- Phải ngắt các nguồn điện áp cung cấp cho máy trước khi tiến hành bảo dưỡng.
- Trong quá trình hiệu chỉnh máy trước khi lắp ráp cần phải chú ý đến các nguồn điện.
- Vị trí đứng kiểm tra hiệu chỉnh máy phải có thảm cách điện, dép cách điện.
2-Các dụng cụ cần thiết
Khi làm việc với các thành phần máy tính, để có thể làm tốt công việc lau chùi vệ sinh hệ thống chúng ta cần phải có một số công cụ sau:
• Kìm nhọn
• Ổ cứng để lưu dữ liệu
• Bình phụt khí
• Bàn chải nhỏ
• Máy hút bụi
• Cồn 900 và dung dịch BUTIN, chất tẩy SUMO và mỡ bôi trơn SILICONE.
• Tô vít nhỏ có từ tính
• Tô vít dẹt loại nhỏ có từ tính
• Tô vít loại vừa có từ tính
• Tô vít dẹt loại vừa có từ tính
• Đĩa CD công cụ
• Vải bông mềm không có sợi vải hoặc miếng xốp mềm.
3-Môi trường tiến hành bảo dưỡng
- Điện áp xoay chiều từ 220 V đến 240 V (±10%) 50/60 (Hz).
- Bàn làm việc phải đảm bảo thuận tiện (không quá cao, không quá thấp), đủ sáng.
4-Các bước tiền hành bảo dưỡng 4.1. Sao lưu dữ liệu, diệt virus
Trước khi tiến hành bảo dưỡng máy tính, kỹ thuật viên phải tiến hành việc sao lưu dữ liệu và diệt virus. Sở dĩ phải sao lưu dữ liệu là phòng tránh tình huống hỏng hóc ổ đĩa, làm mất, hỏng dữ liệu trong quá trình bảo dưỡng và quét virus.
4.1.1. Các tiện ích sao lưu dữ liệu
Hiện nay có rất nhiều tiện ích phục vụ cho việc sao lưu dữ liệu, có thể kể ra ở đây một số tiện ích như sau:
Tên chương trình Tính năng
Disk2Disk version 1.2 Hỗ trợ Win9x/ WinNT, sao lưu dữ liệu (thư mục, ổ đĩa) vào ổ cứng.
Disk Clone
ExtraStrength version 1.0
Sao chép đĩa cứng Diskeeper version
5.3.340.4
Chương trình dồn đĩa cho WinNT/ Win2000
Drive Image version 1.0
Đây là một chương trình đặc biệt dùng để “sao chép” đĩa cứng.Nó có thể:
- Tạo bản sao giống hệt của bất kỳ ổ cứng nào, chúng giống nhau từ dữ liệu cho tới cấu trúc và cả MBR cho đến Boot Record.
- Có thể tạo bản sao của toàn bộ ổ đĩa cứng hay từng Partition (phân khu) riêng rẽ trong ổ cứng.
- Có thể tạo tệp Image (tệp nén dạng hình ảnh) cho ổ cứng hay Partition rồi từ tệp Image này tạo thành hàng loạt bản sao khác.
- Không đòi hỏi 2 ổ cứng phải có cùng dung lượng.
- Hỗ trợ FAT16 và FAT32.
Đây là chương trình sao lưu dữ liệu ổ cứng và các
NortonGhost
Partition thành:
-Tạo bản sao giống hệt của bất kỳ ổ cứng nào, chúng giống nhau từ dữ liệu cho tới cấu trúc và cả Master Boot Record cho đến Boot Record.
-Có thể tạo bản sao của toàn bộ ổ đĩa cứng hay từng Partition (phân khu) riêng rẽ trong ổ cứng.
-Tệp nén dạng hình ảnh hỗ trợ Win98/WinMe/Win2000/
WinXP và OS/2.
4.1.2. Diệt virus
Trên thực tế có rất nhiều phần mềm diệt virus hiệu quả, chúng ta nên chọn phần mềm diệt virus có tiếng với phiên bản cập nhật mới nhất và có thể chạy được trong môi trường DOS như:
McAfee: Chương trình diệt virus của McAffe F-Prot: Chương trình diệt Virus của F-Prot
Nav: Chương trình diệt Virus của Norton Antivirus Bkav: Chương trình diệt virus của Bkav
4.2. Tiến hành bảo dưỡng phần cứng 4.2.1. Bảo dưỡng khối nguồn
Dây ra công tắc nguồn Dây nguồn cung
cấp các thiết bị
Qụat khối nguồn
Bảng mạch khối nguồn
Hình - Bộ nguồn kiểu AT
- Rút các dây nguồn cung cấp tới các thiết bị (bảng mạch chính, ổ đĩa cứng, ổ đĩa mềm, ổ CD, quạt bộ xử lý trung tâm,...). Riêng đối với nguồn AT thì thêm thao tác rút 4 dây nguồn ra khỏi công tắc nguồn (nên ghi nhớ lại vị trí màu dây để tiện cho việc lắp lại sau này), cũng có một số loại được hàn trực tiếp lên công tắc, khi đó ta phải tháo cả công tắc.
- Dùng tô vít 4 cạnh tháo lần lượt 4 vít định vị khối nguồn phía sau máy. Nhẹ nhàng lách khối nguồn ra khỏi khung máy.
- Dùng tô vít 4 cạnh tháo lần lượt 4 vít trên khối nguồn, mở vỏ khối nguồn.
Vệ sinh quạt nguồn:
Hình. Quạt khối nguồn
Rút dây cắm nguồn cung cấp ra khỏi bảng mạch. Dùng tô vít 4 cạnh tháo 4 vít định vịt quạt trên khung nguồn ra.
Dùng chổi lông kết hợp máy hút bụi làm sạch các lớp bụi bám trên cánh quạt.
Dùng mỡ bôi trơn tra vào trục cánh quạt nguồn làm tăng khả năng vận hành của quạt.
- Vệ sinh bảng mạch khối nguồn: Dùng tô vít 4 cạnh tháo các vít định vị bảng mạch, chân phích cắm trên vỏ khối nguồn ra.
Dùng chổi lông kết hợp máy hút bụi làm sạch các lớp bụi bám trên bảng mạch, mạch điện.
Sử dụng dung dịch BUTIN pha với nhựa thông quét lên bề mặt của bảng mạch và mạch điện để làm sạch các vết ố mốc, các vết gỉ do bị oxi hoá gây nên, sau đó sấy khô bảng mạch và mạch điện.
Chú ý: Sau khi quét dung dịch BUTIN pha với nhựa thông lên bảng mạch và mạch điện phải đảm bảo thật khô mới cho nguồn hoạt động.
4.2.2. Bảo dưỡng Card màn hình
Trục quạt
Hình . Card màn hình kiểu AGP
- Sử dụng Tô vít 4 cạnh tháo vít bắt giữ card màn hình ra khỏi khung máy.
- Card màn hình được tháo ra sử dụng chổi lông nhẹ nhàng quét sạch kết hợp với máy hút bụi hút sạch các bụi bẩn bám trên bề mặt bảng mạch và mạch điện, kể cả đầu ra tín hiệu của card.
- Sử dụng dung dịch BUTIN pha với nhựa thông quét lên bề mặt của bảng mạch và mạch điện để làm sạch các vết ố mốc, các vết gỉ do bị oxi hoá gây nên, sau đó sấy khô bảng mạch và mạch điện.
Chú ý: Sau khi quét dung dịch BUTIN pha với nhựa thông lên bảng mạch và mạch điện phải đảm bảo thật khô mới lắp vào máy.
- Sử dụng bông chấm cồn 900 lau chùi sạch các chân cắm của card màn hình rồi để khô. Trong quá trình tháo lắp không nên chạm tay vào vào các chân nối được mạ vàng (trắng) đó.
- Đối với loại card màn hình được cắm RAM. Ta nhấc bỏ RAM ra khỏi card rồi lấy chổi lông quét sạch các bụi bẩn trong đó, kể cả chân RAM. Rồi cắm trả lại, đảm bảo được cắm chắc chắn.
- Đối với card manh hình có bộ phận quạt tản nhiệt (Card có dung lượng lớn) ta cần phải vệ sinh quạt bằng cách dùng chổi lông, bình xịt khí làm sạch các bụi bẩn bám trên quạt. Tra mỡ bôi trơn vào trục quạt.
(Đối với card sound, card máy in... ta đều tiến hành tương tự) 4.2.3. Bảo dưỡng quạt Chip - bộ xử lý trung tâm
Với bộ xử lý dạng đế cắm:
Ram
Chân nối Chíp sét
Đầu ra tín hiệu
Hình - Bộ xử lý trung tâm sử dụng đế cắm
Để tháo khối tản nhiệt ra ta cần gạt 2 khoá, bật lần lượt 4 lẫy ở 4 góc khung định vị khối tản nhiệt ra. Nhấc cả khối tản nhiệt ra khỏi bề mặt bộ bộ xử lý trung tâm.
Một số loại bảng mạch chính về trước, khối tản nhiệt được định vị bởi 1 đai mắc vào 2 mấu trên đế cắm bộ bộ xử lý trung tâm. Dùng tay, kìm nhọn hoặc tô vít dẹt nhấn đai giữ khối tản nhiệt xuống. Nhấc khối tản nhiệt ra khỏi bề mặt bộ bộ xử lý trung tâm.
Dùng tô vít 4 cạnh tháo lần lượt 4 vít định vị quạt trên khối tản nhiệt.
Dùng chổi lông và bình xịt lau sạch bụi bẩn bám trên cánh quạt.
Dùng mỡ bôi trơn tra vào trục quạt.
Với bộ xử lý sử dụng khe cắm:
Hình- Bộ xử lý trung tâm sử dụng khe cắm
- Gạt 2 đai giữ khối tản nhiệt với bộ bộ xử lý trung tâm. Tháo rời khối tản nhiệt ra khỏi bộ bộ xử lý trung tâm.
- Tháo quạt ra khỏi khối tản nhiệt.
- Dùng chổi lông và bình xịt lau sạch bụi bẩn bám trên cánh quạt.
- Dùng mỡ bôi trơn tra vào trục quạt.
Quạt bộ xử lý trung tâm
Đế cắm Bộ khung định vị
khối tản nhiệt
Khối tản nhiệt Bộ xử lý trung tâm
Khoá
Lẫy
Lẫy giữ khối tản nhiệt Quạt bộ xử lý
trung tâm
Chân cắm Trục quạt
4.2.4. Bảo dưỡng bảng mạch chính
Sử dụng Tô vít loại 4 cạnh tháo lần lượt các vít được bắt trên bảng mạch chính với sườn máy (gỡ bỏ các chốt nhựa nếu có).
Bảng mạch chính được tháo ra và đặt trên bề mặt phẳng và mềm, không dẫn điện, sử dụng chổi lông nhẹ nhàng quét sạch kết hợp với máy hút bụi hút sạch các bụi bẩn bám trên bề mặt bảng mạch và mạch điện.
Sử dụng dung dịch BUTIN pha với nhựa thông quét lên bề mặt của bảng mạch và mạch điện để làm sạch các vết ố mốc, các vết gỉ do bị oxi hoá gây nên, sau đó sấy khô bảng mạch và mạch điện.
Chú ý: sau khi quét dung dịch BUTIN pha với nhựa thông lên bảng mạch và mạch điện phải đảm bảo thật khô mới lắp vào máy.
Hình - Bảng mạch chính 4.2.5. Bảo dưỡng ổ đĩa mềm, CD-ROM
Sử dụng đĩa lau đầu từ để bảo dưỡng thường xuyên cho thiết bị này. Ngoài ra ta có thể tháo các bộ phận ổ đĩa ra, làm như vậy không những ta có thể lau được đầu từ mà còn có thể bôi trơn một số cơ chế trong ổ đĩa, làm sạch các đầu nối.
Chú ý: Khói thuốc có thể gây ra hiện tượng ăn mòn trên một số bộ phận của máy tính, đặc biệt là đối với một số bộ phận nhạy cảm như đầu đọc của ổ đĩa mềm, các thấu kính trong các ổ đĩa quang. Do đó ta nên tránh hút thuốc lá gần các thiết bị này.
-Ta nên duỗi thẳng và làm sạch các đầu nối của cáp tín hiệu ổ mềm, ổ cứng, ổ CD-ROM...
4.2.6. Bảo dưỡng chuột và bàn phím Bàn phím:
Khi bàn phím có hiện tượng chập chờn, kẹt phím thì đó là lúc bàn phím cần được làm sạch.
Sử dụng vải mềm hoặc bàn chải nhỏ có tẩm dung dịch chất tẩy sạch Sumo lau sạch bề mặt và quanh phím.
Sử dụng tô vít 4 cạnh tháo bỏ các vít ở mặt sau bàn phím.
Nhắc mặt bàn phím lên.
Tháo rời từng phím, dùng bàn chải lông và bình xịt khí để lau chùi vùng tiếp xúc giữa phím và bản mạch.
Chuột:
Khi chuột có hiện tượng dịch chuyển không theo ý muốn cũng là lúc chuột cần được bảo dưỡng.
Xoay miếng nhựa hình vành khăn ở đáy con chuột theo chiều mũi tên.
Tháo quả bi cao su ra, sử dụng vải mềm lau sạch bi cao su.
Sử dụng bông hoặc vải mềm lau sạch bề mặt các trục lăn bên trong của chuột.
Sử dụng vải mềm hoặc bàn chải nhỏ có tẩm dung dịch chất tẩy sạch Sumo lau sạch mặt ngoài của chuột.
Để hạn chế lỗi do chuột gây ra, ta nên bảo dưỡng chuột thường xuyên hơn và việc dùng bàn di chuột cũng là một biện pháp tăng khả năng chống nhiễm bẩn của chuột.
4.2.7. Bảo dưỡng vỏ máy
- Khi các linh kiện được tháo rời hết ra khỏi khung máy cũng là lúc ta tiến hành bảo dưỡng vỏ máy.
- Sử dụng chổi lông quét nhẹ kết hợp máy hút bụi làm sạch các lớp bụi bám trong khung máy.
- Dùng vải ẩm lau sạch lại bên trong.
- Sử dụng vải mềm hoặc miếng xốp mềm được tẩm dung dịch tẩy vết bẩn (như Sumo, hoặc kem Canna...) lau nhẹ nhiều lần lên bề mặt ngoài của vỏ máy.
Sau đó dùng vải mềm sạch lau sạch.
4.2.8. Vệ sinh vỏ màn hình
Ngắt nguồn điện cấp cho màn hình.
Sử dụng chổi lông quét nhẹ kết hợp máy hút bụi làm sạch các lớp bụi bám mặt trên của màn hình, tránh để bụi rời vào trong.
Dùng vải ẩm lau sạch mặt kính của màn hình.
Sử dụng vải mềm hoặc miếng xốp mềm được tẩm dung dịch tẩy vết bẩn (như Sumo, hoặc kem Canna...) lau nhẹ nhiều lần lên bề mặt ngoài của vỏ màn hình.
Sau đó dùng vải mềm sạch lau sạch.
4.3. Tiến hành lắp ráp và hiệu chỉnh
Sau khi bảo dưỡng các thiết bị xong, công việc bây giờ là phải lắp ráp lại chúng thành một PC hoạt động.
4.3.1. Lắp đặt bộ bộ xử lý trung tâm lên bảng mạch chính
- Đối với CPU đế cắm: Tìm chân số 1 trên CPU; nó thường nằm ở một góc của CPU và được đánh dấu bằng một chấm nhỏ. Tiếp theo tìm chân số 1 tương ứng trên đế cắm ZIP trên bảng mạch chính; nó cũng thường được đánh dấu ngay trên bảng mạch chính hoặc một góc của đế cắm được uốn cong. Đặt CPU vào đế cắm bằng cách nâng đai bảo vệ thẳng đứng lên, sau đó đặt tương ứng các chân của CPU với các chân đế cắm rồi nhẹ nhàng nhấn xuống. Nếu quá trình nhấn xuống
Bi cao su
Trục lăn Trục lăn
thấy chặt tay phải dừng ngay và kiểm tra các chân CPU xem chân nào bị cong thì dùng kìm nhỏ kéo thẳng. Khi CPU được đặt vào đế, nhấn đai bảo vệ vào đúng vị trí nhằm định vị CPU.
Tiếp theo là lắp bộ tản nhiệt: Đối với dòng máy từ Pentium III trở về trước thì bộ tản nhiệt được cố định bởi một đai được nứu hai đầu vào hai mấu trên đế cắm, trước tiên ta phải đặt một đầu (thường là đầu nhỏ) mắc vào mấu trên đế cắm, dùng tay hoặc kìm nhỏ đẩy đầu còn lại mắc vào mấu đối diện.
Riêng đối với dòng máy Pentium IV hiện nay, bộ tản nhiệt khá lớn, do đó thiết kế lắp đặt cũng khác, cả khối tản nhiệt được chụp bởi một bộ khung, ta mở 2 khoá ở trên bề mặt khối tản nhiệt ra nhằm nới lỏng khung với khối tản nhiệt. Từ từ đưa cả khối đó chụp lên bộ bộ xử lý trung tâm. Khi nào cả 4 chốt trên khung tản nhiệt khớp vào khung trên bảng mạch chính thì ta đóng 2 khoá định vị khối tản nhiệt lại.
- Đối với CPU sử dụng khe cắm: Trước hết định vị hai giá đỡ vào hai bên của khe cắm. Đẩy chốt qua lỗ vít trên giá đỡ và bảng mạch chính cho đến khi vào đúng vị trí (khi nghe thấy tiếng “tách”). Đặt các chân giữ chốt qua lỗ để định vị vị trí. Sau đó đẩy bộ bộ xử lý trung tâm (đã lắp tản nhiệt, quạt) trượt trên giá đỡ cho đến khi vào đúng khe cắm trên bảng mạch chính. Chốt của bộ bộ xử lý trung tâm sẽ tự khoá khi bộ bộ xử lý trung tâm được đặt vào đúng chỗ.
4.3.2. Lắp RAM
Tuỳ từng loại RAM mà có những phương pháp lắp khác nhau. Thông thường lắp các thanh RAM vào các khe cắm hoặc bank nhớ được đánh số thấp nhất.
- Đối với SIMM ta phải lắp hoặc là 2 thanh hoặc là 4 thanh. Việc lắp 2 thanh thì yêu cầu 2 thanh đó phải trong cùng một khối nhớ và có dung lượng bằng nhau.
Khi tháo lắp phải theo thứ tự vào trước ra sau, giữ nghiêng thanh RAM đặt vào khe cắm rồi đẩy vào khi nào thanh RAM được khoá 2 đầu là được.
- Đối với DIMM vì 1 khối nhớ cần 1 DIMM do đó không nhất thiết phải lắp 2 thanh. Trước khi lắp phải mở khoá ở hai đầu khe cắm ra rồi ấn nhẹ thanh RAM xuống. Khi nào khoá bập vào các khấc trên thanh RAM là được. Nếu không thấy thanh RAM trượt vào khe cắm thì chắc chắn là do ta cắm sai hướng. Việc ấn quá mạnh có thể làm gẫy thanh RAM hoặc vỡ khe cắm. Nếu kẹp giữ của khe cắm bị vỡ, thanh RAM không thể nằm chắc chắn được trong khe cắm do đó khi hoạt động dễ gây lỗi do tiếp xúc chập chờn.
4.3.3. Lắp bảng mạch chính vào khung máy
Trước khi lắp bảng mạch chính cần xem trên bảng mạch chính có những vị trí nào có thể bắt vít được, từ đó ta đi lắp các đế nhựa (khi trên lỗ không có vòng đệm) hoặc đế kim loại (khi trên lỗ có vòng đệm) lên khung máy tương ứng với các vị trí đã xác định.
Đặt bảng mạch chính xuống khung máy rồi đẩy nó trượt đi nhờ các đế và khe cắm trên khung máy sao cho khớp vào khung máy. Tức là phải khớp các cổng trên bảng mạch chính với tấm bảo vệ I/O trên khung máy. Khi đặt bảng mạch chính vào vị trí phù hợp, các lỗ vít trên bảng mạch chính sẽ thẳng hàng với các lỗ vít trên khung máy.
Dùng tô vít 4 cạnh có từ tính lần lượt bắt các vít vào đúng vị trí đã bắt đế sau đó xiết chặt lần lượt các vít nhằm định vị bảng mạch chính.
4.3.4. Lắp ổ đĩa cứng, ổ đĩa mềm, ổ đĩa CD
Theo vị trí đã được nhà sản xuất xác định sẵn trên khung máy từ đó ta tiến hành lắp đặt ổ đĩa sao cho phù hợp. Lựa theo chiều thuận ta đặt ổ đĩa vào vị trí, khi vào đúng vị trí, các lỗ vít trên ổ đĩa sẽ thẳng hàng với lỗ trên khung máy.
Dùng tô vít 4 cạnh bắt các vít hai bên ổ, đảm bảo ổ được xiết chặt vào khung máy.
4.3.5. Lắp khối nguồn
Đưa khối nguồn phù hợp vào vị trí xác định sẵn. Dùng tô vít 4 cạnh bắt 4 vít nhằm định vị khối nguồn vào khung máy. Sau đó lần lượt xiết chặt 4 vít, đảm bảo khối nguồn được cố định lên khung máy.
Đối với bảng mạch chính và khung máy sử dụng nguồn AT. Ta cần phải cắm 4 chân vào công tắc nguồn. Cần phải chú ý màu dây để cắm cho đúng: Theo chiều công tắc thì dây màu xanh đấu với dây màu nâu, dây màu đen đấu với dây màu trắng.
Sau khi đã lắp đặt xong khối nguồn. Ta tiến hành nối nguồn cung cấp tới: bảng mạch chính, quạt CPU, ổ cứng, ổ mềm, ổ CD..
Chú ý: Riêng với một số dòng bảng mạch chính Pentium IV, ngoài giắc nguồn ATX (20chân) cho bảng mạch chính còn có một giắc nguồn ATX_12V (4chân) cũng được nối xuống bảng mạch chính để cấp nguồn cho CPU.
4.3.6. Nối cáp I/O và các cáp khác vào bảng mạch chính
- Nối cáp giữa ổ mềm và đầu nối điều khiển ổ mềm 34 chân trên bảng mạch chính.
- Nối cáp IDE giữa ổ cứng, ổ CD-ROM với đầu nối IDE (master, slaver) 40 chân trên bảng mạch chính. Thông thường ta dùng đầu nối IDE chính cho ổ cứng và IDE phụ cho ổ CD-ROM hoặc những thiết bị khác.
- Nối các dây đèn LED (ổ cứng, nguồn, loa trong, nút RESET, nút Power và nút TURBO trên một số hệ thống) từ khung máy vào vị trí tương ứng trên bảng mạch chính (nếu không thì phải xem sách hướng dẫn để nối cho đúng).
- Đối với bảng mạch chính dòng Pentium IV. Ta còn phải nối các dây cho cổng USB từ khung máy lên bảng mạch chính.
4.3.7. Lắp đặt các card mở rộng
Hầu hết các hệ thống đều sử dụng card mở rộng cho các card màn hình, card âm thanh, card mạng... Những card này được cắm vào các khe cắm mở rộng trên bảng mạch chính.
Cách lắp: Giữ các cạnh của card cẩn thận, đẩy vào khe cắm, tránh chạm vào các chip và mạch. Đặt đáy card vào khe cắm phù hợp, ấn nhẹ nhàng từ đỉnh card, cho đến khi card vào đúng vị trí. Dùng vít 4 cạnh xiết chặt giá đỡ card lên khung máy.
Nối dây audio từ card âm thanh tới CD-ROM.
4.4. Dùng trình tiện ích để tối ưu hoá hệ thống 4.4.1. Trình tiện ích Ace-Utilities
Ace Utilities là một phần mềm được tập hợp hơn 15 công cụ bảo vệ, tối ưu hoá hệ thống, giúp hệ điều hành chạy nhanh hơn rất nhiều. Chương trình có thể thực hiện việc tối ưu hoá hệ thống máy tính, xoá bỏ đi những tệp không cần đến và những “tệp” rác trong trình duyệt Internet. Ace Utilities có thể tìm và xoá những