Tình hình nghiên cứu tên người Anh

Một phần của tài liệu Khảo sát đặc điểm cấu trúc ngữ nghĩa của tên người Anh (Trang 43)

Mặc dù chuyên ngành khoa học nghiên cứu về tên người (Anthroponomastics) mới chính thức ra đời vào khoảng cuối thế kỉ XXI nhưng tại nước Anh nói riêng và châu Âu nói chung, nhân danh học đã được hình thành thông qua hàng chục công trình nghiên cứu về tên người từ trước đó. Các công trình nghiên cứu này sử dụng rất nhiều tư liệu, tài liệu của ngành sử học, dân tộc học và gia phả học. Chính vì vậy, đặc điểm nổi bật của các nghiên cứu về tên người Anh trước khi chuyên ngành nhân danh học ra đời là nghiên cứu mặt nguồn gốc và đưa ra các thống kê về tên người, tức là chủ yếu tập trung vào các đặc điểm ngoài ngôn ngữ học của lớp tên riêng chỉ người. Kể từ khi nhân danh học ra đời, các công trình nghiên cứu về tên người Anh không còn bị bó hẹp trong các phạm vi nêu trên nữa. Trên quan điểm ngôn ngữ học, các công trình nghiên cứu về tên người Anh đã phát hiện ra nhiều qui luật cơ bản về lai lịch, quá trình biến đổi và phát triển, tỉ lệ và phân bố của lớp tên riêng đặc biệt này tại nước Anh.

William Camden (1551 – 1623) có lẽ là người đầu tiên đưa ra những nghiên

cứu về tên người Anh. Năm 1623, với tư cách là một nhà sử học và khảo cổ học, ông xuất bản một cuốn sách giới thiệu về nước Anh trong đó có một danh sách dài liệt kê những tên cá nhân và tên họ phổ biến nhất ở nước Anh thời kỳ đó. Nửa cuối thế kỉ IXX đánh dấu sự ra đời chính thức của khoa học nghiên cứu về tên người tại nước Anh. Các công trình nghiên cứu về tên người Anh giai đoạn này đã không chỉ còn tiếp cận vấn đề tên người trên phương diện lịch sử mà đã mở rộng hướng nghiên cứu trên quan điểm ngôn ngữ học. Có thể kể ra một số công trình tiêu biểu như “An Index of Arthurian Names in Middle English” (1867) của

Family Names in Great Britain” (1890) của H.B. Guppy, “Onomasticon Anglo-

Saxonicun” (1897) của William George Searl.

Thế kỉ XX chứng kiến sự ra đời của hàng loạt các công trình nghiên cứu có giá trị về tên người Anh trên tất cả các bình diện. Hàng chục cuốn từ điển tên người Anh ra đời, đáng chú ý nhất là “A Dictionary of English and Welsh Surnames” (1901) của Charles Wareing Bardsley, “A Dictionary of British

Surnames” (1958) của P.H. Reaney, “Penguin Dictionary of Surnames” (1967)

của Basil Cottle, “A Dictionary of Surnames” (1988) và “A Dictionary of First Names” (1990) của Patrick Hanks và Flavia Hodges. Bên cạnh đó còn có hàng

trăm cuốn sách, bài báo, công trình đi sâu nghiên cứu tên người Anh theo quan điểm ngôn ngữ học. Chính những công trình có tính chất bản lề (dưới đây) đã góp phần gây dựng lên diện mạo cho chuyên ngành nhân danh học tại nước Anh. Năm 1903, Henry R. Barber xuất bản cuốn “British Family Names” – một cuốn sách có tính chất tiên phong trong việc nghiên cứu toàn diện về tên người Anh. Cuốn sách liệt kê theo vần các tên cá nhân và tên họ của người Anh có nguồn gốc Bắc Âu, Bắc Đức và Noóc-man (Norman). Năm 1916, E. Weekly viết cuốn “Surnames” - một cuốn sách tập chung nghiên cứu khá kỹ càng về tên họ người Anh. Năm 1931, C. L’Estrange Ewen xuất bản cuốn, “A History of Surnames of the British Isles”. Mặc dù cuốn sách đề cập một cách khá chi tiết các đặc điểm nguồn gốc và lịch sử của các tên người được dùng tại nước Anh nhưng một số kết luận trong cuốn sách này đã bị chứng minh là chưa chính xác trong các công trình sau này. Năm 1939, công trình nghiên cứu “Old English Names in Bede’s History” của

Hilmer Ström được xuất bản. Cuốn sách này ngoài việc giới thiệu nguồn gốc phát

sinh của rất nhiều tên người Anh cổ còn đề cập khá sâu tới thói quen đặt tên của người Anh cổ. Năm 1967, cuốn “The Origin of English Surnames” của P.H. Reaney được xuất bản. So với cuốn từ điển tên họ người Anh của cùng tác giả,

cuốn sách này có ít tên họ được liệt kê hơn. Nhưng bù vào đó, đây lại là cuốn sách đề cập khá sâu tới vấn đề nguồn gốc của tên người Anh. Trong thập kỉ 70 của thế kỉ XX, cũng có một số công trình nghiên cứu về tên người Anh, tiêu biểu là “Names for the Cornish” (1970) do nhà xuất bản Cornwall ấn hành, “Titled

Elizabethans” (1973) của Arthur F. Kinney, “The Surnames of Oxfordshire”. Chủ đề trong các cuốn sách này là tên người Anh trong ngôn ngữ (tử ngữ) Cornish, tên người và tước vị dưới thời Nữ hoàng Elizabeth và tên họ và cách hình thành tên họ ở vùng Oxford trong thời Trung cổ. Từ đầu thập niên 80 của thế kỉ XX tới nay, chứng kiến xu hướng nghiên cứu tên người Anh trên tất các các mặt nhưng chỉ ở một địa phương nhất định. Các công trình nổi bật trong những năm này là “The Surnames of Lancaster” (1981) của Richard McKinley, “Cornish Surnames”

(1981) của G. Pawley White, “The Surnames of Sussex” (1988) của Richard McKinley, “Surnames of the Manx” (1989) của David Postles, “Surnames of

Devon” (1995) của David Postles.

Có một sự thật rất đáng chú ý là việc nghiên cứu tên người Anh diễn ra sôi nổi không chỉ tại nước Anh mà còn ở cả các nước khác. Hai nước mà ở đó có các nhà nghiên cứu mang lại những thành tựu không nhỏ cho việc nghiên cứu tên người Anh là Hoa Kỳ và Thụy Điển.

Những công trình quan trọng được xuất bản ở Hoa Kỳ là “The Old Germanic Principles of Name-Giving” (1939) của Henry Bosley Woolf – nghiên cứu tập

quán đặt tên của các bộ tộc cổ sống ở Bắc Đức vốn là tổ tiên của người Anh; “British Personal Names in the Historia Regum Britanniae” (1940) của Arthur Hutson – nghiên cứu về tên người Anh trước năm 1066; “History of Christian

Names” (1968) của Charlotte M. Yonge – nghiên cứu về nguồn gốc của tên cá nhân ở các nền văn hoá châu Âu trong đó có văn hoá Anh; “A Dictionary of the Proper Names in the Works of Shakespeare” (1970) của Francis Griffin Stokes – nghiên cứa các tên riêng xuất hiện trong các tác phẩm của Shakespeare; “Oxford

Dictionary of Christian Names” (1977) của E.G. Withycombe – nghiên cứu toàn

diện tên cá nhân được dùng ở nước Anh; “Dictionary of Saints” (1982) của David

Hugh Farmer – liệt kê tên, ngày sinh, ngày mất của các vị thánh là người Anh và

mất tại nước Anh; “A Dictionary of English Surnames” (1991) của P.H. Reaney

và R.M. Wilson – chỉ giới thiệu các tên họ của người Anh sống tại nước Anh. Bên cạnh những công trình nghiên cứu về tên người Anh được xuất bản ở Mỹ còn có rất nhiều nghiên cứu tương tự từ rất sớm được xuất bản tại Thụy Điển. Một

số công trình tiêu biểu như “Studies on Uncompounded Personal Names in Old English” (1919) của Mats Redin – nghiên cứu về các biến thể và nguồn gốc của tên người Anh cổ; “Old English Bynames” (1938) của G. Tengvik – trình bày

nguồn gốc và các biến thể của tên họ người Anh; “Early London Personal Names” (1947) của Eilert Ekwall – nghiên cứu toàn diện về tên người Anh ở Luân Đôn

khoảng 2 thế kỉ sau khi người Noóc-măng tới; “The Anglo-Saxon Heritage in Middle English Personal Names” (1979) của Bo Seltén – nghiên cứu về các yếu tố trong tên và các đặt tên người Anh ở vùng East Anglia trong khoảng từ thế kỉ XII tới XIV.

Hiện nay, hoạt động của các hiệp hội chuyên nghiên cứu về tên riêng trên thế giới cho thấy tình hình nghiên cứu về tên người Anh vẫn còn đang diễn ra rất sôi nổi. Các tổ chức như American Name Society, Canadian Society for the Study of Names, International Council of Onomastic Sciences, Guild of One-Name Studies, Society for Name Studies in Great Britain and Ireland... luôn có số thành viên tăng đều đặn hàng năm và rất nhiều người trong số họ nghiên cứu về tên người Anh từ nhiều góc độ khác nhau. Kể từ cuối những năm 80 của thế kỉ XX, xuất hiện hai xu hướng nghiên cứu tên người Anh: một là, nghiên cứu tên người trên tất cả các bình diện nhưng chỉ tập chung vào một khu vực địa lí nhất định; hai là, tiến hành các nghiên cứu xuyên văn hoá đối với tên người Anh. Có thể nói tên riêng chỉ người nói chung và tên người Anh nói riêng là một nội dung rộng lớn, liên quan đến hàng loạt các vấn đề ngôn ngữ - xã hội với phạm vi nghiên cứu rất đa dạng. Trong khuôn khổ của một luận văn thạc sĩ, chúng tôi đặt mục tiêu nghiên cứu tên người Anh ở hai mặt: mặt cấu trúc và mặt ý nghĩa trong mối liên hệ với tên người Việt.

Chương II

Một phần của tài liệu Khảo sát đặc điểm cấu trúc ngữ nghĩa của tên người Anh (Trang 43)

Tải bản đầy đủ (PDF)

(150 trang)