên cứu văn hóa và phong cách đàm phán của doanh nghiệp Palestine, đồng thời xem xét ảnh hưởng của văn hóa Palestine đến quá trình tổ chức đàm phán, từ đó tìm ra giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp Việt Nam đạt được mục tiêu trong các cuộc đàm phán.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn áp dụng phương pháp nghiên cứu duy vật biện chứng và duy vật lịch sử theo Chủ nghĩa Mác-Lênin, kết hợp với các phương pháp phân tích, tổng hợp, đối chiếu, so sánh, mô tả, thống kê và luận giải để đảm bảo tính chính xác và sâu sắc trong quá trình nghiên cứu.
Kết cấu bài viết
Ngoài mục lục, lời mở đầu, kết luận và danh mục tham khảo, bài viết có ba chương chính sau:
Chương I: Tổng quan văn hoá trong đàm phán kinh tế quốc tế
Chương II: Đặc điểm văn hoá trong đàm phán kinh tế quốc tế của Palestine
Chương III : Định hướng và giải pháp nhằm phát triển thương mại và đầu tư giữaViệt Nam và Palestine
Tổng quan văn hoá trong đàm phán kinh tế quốc tế
Khái niệm và vai trò
Văn hóa ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi của con người, đặc biệt trong bối cảnh đàm phán giữa các bên có nền văn hóa khác nhau Sự khác biệt và mâu thuẫn về giá trị văn hóa có thể dẫn đến bất đồng quan điểm trong quá trình đàm phán Do đó, yếu tố văn hóa trở thành nhân tố quan trọng trong các cuộc đàm phán kinh tế quốc tế, khi mà những người đại diện phải đối mặt với các giá trị và đặc điểm văn hóa đa dạng.
Văn hóa được định nghĩa bởi UNESCO là tổng thể sống động của các hoạt động và sáng tạo trong quá khứ và hiện tại, hình thành nên hệ thống giá trị, truyền thống và thị hiếu đặc trưng cho mỗi dân tộc Định nghĩa này nhấn mạnh vào sự sáng tạo của các cộng đồng, gắn liền với tiến trình phát triển lịch sử, tạo ra những giá trị nhân văn phổ quát và bản sắc riêng của từng dân tộc.
Theo Hồ Chí Minh, văn hóa là tổng hòa những sáng tạo và phát minh của con người nhằm phục vụ cho sự sinh tồn và mục đích sống Ông nhấn mạnh rằng mọi hoạt động của con người đều xuất phát từ nhu cầu cơ bản này, và qua thời gian, những hoạt động đó trở thành thói quen, tập quán, hình thành chuẩn mực và giá trị vật chất lẫn tinh thần Những giá trị này được tích lũy và truyền lại qua các thế hệ, tạo nên kho tàng văn hóa phong phú và độc đáo của mỗi cộng đồng, đồng thời đóng góp vào di sản văn hóa chung của nhân loại.
Văn hóa có thể được định nghĩa một cách tổng quát là hệ thống giá trị vật chất và tinh thần được hình thành từ lao động sáng tạo của con người Qua thời gian, những giá trị này được cộng đồng công nhận và tích lũy, từ đó tạo nên bản sắc riêng biệt cho từng tộc người và xã hội.
- Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội
Mọi sự phát triển đều do con người quyết định, với văn hóa phản ánh trình độ phát triển ngày càng cao và toàn diện của con người và xã hội Điều này giúp con người tiến bộ, hướng tới một cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc và văn minh, đồng thời bồi dưỡng bản chất nhân văn và nhân đạo của mỗi cá nhân cũng như cộng đồng, trở thành giá trị quý báu và chuẩn mực tốt đẹp của xã hội.
- Văn hóa là mục tiêu của sự phát triển.
Văn hóa, do con người sáng tạo ra, chi phối mọi hoạt động và cung cấp năng lượng tinh thần, giúp con người hoàn thiện bản thân, vượt qua trạng thái nguyên sơ Con người không chỉ cần sản phẩm vật chất mà còn có nhu cầu cao về văn hóa tinh thần, và khi xã hội phát triển, nhu cầu này càng gia tăng Đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững về vật chất cho con người và xã hội.
- Văn hóa là động lực của sự phát triển.
Sự phát triển của xã hội phụ thuộc vào quyết định của con người Văn hóa không chỉ khơi dậy mà còn nhân lên tiềm năng sáng tạo, đồng thời mobilize sức mạnh nội sinh to lớn trong mỗi cá nhân, góp phần vào sự tiến bộ chung.
- Văn hóa là hệ điều tiết của sự phát triển
Văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy những yếu tố tích cực và giảm thiểu các yếu tố tiêu cực từ cả khách quan lẫn chủ quan Nó tạo điều kiện cho sự phát triển hài hòa, cân đối và bền vững trong xã hội.
Nội dung
1.2.1 Giả định và giá trị văn hoá
Giả định hình thành các giá trị chung, trở thành điều hiển nhiên theo thời gian và dẫn dắt hành vi con người Chúng là những giá trị và niềm tin gắn liền với chân lý mà ít ai nghi ngờ Là nền tảng của hệ thống niềm tin, giả định rất rõ ràng và được mặc nhiên cho rằng mọi người đều có hành vi tương tự, dẫn đến ít thảo luận về chúng.
Giá trị văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc định hình quan điểm của các thành viên trong xã hội về điều gì là đáng mong muốn hay không, và ảnh hưởng đến cách họ suy nghĩ và hành động Qua quá trình trưởng thành, con người tiếp thu giá trị từ gia đình, nhà trường, tôn giáo và giao tiếp xã hội, từ đó hình thành những tiêu chuẩn riêng Nhiều giá trị như tự do, bình đẳng, bác ái và hạnh phúc được công nhận rộng rãi và có xu hướng tồn tại lâu dài trong nhiều nền văn hóa khác nhau.
1.2.2 Ngôn ngữ và tín ngưỡng
Ngôn ngữ, với vai trò là hệ thống ký hiệu có ý nghĩa, là phương tiện thiết yếu cho việc giao tiếp trong mọi nền văn hóa Mặc dù tất cả các nền văn hóa đều có ngôn ngữ nói, không phải tất cả đều phát triển ngôn ngữ viết Ở những nền văn hóa có cả hai loại ngôn ngữ, sự khác biệt giữa ngôn ngữ nói và viết là rõ ràng Ngôn ngữ không chỉ là công cụ chuyển giao văn hóa qua các thế hệ mà còn là nền tảng cho trí tưởng tượng và sự sáng tạo của con người Nó ảnh hưởng đến nhận thức, cảm xúc và suy nghĩ của con người về thế giới, đồng thời truyền đạt các chuẩn mực, giá trị và sự chấp nhận trong mỗi nền văn hóa.
Ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong văn hóa, được xem như lớp vỏ bên ngoài phản ánh các giá trị và hành vi Trong các cuộc đàm phán quốc tế, ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn có thể trở thành vũ khí lợi hại hoặc rào cản đối với các đoàn đàm phán.
Tín ngưỡng là niềm tin có hệ thống, đóng vai trò như một phần của tôn giáo, giúp con người giải thích thế giới và vũ trụ Nó mang lại sự thịnh vượng, bình yên và hạnh phúc cho bản thân và cộng đồng Tín ngưỡng bao gồm nhiều yếu tố văn hóa phức tạp, thể hiện qua các đức tin, tín ngưỡng và mê tín dị đoan, và có ảnh hưởng sâu sắc đến hành vi và ứng xử của con người trong xã hội.
1.2.3 Những điều linh thiêng và cấm kị
Các giá trị linh thiêng được xem như những mệnh lệnh đạo đức có giá trị nội tại, không thể so sánh hay thay thế bằng các giá trị thông thường Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc phân biệt cộng đồng với các yếu tố kinh tế và hoạt động thường nhật trong cuộc sống.
Cấm kị là những điều bị ngăn cấm hoàn toàn hoặc mạnh mẽ, thường liên quan đến phát ngôn và hành vi, dựa trên nhận thức văn hóa cho rằng chúng là ghê tởm, nguy hiểm hoặc quá thiêng liêng đối với con người Sự cấm đoán này tồn tại trong hầu hết các nền văn hóa, và tính chất của các điều cấm kỵ là tương đối; ví dụ, những thực phẩm bị coi là không thể chấp nhận trong một nền văn hóa hay tôn giáo có thể lại được chấp nhận hoàn toàn trong nền văn hóa hay tôn giáo khác.
1.2.4 Tôn giáo và chuẩn mực
Chuẩn mực xã hội bao gồm những mong đợi, yêu cầu và quy tắc được thể hiện qua lời nói, ký hiệu và biểu trưng, nhằm định hướng hành vi của các thành viên trong xã hội Trong xã hội học, chuẩn mực văn hóa quan trọng được gọi là chuẩn mực đạo đức, trong khi những chuẩn mực ít quan trọng hơn được xem là tập tục truyền thống Do vai trò quan trọng của chúng, chuẩn mực đạo đức thường được luật pháp hỗ trợ để điều chỉnh hành vi cá nhân, ví dụ như hành vi ăn cắp không chỉ vi phạm chuẩn mực đạo đức mà còn bị xã hội phản ứng mạnh mẽ và chịu hình phạt theo quy định của pháp luật.
Chuẩn mực văn hóa thúc đẩy tính tuân thủ của cá nhân thông qua phản ứng tích cực (phần thưởng) hoặc tiêu cực (hình phạt) từ xã hội Phản ứng tiêu cực đối với vi phạm chuẩn mực văn hóa tạo nên hệ thống kiểm soát văn hóa, nơi các thành viên xã hội đồng thuận tuân thủ các chuẩn mực này Bên cạnh phản ứng xã hội, sự tự phản ứng của mỗi cá nhân cũng góp phần quan trọng vào việc duy trì và tuân thủ các chuẩn mực văn hóa.
Tôn giáo là một hệ thống văn hóa, tín ngưỡng và đức tin, bao gồm các hành vi, quan niệm về thế giới và thể hiện qua kinh sách, khải thị, địa điểm linh thiêng, lời tiên tri và quan niệm đạo đức Lễ nghi là cách con người bày tỏ sự tôn kính đối với sự thiêng liêng, tạo nên nền tảng của tôn giáo, ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi của các nhà đàm phán Tôn giáo và tín ngưỡng thường được xem là yếu tố nhạy cảm trong văn hóa, với nhiều người chỉ hiểu biết về nền văn hóa của chính mình mà không nắm rõ các nền văn hóa khác Điều này dẫn đến những hiểu lầm, ví dụ như việc người nước ngoài không hiểu giá trị của bò trong Đạo Hindu có thể cảm thấy hài hước khi thấy bò đi lang thang trên đường phố New Delhi.
Các yếu tố ảnh hưởng đến văn hoá
1.3.1 Trình độ kĩ thuật và công nghệ
Công nghệ bao gồm cả phần cứng và phần mềm, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất của cải vật chất cho xã hội Trong các cuộc đàm phán quốc tế, hình ảnh các nhà đàm phán sử dụng thành thạo thiết bị kết nối để cập nhật thông tin đã trở thành biểu tượng đặc trưng của đàm phán kinh tế toàn cầu.
Các phát minh sáng chế khoa học là kết quả của sự sáng tạo con người trong mối quan hệ với tự nhiên và xã hội, thể hiện hoạt động “nhân hóa tự nhiên.” Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện nay diễn ra mạnh mẽ, thay đổi tư duy nhân loại với tốc độ chóng mặt Những thành tựu này giúp con người gần gũi hơn, tiếp nhận những điều mới lạ từ khắp nơi trên thế giới Khoa học công nghệ được áp dụng rộng rãi toàn cầu, mang theo giá trị văn hóa đa dạng đến các dân tộc Nhờ vào công nghệ thông tin, phát thanh, truyền hình và internet, văn hóa nhân loại lan tỏa nhanh chóng trên toàn cầu, vượt xa sự tưởng tượng của con người.
Quá trình sống và trưởng thành giúp cá nhân hình thành năng lực, tài năng, thói quen và sở thích Những người có sở thích và thói quen tương đồng thường dễ dàng giao tiếp và chia sẻ với nhau Đồng thời, những cá nhân có năng lực và tài năng ở các lĩnh vực khác nhau cũng thường tương tác với nhau ở một mức độ nhất định.
Các giá trị và nhân sinh quan cơ bản đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra “ý nghĩa” và “giá trị” cho cuộc sống của mỗi cá nhân Mỗi người đều có những quan điểm và giá trị sống riêng, chịu ảnh hưởng từ giáo dục, môi trường sống và xu hướng thiên bẩm Đối với một số người, những giá trị này rất rõ ràng và trở thành kim chỉ nam cho hành động cũng như quyết định trong cuộc sống.
"Hiểu biết cá nhân" đề cập đến khả năng tự nhận thức về bản thân và người khác, bao gồm tư duy, cảm xúc và động lực sống Những yếu tố này liên quan đến trí tuệ cảm xúc và trí tuệ tâm hồn, cho phép chúng ta thấu hiểu và làm chủ cảm xúc của chính mình Qua đó, chúng ta có thể đồng cảm với người khác và, khi cần thiết, ảnh hưởng đến cảm xúc và động lực của họ.
Khi cá nhân nâng cao năng lực và trình độ, họ có xu hướng hành xử theo chuẩn mực đạo đức, cải thiện hành vi và thái độ trong cuộc sống hàng ngày Sự phát triển này không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn lan tỏa đến những người xung quanh, góp phần xây dựng và làm giàu nền văn hóa cộng đồng.
1.3.3 Chính sách của chính phủ
Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập thể chế và chính sách văn hóa, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đáp ứng nhu cầu và phát triển sáng tạo văn hóa.
Chính sách văn hóa cần được coi là công cụ thiết yếu để phát triển và mở rộng mọi nguồn lực cho văn hóa quốc gia, với việc phát triển con người là nhiệm vụ hàng đầu Thể chế và chính sách văn hóa giữ vai trò quyết định trong việc xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đồng thời bảo tồn bản sắc dân tộc.
Một chính sách văn hóa hiệu quả cần phải phát triển từ bên ngoài vào bên trong, ảnh hưởng đến tâm lý và cơ chế tinh thần của cộng đồng Chính sách này không chỉ giúp mỗi cá nhân trở nên thân thiện hơn với văn hóa, mà còn thấm sâu vào tâm hồn, đánh thức tiềm năng của con người.
Tăng trưởng kinh tế không chỉ tạo ra nền tảng vật chất cho sự phát triển văn hóa mà còn hình thành các giá trị mới cho cá nhân và cộng đồng, đồng thời thúc đẩy các quan hệ kinh tế Ngược lại, văn hóa đóng vai trò là nền tảng tinh thần, tạo ra động lực mới góp phần vào tăng trưởng kinh tế Do đó, việc tách biệt hai chiều tác động qua lại giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa là không khả thi.
1.3.4.2 Toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế
Toàn cầu hóa mang đến nhiều cơ hội và thách thức cho sự phát triển kinh tế của các quốc gia, đồng thời cũng tạo ra những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đối với sự phát triển văn hóa.
Toàn cầu hóa có thể giúp các quốc gia phát triển văn hóa nhanh hơn thông qua việc tham gia sâu vào hội nhập quốc tế Những quốc gia này có cơ hội tận dụng nguồn vốn, khoa học - công nghệ, và thị trường từ các nước khác, từ đó thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất trong nước Nhờ vào tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, các quốc gia sẽ nhanh chóng xây dựng cơ sở vật chất mạnh mẽ hơn để đầu tư vào các mục tiêu phát triển văn hóa.
Đặc điểm văn hoá trong đàm phán kinh tế quốc tế của Palestine
Tình hình thương mại và đầu tư quốc tế Việt Nam- Palestine
2.1.1 Tình hình thương mại quốc tế
Palestine, với tiềm năng lớn về đá trắng, hiện đang là nước xuất khẩu đá trắng hàng đầu thế giới Ngoài đá trắng, Palestine còn xuất khẩu nhiều sản phẩm khác, bao gồm thiết bị phục vụ nông nghiệp Tuy nhiên, quốc gia này vẫn có tình trạng nhập khẩu nhiều hơn so với xuất khẩu.
Do đó, việc xuất khẩu các mặt hàng mà Palestine đang cần, như nông sản (cá ba sa) và đồ gia vị, sẽ mang lại nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam Palestine cũng rất quan tâm đến các sản phẩm của Việt Nam như đồ gỗ, hải sản, nông sản, cùng với hàng hóa công nghiệp nhẹ như máy móc, thiết bị vi tính, giày dép và vải.
Mặc dù thương mại giữa Việt Nam và Palestine còn khiêm tốn, nguyên nhân chủ yếu là do xung đột Palestine-Israel và thiếu thông tin Hiện tại, phần lớn giao dịch thương mại được thực hiện thông qua các thương nhân và lãnh thổ Israel Kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Palestine năm 2012 đạt 76.674 USD, giảm xuống còn 40.196 USD vào năm 2013, chủ yếu là hàng tiêu dùng như dệt may, đồ gỗ, thủy sản và sản phẩm ngũ cốc Tuy nhiên, do tình hình chính trị căng thẳng, Việt Nam chưa thể ghi nhận số liệu nhập khẩu từ Palestine.
Vào ngày 06/11/2013, Hiệp định Tránh đánh thuế hai lần và Ngăn ngừa trốn thuế giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Palestine đã được ký kết tại Hà Nội Hiệp định này không chỉ hoàn thiện cơ sở pháp lý mà còn kỳ vọng thúc đẩy quan hệ kinh tế và thương mại giữa hai quốc gia.
Nhập khẩu từ thế giới
Xuất khẩu sang thế giới
2.1.2 Tình hình đầu tư quốc tế
Đất nước Palestine không chỉ sở hữu nhiều tiềm năng và thế mạnh để thu hút đầu tư nước ngoài, mà còn có các chính sách đầu tư thông thoáng với nhiều khuyến khích và quyền lợi đặc biệt cho doanh nghiệp Các chương trình và kế hoạch đầu tư trong lĩnh vực kinh tế-xã hội được xác định rõ ràng, trong khi các chính sách và thủ tục liên quan đến đầu tư tại Palestine ổn định, nhanh chóng và đơn giản.
Nền kinh tế Palestine đang phát triển mạnh mẽ với nhiều cơ hội đầu tư tiềm năng và lợi nhuận cao Các chỉ số phát triển kinh tế cho thấy sự tăng trưởng liên tục, bao gồm khối lượng hàng xuất khẩu tăng lên sang các thị trường quốc tế với tiêu chuẩn chất lượng cao Việc ký kết hiệp định thương mại với nhiều quốc gia đã giúp gia tăng xuất khẩu và thu hút đầu tư từ các công ty quốc tế, thông qua các hình thức hợp tác và liên doanh với nhà đầu tư trong nước Thị trường Palestine cũng đang chứng kiến sự phát triển của hoạt động tài chính, cho phép các công ty phân phối lợi nhuận hàng năm cho cổ đông và ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu ổn định Những yếu tố này khẳng định rằng thị trường Palestine có tiềm năng lớn để tạo ra nhiều cơ hội đầu tư và mở rộng ra các thị trường quốc tế.
Đặc điểm văn hoá đàm phán của Palestine
2.2.1 Giả định và văn hoá
Gần 70 năm xung đột đã để lại một nghịch cảnh cho hàng triệu người Palestine khi họ không có Tổ quốc, phải sống lưu vong ở nước ngoài hoặc hai vùng tự trị là Dải Gaza và Bờ Tây, nằm cách nhau bởi lãnh thổ Israel Không những thế, các động thái mới trong khu vực có thể khiến người Palestine còn rất lâu nữa mới có thể thoả nguyện giấc mơ lập quốc trên chính quê hương mình Palestine là đất nước gồm người Ả Rập và Do Thái, vì vậy có sự pha trộn văn hoá giữa 2 loại người này
Một số doanh nhân Palestine gốc Ả Rập có thể không sẵn lòng sắp xếp cuộc hẹn trước khi đối tác đến đất nước họ Do đó, khách thương nhân nên thông báo cho chủ nhà về kế hoạch và lịch trình của mình, đồng thời lập thời gian cụ thể cho cuộc họp ngay khi đặt chân đến Palestine Ngoài ra, thương nhân cũng cần lưu ý đến các ngày lễ thánh như Ramadan và thời gian nghỉ cầu nguyện trước khi lên kế hoạch cho cuộc họp.
Tại Palestine, nghi thức chào hỏi truyền thống được thể hiện qua cử chỉ salaam Người chào sẽ đưa tay phải lên, đầu tiên chạm vào ngực, sau đó là trán, rồi đưa tay lên cao và hướng ra ngoài, kèm theo một cái gật đầu nhẹ.
Ánh mắt và nụ cười đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp giữa người Mỹ và châu Âu, nơi việc không nhìn thẳng vào mắt đối phương có thể bị coi là thiếu thành thật Ngược lại, trong văn hóa Palestine, việc không thể nhìn thấy ánh mắt của nhau, ngay cả khi đứng ngang hàng, sẽ tạo ra khó khăn trong việc đạt được thỏa thuận hoặc thuyết phục họ.
Doanh nhân Palestine gốc Ả Rập nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gặp mặt trực tiếp trong các cuộc đàm phán Trang phục thích hợp tại mỗi cuộc họp không chỉ là quy tắc mà còn thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau Danh thiếp thường được in một mặt bằng tiếng Anh và mặt còn lại bằng tiếng Ả Rập để thuận tiện trong việc trao đổi Các buổi họp thường diễn ra trong không khí cởi mở, nơi các bên có thể thảo luận và thưởng thức trà, cà phê cùng nhau.
Khi tham gia tán gẫu, tránh đề cập đến chính trị, mối quan hệ quốc tế và chính sách dầu lửa Các doanh nhân Palestine thường tổ chức đàm phán tại nhà hàng, nơi khách được mời thưởng thức ít nhất hai cốc nước giải khát mỗi loại.
Người Palestine có gốc Do Thái rất coi trọng thời gian, xem nó như nguồn vốn quý giá nhất trong cuộc sống Họ hiểu rằng tiền bạc có thể kiếm lại nhưng thời gian thì không, vì vậy họ tận dụng từng giây phút và có thái độ nghiêm khắc với những thói quen lãng phí thời gian Những cuộc hẹn không báo trước hay làm việc thiếu khoa học được coi là "ăn cắp" thời gian Họ tin rằng cách sử dụng thời gian phản ánh số mệnh của mỗi người và thể hiện sự tôn trọng qua phương pháp làm việc, kinh doanh và giữ chữ tín Ngoài ra, họ không chỉ tôn trọng thời gian của bản thân mà còn của người khác, tránh làm mất thời gian của người khác Người Do Thái cũng ghét những lời nói dối và khuyến khích hành động hơn là nói nhiều, nhằm hạn chế rủi ro trong kinh doanh Họ đặc biệt coi trọng việc thu thập thông tin chính xác và có khả năng tổ chức tốt, giúp họ ra quyết định đúng đắn Nghe cũng là một kỹ năng quan trọng để nắm bắt thông tin và tìm hiểu đối tác; người biết nghe sẽ biết nói.
Dùng tay phải trong tất cả các cuộc họp, bao gồm việc bắt tay, ăn uống và chuyển đồ vật cho người khác
Vung tay trong khi giao tiếp có thể được xem là hành động thiếu lịch sự, và việc quay lòng bàn chân về phía người đối diện cũng được coi là một dấu hiệu không tôn trọng trong cuộc trò chuyện.
Sẽ bị coi là khiếm nhã nếu hỏi về vựo và con gái của một người, chỉ nên hỏi chung chung về gia đình và con cái
2.2.2 Ngôn ngữ, tín ngưỡng và tôn giáo
Ngôn ngữ chính thức của Palestine là tiếng Ả Rập, với đạo Hồi là tôn giáo chủ yếu Tiếng Anh và tiếng Do Thái cũng được sử dụng phổ biến Nằm ở vị trí chiến lược giữa Ai Cập, Đại Syria và bán đảo Ả Rập, Palestine là nơi khởi nguồn của Do Thái giáo và Cơ Đốc giáo Khu vực này có lịch sử lâu dài và phong phú, là giao điểm của tôn giáo, văn hóa, thương mại và chính trị, từng chịu sự kiểm soát của nhiều nền văn minh như Ai Cập cổ đại, Canaan, Israel cổ đại, Judea, Assyria, Babylon, Ba Tư, Hy Lạp, La Mã, và nhiều đế quốc Ả Rập, cũng như các quyền lực hiện đại như Anh, Israel, Jordan và Ai Cập.
Palestine là nơi giao thoa và xung đột của ba tôn giáo lớn: Thiên Chúa Giáo, Hồi Giáo và Do Thái Giáo Đối với người Thiên Chúa, Jerusalem là địa điểm nơi Chúa Jesus qua đời và lưu giữ nhiều thánh tích cổ Người Hồi Giáo coi Jerusalem là nơi nhà tiên tri Mohammed bay về trời, trong khi người Do Thái xem đây là nơi mang bản sắc dân tộc và chứa đựng đền thờ thiêng liêng của vua Solomon Chính vì vậy, Palestine, đặc biệt là thủ đô Jerusalem, thường xuyên diễn ra căng thẳng tôn giáo.
2.2.3 Cấm kị và linh thiêng
Kinh doanh tại Palestine đối với phụ nữ gặp nhiều khó khăn do các quy định văn hóa Phụ nữ cần ăn mặc kín đáo, với váy dài và tay áo dài đến khuỷu tay hoặc hơn, đồng thời tránh để lộ đường viền cổ áo Trong giao tiếp, đàn ông Hồi giáo thường không bắt tay hoặc sử dụng ngôn ngữ cơ thể như khi tương tác với nam doanh nhân, điều này khiến ngay cả những người đã quen với văn hóa phương Tây cũng vẫn cảm thấy e dè khi tiếp xúc với nữ doanh nhân.
Nguyên tắc đầu tiên của Luật Kashrut trong văn hóa Do Thái là nghiêm cấm trộn lẫn thịt với sữa Quy định này yêu cầu phải có dụng cụ riêng biệt cho thịt và sữa, bao gồm nồi niêu, bát đĩa và chậu rửa Người Do Thái chỉ được phép uống sữa và các sản phẩm từ sữa sau 6 giờ đồng hồ kể từ khi ăn thịt, hoặc trước khi ăn thịt ít nhất nửa giờ, và tuyệt đối không được ăn thịt và sữa cùng lúc.
Nguyên tắc thứ hai trong chế độ ăn uống của người Do Thái quy định chỉ được tiêu thụ thịt từ các loài gia súc có móng chẻ, ăn cỏ và nhai lại như bò, dê, cừu, và nai Các loại thịt như lợn, thỏ, ngựa và lạc đà bị cấm do lợn và thỏ không nhai lại, còn ngựa và lạc đà không có móng chẻ Cũng như vậy, côn trùng và bò sát đều không được phép ăn Trong số các gia súc cho phép, người Do Thái chỉ tiêu thụ nửa phía trên của con vật và hoàn toàn tránh nửa phía sau Đặc biệt, máu, thịt dính máu và nội tạng bị cấm, do đó, quy trình giết mổ phải đảm bảo loại bỏ hoàn toàn máu, diễn ra nghiêm ngặt để con vật không bị đau đớn Người Do Thái tin rằng, thú tính của động vật nằm trong dòng máu, vì vậy việc tiêu thụ máu có thể dẫn đến việc con người bị nhiễm những đặc tính thú tính, ảnh hưởng đến trí tuệ và nòi giống.
Người tiêu dùng nên tránh ăn các loại thủy sản có vỏ như tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến, và chỉ nên tiêu thụ cá có vây và vảy Các loài cá không vảy như lươn, trê, chình, tầm đều bị cấm ăn Đồng thời, cần lưu ý không ăn các động vật không xương sống và không kết hợp ăn thịt với cá trong cùng một bữa ăn.
Luật Kashrut cấm tiêu thụ các loài chim săn mồi, chỉ cho phép các loại gia cầm quen thuộc như gà, ngan, ngỗng, vịt và gà tây được coi là thực phẩm Kosher hợp lệ Đối với các loại trái cây có múi như cam, quýt, bưởi, Luật Kashrut quy định rằng không được ăn khi cây ăn quả này chưa đủ 3 tuổi.
Tôi nghe nói, hàng tuần những người Israel theo đạo Do Thái giáo chính thống ở
Hà Nội thường phải sang tận Bangkok, nơi có một cơ sở giết mổ được cấp chứng chỉ, mới mua được thịt đạt chuẩn Kosher
Đánh giá
Trong thời gian qua, Việt Nam đã tích cực nỗ lực đàm phán kinh tế quốc tế với Palestine Tuy nhiên, do căng thẳng địa chính trị, hoạt động thương mại giữa hai nước gặp nhiều khó khăn, dẫn đến kim ngạch xuất nhập khẩu còn hạn chế.
Khi hợp tác với đối tác Palestine, doanh nghiệp Việt Nam cần tìm hiểu kỹ về thị trường, văn hóa và sở thích của người tiêu dùng tại đây Việc nắm rõ thông tin về doanh nghiệp mà chúng ta dự định hợp tác cũng rất quan trọng Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn chưa nhận thức đầy đủ về điều này.
Định hướng và giải pháp nhằm phát triển thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Palestine
Định hướng và triển vọng quan hệ thương mại đầu tư
3.1.1 Triển vọng quan hệ thương mại đầu tư
Vào ngày 27 tháng 11 năm 2020, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã cảnh báo rằng triển vọng đạt được giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột Israel-Palestine đang ngày càng trở nên xa vời.
Trong một thông điệp gửi tới Ngày Quốc tế Đoàn kết với nhân dân Palestine 29-
Tổng Thư ký Guterres đã chỉ ra rằng người dân Palestine đang phải chịu đựng nhiều khổ đau do các yếu tố như mở rộng các khu định cư trái phép, phá hủy nhà ở và công trình, cùng với tình trạng bạo lực và hoạt động quân sự liên tục Ông cũng nhấn mạnh rằng đại dịch COVID-19 đã tàn phá nền kinh tế Palestine, làm trầm trọng thêm tình hình chính trị, kinh tế và nhân đạo vốn đã rất mong manh tại Dải Gaza.
Khu vực Palestine-Israel nổi bật với tình hình căng thẳng và khó lường, điều này tạo ra thách thức trong việc dự đoán triển vọng quan hệ thương mại và đầu tư.
Thúc đẩy hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực chung, bao gồm đàm phán thỏa thuận song phương và đánh giá cao mối quan hệ tốt đẹp về hành pháp và lập pháp, đồng thời thảo luận các phương thức để tiếp tục tăng cường hợp tác.
Việt Nam và Palestine cam kết mạnh mẽ về đa phương hóa và hội nhập quốc tế, đồng thời hợp tác giải quyết các vấn đề toàn cầu Sự hợp tác này dựa trên lập trường chung và hỗ trợ lẫn nhau tại các diễn đàn quốc tế.
Các giải pháp để thích nghi
3.2.1 Giải pháp về phía nhà nước
3.2.1.1 Nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp về vài trò của văn hoá trong đàm phán kinh tế quốc tế
Hiện nay, các doanh nghiệp đã nhận thức được tầm quan trọng của văn hóa trong đàm phán kinh tế quốc tế, đặc biệt khi làm việc với Palestine, một quốc gia có nền văn hóa đặc trưng Để nâng cao nhận thức này, doanh nghiệp cần tổ chức các khóa học và hội thảo về văn hóa kinh doanh cho nhân viên và các nhà đàm phán Ngoài ra, việc mời các chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực đàm phán để chia sẻ kiến thức cũng rất cần thiết Chỉ khi có đủ hiểu biết và tự tin, các doanh nghiệp mới có thể đàm phán hiệu quả với các đối tác Palestine và quốc tế.
3.2.1.2 Phát triển mối quan hệ hợp tác, giao lưu văn hoá giữa Việt Nam-PalestineViệt Nam và PLO có quan hệ từ năm 1968 Năm 1976, PLO đặt cơ quan thường trú tại Hà Nội Năm 1982, ta chấp thuận nâng cơ quan đại diện bạn lên cấp Đại sứ quán Ngày 19/11/1988, ta công nhận Nhà nước Palestine và Văn phòng Đại diệnPalestine tại Hà Nội được chuyển thành Đại sứ quán Nhà nước Palestine Ngoài sự đồng tình và ủng hộ mạnh mẽ, liên tục về chính trị đối với cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Palestine, ta cũng đã giúp đỡ bạn về vật chất theo khả năng của mình Ta giúp bạn chi phí về trụ sở ĐSQ, nhà ở cho CBNV, phương tiện đi lại, và lương cho 4 người Việt Nam giúp việc trong ĐSQ Cuối những năm 70, ta giúp bạn đào tạo một số cán bộ chính trị, quân sự Năm 1995, ta tặng cho ban 2000 bộ quân phục cảnh sát và 1000 tấn gạo (trị giá 314000USD) Hiện nay ta đang xem xét giúp bạn đào tạo ngắn hạn 10-15 cảnh sát về kỹ thuật hình sự và chống buôn lậu ma tuý, cấp 05 học bổng cho sinh viên Palestnie học tiếng Việt theo như đề nghị của bạn trong chuyến thăm Palestine của Thứ trưởng Vũ Dũng (4/2008).Ngày 12/01/2009, Chính phủ Việt nam đã quyết định viện trợ nhân đạo khẩn cấp cho nhân dân Palestin ở Ga-da khắc phục hậu quả của cuộc tấn công quân sự củaIsrael vào Ga-da (27/12/2008 – 20/1/2009) Tháng 3/2000, ta phối hợp với LHQ đăng cai tổ chức Hội nghị LHQ khu vực châu Á về vấn đề Palestine Palestine mong muốn tăng cường hợp tác thương mại và đầu tư trực tiếp với Việt Nam Theo Đại sứ palestine tại Hà Nội cho biết, năm 2007, Palestine nhập từ Việt Nam 26 triệu USD hàng hoá Tuy nhiên, do Israel kiểm soát các cử khẩu nên toàn bộ số hàng này đều nhập thông qua các công ty của Israel Ngoài ra bạn còn nêu khả năng tăng cường quannhệ song phương thông qua các doanh nhân Palestine đang sinh sống ở nước ngoài Đoàn Palestine thăm Việt Nam:
- Chủ tịch Arafat đã thăm Việt Nam 10 lần, gần đây nhất vào 24/8/2001.
- Cục trưởng Cục Kinh tế PLO (1990).
- Cục trưởng Cục Chính trị PLO (1994).
- Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và hợp tác quốc tế (tháng 5/2000) Đoàn Việt Nam thăm trụ sở PLO (Tunisia):
- Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên, đặc phái viên của Chủ tịch HĐNN (1992).
- Phó Thủ tướng Nguyễn Khánh (1994).
- Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Vũ Dũng thăm Ramala - Bờ Tây (4/2008) Các Hiệp định đã ký:
- Hiệp định hợp tác kinh tế, thương mại, văn hóa và KHKT (1990).
3.2.1.3 Hỗ trợ các doanh nghiệp thông quan những thông tin có hệ thống về thị trường, văn hoá Palestine
Nhiều doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn trong việc nghiên cứu văn hóa Palestine một cách bài bản do thiếu điều kiện và thông tin chủ yếu bằng tiếng Anh Để hiểu rõ hơn về văn hóa và thị trường Palestine, các doanh nghiệp cần được hỗ trợ cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ.
Cần bổ sung kênh thông tin qua các website về Palestine, như www.palestineembassy.vn, tuy nhiên số lượng trang web này còn hạn chế và thông tin chưa phong phú, dẫn đến thiếu nguồn tin tức hiệu quả Để hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường Palestine, Nhà nước và các Bộ ngành nên tổ chức các buổi triển lãm thương mại, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam gặp gỡ và giới thiệu sản phẩm tới doanh nghiệp Palestine.
3.2.2 Giải pháp về phía doanh nghiệp
3.2.2.1 Nâng cao nhận thức về ảnh hưởng của văn hoá đến đàm phán với các doanh nghiệp nước ngoài
Hiện nay, các doanh nghiệp đã nhận thức rõ tầm quan trọng của văn hóa trong đàm phán kinh doanh, đặc biệt khi làm việc với Palestine, một quốc gia có nền văn hóa đặc trưng Để nâng cao hiệu quả đàm phán, doanh nghiệp cần trang bị kiến thức văn hóa cho đội ngũ nhân viên thông qua các khóa học và hội thảo về văn hóa kinh doanh và đàm phán quốc tế Ngoài ra, việc mời các chuyên gia có kinh nghiệm chia sẻ kiến thức và tài liệu nghiên cứu cũng là một cách hiệu quả để xây dựng nguồn nhân lực tự tin và am hiểu Chỉ khi có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về văn hóa, doanh nghiệp mới có thể thành công trong việc đàm phán với các đối tác Palestine và quốc tế.
3.2.2.2 Mở rộng tiếp cận với các doanh nghiệp Palestine
Mặc dù quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Palestine đang phát triển, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn thiếu chủ động trong việc tiếp cận thị trường Palestine Họ thường ngồi chờ khách hàng nước ngoài đến hỏi mua hàng, điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc xâm nhập thị trường cạnh tranh này Để thành công và duy trì vị thế trong mối quan hệ hợp tác thương mại với Palestine, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động hơn trong việc tìm kiếm cơ hội và kết nối với đối tác.
Các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nghiên cứu thị trường Palestine để hiểu rõ nhu cầu và sở thích của người tiêu dùng tại đây Việc tìm hiểu về các sản phẩm phù hợp và mức độ cạnh tranh với sản phẩm từ các quốc gia khác là rất quan trọng Qua đó, doanh nghiệp có thể đánh giá vị thế của mình và xây dựng kế hoạch hiệu quả nhằm thâm nhập thị trường Palestine.
3.2.2.3 Nâng cao năng lực, phẩm chất cán bộ đàm phán
Trong quá trình đàm phán, năng lực và phẩm chất của nhà đàm phán có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả đạt được, cũng như tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Các nhà đàm phán cần có kiến thức chuyên sâu về thương mại quốc tế và lĩnh vực cụ thể của doanh nghiệp để chuẩn bị tốt cho các cuộc đàm phán Họ cũng phải hiểu rõ phong tục, tập quán và môi trường kinh doanh của đối tác để linh hoạt trong quá trình trao đổi Sự chuẩn bị kỹ lưỡng giúp họ dễ dàng chia sẻ những vướng mắc và thương thảo các điều khoản hợp đồng Bên cạnh đó, nghệ thuật đàm phán yêu cầu sự cương quyết và nhượng bộ hợp lý, cùng với việc am hiểu luật pháp của quốc gia đối tác và luật pháp quốc tế.
3.2.2.4 Chú trọng khâu chuẩn bị trước khi đàm phán
Khâu chuẩn bị quyết định tới 50% thành công của cuộc đàm phán Tuy nhiên, doanh nghiệp Việt Nam thường gặp khó khăn trong việc chuẩn bị, đặc biệt khi làm việc với các đối tác yêu cầu sự cẩn thận như Palestine Trong khi các nhà đàm phán Palestine chỉ tham gia khi đã hiểu rõ về đối tác, cách thức kinh doanh và thị trường của họ, thì doanh nghiệp Việt Nam lại thiếu thông tin cần thiết khi bước vào bàn đàm phán.
Các doanh nghiệp Việt Nam hiện chưa chú trọng đến việc lập kế hoạch cụ thể cho đàm phán, dẫn đến thiếu sự chuẩn bị và chủ động trong quá trình thương thảo Đặc biệt, khi đàm phán với người Palestine, việc chọn địa điểm phù hợp, lựa chọn nhà đàm phán am hiểu văn hóa và xây dựng chiến lược cụ thể là rất quan trọng Những yếu tố này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam tự tin hơn mà còn nâng cao khả năng thành công của cuộc đàm phán Sau mỗi cuộc đàm phán, việc tổng kết và rút ra bài học kinh nghiệm sẽ giúp cải thiện quy trình chuẩn bị cho những lần sau.
3.2.2.5 Lựa chọn phái đoàn đàm phán theo khía cạnh văn hoá
Những tiêu chí lựa chọn các thành viên cho một cuộc đàm phán văn hóa chéo có thể được tổng kết như sau:
Sự chín chắn là sản phẩm của kiến thức và kinh nghiệm, được hình thành qua những trải nghiệm thực tế trong quá trình đàm phán quốc tế.
Để thành công trong đàm phán giữa các nền văn hóa khác nhau, các nhà đàm phán cần thể hiện sự linh hoạt trong việc tiếp nhận và điều chỉnh theo các giá trị văn hóa của đối tác Điều này giúp họ thích nghi với những yêu cầu văn hóa đặc thù, từ đó tạo ra sự ổn định trong mối quan hệ và đạt được kết quả tốt trong quá trình thương thuyết.
Tầm nhìn lạc quan và sự nhạy cảm văn hóa là yếu tố then chốt giúp nhà đàm phán thúc đẩy quá trình nhượng bộ nhanh chóng giữa các bên Sự nhạy cảm này giữ cho bầu không khí đàm phán không bị căng thẳng và bế tắc, trong khi độ lượng về văn hóa tạo điều kiện cho các nhà kinh doanh hiểu rõ hành vi và thái độ của đối tác, từ đó có những ứng xử phù hợp.
Nhà đàm phán giỏi cần nắm vững ngôn ngữ của đối tác để không bị phụ thuộc vào thông dịch viên Việc hiểu ngôn ngữ của đối tác không chỉ giúp bạn chủ động hơn trong cuộc đàm phán mà còn thể hiện sự tôn trọng, từ đó củng cố lòng tin và thiện chí hợp tác giữa các bên.
Kiến nghị
Vụ Hợp tác quốc tế và các đơn vị liên quan của bộ sẽ liên tục hỗ trợ và phối hợp với Đại sứ quán Việt Nam để tổ chức các hoạt động quảng bá và giao lưu văn hóa tại Palestine Điều này thể hiện nhận thức rằng văn hóa là phương tiện hiệu quả nhất để tăng cường hiểu biết và tình cảm hữu nghị giữa nhân dân hai nước.
3.3.2 Kiến nghị đơn vị thực hiện
Tích cực thực hiện các thỏa thuận hợp tác đã ký với Việt Nam, hướng tới hòa bình và hữu nghị Tăng cường xúc tiến thương mại, đầu tư trên nhiều lĩnh vực, đồng thời tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa giữa hai quốc gia.
Văn hóa đàm phán là một khái niệm lâu đời trên thế giới, nhưng vẫn còn mới mẻ tại Việt Nam Mặc dù trải qua nhiều cuộc chiến tranh, hiện nay doanh nghiệp Palestine ngày càng chú trọng đến thị trường Việt Nam, cùng với sự cải thiện trong quan hệ ngoại giao giữa hai nước Hiểu biết về văn hóa của hai quốc gia sẽ nâng cao hiệu quả giao dịch đàm phán và tạo nền tảng vững chắc cho mối quan hệ lâu dài trên nhiều lĩnh vực.
Nghiên cứu về "Văn hóa đàm phán quốc tế của Palestine" là một thách thức nhưng cũng đầy hấp dẫn Đề tài này phức tạp do hạn chế trong việc tìm kiếm thông tin và thiếu các nghiên cứu trước đó tại Palestine Tuy nhiên, hy vọng rằng những thông tin được tổng hợp sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về văn hóa đàm phán và văn hóa Palestine, giúp các cá nhân và doanh nghiệp nhận thức rõ hơn về ảnh hưởng và tầm quan trọng của văn hóa trong đàm phán kinh tế quốc tế, đặc biệt là với đối tác Palestine.
Đề tài đã đạt được mục tiêu ban đầu, nhưng do hạn chế về thời gian và chuyên môn, một số thiếu sót là điều không thể tránh khỏi.
Vì vậy, em rất mong nhận được sự giúp đỡ và bổ sung từ phía thầy cô giúp em hoàn thiện bài viết.
Em xin chân thành cảm ơn!
PHỤ LỤC : MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ PALESTINE
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Đoàn Thị Hồng Vân, 2010, Đàm phán trong kinh doanh quốc tế, Nhà xuất bản Lao động- Xã hội.
2 Hoàng Đức Thân, 2006, Giáo trình về giao dịch và đàm phán thương mại quốc tế, Nhà xuất bản Thống kê
3 Nguyễn Xuân Thơm & Nguyễn Văn Hồng, 2001, Kỹ thuật đàm phán thương mại quốc tế, Xuất bản bởi Trung tâm thông tin thư viện – Đại học quốc gia Hà Nội.
4 Nguyễn Thành Danh, 2005, Thương mại quốc tế, Nhà xuất bản Lao động.
5 Macionis J.John, 1987, Xã hội học, Nhà xuất bản Thống kê.
8 Tô Xuân Dân, 1998, Cơ sở Văn hoá Việt Nam, Nhà xuất bản Giáo dục.
9 Vũ Hữu Tửu, 2006, Giáo trình kỹ thuật nghiệp vụ ngoại thương, Nhà Xuất bản Giáo dục
10 Ngọc Lan, 2010, Cùng nhau đi đàm phán: Không thể đứng ngoài, Website Vneconomy, truy cập lúc 10h ngày 15 tháng 12 năm 2020 http://vneconomy.vn/2010041204380107P0C5/cung-nhau-di-dam-phan-khong- the-dung-ngoai.htm
11 Phước Đại, 2007, Lỗi trong đàm phán kinh doanh, Website VietBao, truy cập lúc 10h ngày 15 tháng 12 năm 2020 http://vietbao.vn/Viec-lam/Loi-trong-dam-phan-kinh-doanh/30195611/267/
12 Website Đại sứ quán Palestine tại Hà Nội www.palestineembassy.vn
13 Nguyễn Hoàng Ánh (2004), Vai trò của văn hoá trong kinh doanh quốc tế và vấn đề xây dựng văn hoá kinh doanh ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ
14 Uỷ ban quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế, Thuật ngữ trong đàm phán thương mại quốc tế, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế quốc dân, 2010