KHÁI QUÁT CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG
Nguyên nhân dẫn tới chiến tranh thương mại Mỹ - Trung
Sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ vào tháng 1/2017, Donald Trump đã nhiều lần đe dọa áp dụng biện pháp mạnh để đáp trả Trung Quốc trong lĩnh vực thương mại Kể từ khi ông Trump lên nắm quyền, hai bên đã tổ chức nhiều cuộc đàm phán nhằm tìm kiếm thỏa thuận và nhượng bộ, nhưng không đạt được kết quả như mong đợi.
Căng thẳng thương mại giữữ̃a Mỹ và Trung Quốc bắt đầu từ ngày 20/04/2017 khi
Mỹ đang tiến hành điều tra để xác định xem việc nhập khẩu từ Trung Quốc và một số quốc gia khác có ảnh hưởng đến an ninh quốc gia hay không Vào ngày 06/07/2018, Mỹ đã chính thức khởi động chiến tranh thương mại với Trung Quốc bằng cách áp thuế 25% đối với hàng hóa trị giá 34 tỷ USD, chủ yếu là máy móc và thiết bị công nghệ cao Đáp lại, Trung Quốc cũng áp thuế tương ứng 34 tỷ USD đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, tập trung vào các sản phẩm nông sản Cuộc chiến thương mại này xuất phát từ nhiều nguyên nhân sâu xa và cụ thể.
Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đang trở nên căng thẳng giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới Dự báo rằng đến năm 2030, GDP danh nghĩa của Trung Quốc sẽ vượt qua Mỹ, trong khi GDP theo sức mua tương đương (PPP) của Trung Quốc hiện đã vượt Mỹ Mỹ và Trung Quốc cũng là hai cường quốc thương mại hàng đầu, với Mỹ là nước nhập khẩu lớn nhất và xuất khẩu lớn thứ hai thế giới, còn Trung Quốc là nước xuất khẩu lớn nhất và nhập khẩu lớn thứ hai.
Trong những năm gần đây, sự cạnh tranh giữa hai siêu cường Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng Trong bối cảnh sức mạnh của Mỹ có dấu hiệu suy giảm, Trung Quốc đang thể hiện tham vọng thay thế Mỹ trong vai trò thống lĩnh địa chính trị toàn cầu.
GDP danh nghĩa (tỷ USD)
Bảng 1: Mỹ và Trung Quốc – Hai siêu cường kinh tế thế giới
(Số liệu năm 2017, Nguồn: Cơ sở dữữ̃ liệu củủ̉a World Bank)
Các nguyên nhân cụ thể gây ra căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt từ khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001, đã dẫn đến cuộc chiến tranh thương mại hiện nay.
Chính sách bảo hộ mậu dịch của Tổng thống Donald Trump, với khẩu hiệu “nước Mỹ trên hết” và “làm nước Mỹ vĩ đại trở lại”, đã dẫn đến chiến tranh thương mại không chỉ với Trung Quốc mà còn với các đồng minh như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, cũng như các nước láng giềng như Canada và Mexico Ngay khi nhậm chức, ông Trump đã hủy bỏ hoặc yêu cầu đàm phán lại nhiều hiệp định thương mại tự do mà Mỹ đã ký kết hoặc đang thực thi.
Thâm hụt thương mại lớn giữa Mỹ và Trung Quốc là nguyên nhân chính gây ra căng thẳng thương mại giữa hai quốc gia Năm 2017, Mỹ đã nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc trị giá 506 tỷ USD, trong khi chỉ xuất khẩu 131 tỷ USD, dẫn đến thâm hụt lên tới 375 tỷ USD Thâm hụt này đã liên tục gia tăng từ khi Trung Quốc gia nhập WTO, từ 100 tỷ USD năm 2001 lên 375 tỷ USD năm 2017 Chính quyền Mỹ đã nhiều lần yêu cầu Trung Quốc giảm thặng dư thương mại, nhưng Trung Quốc lại cho rằng Mỹ cần tăng cường hoạt động xuất khẩu của mình để giảm thâm hụt.
Tham vọng của Trung Quốc trở thành quốc gia công nghệ hàng đầu thế giới đang gây lo ngại cho Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ hiện nay Trung Quốc đang đầu tư hàng tỷ USD vào chương trình "Sản xuất tại Trung Quốc 2025" với mục tiêu phát triển các ngành công nghệ trọng yếu như robot, trí tuệ nhân tạo, hàng không vũ trụ, ô tô điện, và công nghệ Internet 5G Mặc dù tham vọng rất lớn, nhưng trình độ công nghệ của Trung Quốc vẫn còn hạn chế, khiến các công ty Trung Quốc phải phụ thuộc vào công nghệ cốt lõi từ Mỹ Mỹ đã cáo buộc Trung Quốc sử dụng các thỏa thuận ngầm để buộc các công ty Mỹ chuyển giao công nghệ trong các liên doanh, cũng như thông qua việc mua bán sáp nhập với các công ty Trung Quốc, mặc dù phía Trung Quốc thường xuyên từ chối các cáo buộc này.
Tình trạng vi phạm bản quyền ở Trung Quốc đang trở nên nghiêm trọng, với nhiều cáo buộc từ Mỹ về việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là đối với các công ty Mỹ Chính quyền Mỹ cho rằng các công ty này đã mất hàng tỷ USD mỗi năm do việc đánh cắp bí mật thương mại từ Trung Quốc Nguyên nhân chính là do hệ thống pháp luật Trung Quốc có khả năng bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ yếu kém Mặc dù Trung Quốc đang nỗ lực cải thiện công tác bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nhưng phần lớn tiến bộ chỉ tập trung vào bản quyền tác giả và nhãn hiệu, trong khi tình trạng bắt buộc chuyển giao công nghệ trong các lĩnh vực công nghiệp then chốt vẫn diễn ra phổ biến.
Mỹ đã phản ứng mạnh mẽ trước các biện pháp hạn chế đầu tư của Trung Quốc, khi nước này không cho các công ty nước ngoài quyền tiếp cận thị trường một cách công bằng Chính phủ Trung Quốc cam kết nới lỏng giới hạn sở hữu nước ngoài trong các lĩnh vực sản xuất ô tô, đóng tàu và máy bay, đồng thời hứa hẹn thúc đẩy mở cửa lĩnh vực tài chính Tuy nhiên, Mỹ tỏ ra hoài nghi về cam kết này vì Trung Quốc đã từng đưa ra những hứa hẹn tương tự khi gia nhập WTO năm 2001 nhưng không thực thi Các công ty Trung Quốc đã lợi dụng thời gian bảo hộ kéo dài để củng cố vị thế thống lĩnh tại thị trường nội địa và mở rộng đầu tư ra nước ngoài.
2 Diễn biên cuôcc̣chiên tranh thương mai My - Trung
2.1 Các sự kiện chính châm ngòi cho cuộc chiến tranh Mỹ-Trung
Tháng 1 năm 2017, vào ngày đầu tiên nhậm chứứ́c, Trump đã kýứ́ sắc lệnh rúứ́t Hoa
Kỳ khởi đầu Hiệp định và Đàm phán Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã diễn ra, trong khi Trump tuyên bố sẽ áp thuế 45% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Năm 2017, Tổng thống Trump đã yêu cầu Bộ Thương mại Hoa Kỳ tiến hành điều tra nhằm xác định liệu việc nhập khẩu thép từ Trung Quốc và các quốc gia khác có gây tổn hại đến lợi ích của Hoa Kỳ hay không Vào tháng 8 cùng năm, ông Trump khởi động cuộc điều tra thứ hai của chính phủ về Trung Quốc, do Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer dẫn đầu Cuộc điều tra này tập trung vào các cáo buộc về việc đánh cắp tài sản trí tuệ của Trung Quốc, ước tính gây thiệt hại cho Hoa Kỳ từ 225 tỷ USD.
600 tỷ đô la mỗi năm vì hành vi trộm cắp đó.
Cuôcc̣ chiên thương mai My - Trung chinh thức khai man vao ngày 22 tháng 3 năm
Năm 2018, chính quyền Trump đã khởi xướng cuộc chiến thương mại với Trung Quốc bằng cách áp dụng mức thuế quan cao đối với hàng hóa nhập khẩu từ nước này Mục tiêu chính của các biện pháp thuế quan là ngăn chặn việc chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ bất hợp pháp và giảm thiểu thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc Chính phủ Mỹ hy vọng rằng việc tăng giá hàng hóa Trung Quốc sẽ làm giảm sức cạnh tranh của các công ty Trung Quốc, từ đó buộc chính phủ Trung Quốc phải cải thiện môi trường kinh doanh cho các công ty Mỹ.
2.2 Động thái tấn công-phản công từ hai phía Mỹ-Trung
Ngày 22/01/2018, Mỹ đã áp thuế nhập khẩu đối với máy giặt và pin mặt trời, mặc dù các sản phẩm này không đến từ Trung Quốc, nhưng Mỹ cho rằng sự thống trị của Trung Quốc trong nguồn cung toàn cầu là một trở ngại Đến ngày 04/02/2018, Trung Quốc bắt đầu điều tra chống trợ giá đối với hàng hóa cao lương nhập từ Mỹ Ngày 08/03/2018, Tổng thống Trump ký lệnh áp thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm, viện dẫn lý do an ninh quốc gia, đồng thời miễn trừ cho Canada và Mexico, cũng như cho phép các quốc gia khác trình bày lý do xin miễn Trong các tuần tiếp theo, danh sách miễn trừ mở rộng bao gồm EU, Argentina, Australia, Brazil và Hàn Quốc Xung đột thương mại Mỹ-Trung leo thang khi Trung Quốc hủy đơn hàng đậu tương từ Mỹ do nhu cầu giảm, liên quan đến dịch tả lợn châu Phi ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi.
Vào ngày 22/03/2018, chính quyền Trump đã ban hành một bản ghi nhớ liên quan đến Mục 301 trong cuộc điều tra về các luật và chính sách của Trung Quốc, đề xuất áp thuế lên tới 50 tỷ USD đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc Đây là phản ứng trước cáo buộc Trung Quốc đánh cắp tài sản trí tuệ của Hoa Kỳ Tổng thống Trump đã giao cho Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, Robert Lighthizer, 15 ngày để lập danh sách các sản phẩm sẽ bị áp thuế Lighthizer cho biết ông sẽ lựa chọn từ những mặt hàng mà chính phủ Trung Quốc đã xác định trong các văn bản chính sách mà họ muốn thống trị, đặc biệt là các sản phẩm trong kế hoạch đã được công bố.
Thực trạng quan hệ Mỹ - Trung từ năm 2015 đến nay
3 1 Kim ngạch xuất - nhập khẩu giữa hai nước
Kim ngạch thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang tiếp tục giảm trong bối cảnh cuộc chiến thương mại kéo dài giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Theo dữ liệu từ Cục Hải quan Trung Quốc công bố ngày 8/9, kim ngạch thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc trong 8 tháng đầu năm 2019 đạt 355,6 tỷ USD, giảm 13,9% so với cùng kỳ năm trước.
Cũữ̃ng theo báo cáo củủ̉a cơ quan này, kim ngạch xuấứ́t khẩu củủ̉a Trung Quốc sang
Mỹ giảm 8,9%, xuống mứứ́c 275,53 tỷ USD, trong khi Trung Quốc chỉ nhập khẩu 80,07 tỷ USD hàng hóa từ Mỹ, giảm 27,5% so với tháng 8 tháng đầu năm ngoái.
Trong tháng 8, kim ngạch xuấứ́t khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ đạt 37,30 tỷ USD, kim ngạch nhập khẩu từ Mỹ đạt 10,35 tỷ USD.
Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại gia tăng căng thẳng và bế tắc, sự mất cân bằng mậu dịch đang tiếp tục gia tăng, với con số lên tới 195,45 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm nay.
Năm 2018, kim ngạch thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã tăng 28,5%, đạt 633,5 tỷ USD so với năm 2017 Trong đó, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ tăng 11,3%, đạt 478,4 tỷ USD, trong khi nhập khẩu từ Mỹ sang Trung Quốc chỉ tăng 0,7%, lên 155,09 tỷ USD.
Do đó, sự mấứ́t cân bằằ̀ng mậu dịch năm 2018 đã tăng lên tới 323,3 tỷ USD từ mứứ́c 275,8 tỷ USD trong năm 2017.
Theo số liệu từ Bộ Thương mại Mỹ, năm 2018, Mỹ ghi nhận thâm hụt thương mại 420 tỷ USD với Trung Quốc Ngược lại, dữ liệu từ Hải quan và Cục Thống kê Trung Quốc cho thấy nước này chỉ có thặng dư 323 tỷ USD với Mỹ.
Trong những năm gần đây, mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc luôn ở trạng thái mất cân bằng, với Mỹ liên tục nhập siêu từ Trung Quốc Từ 2012 đến 2018, tỷ lệ thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc chiếm hơn 40% tổng thâm hụt thương mại của Mỹ với toàn thế giới.
Dữ liệu năm 2019 cho thấy các biện pháp áp thuế đã có hiệu quả, khi lần đầu tiên thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc giảm xuống dưới 40%.
Biểu đồ 1 Thâm hụt thương mại củủ̉a Mỹ với Trung Quốc qua các năm
(Nguồn: Cục thống kê Dân số Mỹ)
Theo báo cáo chính thức của Bộ Thương mại Trung Quốc, nếu tính cả giao dịch dịch vụ và điều chỉnh cho các hàng hóa được xử lý qua, chênh lệch thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ chỉ còn 153 tỷ USD, tương đương hơn 36% con số 420 tỷ USD mà chính phủ Mỹ công bố.
Trung Quốc thường nhập khẩu linh kiện từ các quốc gia khác để lắp ráp và xuất khẩu sang Mỹ, do đó giá trị gia tăng mà Trung Quốc đóng góp cho quá trình này là rất nhỏ so với số liệu mà Mỹ sử dụng để tính toán cán cân thương mại.
Thặng dư thương mại của Trung Quốc đối với Mỹ đã có những biến động qua các năm, thể hiện rõ qua biểu đồ 2 Dữ liệu được cung cấp từ Cơ sở dữ liệu của Văn phòng Chính phủ Trung Quốc cho thấy sự chênh lệch giá trị thương mại giữa hai quốc gia này, với đơn vị tính là tỉ USD.
Theo tờ Bưu điện Hoa Nam (SCMP), sự chênh lệch giữa số liệu thương mại song phương của Mỹ và Trung Quốc tồn tại do phương pháp tính khác nhau, nhưng mức sai lệch thường chỉ khoảng 20%.
Dưới thời Tổng thống Trump, cán cân thương mại song phương được coi là thước đo duy nhất cho sự thành bại của Mỹ trong cuộc chiến kinh tế với Trung Quốc Mặc dù khoảng cách thương mại giữa hai nước vẫn còn lớn, thâm hụt đã có dấu hiệu thu hẹp Cuộc chiến thương mại gây ra nhiều tranh cãi về tính hữu ích của cán cân thương mại, nhưng thâm hụt của Mỹ với Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp nhất trong ba năm vào tháng 3/2019.
3.3 Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực giữa hai nước
Trung Quốc nổi bật với sản phẩm điện tử và công nghệ, chiếm khoảng 2/3 trong số 10 mặt hàng chủ lực xuất khẩu sang Mỹ Năm 2017, sản phẩm điện tử từ Trung Quốc đã chiếm đến 60% thị phần tại thị trường Mỹ.
Trong nhiều năm, Trung Quốc đã là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ về tổng giá trị xuất nhập khẩu Tuy nhiên, kể từ năm 2018, khi cuộc chiến tranh thương mại bắt đầu, Trung Quốc đã tụt xuống vị trí thứ ba, sau hai quốc gia láng giềng của Mỹ là Canada và Mexico.
Xuất khẩu đậu nành của Mỹ sang Trung Quốc trong năm 2019 được dự báo sẽ giảm xuống chỉ còn 1/3 so với năm 2018, trong khi giá cả dự kiến chỉ bằng một nửa.
NHỮNG TÁC ĐỘNG KINH TẾ CỦA CUỘC CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG
Tác động đối với nền kinh tế Mỹ
Chiến tranh thương mại đã gây ra tổn thất kinh tế nghiêm trọng cho cả Trung Quốc và Hoa Kỳ, dẫn đến sự thay đổi trong dòng chảy thương mại Theo Heather Long từ Washington Post, "Tăng trưởng kinh tế Hoa Kỳ chậm lại, đầu tư kinh doanh bị đình trệ và nhiều công ty không thể tuyển dụng." Hàng loạt nông dân phá sản và lĩnh vực sản xuất, vận tải hàng hóa rơi vào khủng hoảng, đạt mức thấp nhất kể từ cuộc suy thoái trước đó Hành động của Trump đã tạo ra một trong những đợt tăng thuế lớn nhất trong nhiều năm.
Theo ước tính của Bloomberg Economics vào năm 2019, cuộc chiến thương mại có thể khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại khoảng 316 tỷ USD vào cuối năm 2020 Các lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề từ cuộc chiến này bao gồm
Nông dân Mỹ là những người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, khi nước này ngừng mua một lượng lớn nông sản, đặc biệt là đậu tương Xuất khẩu nông sản hàng năm của Mỹ sang Trung Quốc đã giảm mạnh từ gần 25 tỷ USD xuống dưới 7 tỷ USD trong vòng 12 tháng tính đến tháng 4/2019.
Nợ nông nghiệp đã đạt kỷ lục mới trong năm qua do gia tăng tình trạng phá sản và thời tiết không thuận lợi Việc nhiều công ty Trung Quốc ngừng mua sản phẩm nông nghiệp của Mỹ đã khiến nông dân mất đi một thị trường lớn, dẫn đến sụt giảm doanh thu và phải xin trợ cấp từ chính phủ Chính phủ Mỹ đã chi 28 tỷ USD để hỗ trợ nông dân, trong bối cảnh lo ngại rằng quan hệ thương mại Mỹ-Trung sẽ không được khôi phục Theo thỏa thuận thương mại giai đoạn 1, Trung Quốc cam kết mua nông sản của Mỹ với giá trị lên tới 40-50 tỷ USD mỗi năm.
1 1.2 Lạm phát và giá cả
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã áp thuế đối với 360 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, bắt đầu từ các mặt hàng máy móc và dần mở rộng sang hàng tiêu dùng Ngày 1/4/2018, Bộ Tài chính Trung Quốc công bố danh sách 120 mặt hàng Mỹ sẽ bị đánh thuế 15% khi xuất khẩu vào Trung Quốc, bao gồm trái cây và các sản phẩm liên quan, trong khi 8 mặt hàng như thịt lợn bị áp thuế 25% Bên cạnh đó, giá phụ tùng ô tô, thiết bị gia dụng và nội thất đã tăng khoảng 3% kể từ năm 2017, trái ngược với mức giảm 1% của các mặt hàng cốt lõi.
Hiện nay, nhiều sản phẩm từ Trung Quốc bị đánh thuế vào Mỹ chủ yếu là nguyên liệu đầu vào cho các doanh nghiệp Mỹ, dẫn đến khó khăn cho các ngành công nghiệp này khi nguồn cung giảm và giá cả tăng Điều này có thể làm gia tăng chi phí sản xuất và giá hàng hóa trên thị trường Mỹ Cụ thể, Apple, một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu của Mỹ, đã chịu thiệt hại lớn với doanh số giảm mạnh tại thị trường Trung Quốc Trên các mạng xã hội Trung Quốc, nhiều thông điệp kêu gọi tẩy chay sản phẩm Mỹ như Apple và McDonald's đang xuất hiện dày đặc.
Giá hàng hóa tiêu dùng tại Mỹ đang tăng, khiến người tiêu dùng chịu thiệt hại và các công ty đa quốc gia Mỹ, dù có chi nhánh tại Trung Quốc hay không, sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận hoặc mở rộng kinh doanh tại thị trường lớn nhất thế giới Hệ quả là điều này sẽ làm chậm lại sự phát triển của thương mại và đầu tư trong nền kinh tế Mỹ.
Tỷ lệ lạm phát duy trì ổn định, trong khi chỉ số giá tiêu dùng tăng 2% vào năm 2019 Mặc dù Tổng thống Trump tuyên bố Trung Quốc sẽ phải gánh chịu thuế của Mỹ, thực tế là các nhà nhập khẩu Mỹ mới là những người chịu thiệt hại Nghiên cứu từ Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York và Đại học Columbia chỉ ra rằng các công ty Mỹ đã mất ít nhất 1,7 nghìn tỷ USD giá trị cổ phiếu do thuế quan áp lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Sau nhiều thập kỷ phát triển, thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã có sự suy giảm đáng kể, với giá trị xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc giảm hơn 100 tỷ đô la Thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Trung Quốc đạt mức kỷ lục 419,2 tỷ USD vào năm 2018, nhưng đã giảm xuống còn khoảng 345 tỷ USD vào năm 2019, gần bằng mức năm 2016, chủ yếu do dòng chảy thương mại giảm Các mức thuế đơn phương mà Trump áp dụng đối với Trung Quốc đã làm thay đổi hướng dòng chảy thương mại, dẫn đến việc thâm hụt thương mại của Mỹ với các khu vực khác như châu Âu, Mexico, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan tăng lên.
Xuất khẩu sang Mỹ giảm sẽ tác động tiêu cực đến các nhà sản xuất tại các thành phố cảng của Trung Quốc Các công ty nhỏ có thể phải ngừng hoạt động, trong khi các nhà phân phối lớn hơn sẽ phải tìm cách cắt giảm chi phí hoặc tăng giá sản phẩm đối với khách hàng Mỹ.
1.1.4 Đầu tư Đầu tư trong nền kinh tế Mỹ đã giảm mạnh Đầu tư trực tiếp nước ngoài gần như chữữ̃ng lại trong nửa đầu năm 2018 và tiếp tục thấứ́p yếu tại thời điểm giữữ̃a năm 2019. Tổng đầu tư vào nền kinh tế Mỹ bao gồm xây dựng cơ sở hạ tầng như các nhà máy mới hoặc mua thiết bị cho các nhà máy đó cũữ̃ng giảm trong quýứ́ 2 và 3 củủ̉a năm 2019. Nancy McLernon, Chủủ̉ tịch Tổ chứứ́c đầu tư quốc tế, đại diện cho các công ty đầu tư xuyên quốc gia cho biết các công ty quốc tế nói chung đã trở nên lưỡữ̃ng lự khi đầu tư vào Mỹ do lo ngại về căng thẳng thương mại Các công ty quốc tế chiếm tới 20% số lao động trong ngành chế tạo củủ̉a Mỹ và sản xuấứ́t 25% hàng hóa xuấứ́t khẩu củủ̉a Mỹ.
Các nhà máy ở cả Mỹ và Trung Quốc đã bị ảnh hưởng lớn trong bối cảnh thương mại và đầu tư toàn cầu đi xuống.
Các hoạt động công nghiệp toàn cầu đã giảm, và các nhà máy ở Mỹ cũng không ngoại lệ Theo báo cáo việc làm của Bộ Lao động Mỹ, trong tháng 12/2019, các nhà sản xuất đã cắt giảm 12,000 việc làm Tuy nhiên, phần lớn người lao động Mỹ làm việc trong các lĩnh vực không bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại, với tỷ lệ việc làm tăng chủ yếu ở các ngành dịch vụ chuyên nghiệp, giải trí, khách sạn và chăm sóc sức khỏe.
1.1.6 Tăng trưởng kinh tế Đầu năm 2018, chính quyền Tổng thống Trump đã đạt được mục tiêu với nền kinh tế tăng trưởng 3% hoặc hơn mỗi năm Cũữ̃ng trong tháng 02/2018, Nhà Trắng dự báo nền kinh tế Mỹ sẽ tiếp tục tăng trưởng hơn 3% mỗi năm trong năm 2018 và 2019 và nền kinh tế sẽ vữữ̃ng mạnh tới mứứ́c Cục dự trữữ̃ liên bang sẽ không tiếp tục tăng lãi suấứ́t cơ bản Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung tiếp tục căng thẳng và chính quyền Mỹ bắt đầu yêu cầu FED giảm lãi suấứ́t cơ bản nhằằ̀m củủ̉ng cố nền kinh tế FED đã cắt giảm lãi suấứ́t cơ bản ba lần, tuy nhiên tăng trưởng củủ̉a kinh tế Mỹ đã giảm xuống mứứ́c 2% Theo chuyên gia kinh tế Gregory Daco thuộc Tổ chứứ́c Oxford Economics, nếu không có thương chiến với Trung Quốc, nền kinh tế Mỹ có thể tăng 2.6% trong năm 2019 và mứứ́c tăng trưởng kinh tế toàn cầu là 2.9%.
Cuộc chiến tranh thương mại gay go giữữ̃a 2 cường quốc lớn nhấứ́t trên thế giới là
Mỹ và Trung Quốc đã tạo ra những tác động lớn đến nền kinh tế Mỹ, nhưng các chuyên gia kinh tế hàng đầu cho rằng Mỹ có nhiều lợi thế hơn trong cuộc chiến này Theo Wei Li, nhà kinh tế cấp cao về Trung Quốc của Standard Chartered, một cuộc chiến thương mại sẽ ảnh hưởng nặng nề hơn đến Trung Quốc, với thiệt hại từ 1,3% đến 3,2% GDP, trong khi Mỹ chỉ chịu thiệt hại từ 0,2% đến 0,9% Những lợi thế của Mỹ trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc là rất rõ ràng.
Mỹ có lợi thế lớn với đồng USD là đồng tiền dự trữ toàn cầu, chiếm gần 40% giao dịch qua Hệ thống thanh toán quốc tế liên ngân hàng, trong khi đồng NDT của Trung Quốc chỉ dưới 2% Các chuyên gia nhận định rằng lợi thế này sẽ càng tăng nếu chính quyền Trump áp đặt trừng phạt lên các tổ chức tài chính tại Hongkong, gây khó khăn cho các ngân hàng Trung Quốc trong việc tiếp cận đồng USD.
Tac đôngc̣ đên nên kinh tê Trung Quôc
Cuối năm 2018, nền kinh tế Trung Quốc đứng trước ngã ba đường, với lựa chọn giữa việc gỡ bỏ rào cản và tự do hóa hơn nữa hoặc đối mặt với sự sụt giảm mạnh trong tăng trưởng Doanh số bất động sản, bán lẻ và xe hơi đã chững lại, thị trường chứng khoán giảm hơn 20%, và chính phủ đang thực hiện các biện pháp kiểm soát thất nghiệp Trung Quốc bắt đầu dựa vào các khoản kích thích để thúc đẩy kinh tế Theo nhà phân tích Scott Kennedy, việc tạo ra cơ hội không nhất thiết phải có trợ cấp hay công nghệ cao, mà cần phải biến nền kinh tế thành một cỗ máy hiệu quả hơn bằng cách tự do hóa và giảm bớt rào cản cho các công ty tư nhân và đầu tư nước ngoài vào những lĩnh vực còn hạn chế.
Việc bắt giữ giám đốc tài chính của Huawei đã làm phức tạp thêm cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh Hai bên đang cố gắng tách biệt các vấn đề, nhưng rõ ràng rằng cuộc chiến này không chỉ xoay quanh thương mại Nó còn liên quan đến những vấn đề đã ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ - Trung từ lâu Câu hỏi lớn đặt ra là liệu Trung Quốc có thực sự muốn mở cửa thị trường hay không.
Trung Quốc đã phải đối mặt với thiệt hại đáng kể do những thách thức kinh tế trước khi chiến tranh thương mại bùng nổ Tăng trưởng GDP quý II năm nay của Trung Quốc chỉ đạt 6,2%, mức thấp nhất kể từ khi chính phủ công bố số liệu hàng quý vào năm 1992 Theo UNCTAD, trong nửa đầu năm, Trung Quốc đã chịu thiệt hại lên tới 35 tỷ USD từ thương chiến.
Năm 2019, ngành thiết bị liên lạc và máy móc văn phòng bị ảnh hưởng nặng nề, với giá trị xuất khẩu sang Mỹ giảm tới 15 tỷ USD Nhiều công ty nước ngoài đang có kế hoạch chuyển nhà máy sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia khác để mở rộng nguồn cung ứng, tận dụng giá nhân công rẻ và tránh thuế quan Các "ông lớn" công nghệ như Apple và Huawei cũng không thoát khỏi ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại Chính phủ Mỹ đã có thành kiến với Huawei, cáo buộc công ty này sản xuất thiết bị phục vụ cho mục đích gián điệp, làm gia tăng căng thẳng trong ngành công nghệ.
Mỹ đã đưa Huawei vào danh sách đen vì lo ngại về an ninh quốc gia và khuyến khích các đồng minh, chủ yếu là các nước phương Tây, không sử dụng sản phẩm của công ty này Hệ quả từ lệnh cấm của Mỹ đã khiến nhiều tập đoàn lớn như Google, Intel và Qualcomm hạn chế giao dịch với Huawei Mặc dù là một trong những nhà sản xuất thiết bị viễn thông hàng đầu thế giới, Huawei vẫn phụ thuộc nhiều vào các nhà cung cấp linh kiện của Mỹ, do đó, quyết định này đã gây tổn thất nghiêm trọng cho công ty.
Trung Quốc đã trải qua sự phát triển vượt bậc nhờ vào năm nhân tố nổi bật trong nền kinh tế: quy mô quốc gia, thành phần chủng tộc, hệ thống giá trị của người dân, nguồn vốn con người và chiến lược hóa quốc gia Quy mô khổng lồ về dân số và thị trường, tính đồng nhất của xã hội, cùng với những giá trị văn hóa phong phú, chất lượng cao của nguồn vốn con người và chính sách can thiệp của nhà nước đã tạo ra sự kết hợp mạnh mẽ, thúc đẩy và duy trì sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.
Không có nhân tố nào trong số này là độc quyền chỉ của Trung Quốc; chúng ta có thể thấy sự hiện diện và tác động của nhiều nhân tố tương tự ở các quốc gia khác Ví dụ, Ấn Độ sở hữu dân số lớn, trong khi Nhật Bản và Hàn Quốc áp dụng chính sách can thiệp mạnh mẽ sau chiến tranh Bên cạnh đó, các giá trị văn hóa và xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của các quốc gia này.
Trung Quốc có những nhân tố văn hóa và di sản lịch sử sâu sắc, tồn tại từ trước cuộc cách mạng cộng sản năm 1949, ảnh hưởng mạnh mẽ đến nền kinh tế quốc gia Những yếu tố này không chỉ tác động gián tiếp mà còn định hình tính cạnh tranh và quan hệ thương mại của Trung Quốc, đặc biệt là với Mỹ Chính vì vậy, Trung tâm Nghiên cứu phát triển thuộc Quốc vụ viện Trung Quốc đã dự đoán rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ vượt qua Mỹ và trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới trong tương lai gần.
2032 bấứ́t chấứ́p “chiến tranh thương mại” đang diễn ra.
Một nhóm nhà phân tích từ Trung tâm thuộc Quốc vụ viện Trung Quốc đã kết luận rằng xung đột giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ trở nên nghiêm trọng hơn trong năm năm tới Washington có thể áp dụng các biện pháp cực đoan nhằm làm chậm sự phát triển kinh tế của Trung Quốc Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng những yếu tố này sẽ không ngăn cản được sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong tương lai.
Đến năm 2025, tỷ trọng thương mại của Trung Quốc trong GDP thế giới dự kiến sẽ tăng từ 16,2% lên 18,1%, trong khi tỷ trọng của Mỹ sẽ giảm từ 24,1% xuống 21,9% Mặc dù tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc có thể giảm từ 6,1% xuống 5-5,5% trong năm năm tới, GDP bình quân đầu người sẽ tăng và có thể đạt 14 nghìn USD vào năm 2024, giúp Trung Quốc chuyển từ nhóm nước có mức thu nhập trung bình lên mức thu nhập cao Các nhà phân tích dự đoán nền kinh tế Trung Quốc sẽ vượt qua Liên minh châu Âu vào năm 2027 và Mỹ vào năm 2032.
Giáo sư Justin Yifu Lin, cựu chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, cho rằng nền kinh tế Trung Quốc có khả năng vượt qua Mỹ vào năm 2030 Tuy nhiên, hiện tại, Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức quan trọng, bao gồm vấn đề dân số, môi trường và mở cửa kinh tế, những yếu tố này có thể kìm hãm sự phát triển bền vững của quốc gia.
Theo báo cáo của Công ty tư vấn Capital Economics vào tháng 1 năm nay, quá trình phi toàn cầu hóa đang diễn ra sẽ làm suy yếu lợi thế kinh tế của Trung Quốc trong những năm tới, và ý kiến cho rằng Trung Quốc có thể vượt qua Mỹ là một sự “ảo tưởng” Kể từ đầu năm, thế giới đã trải qua những biến động lớn, bắt đầu từ đại dịch Covid-19 và tiếp tục với sự leo thang của cuộc xung đột thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ.
Dự đoán sự phát triển của nền kinh tế thế giới ngày càng trở nên khó khăn Các chuyên gia cho rằng trong những năm tới, nền kinh tế toàn cầu sẽ trải qua những biến đổi mạnh mẽ, khi các quốc gia và tập đoàn xuyên quốc gia chú trọng hơn đến yếu tố an ninh Cuối cùng, nền kinh tế thế giới có khả năng sẽ phân chia thành ba khối lớn, với các trung tâm chính ở Bắc Mỹ, Châu Âu và Trung Quốc.
Tac đôngc̣ đên kinh tê toan câu
Cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới, không chỉ gây ra những hậu quả trực tiếp cho hai quốc gia này mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến dòng chảy thương mại toàn cầu Dự báo cho thấy tác động của cuộc chiến sẽ lan tỏa xa hơn, tạo ra hiệu ứng dây chuyền đáng kể trong nền kinh tế thế giới.
Nếu chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục gia tăng, nhiều quốc gia sẽ có cơ hội thay thế hàng hóa xuất khẩu vào hai thị trường này Tuy nhiên, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, sự leo thang căng thẳng thương mại giữa hai nước lại góp phần vào sự suy yếu đáng kể của phát triển toàn cầu, mang đến cả cơ hội lẫn rủi ro cho các quốc gia khác.
3.1 Cac bên hưởng lợi tư cuôcg̣ chiên tranh thương mai My - Trung
Mỹ và Trung Quốc đang thực hiện các biện pháp thương mại tấn công lẫn nhau, dẫn đến việc cả hai đều mất đi thị trường rộng lớn của đối phương Chính vì vậy, cơ hội cho các nước thứ ba xuất hiện, có thể đóng vai trò như một thị trường mới thay thế cho hai thị trường lớn nhất thế giới hiện nay.
Mức thuế 25% mà Trung Quốc áp dụng đối với đậu nành Mỹ, với giá trị xuất khẩu lên tới 14 tỷ USD mỗi năm, sẽ tạo cơ hội cho các nhà xuất khẩu từ Brazil và Argentina gia tăng thị phần tại thị trường Trung Quốc.
Trung Quốc là quốc gia nhập khẩu đậu nành lớn nhất thế giới Khi Mỹ áp thuế cao lên đậu nành, giá cả sẽ tăng, buộc Bắc Kinh phải tìm kiếm nguồn cung từ các thị trường khác, chẳng hạn như Nam Mỹ.
Biểu đồ 3 Brazil hưởng lợi nhiều nhấứ́t từ việc xuấứ́t khẩu đậu nành sang Trung Quốc
Trung Quốc, được mệnh danh là "công xưởng của thế giới", đang gặp khó khăn trong việc thâm nhập thị trường Mỹ do mức thuế cao áp dụng cho các sản phẩm may mặc Điều này mở ra cơ hội cho các quốc gia có lợi thế cạnh tranh trong ngành may mặc như Việt Nam, Bangladesh và Campuchia, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đang gia tăng.
Nỗ lực của Trung Quốc trong việc đánh thuế sản phẩm thịt lợn Mỹ trị giá khoảng 3 tỷ USD có thể tạo cơ hội cho các nhà cung cấp thay thế như Đức, Tây Ban Nha, Đan Mạch và Nga, khi lượng thịt lợn từ Mỹ vào Trung Quốc giảm sút.
Airbus, liên minh sản xuất máy bay của Pháp, Đức, Vương quốc Anh và Tây Ban Nha, sẽ hưởng lợi lớn khi máy bay của Boeing bị đánh thuế Việc giá máy bay Boeing tăng cao có thể khiến các doanh nghiệp hàng không Trung Quốc chuyển sang Airbus như một nhà cung cấp thay thế.
Việc Mỹ áp mức thuế mới đối với nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc có thể mang lại lợi ích cho các nhà nhập khẩu nhỏ như Philippines Khi Trung Quốc chuyển hướng xuất khẩu nhôm sang các thị trường khác, họ có khả năng phải chấp nhận mức biên lợi nhuận thấp hơn.
3.2 Cac bên có kha năng chịu thiệt trong cuôcg̣ chiên tranh thương mai My - Trung
Cuộc chiến thương mại hiện tại đang làm giảm niềm tin của các doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ và gây gián đoạn hoạt động giao thương của các tập đoàn công nghiệp lớn ở châu Á, đồng thời ảnh hưởng đến các nhà máy xuất khẩu tại châu Âu Thuế quan gia tăng áp lực chi phí cho các công ty đa quốc gia, buộc họ phải tìm cách bù đắp khoản thua lỗ Hơn nữa, sự không chắc chắn về triển vọng đàm phán Mỹ - Trung cũng gây khó khăn cho các nhà quản lý trong việc lập kế hoạch kinh doanh.
Theo khảo sát từ các nhà quản lý kinh doanh tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Indonesia, hoạt động sản xuất đã giảm sút vào tháng 8 năm 2018 Tại châu Âu, sự sụt giảm này đặc biệt rõ nét ở Đức, một trong những nhà cung cấp máy móc và thiết bị hàng đầu thế giới.
Hong Kong, với vai trò là cửa ngõ cho các giao dịch thương mại giữa Trung Quốc đại lục và Mỹ, là một nền kinh tế có khả năng chịu rủi ro cao Sự gia tăng xung đột thương mại có thể tác động đến 20% việc làm tại đặc khu này.
Theo số liệu của WTO, năm 2019, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa toàn cầu tăng 11% lên 17.200 tỷ USD Tuy nhiên, mỗi 100 tỷ USD hàng hóa chịu ảnh hưởng bởi thuế nhập khẩu sẽ dẫn đến giảm 0,5% thương mại toàn cầu, kéo theo tăng trưởng toàn cầu mất 0,1% Lạm phát cũng sẽ tăng từ 0,1% đến 0,3%, chưa tính đến biến động tỷ giá.
Biểu đồ 4 Ảnh hưởng củủ̉a chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đến tăng trưởng GDP toàn cầu 2018 – 2019 (Nguồn: Cơ sở dữữ̃ liệu củủ̉a World Bank)
Chiến tranh thương mại có thể gây gián đoạn nghiêm trọng do hai phần ba hàng hóa trao đổi giữa hai nước nằm trong chuỗi giá trị toàn cầu Sự bất ổn về thương mại khiến ngân hàng lo ngại về sự tham gia của mình trong các ngành bị ảnh hưởng, từ đó tác động đến giá cả và dòng chảy tín dụng, gây biến động thị trường tài chính Nếu Mỹ áp thuế nhập khẩu 10% và thuế này được chuyển sang người tiêu dùng qua việc tăng giá sản phẩm, kinh tế toàn cầu có thể rơi vào tình trạng tăng trưởng chậm và lạm phát cao, dẫn đến sự sụt giảm lợi nhuận doanh nghiệp toàn cầu.
