Phan Chu Trinh
Ngoài Những điều lưu ý trong sách giáo viên cần chú ý thêm một số vấn đề sau:
1. Phương pháp tiếp cận
- Phương pháp đọc diễn cảm
Đề tài nghiên cứu khoa học: Học phần phương pháp dạy học Ngữ văn
=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=
- Phương pháp phân tích, bình giảng - Phương pháp so sánh, đối chiếu - Phương pháp sơ đồ hoá
2. Tác giả (SGK, Ngữ văn 8, Tập I - Trang ) 3. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh ra đời (SGK)
b. Chủ đề: Khí phách hào hùng, thế đứng vững chải của người tù cách mạng và niềm tin, lạc quan vào sự nghiệp anh hùng.
c. Các yếu tố thi pháp khác
- Thể loại: Đường luật thất ngôn bát cú - Bút pháp: Miêu tả - trữ tình
- Giọng điệu: anh hùng, đầy khí phách
II. THIẾT KẾ GIÁO ÁN SƠ BỘ BẰNG CÁC KIỂU CÂU HỎI 1. Mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh:
- Cảm nhận được khí phách kiên cường của các chiến sĩ yêu nước đầu thế kỷ XX và sức lôi cuốn của một giọng thơ hào hùng, hình ảnh thơ mạnh mẽ, khoáng đạt.
- Củng cố và ôn luyện về dấu câu.
a. Tích hợp
- Văn – Văn: Cảm nhận được khí phách kiên cường của các chiến sĩ yêu nước đầu thế kỷ XX qua các bài thơ khác như: Vào nhà ngục Quảng Đông Cảm tác của Phan Bội Châu…
- Văn - Tiếng Việt: Liên hệ với dấu câu
- Văn - Tập làm văn: Tích hợp thái độ hào hùng, khí phách hiên ngang trong văn.
b. Tích cực
Vận dụng linh hoạt hệ thống câu hỏi, đặc biệt là câu hỏi liên tưởng, tưởng tuợng để dẫn dắt, phát huy tính tích cực học tập của học sinh.
3. Định lượng câu hỏi
Có thể sử dụng 19 câu hỏi với các dạng khác nhau trên quan điểm tích hợp, tích cực.
- Ý 1: Thế đứng của chàng trai với công việc đập đá: 8 câu hỏi - Ý 2: Cảm nghĩ từ công việc đập đá: 10 câu hỏi
- Tổng kết: Sử dụng một câu hỏi III. PHÂN TÍCH CHI TIẾT
Đề tài nghiên cứu khoa học: Học phần phương pháp dạy học Ngữ văn
=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=
1. Thế đứng của chàng trai với công việc đập đá
H 1 : Em hãy nêu hình ảnh của chàng trai giữa đất trời Côn Đảo?
Đ 1 : Hình ảnh của chàng trai được miêu tả với thế đứng oai phong, lẫy lừng, xách búa, ra tay
H 2 : Từ lừng lẫy nghĩa là gì? Nhà chí sĩ sử dụng từ này ở đầu câu thứ hai nhằm nêu bật ý gì?
Đ 2 : Lẫy lừng được dùng ở đây với nghĩa là ngạo nghễ, lẫm liệt.
Người chí sĩ sử dụng từ này ở đầu câu để nhấn mạnh sự hùng tráng của chàng trai với công việc nặng nhọc
H 3 : Hai câu đầu tác giả nêu quan điểm về chí làm trai, em hãy nêu những câu ca dao, câu thơ nói về quan điểm này?
Đ 3 : - Làm trai cho đáng nên trai
Xuống đông, đông tĩnh, lên đoài, đoài yên (Ca dao)
- Làm trai đứng ở trong trời đất Phải có danh gì với núi sông
(Nguyễn Công Trứ)
H 4 : Khẩu khí của hai câu thơ mở đầu trong bài thơ này có gì gần và khác với hai câu thơ mở đầu trong bài Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông của Phan Bội Châu?
Đ 4 : Cách mở đầu giống cách mở đầu của Phan Bội Châu ở giọng điệu khẩu khí, ngang tàn, nhưng khác ở chỗ Phan Châu Trinh không có ý vị đùa cợt rõ nét mà nghiêng về hướng oai linh, hùng tráng.
H 5 : Công việc đập đá được miêu tả cụ thể như thế nào?
Đ 5 : Dùng tay cầm búa (xách búa, ra tay), đập đá thành hòn (mấy trăm hòn), thành đống (năm bảy đống).
H 6 : Hình dung của em về tính chất thực của công việc đập đá này?
Đ 6 : - Bằng thủ công
- Việc nặng, khối lượng lớn - Chỉ dành cho từ khổ sai
H 7 : Hành động dũng mạnh từ việc đập đá ở Côn Lôn mang ý nghĩa khác. Theo em, đó là ý nghĩa nào?
Đ 7 : Ý nghĩa tinh thần: Dám đương đầu vượt lên chiến thắng thử thách, gian khổ.
H 8 : Nhận xét về giọng điệu, cách dùng từ, phép đối trong bốn câu thơ đầu và tác dụng của chúng. Từ đó, vẻ đẹp nào của người tù yêu nước được bộc lộ?
Đ 8 : - Giọng điệu hùng tráng, sôi nổi - Dùng động từ (đánh tan, đập bể) - Đối ở câu 3 và 4
Tác dụng:
Đề tài nghiên cứu khoa học: Học phần phương pháp dạy học Ngữ văn
=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=
- Gợi tả công việc đập đá
- Diễn tả khí phách hiên ngang của con người
- Vẻ đẹp của người tù yêu nước hiện lên hiên ngang, kiên cường trước gian nan.
2. Cảm nghĩ từ việc đập đá
H 1 : Từ chú thích (4) SGK, em hiểu cảm nghĩ nào của con người được biểu hiện trong câu thơ Tháng ngày bao quản thân sành sỏi?
Đ 1 : Tự thấy mình có tấm thân dày dặn, phong trần qua nhiều thử thách
H 2 : Từ chú thích (5) SGK, em hiểu cảm nghĩ nào của con người được biểu hiện trong câu thơ Mưa nắng càng bền dạ sắt son?
Đ 2 : Tự thấy mình có tinh thần cứng cỏi, kiên trung, không sờn lòng, đối chỉ trước mọi gian lao, thử thách
H 3 : Cặp câu thơ 4, 5 sử dụng phép gì? Hãy nêu tác dụng của việc sử dụng phép đó?
Đ 3 : Cặp câu thơ này sử dụng phép đối, có tác dụng làm rõ sức chịu đựng mạnh liệt cả về thể xác và tinh thần của con người trước thử thách và nguy nan
H 4 : Phẩm chất cao quý nào của người yêu nước được bộc lộ?
Đ 4 : - Bất khuất trước gian nguy
- Trung thành với lý tưởng yêu nước
H 5 : Hai câu thơ: Những kẻ vá trời bước – Gian nan chi kể việc cỏn con, nói về việc gì?
Đ 5 : Những người có gan làm việc lớn, thì phải chịu cảnh tù đày chỉ là việc nhỏ, không có gì đáng nói.
H 6 : Con người ở đây tự nghĩ gì về bản thân mình?
Đ 6 : - Tự hào, kiêu hãnh về công việc to lớn mà mình theo đuổi - Xem thường việc tù đày
H 7 : Lời thơ có cấu trúc đối lập: Những kẻ vá trời (việc lớn) với việc cỏn con (việc nhỏ mọn). Sự đối lập này có ý nghĩa gì?
Đ 7 : Khẳng định lý tưởng yêu nước lớn lao mới là điều quan trọng nhất
H 8 : Phẩm chất cao quý nào của người tù được bộc lộ?
Đ 8 : - Tin tưởng mạnh liệt ở sự nghiệp yêu nước của mình - Coi khinh gian lao, tù đày
H 9 : Từ hình tượng người chiến sĩ trong Đập đá ở Côn Lôn, em thấy điều gì cao quý ở Phan Châu Trinh?
Đ 9 : Người anh hùng chấp nhận mọi nguy nan, bền gan vững chí với lý tưởng cứu nước của mình.
Đề tài nghiên cứu khoa học: Học phần phương pháp dạy học Ngữ văn
=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=*=
H 10 : Hình ảnh lẫm liệt của người tù trong Đập đá ở Côn Lôn gợi cho em cảm xúc nào?
Đ 10 : Học sinh tự bộc lộ 3. Tổng kết
H 1 : Dựa vào Ghi nhớ, rút ra giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ
Đ 1 có thể trình bày theo sơ đồ sau:
Đập đá ở Côn Lôn
Nội dung
Bài thơ giúp ta cảm nhận một hình tượng đẹp lẫm liệt của người anh hùng cứu nuớc dù gặp bước nguy nan nhưng vẫn không sờn lòng, đổi chí.
Nghệ Thuật
- Làm theo thể Đường luật thất ngôn bát cú
- Sử dụng bút pháp lãng mạn, giọng điệu hào hùng
- Hình ảnh thơ mạnh mẽ, khoáng đãng
Văn bản 2:
I. LƯU Ý, BỔ SUNG