Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.4. Các chỉ tiêu và phương pháp thực hiện
3.4.2. Phương pháp thực hiện
3.4.2.1. Đánh giá tình hình chăn nuôi tại trại trại lợn công ty Ngôi Sao Hy Vọng Thị trấn Ba Hàng Thị xã phổ yên Tỉnh Thái Nguyên.
Để đánh giá tình hình chăn nuôi tại trại, chúng tôi tiến hành thu thập
42
thông tin từ trại, kết hợp với kết quả điều tra, theo dõi của bản thân.
3.4.2.2 Quy trình vệ sinh chuồng nuôi hằng ngày
* Quy trình chăm sóc nái đẻ
Công tác vệ sinh trong chăn nuôi là một trong những khâu rất quan trọng. Nếu công tác vệ sinh được thực hiện tốt thì gia súc ít mắc bệnh, sinh trưởng và phát triển tốt, chi phí thuốc thú y thấp, làm cho hiệu quả chăn nuôi cao hơn. Do nhận thức rõ được điều này, nên trong suốt thời gian thực tập, tôi đã thực hiện tốt các công tác như:
Bảng 3.1: Lịch làm việc trong tuần
Hàng ngày, trước khi vào chuồng làm việc phải đi qua phòng sát trùng và tắm sạch sẽ mặc quần áo bảo hộ, đi ủng rồi mới vào chuồng
Lịch làm việc buổi sáng Lịch làm việc buổi chiều Việc đầu tiên vào chuông là lật
máng cho lợn ăn
Vào chuồng cào phân, kiểm tra xem có con nào sảy thai hay mang thai giả không để có biện pháp xử lý kịp thời
Cào phân Tắm cho lợn
Cho lợn con tập ăn Cào phân, quét dọn chuồng
Xịt máng, xịt gầm Phối tinh cho những con đã lên giống trước đó
Tắm cho lợn nái Phun sát trùng
Phun xát trùng Tra cám
Kiểm tra lợn ăn Chở phân ra khu xử lý chất thải Chở phân ra khu xử lý chất thải Gấp bao và quét dọn đầu chuồng Bật giàn mát và điều chỉnh quạt
thông gió cho phù hợp với tiểu khí hậu trong chuông ngày hôm đấy
Tắt điện, chỉnh quạt, tắt giàn mát Kết thúc buổi làm việc Chở bao cám ra kho
Rồi kết thức buổi làm việc
43
3.4.2.3. Quy trình chăm sóc nuôi dưỡng lợn nái sinh sản a. Nuôi dưỡng
Trong chăn nuôi thì thức ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng, nó có ảnh hưởng trực tiếp đến đàn lợn, đòi hỏi người chăn nuôi đặc biệt quan tâm và chủ động trong khâu thức ăn. Trong quá trình thực tập tại trại công ty Ngôi Sao Hy Vọng Thị trấn Ba Hàng Thị xã Phổ yên Tỉnh Thái Nguyên. Tôi đã cùng cán bộ kỹ thuật và công nhân ở trại luôn đảm bảo đầy đủ thức ăn về tiêu chuẩn cũng như khẩu phần thức ăn cho lợn nái chửa, lợn nái nuôi con và lợn con sau cai sữa để cho chúng phát triển và đạt hiệu quả kinh tế cao.
Cám đang được sử dụng để chăn nuôi tại trại là thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh có đầy đủ và cân đối dinh dưỡng là thức ăn do Công ty sản xuất, bao gồm các loại thức ăn được sử dụng cho lợn là:
- HS - 550S thức ăn hỗn hợp cho lợn con (từ tập ăn - 7kg) - HS - 551 thức ăn hỗn hợp cho lợn con (từ 7kg đến 25kg) - HS - 554 thức ăn hỗn hợp cho lợn nái giai đoạn mang thai - HS - 106 thức ăn hỗn hợp cho lợn nái nuôi con.
Với những loại thức ăn nêu trên đã đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng cho từng loại lợn và từng giai đoạn phát triển của chúng.
với khẩu phần ăn chia theo tuần chửa, thể trạng, lứa đẻ như sau:
Từ ngày phối giống đến 21 ngày mang thai cho ăn thức ăn HS - 554, đối với nái hậu bị ăn 1,6 - 1,8 kg/con/ngày, còn với nái dạ ăn 2,0 - 2,2 kg/con/ngày.
Từ ngày 22 đến 84 ngày mang thai cho ăn thức ăn HS-554, đối với nái hậu bị ăn từ 2,0 - 2,2 kg/con/ngày, còn nái dạ ăn 2,2 - 2,4 kg/con/ngày.
Từ 85 đến 100 ngày mang thai cho ăn thức ăn HS-554, đối với nái hậu bị ăn từ 2,4 - 3 kg/con/ngày và nái dạ cho ăn từ 3 - 3,5 kg/con/ngày(tùy theo thể trạng của nái)
Đối với nái chửa từ ngày 101 đến 3 ngày trước đẻ cho ăn thức ăn HS- 106 với tiêu chuẩn 3 - 3,5 kg/con/ngày (tùy theo thể trạng của nái).
- 3 ngày trước khi đẻ giảm thức ăn mỗi ngày 0,5kg.
- Ngày đẻ giảm lượng thức ăn khoảng 0,5 - 1kg.
- Lượng thức ăn từ ngày 1 đến ngày 3 sau sinh như sau:
44
+ Ngày 1: 0.5 - 1kg + Ngày 2: 2,5 - 3kg + Ngày 3: 3,5 - 4kg
- Từ ngày 4 trở đi nái nuôi con được ăn tự do (tùy thuộc vào thể trạng nái và số con mà nái đang nuôi)
b. Chuồng trại
Chuồng trại được xây dựng khép kín ngăn cách với môi trường bên ngoài, chuồng có hệ thống giàn mát, quạt thông gió, đèn chiếu sáng, trong mỗi một ô chuồng có 1 máng ăn, cứ 2 ô chuồng gần nhau lại có một mún uống tự động, …
Toàn bộ chuồng được xây dựng theo hướng Đông - Nam đảm bảo thoáng mát về mùa hè và ấm áp về mùa đông, nền chuồng và đường đi được bê tông hóa đảm bảo sạch sẽ.
c. Chăm sóc nuôi dưỡng
Trong thời gian thực tập tại trại chúng tôi tham gia cùng với cán bộ kỹ thuật, công nhân của trại thực hiện một số biện pháp kỹ thuật chăm sóc, nuôi dưỡng lợn nái chửa ở chuồng nái chửa kỳ II. Quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng lợn nái chửa kỳ II được bắt đầu từ khi lợn nái chửa được 5 tuần cho đến khi trước ngày đẻ dự kiến 1 tuần. Quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng được thực hiện như sau:
- Buổi sáng lên chuồng vào lật máng cho ăn, cào phân, kiểm tra lợn để phát hiện những con bị sảy thai hoặc mang thai giả, kéo cám, xịt máng và gầm, tắm cho lợn, thử lợn và ép lợn lên giống, thu gom phân ra ngoài khu xử lý chất thải, theo dõi, tập ăn cho lợn con, lau sàn lợn con.
- Buổi chiều vào phân, thử lợn xem đã lên giống chưa, tắm lợn, phun sát trùng, tra cám, thu gom phân chở ra ngoài khu vực xử lý chất thải, quét dọn chuồng, chở bao ra kho để.
d. Công tác vệ sinh chuồng nái
Công tác vệ sinh trong chăn nuôi là một trong những khâu rất quan trọng. Nếu công tác vệ sinh được thực hiện tốt thì gia súc ít mắc bệnh, sinh trưởng và phát triển tốt, chi phí thuốc thú y thấp, làm cho hiệu quả chăn nuôi cao hơn.
45
Bảng 3.2: Lịch sát trùng chuồng trại của trại STT Nội dung
công việc
Tần suất thực hiện
Thời gian
thực hiện Người thực
hiện Người
kiểm tra Thời gian kiểm tra
1
Rắc vôi xung quanh
chuồng trại
1 lần/tuần Chiều ngày thứ 2
Bộ phận trại nái
QĐ/LĐ PKT
17h chiều thứ 2
2
Phun sát trùng bên ngoài, bên trong trang
trại có lợn và dụng cụ
2 lần/tuần
Chiều thứ 4 và thứ 7 hàng tuần
Bộ phận trại
nái LĐ PKT 17h chiều hàng ngày
3
Phun sát trùng thức ăn cho lợn
Khi xuất kho
Khi xuất
kho CNHC QĐ Khi xuất
kho
4
Phun sát trùng thức ăn cho lợn
Khi nhập kho
Khi nhập kho
Bộ phận trại nái
QĐ/TTT T
Khi nhập kho
5
Phun thuốc muỗi + ruồi xung quanh
trại
2 tuần/lần
Chiều ngày thứ
6(tuần 1 và 3 của tháng)
Bộ phận trại nái
QĐ/LĐ PKT
17h chiều thứ 6
6
Phun sát trùng chuồng trại
(nền chuồng, lối đi lại, không
khí, trần nhà...) bằng vòi phun áp
lực
1 lần/tuần Chiều thứ 2
Bộ phận trại
nái QĐ 17h chiều
thứ 2
7
Bổ sung nước vào các hố sát
trùng
Hàng ngày
17h nếu nước cạn
quá mức quy định
Bộ phận trại nái
QĐ/LĐ
PKT Hàng ngày
46
STT Nội dung công việc
Tần suất thực hiện
Thời gian
thực hiện Người thực
hiện Người
kiểm tra Thời gian kiểm tra
8
Bổ sung, thay nước
mới vôi trong hố sát
trùng
Khi bẩn Khi bẩn Bộ phận trại nái
QĐ/LĐ
PKT Hàng ngày
9
Bổ sung thuốc sát trùng vào thùng chứa
của máy phun tự
động
Khi gần hết
Khi thuốc cạn dưới mức quy
định
Bộ phận trại nái
QĐ/LĐ
PKT Hàng ngày
10
Bán phân khu vực tập
kết
1 tháng/1 lần
Ngày 25 – 30 hàng
tháng
QĐ BGD/LĐ
PKT Cuối tháng
11
Tiêu hủy
xác vật nuôi Khi có vật nuôi
chết
Chậm nhất 2h sau khi phát hiện
vật nuôi chết
Bộ phận trại nái
TTTT/L Đ PKT
Khi có vật nuôi chết
(Nguồn: Kỹ sư trại cung cấp)
Do nhận thức rõ được điều này, nên trong suốt thời gian thực tập, tôi đã thực hiện tốt các công việc như:
- Phun sát khử trùng chuồng nuôi bằng thuốc VirkonTMS pha 100 g/10 ml nước, Bio sol pha 50ml/20l nước. Phun ướt đều bề mặt chuồng.
- Dùng 5 kg vôi bột rắc và quét lối đi lại trong chuồng và lối vào chuồng.
- Dùng 1 bao vôi, cho vào thùng hòa với nước ngoắng đều để xút gầm.
- Tổng vệ sinh chuồng: quét mạng nhện, quét đầu chuồng, cuối chuồng, thu gom bao cám về kho,…
Quy trình phun khử trùng và vệ sinh chuồng trại được thực hiên rất tốt đảm bảo có thể phòng tránh được dịch bệnh và ô nhiễm một cách hiệu quả nhất.
47
e. Công tác phòng bệnh bằng vắc - xin
Bảng 3.3: Công tác phòng bệnh bằng vắc - xin cho đàn lợn nái tại trại TT Thời gian thực hiện Thuốc, vắc
- xin Tác dụng
1 Tuần 1 sau khi nhập Dịch tả Phòng bệnh dịch tả 2 Tuần 2 sau khi nhập Ba bệnh Phòng lepto, khô thai,
đóng dấu
3 Tuần 3 sau khi nhập LMLM Phòng bệnh lở mồm
long móng 4 Tuần 4 sau khi nhập Giả dại Phòng bệnh giả dại 5 Tuần 5 sau khi nhập PRRS Phòng bệnh tai xanh 6 6 tuần trước khi đẻ E.Coli lần 1 Phòng bệnh sưng phù
đầu do E.Coli 7 3 tuần trước khi đẻ Giả dại Phòng bệnh giả dại 8 2 tuần trước khi đẻ
9 2 tuần sau khi đẻ Ba bệnh Phòng bệnh lepto, khô thai, đóng dấu 10 1 tuần trước khi đẻ Tiêm kí sinh
trùng
Phòng bệnh kí sinh trùng đường ruột
11 15-30 hàng tháng Phun thuốc
ruồi, ve, ghẻ
Phòng ruồi, ve, ghẻ cho lợn nái
12 Tháng 2, tháng 6, tháng 10 PRRS Phòng bệnh tai xanh 13 Tháng 2, tháng 6, tháng 10 Lở mồm
long móng
Phòng bệnh lở mồm long móng
14 Tháng 2, tháng 6, tháng 10 Dịch tả Phòng bệnh dịch tả lợn (Nguồn kĩ sư trại cung cấp)
48
Định kỳ hàng năm vào tháng 2,6,10 tiêm phòng bệnh tai xanh, lở mồm long móng, dịch tả cho tổng cả đàn.
Bảng trên thể hiện, tỷ lệ tiêm phòng cho đàn lợn của trại hằng năm đạt được 100%. Như vậy, việc tiêm phòng bằng vắc - xin thường xuyên được tiến hành trong trại để phòng một số bệnh. Đồng thời việc tiêm phòng vắc - xin cũng là biện pháp bắt buộc trong ngành chăn nuôi thú y, nhất là chăn nuôi trang trại với quy mô lớn tạo điều kiện ổn định số lợn trang trại.
f. Chẩn đoán điều trị bệnh tại cơ sở
* Bệnh viêm tử cung
- Triệu chứng: lợn đẻ 2 - 3 ngày, sốt nhẹ, giảm ăn hay bỏ ăn, có dịch nhầy chảy ra từ âm hộ, màu trắng đục hoặc màu phớt vàng.
- Chẩn đoán: Bệnh viêm tử cung ở lợn nái - Điều trị: Dùng các loại thuốc sau để điều trị + Amox LA: 10 ml/kg TT
+ Oxytoxin: 2 ml/con + Analgin: 1 ml/10kg TT
Tiêm bắp, điều trị trong 3-5 ngày
* Bệnh sát nhau
- Triệu chứng: Con vật đứng nằm không yên, nhiệt độ hơi tăng, thích uống nước, sản dịch chảy ra màu nâu.
- Chẩn đoán: Lợn nái mắc bệnh sót nhau - Điều trị:
+ Oxytoxin: 2 ml/con +Amox LA: 10ml/kg TT
Điều trị 3 - 5 ngày, kết hợp thụt rửa bằng nước muối sinh lý.
49
3.4.2.4. Quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng lợn con sơ sinh đến 21 ngày tuổi a. Chuẩn bị ô chuồng và đỡ đẻ cho lợn nái
- Ô chuồng lợn nái trước khi đẻ được cọ rửa sạch sẽ, dội nước vôi và phun sát trùng hàng ngày cho đến khi nái chửa được chuyển.
- Hàng ngày sàn, chuồng nái chửa được cào phân thường xuyên, không dính phân bẩn.
- Nái chửa trước khi đẻ được cho ăn với chế độ hợp lý để quá trình đẻ diễn ra thuận lợi và vẫn đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng cho nuôi con.
- Chuẩn bị ô úm cho lợn con khi sinh: Ô úm phải được che chắn cẩn thận, nhiệt độ ủ ấm lợn con từ 0 - 7 ngày tuổi khoảng 37 - 39°C, từ 8 - 15 ngày tuổi khoảng 33 - 35°C, từ 15 - 21 ngày tuổi 28 - 31°C.
- Khi lợn mẹ có dấu hiệu sắp đẻ phải được vệ sinh bầu vú, mông và bộ phận sinh dục bằng nước sát trùng ấm pha loãng (tỉ lệ 1:3200). Trong thời gian lợn mẹ đẻ phải chú ý theo dõi lợn mẹ, nếu thấy có hiện tượng đẻ khó như khoảng cách giữa các lần đẻ quá lâu hoặc có hiện tượng rặn nhưng thai không được đẩy ra ngoài thì phải có biện pháp can thiệp như xoa bầu vú kết hợp tiêm oxytoxin. Nếu sau khi đã tiêm oxytoxin rồi mà lợn mẹ vẫn có hiện tượng rặn, kiểm tra bằng que thăm thấy vẫn còn thai thì cần tiến hành móc. Nếu phải dùng biện pháp móc cần rửa tay sạch bằng nước sát trùng, cắt và vệ sinh sạch sẽ móng tay, sau đó bôi gen, tiến hành móc. Không nên quá lạm dụng vào móc vì sẽ dễ gây cho lợn mẹ bị viêm nếu vệ sinh và móc không đúng cách.
- Lợn mẹ đẻ xong được lau mông và cơ quan sinh dục bằng nước ấm pha nước sát trùng (tỉ lệ tương ứng 1: 3200) và bôi cồn iod.
- Khẩu phần ăn trước, trong và sau khi đẻ được cung cấp theo quy định của công ty để đảm bao khả năng tiết sữa và nuôi con và thuận lợi cho quá trình đẻ nhất là đối với nái hậu bị.
50
Những ngày thời tiết quá nóng bức lợn mẹ sẽ được bổ sung thêm chất điện giải vitamin C. Sau khi đẻ, nếu lợn mẹ có biểu hiện sốt cao, bỏ ăn, giảm tiết sữa được tiêm thuốc anagin với liều lượng 1ml/10kg TT, tiêm Catosal 1ml/10kg TT, tiêm bắp thịt.
b. Chăm sóc lợn con mới sinh
* Lau dịch nhờn: Khi lợn con được đẻ ra, nguời đỡ đẻ cần lau sạch nhờn trong miệng, mũi để tránh dịch nhờn chảy ngược vào khí quản gây ngạt thở, sau đó mới lau toàn thân. Nếu lợn con được sinh ra có hiện tượng thở yếu thì cần vỗ nhẹ vào vào lưng hoặc gập bụng 1 vài lần, khi nào thấy lợn con thở đều là được
* Buộc dây rốn: Sau khi lau sạch nhờn toàn thân thì tiến hành buộc dây rốn để tránh tình trạng rốn sát với sàn chuồng gây nhiễm trùng rốn. Vị trí buộc cách bụng lợn con khoảng 3 - 4 cm, sau khi buộc dùng kéo đã sát trùng cắt cách vị trí buộc 1 cm, sau đó bôi cồn iod.Khi buộc dây rốn cần thắt dây chặt để tránh máu vẫn chảy ra, trường hợp thấy máu chảy ra thì phải buộc lại, không nên thắt quá chặt sẽ làm đứt dây rốn.Sau khi buộc dây rốn xong cho lợn con vào khuây úm đã chuẩn bị sẵn, có thắp bóng đèn và lót thảm (vào mùa đông nên xoa 1 ít bột mistra lên cơ thể lợn con để làm ấm nhanh cơ thể và nhanh khô).
* Tập cho lợn con bú sữa đầu: Sữa đầu là nguồn dinh dưỡng rất tốt đối với lợn con sơ sinh, sữa đầu chứa nhiều kháng thể giúp lợn con tránh được các mầm bệnh bệnh bên ngoài. Sữa đầu chứa nhiều vitamin A, protein, chất béo, canxi, phospho, đường lactose và γ - globulin. Lợn con được bú sữa đầu càng sớm càng tốt vì đường ruột lợn con chỉ hấp thu kháng thể mẹ truyền khoảng 150 - 200 ml trong vòng 24 - 36 giờ. Đồng thời, việc cho lợn con bú sớm cũng kích thích lợn mẹ tiết prolactin, tiết sữa và đẻ nhanh hơn. Khi lợn
51
con được đẻ ra khoảng 10 phút thì cho lợn con ra bú sữa đầu, vì lợn con được bú sữa đầu sớm sẽ tốt hơn. Ghép bầy: ghép bầy được thực hiện sau khi bú sữa đầu hoàn thiện, cụ thể ghép bầy sau 36 giờ lợn con được sinh. Ghép bầy thì chuyển những lợn to của đàn sang đàn có trọng lượng phù hợp và số ngày đẻ chỉ chênh lệch 1 - 2 ngày. Ghép bầy trong các trường hợp như: lợn con mất mẹ, quá nhiều lợn con trong một đàn, lợn mẹ ít sữa hoặc lợn mẹ bị bệnh.
* Bấm đuôi: Phòng lợn con cắn đuôi khi nuôi thịt. Dùng kìm cắt xong sát trùng cồn iod.
* Mài nanh: Phòng tổn thương vú mẹ do lợn con tranh bú và tổn thương lợn con do cắn nhau giành bú. Dùng máy mài nanh chuyên dụng đã được sát trùng, trà nhẹ vào răng. Vị trí mài 1/3 phía trên của răng, tránh mài quá sâu gây tổn thương lợi.
c. Chăm sóc lợn con 3 đến 5 ngày tuổi
* Tiêm sắt: Phòng thiếu máu trên cơ thể mẹ. Nếu thiếu máu lợn con bị lạnh, bị tiêu chảy, giảm sức đề kháng và tăng tỷ lệ chết lúc theo mẹ. Có hai nguyên nhân dẫn đến thiếu máu trên lợn con theo mẹ:
+ thiếu máu do thiếu sắt do lợn mẹ không cung cấp đủ sắt cho lợn con.
Lợn con theo mẹ được xem là thiếu sắt khi trọng lượng Hb thấp hơn 7 - 8g/100ml máu, hàm lượng Hb bình thường của lợn con theo mẹ là 10 - 12 g/100ml máu.
+ Thiếu máu do cuống rốn bị chảy máu, do đứt cuống rốn trong tử cung mẹ và lúc đẻ ra ngoài.
Để phòng thiếu sắt, tiêm sắt Fe + B12, với liều 2ml/con lúc 3 ngày tuổi.
* Thiến lợn đực:
+ Mục đích: Tránh được mùi hôi steroid (mùi nọc) xâm nhập vào thịt lợn. Thiến lợn được thực hiện lúc 5 - 10 ngày tuổi.