CHƯƠNG 11 GIA CÔNG CHI TIẾT ĐIỂN HÌNH 11.1. Khái niệm về điển hình hóa quá trình công nghệ trong chế tạo máy
11.2. Công nghệ chế tạo các chi tiết dạng hộp
11.2.5. Biện pháp thực hiện các nguyên công chính
Mặt chuẩn thống nhất để gia công chi tiêt dạng hộp là mặt mặt phẳng và hai lỗ vuông góc với mặt phẳng đó.
- Gia công mặt phẳng chuẩn
Với hộp có kích thước ở mọi kích cỡ khác nhau nếu sản lượng ít có thể dùng máy phay hoặc bào vạn năng để gia công.
Để gia công được phải chọn chuẩn thô là mặt đáy trong hoặc lỗ chính hoặc mặt gờ vai hộp tuỳ theo độ chính xác của phôi và độ chính xác tương quan giữa mặt phẳng chuẩn với các mặt khác. Trên hình 11.9 giới thiệu sơ đồ gá đặt phôi trên hai mũi tâm và chốt tỳ chống xoay khi dùng lỗ chính của hộp làm chuẩn thô.
Trường hợp các hộp cỡ lớn có bề mặt chuẩn hình vuông hoặc gần tròn có thể gia công mặt phẳng chuẩn trên máy tiện đứng. Với các hộp cỡ nhỏ thì ngoài phương pháp bào và phay còn có thể gia công trên máy tiện
vạn năng bằng cách dùng mâm cặp 4 chấu để định vị hoặc đồ gá chuyên dùng.
Trên hình 11.10 là đồ gá để tiện mặt đáy chi tiết hộp mặt bích. Ke gá 1 được kẹp bằng bulông 2 lên mâm gá 3. Chi tiết 5 có dạng ống hoặc mặt bích được gá sao cho mặt phẳng đáy cần gia công song song với mặt phẳng của mâm gá. Để cân bằng dùng đối trọng 4.
Trong sản xuất hàng loạt lớn và hàng khối với hộp cỡ lớn hoặc trung bình gia công mặt chuẩn được thực hiện trên máy nhiều trục hoặc máy có bàn quay. Với các hộp cỡ nhỏ dùng phương pháp chuốt mặt phẳng hoặc dùng
máy tổ hợp hoặc các máy chuyên dùng.
- Gia công hai lỗ chuẩn: thường được thực hiện trên máy khoan cần.
Trong sản xuất hàng loạt lớn và hàng khối nên dùng máy nhiều trục chuyên dùng để gia công các lỗ cùng một lúc. Cần chú ý rằng khi gia công hai lỗ chuẩn cần lần lượt tiến hành khoan, khoét, doa trong một lần gá và phải dùng bạc dẫn hướng cho dụng cụ cắt để đảm bảo được độ nhám bề mặt và độ
Hình 11.9 Sơ đồ gá đặt phôi trên hai mũi tâm và chốt tỳ chống xoay khi dùng lỗ chính làm chuẩn thô để gia công mặt phẳng chuẩn.
Hình 11.10. Đồ gá tiện mặt đáy chi tiết hộp
1- ke gá; 2- bulông kẹp; 3- mâm gá;4- đối trọng;5- chi tiết gia công
Hình 11.11. Đồ gá khoan hai lỗ chuẩn trên chi tiết hộp
chính xác của bản thân lỗ cũng như khoảng cách tâm hai lỗ nằm trong phạm vi dung sai cho phép.
Đồ gá khoan hai lỗ chuẩn trên chi tiết hộp được thể hiện trên hình 11.11. Chi tiết hộp 3 được định vị trên phiến tỳ 2, phiến tỳ được cố định trên đế đồ gá 1. Phiến dẫn 4 có mang bạc dẫn 5 được định vị lên chi tiêt gia công nhờ mặt đầu của nó tỳ vào mặt đáy của hộp và ba chốt định vị 11 tỳ vào mặt trong thô của hộp.
Vị trí của các bạc dẫn phù hợp với vị trí các lỗ cần gia công trên hộp. Việc kẹp chặt phiến dẫn và chi tiết gia công lên đế đồ gá được thực hiện nhờ vặn êcu 6 vào đầu ren của bulông 7.
Nếu sản lượng nhỏ có thể gia công hai lỗ chuẩn bằng cách lấy dấu tâm lỗ trước và thực hiện trên máy khoan đứng. Với hộp lớn, việc gia công hai lỗ chuẩn có thể tiến hành trên máy doa ngang.
Trong nhiều trường hợp ở bước (hay nguyên công) khoan hai lỗ chuẩn được tiến hành đồng thời với việc khoan các lỗ khác nữa cùng hướng và vuông góc với mặt phẳng chuẩn. Để đảm bảo độ chính xác cho hai lỗ chuẩn thì bước gia công tiếp theo phải khoét và doa chỉ thực hiện cho hai lỗ định chọn làm chuẩn.
11.2.5.2. Gia công các mặt ngoài của hộp
Gia công các mặt ngoài của hộp được tiến hành bằng các phương pháp bào hoặc phay, tiện, mài hoặc chuốt tuỳ thuộc dạng sản xuất và đièu kiện cũng như kết cấu của chi tiết.
Trong sản xuất đơn chiếc và loạt nhỏ thường dùng phương pháp bào để gia công mặt ngoài của hộp vì phương pháp này đơn giản và rẻ tiền. Tuy nhiên phương pháp này thường dùng đối với các hộp cỡ nhỏ. Năng suất của bào tuy thấp nhưng cũng có thể nâng cao được bằng cách gá nhiều chi tiết gia công cùng một lúc. Khi đó gá trên bàn máy bào không thể là một mà là vài chi tiết,
đôi khi cả loạt chi tiết. Các chi tiêt có thể được bố trí thành một hoặc một vài dãy sao cho tận dụng được diện tích của bàn máy.
Trong sản xuất loạt vừa và loạt lớn mặt ngoài của hộp được gia công bằng phương pháp phay. Với các chi tiết hộp cỡ nhỏ, không lớn lắm có thể dùng máy phay ngang hoặc máy phay đứng, máy phay đứng có bàn quay. Tuỳ điều kiện của bàn máy và kích thước của hộp mà có thể xếp nhiều chi tiết để gia công cùng một lúc.
Với hộp cỡ lớn có thể tiến hành gia công các mặt ngoài trên máy bào giường hoặc phay giường. Dùng loại máy này để gia công
mặt ngoài sẽ đảm bảo năng suất và đạt độ Hình 11.12. Gia công chi tiết hộp lớn bằng máy
chính xác cao như: độ không song song của các mặt phẳng đạt 0,02mm/100mm; độ khụng phẳng của mặt phẳng đạt 0,02ữ 0,03 mm/1000mm; độ không vuông góc giữa các mặt phẳng đạt 0,03 ữ 0,06mm/500m
Trên hình 11.12 thể hiện sơ đồ bào chi tiết lớn trên máy bào giờng bằng nhiều bàn dao. Với
gia công một mặt phẳng bằng 4 dao (hình 11.12a) và gia công đồng thời ba mặt hộp bằng 8 dao (h×nh 11.12b).
Khi thực hiện gia công các mặt ngoài của hộp trên máy bàn giờng còn có thể gia công nhiều chi tiết khác nhau cùng một lúc.