trí ch phân
ti t tiêu hóa Tên enzyme ch t enzyme tác ng
n ph m th y phân cu i cùng Mi ng N c b t Ptyalin (ít) Tinh b t Maltose (r t ít)
Di u ch di u Lactase* Latose Glucose
dày tuy n D ch v , HCl Pepsine Protein Pepton
Tuy n t y D ch t y
Amylasse Lipase Trypsine
Tinh b t Lipid Pepton
Glucose
Acid béo và glycerine
Ru t ch ru t
Enterokinase Disacchrase Nuclease
Trypsinogen Disacchrarid Acid nucleic
Trypsine
Monosacchrarid Ribose,
Gan ch m t
Acid m t và c t m t
Lipid
Lipid nh hóa thành h t nh , p thu tr c ti p
Ngu n: D ng Thanh Liêm (2003).
2.3 Nhu c u dinh d ng c a gia c m 2.3.1 Nhu c u v protein
Theo Bùi Xuân M n (2007) protein c n thi t cho duy trì t ng i th p, vì th yêu u protein tr c h t tùy thu c vào l ng c n thi t cho m c ích s n xu t. áp ng nhu c u protein thì các acid amin thi t y u ph i c cung c p l ng và ng l ng nit trong kh u ph n ph i và d ng thích h p m b o t ng ng acid amin không thi t y u. M t khi l ng protein t i thi u yêu c u c cung p cho sinh tr ng ho c s n xu t tr ng t i a thì protein c n c ng thêm do b oxy hóa thành n ng l ng. Trong th c t s n xu t, protein luôn là thành ph n th c n t nh t c a m t kh u ph n, s không kinh t n u nuôi ng v t có m c protein quá cao. Vì lý do này mà m c protein trong kh u ph n cho v t nuôi luôn ph i gi
n v i m c nhu c u t i thi u h n là các ch t dinh d ng khác.
Protein trong c th gia c m có các ch c n ng nh : tham gia c u t o nên t bào, mang thông tin di truy n, protein là ch t h u c quan tr ng nh t, không có ch t nào thay th vai trò c a nó trong t bào s ng. Nh ng s n ph m th t, tr ng u c u t o t protein. Protein tham gia c u t o nên các h th ng men sinh h c và hormone, các ch t này v a có vai trò xúc tác, v a u hòa quá trình ng hóa, d hóa các ch t dinh d ng t th c n, v a u hòa m i ho t ng nh p nhàng c a
s ng. Ngoài ra, protein còn cung c p c n ng l ng cho c th ho t ng.
Khi ph i h p kh u ph n th c n trong ch n nuôi ng v t nói chung và ch n nuôi gia c m nói riêng, c n chú ý s d ng các lo i th c li u có giá tr sinh h c cao cân i các th c li u có giá tr sinh h c th p. ng th i b sung các acid amin t ng h p có m t kh u ph n cân i hoàn ch nh. S n ph m ch n nuôi gia c m là th t và tr ng, ây là các s n ph m có giá tr sinh h c cao. t o ra các s n ph m t n ng su t cao, gia c m ph i có kh u ph n th c n t t, cân b ng dinh d ng y v ch t l ng c ng nh s l ng. N u cung c p protein th a trong th c n s lãng phí và làm t ng giá thành s n ph m. M t khác protein th a không tiêu hoá s gây lên men th i ru t già và có th d n n tình tr ng tiêu ch y. ng th i s d th a acid amin d n n ph n ng v acid amin quá m nh th i ra acid uric có h i cho gan và th n. S d th a protein làm cho n ng acid amin trong máu t ng, gi m tính thèm n c a gia c m, không c i thi n c t ng tr ng mà còn làm gi m tr ng l ng. S ng c protein s x y ra khi kh u ph n có ch a t 30% protein tr lên (D ng Thanh Liêm, 2003).
Ng c l i n u không c p protein, c th s thi u nguyên li u cho nhu c u duy trì và t ng tr ng ng th i s c kháng c a gia c m c ng gi m. Th c n thi u
protein nh t là thi u các acid amin gi i h n s làm quá trình trao i ch t b m t cân ng, gi m kh n ng ch ng ch u v i u ki n ngo i c nh c a gia c m, ch m l n, gi m s t o lông, thay lông không úng quy lu t và có th xu t hi n hi n t ng c n l n nhau. Ngoài ra s thi u protein trong th c n làm cho gà n nhi u h n. u cân nh c quan tr ng nh t trong vi c áp ng nhu c u các acid amin là l ng th c n tiêu th . M t l ng n nh protein t ng s và acid amin thi t y u trong th c n áp ng nhu c u giúp cho t c t ng tr ng mô c th . Tuy nhiên khi nhu c u protein c bi u th theo ph n tr m trong kh u ph n thì m c protein n vào th c s tùy thu c vào s tiêu th th c n. M c n ng l ng trong kh u ph n có th là xem xét quan tr ng nh t trong vi c ánh giá l ng th c n n vào. Vì lý do này mà các nhu c u c bi u di n nh ph n tr m c a kh u ph n luôn có liên quan n
c n ng l ng c a kh u ph n ó (Bùi Xuân M n, 2007).
2.3.1.1 Nhu c u acid amin gia c m
Hi n có 22 acid amin trong protein c a c th gia c m và t t c là c n thi t cho ch c ng sinh lý. V dinh d ng, các acid amin có th c chia thành hai lo i: nh ng lo i mà gia c m không th t ng h p áp ng yêu c u trao i ch t (acid amin thi t y u) và nh ng lo i gia c m có th t ng h p t các acid amin khác (acid amin không thi t y u) (NRC, 1994).
Nhóm acid amin mà c th ng v t không t ng h p c trong c th , ph i cung p t th c n t o protein. Nhóm này g m 10 acid amin có vai trò ch y u trong th c n gia c m là: arginine, histidine, leucine, isoleusine, phenylalanine, valine, threonine, lysine, methionine, tryptophan, còn glycine c n cho th c n gà h u b , nh ng không quan tr ng cho th c n gà l n tr ng thành.
Lysine: quan tr ng nh t là làm t ng sinh tr ng, t ng tr ng, c n cho t ng h p nucleoprotein, h ng c u, trao i ozot, t o s c t melanin c a lông, da, thi u lysin gà ch m l n, gi m n ng su t th t, tr ng, h ng c u, gi m t c chuy n hóa canxi, phospho, gây còi x ng, r i lo n sinh d c, c thoái hóa. Thi u Lysine có th b sung L-lysin t ng h p vào kh u ph n c a gà.
Methionine: r t quan tr ng, có ch a l u hu nh (S) nh h ng n s phát tri n c th , ch c n ng gan và t y, u hòa trao i ch t béo, ch ng m hóa gan, c n thi t cho s sinh s n t bào, tham gia quá trình ng hóa, d hóa trong c th . Thi u methionine làm m t tính thèm n c a gà, thi u máu, c thoái hóa, gan nhi m m , gi m s phân h y ch t c, th i ra, h n ch t ng h p hemoglobin.
Tryptophan: c n cho s phát tri n c a gia c m non, duy trì s s ng cho gia c m l n, u hòa ch c n ng các tuy n n i ti t, tham gia t ng h p hemoglobin c a h ng c u,
n cho s phát tri n c a t bào tinh trùng, c a phôi... Thi u tryptophan gi m t l p n , phá h y tuy n n i ti t, gi m kh i l ng c th ...
Arginine: c n cho s phát tri n c a gia c m non, t o s n, x ng, lông. Thi u arginin ch t phôi cao, gi m s c phát tri n c a gà.
Histidine: c n cho s t ng h p acid nucleotid và hemoglobin, u ch nh quá trình trao i ch t, nh t là cho s phát tri n c a gia c m non. Thi u histidine làm thi u máu, gi m tính thèm n, ch m l n.
Leucine: tham gia t ng h p protein c a plasma, duy trì ho t ng c a tuy n n i ti t.
Thi u leucine phá h y s cân b ng ozot, gi m tính thèm n, gà ch m l n.
Isoleucine: c n cho s d ng và trao i các acid amin trong th c n. Thi u isoleucine gi m tính ngon mi ng, c n tr phân h y các v t ch t ch a ozot th a trong th c n th i qua n c ti u, gi m t ng tr ng. Trong th c n th ng isoleusine.
Phenylalanine: duy trì ho t ng bình th ng tuy n giáp và tuy n th ng th n, tham gia t o s c t và thành th c c a tinh trùng, s phát tri n c a phôi tr ng.
Valine: c n cho ho t ng c a h th n kinh, tham gia t o glycogen t glucose. th c n gia c m th ng valine.
Threonine: c n cho vi c trao i ch t và vi c s d ng các acid amin trong th c n, kích thích s phát tri n c a gia c m non. Thi u threonine gây s th i ozot ( t ngu n th c n nh n c) theo n c ti u làm gi m kh i l ng s ng. th c n ngu n
c ng v t có threonine cho gia c m.
Kích th c c th , t c t ng tr ng và s n xu t tr ng c a gia c m c xác nh i gen c a chúng. Vì v y nhu c u acid amin c ng khác nhau theo t ng giai n, tùy thu c vào gi ng và tình tr ng khác nhau c a gia c m (NRC, 1994) (B ng 2.4).