4.1 TỔNG QUAN VỀ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG
4.1.3. Quá trình hình thành và phát triển của thuế giá trị gia tăng trên thế giới và Việt Nam
Thuế GTGT có nguồn gốc từ thuế doanh thu, vào năm 1918 người đầu tiên nghĩ ra thuế này là một người Đức tên Carl Friedrich Von Siemens. Mặc dù vậy, ông không thuyết phục được Chính phủ Đức áp dụng vào thời bấy giờ. Sau Đại chiến thế giới lần II, thuế này lại được tiếp tục nghiên cứu và năm 1947 một nhà kinh tế Mỹ đề cập trong tác phẩm về cả hệ thống thuế. Năm 1953, ở Nhật người ta cũng nghiên cứu và đề ra một bộ luật về thuế GTGT nhưng khi đó cũng không được Quốc hội thông qua. Nước đầu tiên trên thế giới áp dụng thuế GTGT là Pháp, bắt đầu áp dụng thí điểm trong một số nghành cá biệt từ 01/07/1954 và đến
011/01/1968 đưa vào áp dụng chính thức. Ngay từ buổi đầu thuế GTGT được áp dụng ở Pháp đã đáp ứng được hai mục tiêu cơ bản là đảm bảo số thu kịp thời vào NSNN và khắc phục tình trạng trùng lắp của thuế doanh thu trước đây. Do có những ưu việt nổi trội của thuế GTGT nên nó được nhanh chóng áp dụng rộng rãi tại nhiều nước trên thế giới. Nếu như đến năm 1988 mới chỉ có 47 nước áp dụng sắc thuế này thì đến nay đã có hơn 120 nước đã đưa thuế GTGT vào hệ thống thuế của mình với những tên gọi khác nhau như TVA (Pháp); VAT ( Anh,…); thuế hàng hóa, dịch vụ (Úc, Canada, Niudilan, Singapore); thuế tiêu dùng (Nhật Bản); đặc biệt, thuế GTGT được áp dụng tại nhiều nước có nền kinh tế chuyển đổi như Trung Quốc, Việt Nam, Nga, Ba Lan,…
Ở Việt Nam, thuế GTGT được nghiên cứu từ khi tiến hành cải cách thuế bước 1 (năm 1990). Việc áp dụng thí điểm thuế GTGT được triển khai ở 11 đơn vị thuộc ngành đường dệt, xi măng từ tháng 9/1993. Việc áp dụng thí điểm thuế GTGT đã giúp rút ra các bài học, làm cơ sở quan trọng để xây dựng, tổ chức thực hiện Luật thuế GTGT ở nước ta sau này.
Luật thuế GTGT được Quốc hội khóa IX kỳ họp thứ 11 thông qua ngày 10/05/1997 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/1999. Các văn bản cụ thể hướng dẫn thi hành luật thuế GTGT đã được ban hành. Luật thuế GTGT là một Luật thuế mới nên việc áp dụng sắc thuế này ở nước ta đã gặp không ít khó khăn, vướng mắc, trong quá trình thực hiện đã phải điều chỉnh một số quy định tại các văn bản hướng dẫn thi hành Luật thuế GTGT như điều chỉnh về phạm vi áp dụng, về thuế suất, về khấu trừ thuế, hoàn thuế… Việc sửa đổi làm cho sắc thuế này hoàn thiện hơn, nâng cao tính khả thi của nó, góp phần tháo gỡ khó khăn cho các cơ sở hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên , cũng cần nhận thấy rằng, việc sửa đổi bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT chưa thật sự cơ bản, còn mang tính xử lý tình thế và cũng còn một số điểm chưa phù hợp với tình hình thực tế Việt Nam. Để khắc phục tình trạng này và góp phần phát huy tác dụng tích cực của GTGT đối với đời sống kinh tế- xã hội, Quốc hội khóa XI kỳ họp thứ 3 tháng 5/2003 đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật thuế GTGT và có hiệu lực thi hành ngày 01/01/2004. Từ đó đến nay Luật thuế GTGT đã sửa đổi bổ sung và Quốc hội ban hành Luật số 13/2008/QH12 ngày 03 tháng 6 năm 2008 kèm theo Thông tư hướng dẫn 129/2008/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng và hướng dẫn thi hành Nghị định số 123/2008/NĐ-CP ngày 08 tháng 12 năm 2008 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.
Các văn bản chủ yếu quy định về thuế GTGT hiện hành bao gồm:
- Luật thuế giá tri gia tăng (GTGT) được Quốc hội nước cộng hòa XHCN Việt Nam khóa IX, kỳ họp thứ 11 thông qua ngày 10/5/1997 có hiệu lực thi hành từ 01/01/1999.
- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 3 thông qua tháng 5/2003 có hiệu lực thi hành từ 01/01/2004.
- Nghị định số 158/2003/NĐ- CP ngày 10/12/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT.
- Nghị định số 148/2004/NĐ- CP ngày 23/07/2004 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT.
- Nghị định số 156/2005/NĐ- CP ngày 15/12/2005 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế GTGT.
- Nghị định số 123/2008/NĐ-CP ngày 08 tháng 12 năm 2008 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.
- Thông tư số 120/2003/TT –BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Nghị định số 158/2003/NĐ- CP ngày 10/12/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT.
- Thông tư số 84/2003/ TT – BTC sửa đổi, bổ sung thông tư số 120/2003/TT- BTC ngày 12/12/2003 hướng dẫn thi hành Nghị định số 158/2003/NĐ- CP ngày 10/12/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT.
- Thông tư 32/2007/TT-BTC ngày 09 tháng 04 năm 2007 hướng dẫn thi hành Nghị định số 158/2003/NĐ- CP ngày 10/12/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT.
-Thông tư 32/2007/TT-BTC ngày 09 tháng 04 năm 2007 hưỡng dẫn thi hành Nghị định số 158/2003/NĐ- CP ngày 10/12/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT.
- Thông tư hướng dẫn 129/2008/TT-BTC ngày 26 tháng 12 năm 2008 hướng dẫn thi hành Nghị định số 123/2008/NĐ-CP ngày 08 tháng 12 năm 2008 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.