CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO VAY
3.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lƣợng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Công Thương – Chi nhánh Hà Nội
3.3.1. Đẩy mạnh công tác huy động vốn nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu của khách hàng
Hiện nay, số lượng các DNVVN ở nước ta đang ngày càng một nhiều hơn, cộng với đó là việc các doanh nghiệp đang có xu hướng mở rộng hoạt động SXKD của mình, bởi vậy mà nhu cầu về vốn trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Khi cần vốn để mở rộng hoạt động SXKD, thì lúc đó các doanh nghiệp phải nhờ đến nguồn vốn ngân hàng. Tuy nhiên, nhu cầu sử dụng vốn thì ngày một nhiều hơn, trong khi nguồn vốn của chi nhánh thì có hạn. Chính bởi vậy, để có thể đáp ứng được nhu cầu đó SaiGonBank Hà Nội cần phải huy động thêm nhiều nguồn từ bên ngoài. Và để có thêm nhiều nguồn vốn từ nền kinh tế, chi nhánh cần phải có chiến lược nhằm thúc đẩy công tác huy động vốn từ dân cư cũng như các tổ chức kinh tế. Khi ấy, SaiGonBank Hà Nội sẽ có nguồn vốn dồi dào để có thể phục vụ cho hoạt động của doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung. Và một khi huy động nhiều, với lãi suất huy động cao, thì kéo theo các doanh nghiệp sẽ phải trả một mức lãi suất tương ứng cũng cao, từ đó mà trách nhiệm sử dụng vốn vay của doanh nghiệp cũng sẽ phải cao hơn, đồng thời chi nhánh cũng sẽ phải thẩm định khách hàng kĩ càng hơn, góp phần tăng chất lượng cho vay DNVVN của chi nhánh.
3.3.2. Nâng cao chất lượng thông tin, giảm thiểu rủi ro cho hoạt động tín dụng Thông tin là một yếu tố cũng rất quan trọng trong hoạt động cho vay DNVVN.
Trường hợp thông tin không cân xứng, hay thu thập thông tin không đầy đủ cũng như không chính xác có thể dẫn đến những rủi ro không đáng có. Chính vì thế, việc xác định thông tin một cách đầy đủ, chính xác có thể giúp cho cán bộ tín dụng thực hiện tốt công tác thẩm định của mình, từ đó có thể đưa ra được những quyết định đúng đắn, đánh giá đúng DNVVN, khả năng trả nợ DNVVN là tốt hay không tốt. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro cho chi nhánh, nâng cao được chất lượng cho vay DNVVN của SaiGonBank Hà Nội.
3.3.3. Cải tiến quy trình, thủ tục cho vay
Các DNVVN khi phát sinh nhu cầu vay vốn đều mong muốn được chi nhánh giải quyết cho vay nhanh chóng để có thể nắm bắt cơ hội kinh doanh, kịp thời thực hiện các dự án sản xuất kinh doanh, đầu tư và mở rộng sản xuất. Trong nhiều trường hợp, tính cả thời gian doanh nghiệp bắt đầu có yêu cầy vay vốn tại chi nhánh đến lúc vay được vốn phải mất ít nhất 2-3 tháng. Mà khi đó, nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp lại hết sức cấp thiết, quyết định sự thành công của kế hoạch SXKD. Vì thế, các cán bộ
62
cho vay cần hoàn tất các thủ tục trong hồ sơ cho vay trong thời gian ngắn nhất, nhưng vẫn đảm bảo đúng pháp luật, an toàn cho các khoản vay. Có thể xem xét rút ngắn thời gian xét duyệt cho vay, các cán bộ tín dụng cần hướng dẫn khách hàng về những giấy tờ, thủ tục một cách cụ thể, rõ ràng, giúp đỡ họ hoàn thiện thủ tục cho vay trong phạm vi được phép.
Nhìn chung, khi đi vay vốn doanh nghiệp thường ngại thủ tục vay vốn, xét duyệt rườm rà. Vì thế, SaiGonBank Hà Nội cần tạo sự đơn giản, dễ hiểu trong hồ sơ cho vay.
Tuy nhiên, không phải vì đơn giản mà lại bỏ qua những quy định, yêu cầu cần thiết trong quy trình cho vay. Việc cải tiến, làm gọn nhẹ thủ tục vay vốn vẫn phải đặt nguyên tắc đảm bảo an toàn của chi nhánh lên hàng đầu.
Nếu làm tốt các nghiệp vụ trên thì chất lượng cho vay DNVVN của chi nhánh chắc chắn sẽ được nâng lên.
3.3.4. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định
Thẩm định là một trong những khâu quan trọng, có ảnh hưởng đến quyết định cho vay DNVVN của chi nhánh, đồng thời ảnh hưởng đến chất lượng cho vay DNVVN. Một món vay trước khi được giải ngân phải qua quá trình thẩm định cẩn thận và kỹ lưỡng. Muốn cho vay hiệu quả thì SaiGonBank Hà Nội phải có sự tìm hiểu và hiểu biết về khách hàng. Chi nhánh cần thu thập thông tin từ nhiều kênh khác nhau, chọn lọc những thông tin cần thiết và chính xác liên quan đến doanh nghiệp, tránh rủi ro khi quyết định cho vay. Chi nhánh nên cập nhật thường xuyên về tình hình của các DNVVN, chủ động đi khảo sát tình hình SXKD thực tế của doanh nghiệp để có những thông tin hợp lý, thực tế nhất về mọi mặt của doanh nghiệp. Bởi thực tế và những gì doanh nghiệp đưa ra trong hồ sơ vay vốn không phải giống nhau hoàn toàn.
SaiGonBank Hà Nội cần thẩm định hiệu quả và tính khả thi của phương án vay vốn, phương án trả nợ của DNVVN. Tính khả thi của dự án, kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là điều kiện tiên quyết và không thể thiếu được trong hồ sơ vay.
DNVVN có vay được vốn hay không là phụ thuộc vào tính khả thi của dự án, kế hoạch sản xuất kinh doanh đó, đồng thời là khả năng thu hồi vốn và lãi của chi nhánh. Vì thế, công tác thẩm định tốt sẽ giúp chi nhánh sàng lọc, chọn lựa khách hàng hiệu quả, hạn chế rủi ro của các khoản vay về sau.
Sau khi thu thập các thông tin, chi nhánh cần phân tích, đánh giá khách hàng một cách khách quan, khoa học các chỉ tiêu tài chính, khả năng thanh toán, khả năng sinh lời, các chỉ tiêu hoạt động và cơ cấu vốn thông qua các báo cáo tài chính để xác định tình hình tài chính của doanh nghiệp. Chi nhánh cần phân tích và dự báo ảnh hưởng của môi trường kinh doanh đối với phương án/dự án. Một kế hoạch SXKD khi được lập thì đã tính đến những yếu tố tác động từ bên ngoài. Bởi có nhiều yếu tố khách quan
63
vẫn tồn tại làm cho thực tế hoạt động của doanh nghiệp bị sai khác đi so với dự tính ban đầu. Vì vậy, trong quá trình thẩm định cần chú trọng đến yếu tố môi trường kinh doanh tác động đến phương án vay vốn của chi nhánh. Các chỉ số kinh tế vĩ mô cơ bản như tốc độ tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ lạm phát, thay đổi lãi suất cơ bản..., sự thay đổi của hệ thống pháp luật, các thông tin về biến động thị trường... cũng làm ảnh hưởng đến hoạt động SXKD của DNVVN. Dựa trên những phân tích đó cán bộ tín dụng có thể đánh giá được khả năng thích ứng của DNVVN trước những biến động môi trường xung quanh.
Đối với cán bộ thẩm định tài sản đảm bảo, SaiGonBank Hà Nội cần xem xét giá trị chuyển nhượng của tài sản, tham khảo giá trên thị trường, giá các sản phẩm tương tự, tránh việc chỉ dựa vào nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp mà đánh giá tài sản đảm bảo thiếu chính xác, gây rủi ro cho khoản vay.
Trong quá trình thẩm định cũng phải vận dụng linh hoạt, đơn giản, gọn nhẹ nhưng vẫn đảm bảo an toàn, và tuỳ từng trường hợp cụ thể, tránh khuôn phép máy móc, gây khó khăn, trở ngại cho các doanh nghiệp.
Nếu làm tốt các nghiệp vụ trên thì chất lượng cho vay DNVVN của chi nhánh chắc chắn sẽ được nâng lên.
3.3.5. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát tiền vay
Sau khi tiến hành ký kết hợp đồng vay vốn, SaiGonBank Hà Nội sẽ tiến hành giải ngân cho doanh nghiệp. Không phải cứ tiến hành giải ngân xong thì quá trình cho vay sẽ dừng lại ở đó rồi chờ đến thời hạn để thu nợ, mà sau đó, các cán bộ tín dụng phải tăng cường kiểm tra, kiểm soát các khoản vay, giám sát chặt chẽ sự vận động của đồng vốn đã cho vay. Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra giám sát bên cạnh việc nâng cao chất lượng thẩm định khách hàng với phương án/dự án vay vốn, SaiGonBank Hà Nội cũng cần quan tâm hơn nữa tới công tác kiểm tra giám sát và quá trình sử dụng vốn vay của doanh nghiệp. Việc này rất quan trọng vì nó sẽ trả lời cho câu hỏi đồng vốn mà chi nhánh đã cho vay có được sử dụng đúng mục đích và thu được hiệu quả cao nhất hay không.
Khoản vốn vay sau khi được giải ngân, các DNVVN sẽ đầu tư vào hoạt động SXKD, mở rộng SXKD... Nếu doanh nghiệp sử dụng vốn vay đúng mục đích, có hiệu quả thì mới có thể hoàn trả vốn vay và lãi cho chi nhánh đúng hạn. Trong nhiều trường hợp, DNVVN không sử dụng vốn vay đúng mục đích, dùng vốn đó trục lợi cá nhân, kinh doanh ngành nghề trái với hợp đồng... nguy cơ rủi ro rất cao, dễ dẫn đến khả năng mất vốn của chi nhánh. Vì vậy, bên cạnh giám sát vốn vay, cán bộ tín dụng phải luôn giám sát quá trình SXKD của doanh nghiệp, nhanh chóng phát hiện những tình huống có vấn đề, từ đó kịp thời xác định nguyên nhân của nó. Chi nhánh cần tìm hiểu xem
64
doanh nghiệp có tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh thực tế như thế nào, theo dõi diễn biến thị trường nói chung và ngành sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng, đánh giá lại tài sản thế chấp. Nếu tài sản này giảm so với mọi lúc thế chấp thì phải bổ sung tài sản thế chấp hoặc giảm dư nợ tương ứng. SaiGonBank Hà Nội cần tiến hành phân tích các báo cáo tài chính doanh nghiệp. Trên các cơ sở đó giúp doanh nghiệp đề ra những biện pháp khắc phục kịp thời.
Sau khi cho vay, các CBTD phải tiến hành giám sát, kiểm tra đánh giá tình hình sử dụng và quản lý vốn của doanh nghiệp, kịp thời phát hiện những trường hợp vi phạm, những khoản vay có vấn đề để có biện pháp xử lý kịp thời. Công tác này đòi hỏi các CBTD phải tiến hành nghiêm túc, thường xuyên, không vụ lợi cá nhân, bị cám dỗ bởi đồng tiền, vì lợi ích riêng mà che đậy thực trạng của doanh nghiệp. Trong quá trình kiểm tra giám sát, CBTD có thể thấy được những khó khăn của doanh nghiệp, có thể đóng góp ý kiến, tư vấn cho doanh nghiệp biện pháp tháo gỡ khó khăn. Điều này vừa góp phần giúp các DNVVN tăng cường hiệu quả SXKD, vừa góp phần nâng cao được chất lượng cho vay DNVVN của SaiGonBank Hà Nội.
3.3.6. Đa dạng hóa các hình thức đảm bảo tiền vay
Thông thường từ trước đến nay, đối với các khách hàng là DNVVN, SaiGonBank Hà Nội vẫn yêu cầu có tài sản đảm bảo vì cho vay DNVVN có mức rủi ro cao. Tuy nhiên, không phải vấn đề này lúc nào cũng thực hiện được và nếu xem đây là điều kiện tiên quyết để các DNVVN có thể vay vốn chi nhánh thì sẽ gây cản trở cho việc tiếp cận vốn của chi nhánh. Thực tế có nhiều DNVVN làm ăn có uy tín, có khả năng trả được nợ cho chi nhánh nhưng không có đủ tài sản để thế chấp. Do đó, SaiGonBank Hà Nội nên có sự linh hoạt trong công tác giải quyết cho vay đối với các doanh nghiệp này. Bên cạnh việc cho vay yêu cầu có tài sản đảm bảo, SaiGonBank Hà Nội có thể nghiên cứu cho vay theo các hình thức khác như các hình thức bảo đảm bằng tín chấp, thế chấp và bảo lãnh.
Với sự phát triển của nền kinh tế hiện nay thì việc cho vay bằng tín chấp có những khả năng phát triển. Mặc dù không phải cho vay bằng tín chấp là chi nhánh có thể bỏ qua những thủ tục cần thiết. DNVVN cũng cần phải có số liệu chứng minh tình hình tài chính lành mạnh, phải có tài sản cố định và tài sản lưu động lớn, đối tượng cho vay là những sản phẩm có hiệu quả và ổn định trên thị trường.
Các biện pháp bảo đảm tiền vay đều phải lập thành văn bản, nhưng lập chung với hợp đồng cho vay hay lập thành văn bản riêng là do các bên thoả thuận phù hợp với tính chất của của tài sản, không bắt buộc phải có hợp đồng riêng như trước đây. Như vậy sẽ đơn giản hoá thủ tục cho các DNVVN vay các món nhỏ, hoặc khi DNVVN cầm cố các chứng từ có giá, vàng bạc thì chỉ cần ghi vào hợp đồng chính là hợp đồng cho
65
vay mà không nhất thiết phải có hợp đồng riêng về thế chấp, cầm cố. Đối với các loại thế chấp bất động sản hoặc cầm cố các loại tài sản lớn, phức tạp thì các bên có thể thoả thuận lập hợp đồng riêng để thuận cho việc quản lý và xử lý sau này. Việc này sẽ giúp SaiGonBank Hà Nội phần nào nâng cao được chất lượng cho vay DNVVN trong thời gian tới.
3.3.7. Luôn chú trọng tới công tác đào tạo cán bộ
Con người luôn đóng vai trò trung tâm và có vị trí quan trọng nhất trong mọi quá trình lao động sản xuất. Công nghệ, máy móc dù có hiện đại đến đâu cũng không thể thay thế cho bàn tay, trí tuệ của con người. Con người là yếu tố cốt lõi trong mọi hoạt động của nền kinh tế. Trong hoạt động cho vay DNVVN nói riêng cũng như hoạt động kinh doanh nói chung của ngân hàng cũng vậy, cán bộ tín dụng là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất tác động đến chất lượng cho vay DNVVN.
Để có một đội ngũ cán bộ tín dụng có chất lượng cao, có trình độ nghiệp vụ chuyên môn, SaiGonBank Hà Nội cần thường xuyên đào tạo lại cán bộ, tập huấn, nâng cao nghiệp vụ trong từng giai đoạn phát triển kinh tế, phát triển ngân hàng..., đáp ứng kịp thời thay đổi của các DNVVN, xu thế vận động của kinh tế... Nên có sự bổ sung xen kẽ giữa cán bộ mới vào nghề, còn trẻ, non kinh nghiệm với những cán bộ có nhiều kinh nghiệm công tác hơn, từ đó có sự học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, kiến thức giữa các thế hệ với nhau. Các cán bộ Ngân hàng ở SaiGonBank Hà Nội chủ yếu là trẻ tuổi, do đó, sự bổ sung xen kẽ này là hết sức cần thiết.
Các cán bộ tín dụng cần hăng hái, nhiệt tình, linh hoạt, năng động và sáng tạo...
trong công tác. Cần có sự hiểu biết về pháp luật, các chủ trương chính sách của Nhà nước, nắm bắt tình hình kinh tế xã hội trong nước và thế giới có liên quan đến DNVVN và các dự án đầu tư của doanh nghiệp. Quan trọng nhất, các cán bộ tín dụng cần có đạo đức, tư cách nghề nghiệp, trung thực, có bản lĩnh vững vàng, có ý thức trách nhiệm với công việc.
SaiGonBank Hà Nội cần có chính sách đãi ngộ cán bộ thích hợp với khả năng và năng lực thực sự của họ, không quá coi trọng bằng cấp. Cần phân định rõ ràng quyền hạn và trách nhiệm, có chế độ khen thưởng kịp thời, thích hợp với các cán bộ hoàn thành công tác tốt, làm việc tận tuỵ, hăng hái, nhiệt tình, có nhiều thành tích... Đồng thời có chế độ kỷ luật nghiêm khắc với những cán bộ thoái hoá biến chất, thiếu ý thức, vi phạm kỷ luật của chi nhánh, có những hành vi gây tổn hại đến uy tín và tài sản của chi nhánh.
SaiGonBank Hà Nội nên tổ chức các cuộc hội thảo, họp mặt cán bộ trong từng chi nhánh, trong cả chi nhánh như các cuộc thi về “Nữ nhân viên SaiGonBank Hà Nội”, “Tiếng hát hay SaiGonBank”... để giao lưu cán bộ trong chi nhánh, tổng kết
66
những thành tích, kết quả đạt được cũng như những thiếu sót, hạn chế còn mắc phải của cán bộ tín dụng khi thực hiện các hợp đồng cho vay... Từ đó đưa ra những giải pháp tốt hạn chế những sai sót đó.
Đặc biệt, hàng năm có một lượng sinh viên kinh tế, dặc bịêt là về lĩnh vực Tài chính – Ngân hàng tốt nghiệp rất đông. Đây là những người trẻ tuổi, được đào tạo bài bản, chính quy về kinh tế, nhanh nhẹn và năng động, tiếp thu những kiến thức và các vấn đề kinh tế xã hội tốt... SaiGonBank Hà Nội cần tạo cơ hội cho các sinh viên đó được thực tập tại chi nhánh, giúp đỡ họ làm quen với công tác ngân hàng, giúp họ rút ngắn khoảng cách giữa ký thuyết được học với thực tế để họ có thể áp dụng hiệu quả những kiến thức và hiểu biết của mình. Sinh viên cũng chính là nguồn nhân lực tương lai của chi nhánh. Vì thế, SaiGonBank Hà Nội nên hỗ trợ cho các sinh viên thực tập tại chi nhánh có hiệu quả hơn.
Nếu các nghiệp vụ trên được hoàn thành tốt sẽ là tiền đề giúp SaiGonBank Hà Nội phát triển trong tương lai cũng như nâng cao chất lượng cho vay DNVVN của chi nhánh.
3.3.8. Thường xuyên trao đổi thông tin với DNVVN, giải quyết kịp thời thắc mắc, khiếu nại của DNVVN
Trao đổi thông tin với DNVVN giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hiểu và đáp ứng kỳ vọng của doanh nghiệp. Trao đổi thông tin có thể được tiến hành dưới nhiều hình thức, được thực hiện song song hoặc lồng ghép với nhau như hội nghị khách hàng; các chương trình quảng cáo, khuyếch trương sản phẩm, dịch vụ; tổ chức các cuộc thăm dò, điều tra nhu cầu của khách hàng; thiết lập đường dây nóng. Thông qua đó, SaiGonBank Hà Nội truyền tải đến DNVVN thông tin về sản phẩm, dịch vụ, xử lý các yêu cầu của DNVVN và thu thập các ý kiến phản hồi cũng như khiếu nại của doanh nghiệp liên quan đến các mặt hoạt động chi nhánh. SaiGonBank Hà Nội cũng cần thiết lưu trữ dữ liệu thông tin tập trung về DNVVN để thuận tiện phục vụ hoạt động trao đổi với doanh nghiệp.
Giải quyết khiếu nại của DNVVN cũng là vấn đề cần được quan tâm và chú ý.
Phải coi khiếu nại của khách hàng là tín hiệu để SaiGonBank Hà Nội không ngừng cải thiện chất lượng dịch vụ. Các nghiên cứu cho thấy các DNVVN thường khiếu nại về một số lỗi nhất định. Nếu những lỗi này sớm được phát hiện, ghi nhận, từ đó sửa đổi kịp thời thì số vụ khiếu nại giảm, đồng nghĩa với đó là mức độ hài lòng và niềm tin của DNVVN được nâng cao. Nhiều nhân viên chi nhánh, thậm chí là cán bộ quản lý cảm thấy lo ngại, sợ hoặc không thích khách hàng khiếu nại, khi tiếp nhận ý kiến khiếu nại không xác định trách nhiệm hay thiện chí giải quyết. Đây là một quan điểm sai lầm, bởi lẽ ngoài việc có cơ hội chỉnh sửa, cải tiến quy trình cung cấp dịch vụ thì chính việc