3.1. Thực trạng về điều chỉnh lợi nhuận
ng m t s nhân t có th ng u chnh l i nhu n c a các DN niêm y t
ra, khi s d c tính k toán s t u ki n cho nhà qu n tr c m c l i nhu n mong mu n. Hi ng này tr nên r t ph bi n và r u trong t t c các ngành, không ph thu c vào quy mô DN l n hay nh và tr thành hi ng nh c nh i trên th ng ch ng khoán Vi t Nam nói chung và HNX nói n hình là các DN có l i nhu c và sau ki m toán chênh l k
và nhi ng h p theo chi ng b t l v
l i nhu n này là ý chí ch quan c a nhà qu n tr trong vi c th c hi u ch nh l i
nhu c m c tiêu qu n tr ng h u ki n tiên
quy t IPO, t i thi u hóa chi phí thu l i nhu phi u, thu hút m h
, (Vietstock – c ng thông tin tr c tuy n v tài chính và ch ng khoán, thu c qu n lý c a CTCP Tài Vi n ngày 08/04/2014 trong kho ng 500 doanh nghi p công b BCTC h p nh t ki
g n 300 doanh nghi p công b BCTC ki m toán công ty m . Ch xét riêng v các kho n m c trên b ng k t qu ho ng kinh doanh, mà quan tr ng nh t là kho n m c l i nhu n sau thu cho th n 80% k t qu có chênh l c và sau ki m toán, th m chí có m t s ng h i hoàn toàn k t qu kinh doanh c a doanh nghi lãi sang l hay t l sang lãi. M t s ví d v s chênh l ch trong báo cáo c a Vietstock có s c và sau
ki u tiên, PAN - CTCP T
PAN (niêm y c ki m toán báo l i nhu t m c
PAN (niêm y c ki m toán báo l i nhu t m c 48.8 t ng, sau ki m toán l 2 t ng. c gi i trình là l i nhu n t công ty liên k t gi m 51.2 t ng do trích l p d phòng l thanh lý kho
25
vào công ty liên k t Th y s n An Giang (AGF). PAN cho bi t kho
c thanh lý sau ngày k c khi ra BCTC h p nh t
ki m toán. Ti p theo, PXT – CTCP Xây l ng ng B ch a D u khí (niêm y t:
i nhu c ki m toán 1 t ng, k t qu sau ki m toán có m c l ròng 35.6 t ng. Kho n m c gây ra s i l n này là giá v n hàng
bán sau ki m toán b t ng ng. PXT còn b ki
v kh ng liên t c do có m t s kho n vay, công n ph i tr n h n
thanh toán và l ng. M t s doanh nghi – CTCP
xây d ng công nghi p và dân d ng D m
n 82% sau ki m toán t 15 t ng xu ng ch còn 2.7 t ng, nguyên nhân xu t
phát t chi phí qu lên 83 t ng. CTI – CTCP
n C ng Thu n IDICO (niêm y
chi phí qu n lý và giá v m lãi ròng t
11.9 xu ng 2.3 t ng.
BCTC nh ng a PVX khi t an không
ch k t qu kinh doanh gi m sút mà còn v sau ki ng phát sinh chênh l ch khá l m toán PVX gi m l n g n 500 t ng.
i s li u trong b ng báo cáo k t qu u ch doanh thu thu n gi m 3%, giá v n gi
tài chính gi m 8%... Bên c t nhi u v liên quan
n kh a công ty trong 12 tháng t i, công n ph i thu khách hàng, tr i bán, chi phí xây d ng d
công b vi u chnh báo cáo tài chính 2014 theo Báo cáo c a Ki m toán Nhà c. C th , l i nhu n sau thu m toán c a PVX b t ng
m nh lên m c l i nhu
ng, t ng so v c l p b
ki m toán c a PVX l i có chênh l ch l n so v i báo cáo tài chính t l p, c th , l i nhu n sau thu c a PVX b u ch nh gi m t 51.7 t ng xu ng còn 22.69 t
ng, t c gi m 29.05 t ng (-56%). Chi phí bán hàng và chi phí qu n lý doanh
26
nghi p sau ki m toán l c ki m toán. PVX cho
bi t nguyên nhân có s chênh l ch là do sau khi th c hi n ki m toán, k t qu kinh doanh c a các công ty con có nhi i. Vì v y báo cáo sau ki m toán h p nh t c i m t s kho n trích l p d phòng các kho n ph i thu
i nhu c hi n, các kho u a m t s
thành viên.
Ngày 31/8/2016, công ty ki báo cáo soát
xét báo cáo tài chính h p nh t gi c a TTF. Theo k t qu soát xét, l
k so v i s li u do công ty t l
1.082 t lên 1.211 t ) v i nguyên nhân ch y u do chênh l ch kim kê
thi u hàng t . K t qu 016
n kho n l thu n 1.084 t so v i 1.073 t theo s li u do công ty t l p và công b
K t qu c
trình bày trong b ng 3.1 cho th y, có chênh l c và sau ki m toán
có r t nhi u nguyên nhân d n s chênh l ch này, bi n nh n báo cáo tài chính c a công ty con và các lo i hình doanh thu n i b . Có nh ng công ty b ngo i tr kho
có th n c t c nh c t các công ty
con, các kho c ki u ch nh.
B ng 3.1: Kh o sát báo cáo ki m toán
MãCP Tên công ty Ảnh hưởng Lý do
OGC T
PPC G
MHC
27
VIC N
83
VHG CTCP T Cao S99 CTCP SCI SCR Sacomreal
22.5
SCR Sacomreal DHP
FID CTCP
DN con
S12 12 TVD CTCP Than
Vàng Danh NDN CTCP
doanh GIL CTCP SXKD
XNK RIC Hoàng Gia
PTL CTCP và Chi
doanh thu chi phí bán hàng HDG
KDH CTCP
BTP
VPH lý tài
28
Các tình hu ng v a nêu, ch là m t s ví d n hình v s chênh l ch gi a báo cáo mà công ty t l p so v i các báo cáo ki m toán. Các ví d ng cho s t n t i m t cách r t ph bi n c a u ch nh l i nhu n t i các công ty niêm y t t i Vi t Nam. Các ví d d a trên nh ng ng h p mà công ty ki m toán phát hi n s chênh l ch, ngoài ra, trong m t s công ty, th thu t c a nh ng nhà qu n tr r t tinh vi, ho c có s c u k t gi a doanh nghi p và công ty kim toán thì
m nghiêm tr a.
3.2. Thực trạng về thanh khoản cổ phiếu
Theo s li u t SGDCK TP H Chí Minh (HSX) n 2016),
quy mô giao d u s c i thi n (b ng 3.2 và hình 3.1), t ng kh ng
giao d n 80 l n t 353 tri u ch 30
tri u c phi giao d n 18 l n t
26,878 t c 482,046 t y,
v i quy mô thanh kho y, n u so sánh v i các qu c gia trung khu v c và th gi i thì v n m c khiêm t n. B ng ch ng c th nh t là TTCK Vi t Nam – thu c nhóm th ng c n biên (Frontier Market), theo x p h ng c a MSCI. Nh m m c
tr c t trong vi m
vi toàn c u, các t ch c t ch c x p h
vi toàn c u, các t ch c t ch c x p h
International), S&P (Standard & Poor’s), FTSE (Financial Times Stock Exchange), ng phân lo
Th ng phát tri n (Developed Market); Th ng m i n i (Emerging Market);
và Th ng c ch c x p h ng có
MSCI v i b nguyên t c g m 15 tiêu chí t p trung vào 03 nhóm:
. MSCI rà soát kho ng 190 qu c gia có TTCK trên th gi i và phân lo t Nam cùng v i Bangladesh, Pakistan, Sri Lanka là các qu c gia Châu Á thu c nhóm th ng c c x p h ng th p nh t và th ng u phát tri n. M t trong nh ng
lý do mà TTCK Vi t Nam v t m c th h u
29
t thanh kho n. y, nhìn chung, thanh kho n th ng ch ng khoán Vi t Nam v n m c th u này làm cho s minh b ch, tính hi u qu c a th ng tr nên gi m sút. Th ng tr nên kém h p d n và các doanh nghi p niêm y t trên
ng v n.
B ng : Kh3.2 ng và giá tr giao d ch trên HSX
Năm Khối lượng (Volume) +/- (%) Giá trị (tỷ đồng) – Value +/- (%)
2015 28,130,514,895 -7.6% 482,046,500 -9.6%
2014 30,447,600,377 89.4% 533,052,640 104.2%
2013 16,078,051,147 15.0% 260,985,360 20.3%
2012 13,980,559,995 68.8% 216,881,082 36.3%
2011 8,281,642,409 -28.9% 159,155,159 -57.7%
2010 11,643,346,488 11.9% 376,512,355 -10.9%
2009 10,402,714,071 249.0% 422,460,938 239.12
Hình 3.1: Quy mô giao d ch trên HSX
N u xét riêng t ng c phi u riêng l thanh kho n c a TTCK Vi
phân b u. B ng 3.3 là m t ví d , th ng kê top thanh kho n trên ng t tr ng c a kh ng giao d ch trong 10 mã
- 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000 35,000
- 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
KLGD GTGD
c phi u l n nh t (trên t ng s 300 mà c phi t)
30
35% t ng kh ng giao d ch trên toàn b th ng. b ng th ng kê giá tr giao dch, k t qu ra m t m , t ng t tr ng c a 10 mã c phi u có giá
tr giao d ch l n nh ng giá tr giao dch toàn th
ng. K t qu th ng kê này cho th y, thanh kho n c a toàn b th ng ch ng khoán và các mã ch ng khoán còn l i không th c s cao.
B ng : Top thanh kho3.3
TOP 10 CỔ PHIẾU CÓ KHỐI LƯỢ NG GIAO DỊ CH LỚN NHẤT 2015
1 FLC 2,484,845,270 8.81%
2 OGC 1,114,097,800 3.95%
3 CII 959,756,070 3.40%
4 DLG 842,311,434 2.99%
5 HQC 809,341,390 2.87%
6 HAI 794,363,079 2.82%
7 MBB 761,181,773 2.70%
8 SSI GÒN 760,348,121 2.70%
9 HAG CTCP HOÀNG ANH GIA LAI 730,773,101 2.59%
10 ITA 705,976,864 2.50%
TOP 10 CỔ PHIẾU CÓ GIÁ TRỊ GIAO DỊ CH LỚN NHẤT 2015
1 FLC FLC 22,969 4.71%
2 CII 21,906 4.49%
3 SSI 18,621 3.82%
4 VIC - 18,041 3.70%
5 VNM 15,846 3.25%
6 BID 12,962 2.66%
7 MSN 12,449 2.55%
8 HAG CTCP HOÀNG ANH GIA LAI 12,256 2.51%
9 MBB 11,359 2.33%
10 HHS 10,886 2.23%
31
Tóm l i, d a trên th c tr ng v u ch nh l i nhu t n t i m t cách r t ph bi n t i các công ty niêm y t t i Vi u này làm gi m ch ng thông tin trên các báo cáo tài chính c a doanh nghi p, d n s th a m t b ph n
i c nh thanh kho n th ng m c dù có nhi u c i thi n,
chung v n m c th p khi so sánh v i các qu c gia trung khu v c và trên th gi i, và thanh kho n th t p trung m t s ít các mã ch ng khoán.
3.3. Hậu quả của điều chỉnh lợi nhuận và thanh khoản cổ phiếu
Trong ph n này, tác gi s phân tích c th 2 tình hu n hình c a PVX và TTF v h u qu c u ch nh l i nhu n. H u qu chung nh t là s gi m trong giá c phi u, công ty ph i di n v i y niêm yt b t bu c,
l i h u qu r t nghiêm tr ng cho c a công ty.
Tổng CTCP Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVX - HNX)
trên, BCTC trong nh a PVX khi u
t an không ch k t qu kinh doanh gi m sút mà còn v sau ki m ng phát sinh chênh l ch khá l n n ngày 08/04/2015, s giao d phi u PVX vào di n giao d ch b c nh báo.
phi u PVX luôn giao d i m phi u. Thanh kho n c phi
s t gi m khá m nh so v c.
Hình 3.2: Di n bi n giá c phi u PVX
32
CTCP Tập đoàn Kỹ ngh G Trưệ ỗ ờng Thành (TTF – HSX)
Sau khi các s li u v s chênh l c công ty ki m toán (E&Y phát hi n, trong quý 2/2016, TTF ghi nh n kho n l lên t i 1.124 t ng và ) có n u chnh h i t ng tr ng y n k t qu kinh doanh và tình hình tài chính c a công ty. Giá c phiu trên th ng c i nh ng phiên gi m sàn liên ti m ng vào ngày 18/8/2016 v còn ng vào ngày 19/8/2016 (hình 3.3). Thanh kho n c a c phi t
gi m khá m nh so v i th Ngày 12/8/2016 ng Thành
bãi nhi m ch c v ch t trách
bãi nhi m ch c v ch t trách
nhi c a Ch t n c p.
Ngày 9/8/2016, TTF S GDCK TP.HCM ( n ki m soát
c bi t và ch c giao d ch trong phiên chi u. n ngày 7/11/2016, S Giao d ch Ch ng khoán TP.HCM thông báo c phi u c a Công ty C phn T
ngh G ng Thành (mã CK: TTF) có kh h y niêm y t b t bu c.
y, TTF là m t ví d n hình v vi c doanh nghi u ch nh l i nhu n (có th c ý ho n kho n m c hàng t n kho và b công ty ki m toán phát hi n. H u qu t nghiêm tr ng, c phi u c a doanh nghi p này không nh ng gi m giá không phanh mà còn có th i di y niêm
y t b t bu l i h u qu r t nghiêm tr a công ty.
Hình 3.3: Di n bi n giá c phi u TTF ây
33
34