DẤU HIỆU ĐỊNH TỘI “CÔNG VỤ” VÀ “NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ” CỦA TỘI CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ
Quy định về dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công vụ” của tội chống người thi hành công vụ trong Bộ luật hình sự năm
Tội chống người thi hành công vụ được quy định tại Điều 330 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về như sau:
Người sử dụng vũ lực hoặc đe dọa vũ lực để cản trở hoặc ép buộc người thi hành công vụ thực hiện hành vi trái pháp luật sẽ bị xử phạt cải tạo không giam giữ lên đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
2 Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ
Trong khoảng thời gian từ 02 đến 07 năm, các hình thức phạm tội có thể bao gồm: a) Tổ chức tội phạm; b) Phạm tội từ 02 lần trở lên; c) Xúi giục, lôi kéo, kích động người khác tham gia vào hành vi phạm tội; d) Gây thiệt hại về tài sản từ 50.000.000 đồng trở lên; và đ) Tái phạm nguy hiểm.
Theo Điều 330 Bộ luật Hình sự, tội chống người thi hành công vụ được định nghĩa là hành vi sử dụng vũ lực, đe dọa sử dụng vũ lực, hoặc áp dụng các thủ đoạn khác nhằm cản trở người thi hành công vụ thực hiện nhiệm vụ của họ, hoặc buộc họ thực hiện hành vi trái pháp luật.
* Các dấu hiệu định tội của tội chống người thi hành công vụ
Các dấu hiệu định tội của tội chống người thi hành công vụ được quy định tại khoản 1 Điều 330 BLHS và có nội dung như sau:
- Khách thể của tội phạm:
Quản lý xã hội và quản lý hành chính của các cơ quan Nhà nước được thực hiện thông qua hoạt động của nhân viên trong các tổ chức này Theo Điều luật, người thi hành công vụ bao gồm nhân viên của các cơ quan Nhà nước hoặc tổ chức thực hiện nhiệm vụ theo sự phân công hoặc quy định của pháp luật vì lợi ích chung.
Hành vi chống người thi hành công vụ xâm phạm đến hoạt động bình thường của các cơ quan Nhà nước, làm giảm hiệu lực quản lý của họ Tội phạm này được quy định nhằm bảo vệ trật tự công cộng và tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước, đồng thời bảo vệ tính mạng và sức khỏe của người thi hành công vụ Đối tượng bị tác động là những người thực hiện nhiệm vụ công, có thể là cán bộ được bổ nhiệm, bầu cử, hoặc công dân được huy động cho các công vụ cấp bách vì lợi ích chung.
Người thi hành công vụ phải thực hiện nhiệm vụ hợp pháp và tuân thủ đầy đủ các thủ tục theo quy định của pháp luật Nếu hành vi của họ vi phạm pháp luật và bị xâm hại, thì hành động của người bị xâm hại không được coi là chống người thi hành công vụ Chỉ những người đã bắt đầu và chưa kết thúc nhiệm vụ mới được xem là đang thi hành công vụ Do đó, tội phạm này chỉ bảo vệ những người thực hiện nhiệm vụ công, trong khi những công chức hành động vì lợi ích cá nhân sẽ không nằm trong phạm vi điều chỉnh của tội phạm này.
Hành vi khách quan của tội chống người thi hành công vụ bao gồm việc cản trở hoặc ép buộc người thi hành công vụ thực hiện nhiệm vụ của họ, thường thông qua các phương thức như sử dụng vũ lực, đe dọa vũ lực hoặc các thủ đoạn khác.
Hậu quả không phải là yếu tố cần thiết để xác định tội phạm, mà chỉ cần người phạm tội thực hiện một trong những hành vi khách quan đã nêu Tội phạm có thể xảy ra ngay cả khi người thực hiện hành vi dùng vũ lực, đe dọa, hoặc cản trở người thi hành công vụ, cũng như khi ép buộc họ thực hiện hành vi trái pháp luật.
Trong thực tiễn, việc truy cứu trách nhiệm hình sự chỉ được áp dụng đối với những trường hợp có hành vi chống người thi hành công vụ, dẫn đến việc thực hiện nhiệm vụ của họ bị gián đoạn hoặc gây ra hậu quả nghiêm trọng.
- Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội phạm này bao gồm mọi cá nhân từ 16 tuổi trở lên, miễn là họ có đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
- Mặt chủ quan của tội phạm:
Tội phạm chống người thi hành công vụ xảy ra khi người phạm tội cố ý cản trở hoặc cưỡng ép người thi hành công vụ thực hiện hành vi trái pháp luật Nếu người phạm tội không nhận thức được đối tượng đang thi hành công vụ hoặc nghi ngờ tính hợp pháp của nhiệm vụ, tội danh có thể được xác định khác nhau Để đánh giá chính xác lỗi, cần xem xét tính công khai, minh bạch của công vụ, hành vi và tác phong của người thi hành công vụ, mối quan hệ giữa hai bên, cùng với hiểu biết của người phạm tội về lĩnh vực công vụ.
Theo Điều 330 Bộ luật Hình sự năm 2015, các dấu hiệu "công vụ" và "người thi hành công vụ" là yếu tố then chốt để xác định tội chống người thi hành công vụ Việc làm rõ các khái niệm này trong các văn bản pháp luật là cần thiết để hiểu rõ hơn về quy định pháp lý liên quan.
Nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao ngày 29/11/1986 đã xác định rằng công vụ là công việc được giao bởi cơ quan Nhà nước hoặc tổ chức xã hội cho cá nhân thực hiện Điều này cho thấy định nghĩa về công vụ mang tính rộng rãi, không bị giới hạn bởi lĩnh vực hay chủ thể cụ thể Theo Điều 2 của Luật Cán bộ, công chức năm 2008, hoạt động công vụ của cán bộ, công chức được hiểu là việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn theo quy định của luật và các quy định liên quan Quy định này nêu bật đặc điểm quan trọng của công vụ và xác định rõ ràng phạm vi chủ thể trong hoạt động công vụ.
Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2010 không quy định trực tiếp về "công vụ", nhưng xác định rõ "người thi hành công vụ" Theo luật, "người thi hành công vụ" là những cá nhân được bầu cử, phê chuẩn, tuyển dụng hoặc bổ nhiệm vào vị trí trong cơ quan nhà nước để thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính, tố tụng, thi hành án, hoặc những người khác được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ liên quan Điều này đã giới hạn phạm vi công vụ chỉ trong lĩnh vực quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án.
1 Nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao ngày 29/11/1986
2 Điều 2 Luật Cán bộ, công chức năm 2008
Tác giả cho rằng việc giới hạn phạm vi công vụ trong ba lĩnh vực: quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án là hợp lý Hoạt động quản lý nhà nước chủ yếu diễn ra qua các quyết định cá biệt, mang tính mệnh lệnh và ảnh hưởng đến từng cá nhân cụ thể Do đó, chủ thể của các hoạt động này dễ bị những cá nhân bị tác động từ công vụ phản kháng, dẫn đến những thiệt hại.
- Khái niệm người thi hành công vụ:
Các vướng mắc trong thực tiễn dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công vụ” của tội chống người thi hành công vụ trong Bộ luật hình sự năm 2015
“người thi hành công vụ” của tội chống người thi hành công vụ trong Bộ luật hình sự năm 2015
BLHS năm 2015 không đưa ra định nghĩa rõ ràng về “công vụ” và “người thi hành công vụ”, dẫn đến việc pháp luật hình sự Việt Nam thiếu một khái niệm chính thức và thống nhất Điều này gây ra tranh cãi trong nhiều vụ án, khi các bên liên quan tranh luận về việc nạn nhân có phải là người thi hành công vụ hay chỉ là công dân bình thường Việc xác định tư cách của người thi hành công vụ là rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định tội danh.
Việc xác định người thi hành công vụ vẫn còn phức tạp và thiếu sự thống nhất trong nhiều vụ án Khi nạn nhân là cán bộ, công chức của Nhà nước hoặc những người được giao quyền thực hiện nhiệm vụ, việc xác định tư cách của họ khá dễ dàng Tuy nhiên, trong một số trường hợp khác, như phóng viên thu thập thông tin hay công dân tham gia giữ gìn an ninh trật tự khu phố, thì câu hỏi về tư cách người thi hành công vụ lại trở nên khó khăn hơn.
Vấn đề xác định tư cách tố tụng của người thi hành công vụ hiện vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau Vụ án dưới đây minh chứng cho sự tranh luận này.
Thông báo số 30 ngày 26/04/2019 của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng về việc không khởi tố vụ án hình sự 6
6 Thông báo số 30 ngày 26/04/2019 của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng về việc không khởi tố vụ án hình sự
Vào ngày 06/01/2010, phóng viên Trần Thế Dũng của báo Người Lao động đã bị hành hung tại làng Kéo Kham, Lạng Sơn, khi đang thu thập thông tin về tình trạng buôn lậu gia cầm Kết quả giám định pháp y cho thấy anh Dũng bị thương tật 2% Sau đó, anh đã yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố vụ án Tuy nhiên, vào ngày 25/03/2010, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Cao Lộc đã quyết định không khởi tố vụ án, với lý do anh Dũng không phải là người thi hành công vụ, do đó không có căn cứ khởi tố theo Điều 257 Bộ luật Hình sự.
257 BLHS năm 1999, và cũng không đủ căn cứ khởi tố về tội cố ý gây thương tích theo Điều 104 BLHS năm 1999 do tỷ lệ thương tật dưới 11%
* Nhận xét, đánh giá về vụ việc và vướng mắc đặt ra
Về vụ án này, có nhiều ý kiến trái chiều xung quanh quyết định của Cơ quan điều tra Dưới đây là một số ý kiến đã được ghi nhận trên các trang thông tin điện tử liên quan đến vụ việc.
Theo ông Đinh Văn Quế - Chánh án Toà Hình sự nhân dân tối cao:
Hiểu rõ khái niệm thi hành công vụ để áp dụng Điều 257 BLHS năm 1999 (tội chống người thi hành công vụ) là một vấn đề phức tạp Hoạt động của nhà báo theo Luật Báo chí có thể được coi là thi hành công vụ, tuy nhiên, việc xác định khi nào là thi hành công vụ và khi nào không cần phải dựa vào từng trường hợp cụ thể.
Ông Nguyễn Đình Lộc, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp, nhấn mạnh rằng hiện tại chưa có hướng dẫn rõ ràng để xác định liệu tác nghiệp của nhà báo có được xem là công vụ hay không.
Ông Lê Quốc Trung, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nhấn mạnh rằng các cơ quan báo chí tại Việt Nam đều thuộc tổ chức Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội, không phải là báo chí tư nhân Ông cho rằng nhà báo thực hiện nhiệm vụ được giao, như đấu tranh chống buôn lậu, là công việc của công chức chứ không phải việc tư, do đó họ cần được xem là người thi hành công vụ.
Phóng viên Trần Thế Dũng của Báo Người Lao Động đang thực hiện nhiệm vụ điều tra về buôn lậu qua biên giới, theo sự giao phó của tòa soạn Trong quá trình làm việc, anh đã bị một nhóm đối tượng tấn công, gây thương tích, và hành vi này được xác định là vi phạm pháp luật với tội danh “Chống người thi hành công vụ” và “Cố ý gây thương tích”.
Theo tôi, quyết định không khởi tố vụ án của Cơ quan điều tra Công an huyện Cao Lộc cho thấy sự thiếu khách quan và chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong công tác điều tra, có khả năng bỏ lọt tội phạm.
Thiếu tướng Trần Đình Nhã - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng an ninh của Quốc hội, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công an kiến nghị:
Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an và Bộ Tư pháp cần hợp tác để ban hành một thông tư liên tịch hướng dẫn Điều 257, nhằm thống nhất quy định về đối tượng và hành vi liên quan đến việc thi hành công vụ.
Theo tác giả, nhà báo trong vụ án này chỉ thực hiện việc thu thập thông tin để viết bài báo, không thể coi là người thi hành công vụ Mục đích của luật là bảo vệ các quan hệ xã hội trong hoạt động quản lý nhà nước, do đó, người thi hành công vụ phải thực hiện công việc phục vụ cho quản lý nhà nước Nhà báo, mặc dù phục vụ lợi ích nhân dân và xã hội, nhưng không đại diện cho Nhà nước và hoạt động theo tôn chỉ của cơ quan báo chí Hơn nữa, hoạt động công vụ yêu cầu quy trình và thủ tục chặt chẽ, trong khi tác nghiệp báo chí mang tính linh hoạt và đặc thù Vì vậy, không thể xem hoạt động của nhà báo là thi hành công vụ.
Vụ việc này đã nảy sinh vướng mắc do quan điểm khác nhau về người thi hành công vụ, nguyên nhân là thiếu văn bản hướng dẫn chính thức Việc xác định ai là người thi hành công vụ trong một số trường hợp trở nên tranh cãi Do đó, tác giả đồng tình với kiến nghị của Thiếu tướng Trần Đình Nhã, rằng các cơ quan có thẩm quyền cần ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về khái niệm “công vụ” và xác định rõ đối tượng nào là “người thi hành công vụ” nhằm đảm bảo việc áp dụng pháp luật được thống nhất.
Bản án hình sự phúc thẩm số 578/2020/HS-PT ngày 18/8/2020 của Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội 7
Vào ngày 07/10/2019, Công an phường Nhân Chính đã triển khai một tổ công tác để tuần tra và đảm bảo trật tự đô thị cũng như an toàn giao thông Tổ công tác gồm các đồng chí Nguyễn Văn Tú, Đào Đức Thành, Lê Duy Phước, Bùi Văn Đại và hai đồng chí tự quản Vũ Văn Vi, Chu Nam Sơn, tất cả đều mặc đồng phục theo quy định Khoảng 12h30, khi tuần tra tại đường 2.5 Hoàng Đạo Thúy, tổ công tác phát hiện xe ô tô Hyundai Grand i10, màu bạc, BKS: 30A-242.91, đang đỗ vi phạm giao thông Tổ công tác đã thông báo yêu cầu lái xe di chuyển xe ô tô đang cản trở giao thông Lái xe Trần Văn Đ, sau khi rời quán cơm gần đó, đã được đồng chí Đào Đức Thành chào hỏi và yêu cầu xuất trình giấy tờ theo quy định.
Bản án hình sự phúc thẩm số 578/2020/HS-PT ngày 18/8/2020 của Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội đã chỉ ra hành vi vi phạm của Đ khi đỗ xe sai quy định Khi bị kiểm tra, Đ đã nổ máy và lùi xe khoảng 02 mét để tránh bị xử phạt, nhưng sau đó lại điều khiển xe ô tô taxi chạy trốn với tốc độ khoảng 20km/giờ Đồng chí Chu Nam Sơn đã ra hiệu lệnh dừng xe, nhưng Đ không tuân thủ, tiếp tục chạy với tốc độ khoảng 30km/giờ, khiến đồng chí Sơn phải nhảy lên nắp capo để tránh va chạm.
Lê Văn Lương - Hoàng Đạo Thúy rẽ phải vào đường Lê Văn Lương hướng đi Láng Hạ Khi bỏ chạy được khoảng 200 mét đến ngang tòa nhà Star City - 23
Lê Văn Lương thì bị Tổ công tác đuổi kịp, khống chế yêu cầu Đ cùng tang vật về trụ sở để giải quyết
Bản án hình sự sơ thẩm số: 72/2020/TLST-HS ngày 15 tháng 5 năm
Các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công vụ” của tội chống người thi hành công vụ
“công vụ” và “người thi hành công vụ” của tội chống người thi hành công vụ
Trong mục 1.2, luận văn đã chỉ ra những khó khăn trong việc áp dụng quy định về dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công vụ” liên quan đến tội chống người thi hành công vụ theo Bộ luật hình sự năm 2015.
Vướng mắc hiện nay liên quan đến việc chưa có văn bản chính thức hướng dẫn rõ ràng về các dấu hiệu định tội “công vụ”.
Tội chống người thi hành công vụ theo Bộ luật hình sự năm 2015 gặp nhiều vướng mắc trong việc áp dụng pháp luật, đặc biệt là trong việc xác định các dấu hiệu định tội.
Do vậy, để nâng cao hiệu quả áp dụng quy định về dấu hiệu định tội
Trong Bộ luật hình sự năm 2015, tội chống người thi hành công vụ được quy định rõ ràng, và tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm liên quan đến "công vụ" và "người thi hành công vụ" Những giải pháp này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của người thi hành công vụ mà còn góp phần duy trì trật tự xã hội và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng.
Tòa án nhân dân cần ban hành văn bản hướng dẫn rõ ràng về các dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công vụ” trong tội chống người thi hành công vụ theo Bộ luật hình sự năm 2015.
Công vụ là hoạt động hợp pháp do các chủ thể được cơ quan nhà nước ủy quyền thực hiện, nhằm đảm bảo quản lý nhà nước hiệu quả trong các lĩnh vực như quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án.
Người thi hành công vụ là cá nhân được bầu cử, phê chuẩn, tuyển dụng hoặc bổ nhiệm vào vị trí trong cơ quan nhà nước Họ thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước liên quan đến quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án, đảm bảo tuân thủ pháp luật và đúng thẩm quyền do cơ quan nhà nước giao.
Để nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật đối với dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công vụ” trong tội chống người thi hành công vụ, cần thiết phải cải thiện trình độ chuyên môn và nghiệp vụ cho các cơ quan tiến hành tố tụng Việc tổ chức tập huấn, tổng kết thực tiễn và trao đổi nghiệp vụ sẽ giúp nâng cao khả năng khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử tội danh này.
Bài viết phân tích những vướng mắc trong thực tiễn xét xử liên quan đến dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công vụ” trong tội chống người thi hành công vụ theo Bộ luật hình sự năm 2015 Tác giả đã xem xét các cơ sở pháp lý và thực tiễn xét xử các vụ án liên quan, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm đảm bảo việc áp dụng pháp luật được thống nhất và chính xác hơn trong việc xử lý tội chống người thi hành công vụ.
VỀ HÀNH VI KHÁCH QUAN CỦA TỘI CHỐNG NGƯỜI
Quy định của pháp luật về hành vi khách quan của tội chống người
Hành vi khách quan của tội chống người thi hành công vụ được định nghĩa là hành vi cản trở hoặc cưỡng ép người thi hành công vụ thực hiện nhiệm vụ của họ Những hành vi này có thể bao gồm việc sử dụng vũ lực, đe dọa sử dụng vũ lực, hoặc các phương thức khác nhằm uy hiếp tinh thần của người thi hành công vụ.
Hành vi chống người thi hành công vụ thể hiện sự cản trở hoạt động thi hành công vụ và xâm phạm đến quyền lợi của các cơ quan, tổ chức, làm giảm hiệu lực quản lý của họ Những hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các cơ quan mà còn có thể đe dọa tính mạng, sức khoẻ, danh dự và uy tín của người thi hành công vụ Dù bằng thủ đoạn nào, mục đích cuối cùng của hành vi này là cản trở việc thực hiện công vụ hoặc ép buộc người thi hành công vụ thực hiện hành vi trái pháp luật để bảo vệ lợi ích của tội phạm Nguyên nhân của hành vi này có thể xuất phát từ việc thi hành công vụ ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân, sự sai trái của người thi hành công vụ, hoặc đơn giản là sự coi thường pháp luật của người chống đối.
Thủ đoạn phạm tội của hành vi chống người thi hành công vụ gồm một trong ba thủ đoạn sau:
Hành vi dùng vũ lực đối với người thi hành công vụ là hành động tấn công bằng sức mạnh vật chất nhằm cản trở hoặc ép buộc họ thực hiện hành vi trái pháp luật, như đấm, đá, hoặc ném vật cứng Những hành động này có thể gây ra đau đớn và tổn hại sức khỏe cho người thi hành công vụ, nhưng chưa đến mức gây thương tích nghiêm trọng Nếu hành vi này dẫn đến thương tích có tỉ lệ % qua giám định hoặc cái chết của người thi hành công vụ, người phạm tội sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 134 hoặc Điều 123 BLHS, tùy thuộc vào mức độ hậu quả Do đó, mức độ nghiêm trọng của hành vi dùng vũ lực sẽ quyết định hình thức xử lý pháp lý đối với người vi phạm.
Đe dọa sử dụng vũ lực là hành vi uy hiếp tinh thần đối với người thi hành công vụ, khiến họ cảm thấy sợ hãi và không thể thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao Hành động này nhằm cản trở công việc của họ hoặc buộc họ thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật.
Ông A bị cưỡng chế thi hành án, và khi ông B, chấp hành viên, cùng một số người trong đoàn đến nhà A để thực hiện nhiệm vụ, A đã cầm một con dao phay đứng trước cửa và tuyên bố.
“đứa nào vào tao chém” Thấy thái độ hung hăng của A, ông B và đoàn cưỡng chế phải ra về
+ Dùng thủ đoạn khác nhằm cản trở người thi hành công vụ thực hiện nhiệm vụ của họ hoặc ép buộc họ thực hiện hành vi trái pháp luật:
Hành vi chống người thi hành công vụ rất phức tạp và đa dạng, vì vậy không thể liệt kê đầy đủ trong một điều luật Các nhà làm luật đã xây dựng quy định chung về hành vi này, bao gồm “thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ” Những hành vi này có thể bao gồm việc đe dọa công bố thông tin bất lợi, đe dọa gây thương tích cho người thân, hủy hoại tài sản, cởi bỏ quần áo trước mặt người thi hành công vụ, hoặc tự gây thương tích để vu khống.
Trong Bộ luật Hình sự năm 2015, hành vi chống người thi hành công vụ được quy định qua nhiều tội danh khác nhau Hành vi này có thể rơi vào một trong hai trường hợp cụ thể.
Trường hợp thứ nhất, hành vi chống người thi hành công vụ cấu thành tội chống người thi hành công vụ được quy định tại Điều 330 BLHS năm 2015
Trong trường hợp thứ hai, hành vi chống người thi hành công vụ không được xem là tội chống người thi hành công vụ, mà có thể cấu thành một trong các tội danh khác.
+ Tội giết người theo điểm d khoản 1 Điều 123 BLHS năm 2015 (giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân);
+ Tội đe dọa giết người theo điểm c khoản 2 Điều 133 BLHS năm
2015 (đe dọa giết người đối với người thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân);
Tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe cho người khác được quy định tại điểm o khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự năm 2015, bao gồm hành vi gây thương tích nhằm cản trở người thi hành công vụ hoặc vì lý do liên quan đến công vụ của nạn nhân.
Theo điểm đ khoản 2 Điều 148 Bộ luật Hình sự năm 2015, hành vi lây truyền HIV cho người khác, đặc biệt là đối với người thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân, được xem là một tội phạm nghiêm trọng.
Theo điểm b khoản 2 Điều 149 Bộ luật Hình sự năm 2015, hành vi cố ý truyền HIV cho người khác được xem là tội phạm, đặc biệt khi nạn nhân là người đang thi hành công vụ hoặc do lý do công vụ.
+ Tội làm nhục người khác theo điểm d khoản 2 Điều 155 BLHS năm
2015 (làm nhục người khác “đối với người thi hành công vụ”);
+ Tội bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật theo điểm c khoản 2 Điều
157 BLHS năm 2015 (bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật “đối với người thi hành công vụ”)
Hành vi "chống người thi hành công vụ" không chỉ là yếu tố cấu thành tội phạm mà còn có thể làm tăng khung hình phạt cho nhiều tội danh khác Việc phân biệt rõ ràng giữa hành vi này và các tội danh khác là cần thiết để xác định đúng bản chất và mức độ vi phạm.
Các vướng mắc trong thực tiễn áp dụng dấu hiệu hành vi khách
Hiện nay, vẫn tồn tại nhiều quan điểm khác nhau về hành vi chống người thi hành công vụ trong quá trình giải quyết các vụ án Đặc biệt, sự khác biệt này còn thể hiện rõ trong hệ thống Tòa án khi xét xử các vụ việc Dưới đây, tác giả sẽ trình bày một số vụ án điển hình để làm rõ vấn đề này.
Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã phát đi thông báo rút kinh nghiệm về việc thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra vụ án Lê Viết Tấn, người bị khởi tố về tội "Chống người thi hành công vụ" Vụ án này sau đó đã được đình chỉ điều tra do không có hành vi vi phạm tội Sự việc diễn ra tại Viện kiểm sát nhân dân huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk.
Vào khoảng 15h ngày 10/1/2015, Tổ tuần tra CSGT Công an huyện Krông Ana, gồm các thành viên Ngũ Anh Trường Dũng, Nguyễn Thế Anh, Lê Xuân Khương, Phan Sỹ Hào và Trương Quang Đông, đã thực hiện nhiệm vụ tại tỉnh lộ 2, khu vực thị trấn Buôn Trấp Tại đây, họ phát hiện một xe mô tô biển kiểm soát 47L1-05490 chở hai thanh niên vi phạm luật giao thông Khi anh Phan Sỹ Hào ra hiệu lệnh dừng xe để kiểm tra, người điều khiển xe không chấp hành mà bỏ chạy, dẫn đến việc anh Ngũ Anh Trường Dũng phải can thiệp.
Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành 8 thông báo rút kinh nghiệm liên quan đến việc thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra vụ án Lê Viết Tấn, người bị khởi tố về tội “Chống người thi hành công vụ” Vụ án này sau đó đã bị đình chỉ điều tra do không có hành vi phạm tội tại Viện kiểm sát nhân dân huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk.
Dũng CSCT đã đuổi theo xe mô tô vi phạm khoảng 300m cho đến khi xe dừng lại Hai người trên xe vi phạm đã xin Dũng tha thứ nhưng bị từ chối, dẫn đến việc họ xông vào đánh Dũng Khi thấy Dũng bị tấn công, anh Nguyễn Đồng Lê và anh Nguyễn Kim Khoa, những người dân xung quanh, đã đến can thiệp, khiến hai thanh niên này bỏ chạy Hậu quả là Dũng bị thương tích 08%.
Vào ngày 15 và 19 tháng 1 năm 2015, Cơ quan CSĐT Công an huyện Krông Ana đã tổ chức cho anh Dũng CSGT, anh Lê và anh Khoa nhận dạng hình ảnh của Vũ Đức Dũng và Lê Viết Tấn Kết quả cho thấy cả ba đều xác nhận rằng Vũ Đức Dũng (Dũng Phóng) và Lê Viết Tấn chính là hai người đã tấn công anh Dũng CSGT.
Vào ngày 05/03/2015, Cơ quan CSĐT Công an huyện Krông Ana đã quyết định khởi tố vụ án và phát lệnh truy nã đối với Vũ Đức Dũng và Lê Viết Tấn do cả hai không có mặt tại địa phương Ngày 12/04/2015, Lê Viết Tấn đã đến trình diện tại Công an huyện Krông Ana sau khi biết mình bị truy nã, khẳng định rằng mình không tham gia vào hành vi phạm tội Tấn đã cung cấp chứng cứ ngoại phạm, cho biết trong thời gian xảy ra vụ án, anh đã đi hát karaoke cùng Đặng Văn Long, Hà và Nguyễn Dư Trung, sau đó ăn phở tại nhà bà Trần Thị Huế và tiếp tục đi nhậu với nhóm bạn tại quán của chị Đặng Thị Diệu Hương.
Vào ngày 15/6/2015, Cơ quan CSĐT công an huyện Krông Ana đã ra kết luận điều tra và đề nghị truy tố Lê Viết Tấn về tội "Chống người thi hành công vụ." Sau khi nhận được kết luận, Tấn đã rời khỏi địa phương Đến ngày 7/8/2015, Tấn bị bắt theo lệnh truy nã và hiện đang bị tạm giam.
Ngày 04/9/2015, Viện kiểm sát nhân dân huyện Krông Ana han hành Cáo trạng truy tố đối với Lê Viết Tấn, về tội: “Chống người thi hành công vụ”
Ngày 26/11/2015 Tòa án nhân dân huyện Krông Ana xử phạt Lê Viết Tấn 01 năm 06 tháng tù
Ngày 15/9/2016, Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk xử phúc thẩm tuyên hủy án sơ thẩm để điều tra lại
Vào ngày 13/4/2017, Vũ Đức Dũng bị bắt theo lệnh truy nã Trong quá trình điều tra, Dũng khai rằng Lê Quốc Hùng đã cùng mình tham gia đánh anh Dũng CSGT Đến ngày 21/4/2017, Lê Quốc Hùng đã ra đầu thú và xác nhận rằng vào ngày 10/01/2015, anh ta cùng Vũ Đức Dũng đã đánh anh Dũng CSGT.
Vào ngày 09/06/2017, Cơ quan CSĐT Công an huyện Krông Ana đã ra quyết định đình chỉ điều tra đối với Lê Viết Tấn theo Khoản 2 Điều 107 Bộ luật Tố tụng hình sự, do hành vi của ông không cấu thành tội phạm.
* Nhận xét và đánh giá
Trong vụ án này, các cơ quan tố tụng đã xác định sai hành vi “chống người thi hành công vụ”, dẫn đến việc định tội không chính xác Cụ thể, hành vi này không cấu thành tội phạm nhưng lại bị xác định là có tội.
Bản án hình sự sơ thẩm số: 69/2016/HSST ngày 29/3/2016 của TAND huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh 9
Vào ngày 18/10/2015, sau khi tham gia một đám giỗ và có sử dụng rượu, Nguyễn Thanh Tuấn đã nhớ lại mâu thuẫn trước đó với Đỗ Văn Vinh, người đã tát anh hai cái vào đầu và mặt Trong cơn tức giận, Tuấn đã về nhà và lấy một con dao bấm để giải quyết mâu thuẫn này.
Tuấn, với chiều cao 20cm, đã đi bộ đến nhà anh Vinh Khi đến nơi, anh thấy Vinh đang ngồi sửa xe, quay lưng ra đường Lợi dụng lúc này, Tuấn đã dùng tay trái cầm dao và đâm từ phía sau vào anh Vinh.
03 cái vào vùng lưng và hông của anh Vinh gây thương tích rồi bỏ về Anh Vinh được đưa đi cấp cứu và điều trị
Theo kết luận giám định pháp y số 952/TgT.15 ngày 04/12/2015 của Trung tâm pháp y Sở y tế Thành phố Hồ Chí Minh, Đỗ Văn Vinh đã bị thương tích nghiêm trọng với vết thương thấu bụng, dẫn đến thủng 04 lỗ ở ruột non.
Bản án hình sự sơ thẩm số 69/2016/HSST, ngày 29/3/2016 của TAND huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, ghi nhận thương tích nghiêm trọng do vật sắc nhọn gây ra Cụ thể, nạn nhân đã trải qua phẫu thuật mở bụng để khâu cầm máu mạc nối lớn và khâu ruột non, hiện tại có sẹo với kích thước 1,7x0,15cm tại hông lưng trái, cùng với sẹo mổ và dẫn lưu ở vùng bụng Tỷ lệ tổn thương cơ thể do thương tích gây ra hiện tại là 56%.
Các giải pháp xác định đúng hành vi khách quan của tội chống người thi hành công vụ
Theo quy định của Hiến pháp năm 2013 của nước CHXHCN Việt Nam, Nhà nước ta là một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Điều 2 Hiến pháp
Theo quy định năm 2013, Nhà nước CHXHCN Việt Nam được xác định là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân Yêu cầu tối thượng của nhà nước pháp quyền là tôn vinh vai trò của Hiến pháp và pháp luật, yêu cầu mọi chủ thể pháp luật, bao gồm cá nhân, cơ quan, tổ chức và cả Nhà nước, phải tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật.
Trong Bộ luật Hình sự năm 2015, dấu hiệu “chống người thi hành công vụ” có thể được xem là yếu tố định tội hoặc định khung cho nhiều điều luật khác nhau, như Điều 134, Điều 123, Điều 133, Điều 148, Điều 149, Điều 155 và Điều 157 Do đó, cần thiết phải có hướng dẫn rõ ràng để phân biệt hành vi chống người thi hành công vụ trong tội danh này với các hành vi khách quan của các tội khác có liên quan đến dấu hiệu tương tự.
Tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng dấu hiệu chống người thi hành công vụ trong tội danh này, với mục tiêu tăng cường tính răn đe và bảo vệ quyền lợi của những người thi hành công vụ.
Tòa án nhân dân tối cao cần ban hành các văn bản hướng dẫn rõ ràng về hành vi chống người thi hành công vụ, nhằm nâng cao hiệu quả trong việc xử lý tội phạm liên quan đến hành vi này.
Hành vi chống người thi hành công vụ là hành vi cản trở hoặc ép buộc họ thực hiện hành vi trái pháp luật thông qua vũ lực, đe dọa hoặc các phương thức khác Dù việc sử dụng vũ lực có thể gây thương tích cho người thi hành công vụ, nhưng mức độ tổn thương cơ thể thường không đáng kể hoặc không gây nguy hiểm đến tính mạng.
Thường xuyên tổ chức tổng kết công tác xét xử các loại tội xâm phạm, đặc biệt là tội chống người thi hành công vụ, nhằm rút ra kinh nghiệm thực tiễn và giải quyết những khó khăn, vướng mắc Điều này giúp đảm bảo việc áp dụng các dấu hiệu hành vi khách quan của tội chống người thi hành công vụ được thực hiện một cách chính xác và hiệu quả.
Bài viết phân tích các hạn chế và vướng mắc trong việc áp dụng dấu hiệu tội chống người thi hành công vụ, từ đó đưa ra các cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan Tác giả đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng dấu hiệu hành vi khách quan của tội này, giúp tránh kết án sai tội danh và góp phần hoàn thiện pháp luật hình sự, đặc biệt là trong lĩnh vực tội chống người thi hành công vụ.
Dưới sự lãnh đạo quyết liệt của Đảng bộ và chính quyền các cấp, cùng sự tham gia tích cực của các cơ quan bảo vệ pháp luật và quần chúng nhân dân, công tác áp dụng pháp luật và phòng ngừa tội phạm đã đạt được nhiều kết quả tích cực, giữ vững an ninh trật tự Tuy nhiên, tình hình an toàn xã hội vẫn diễn biến phức tạp với sự gia tăng các vụ án manh động, gây khó khăn cho lực lượng thi hành công vụ Nguyên nhân chủ yếu là do người dân chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm tuân thủ pháp luật, và công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật còn nhiều hạn chế, thiếu sức thuyết phục Đặc biệt, các cơ quan bảo vệ pháp luật cần kiên quyết hơn trong việc đấu tranh chống tội phạm, bảo vệ người thi hành công vụ.
Nghiên cứu về dấu hiệu định tội của tội chống người thi hành công vụ theo BLHS Việt Nam năm 2015 cho thấy tội này có những khái niệm và dấu hiệu định tội rõ ràng Thực tiễn áp dụng các dấu hiệu này gặp nhiều khó khăn và bất cập, làm cho vấn đề chống người thi hành công vụ trở nên nóng bỏng Luận văn đề xuất các giải pháp và kiến nghị sửa đổi, bổ sung Điều 330 BLHS năm 2015 để phù hợp với thực trạng tội phạm hiện nay, đồng thời nâng cao hiệu quả áp dụng quy định về dấu hiệu định tội trong lĩnh vực này.
Luận văn nhằm tìm hiểu tội chống người thi hành công vụ để làm cơ sở áp dụng các quy định pháp luật hình sự trong xử lý loại tội phạm này Để làm rõ dấu hiệu định tội, nghiên cứu đã áp dụng nhiều phương pháp khoa học chuyên ngành.
Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả đã nỗ lực rất nhiều, nhưng với tư cách là công trình nghiên cứu khoa học đầu tay, vẫn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết và hạn chế do kiến thức và kinh nghiệm còn hạn chế, cũng như sự phức tạp của vấn đề nghiên cứu Tác giả rất mong nhận được sự quan tâm và đánh giá, cũng như ý kiến đóng góp từ quý thầy cô và độc giả để hoàn thiện nội dung của luận văn.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
A Danh mục văn bản pháp luật
2 Bộ luật hình sự 2015 (Luật số: 100/2015/QH13) ngày 27/11/ 2015;
3 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của bộ luật hình sự (Luật số: 12/2017/QH14) ngày 20/6/2017;
4 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (Luật số: 101/2015/QH13) ngày 27/11/2015;
5 Nghị định 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định các mức xử phạt VPHC;
6 Nghị định 208/2013/NĐ-CP ngày 17/12/2013 quy định các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý hành vi chống người thi hành công vụ;
7 Chỉ thị số 39/CT-TTG ngày 24/10/2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật về chống người thi hành công vụ;
8 Nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ ngày 29/11/1986 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần các tội phạm của bộ luật hình sự;
9 Ban biên tập (2015), “Về bài viết "Nguyễn Từ H và đồng bọn phạm tội
“cướp tài sản” hay chống người thi hành công vụ”, Tạp chí Tòa án nhân dân, (23), tr 29-32,13;
10 Đỗ Ngọc Bình (2014), “Trao đổi về bài viết Nguyễn Từ H và đồng bọn phạm tội "Cướp tài sản" hay "Chống người thi hành công vụ", Tạp chí Tòa án nhân dân, (05), tr.37-39;
11 Mai Bộ (2014), “Bàn về trách nhiệm hình sự đối với hành vi chống người thi hành công vụ và xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm người thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân”, Tạp chí Kiểm sát, 17(9), tr.29-36;
