Trong bửơ tiùớu thuýịt voụ hiùơp Lửơc Ăúnh kyõ, Kim Dung ăaụ daõnh ủt nhờởt ba chỷỳng noỏi vùỡ nhờn vờồt Lyỏ Tỷồ Thaõnh. Trong chủnh sỷó Trung Quưởc, Lyỏ Tỷồ Thõnh lõ mưồt nhờn vờồt cố thỷồc, àậ tỷõng lõm triùỡu Minh suồp àửớ. Xung quanh nhờn vờồt naõy, coỏ khaỏ nhiùỡu huyùỡn thoaồi ly kũ...
Lyỏ Tỷồ Thaõnh, ngỷỳõi huyùồn Mùợ Chi, túnh Thiùớm Tờy. ệng sinh nựm 1606, dỷỳỏi triùỡu Minh, coõn coỏ tùn laõ Lyỏ Sờởm. Àỳõi vua cuửởi cuõng cuóa triùỡu Minh, Suõng Trinh hoaõng àùở, laõ mửồt hửn quờn nhu nhỷỳồc, àựổm say sựổc duồc. ÚÃ miùỡn Àửng Bựổc Trung Quửởc, dờn tưồc Mận Chờu dỷồng lùn triùỡu Thanh, cố tham vổng vỷỳồt Sỳn Hẫi quan tiùởn àaỏnh Trung Quửởc. Loaồn laồc nửới lùn khựổp nỳi, Lyỏ Tỷồ Thaõnh cuọng dỷồng cỳõ khoói nghụa taồi Thiùớm Tờy. Àờy laõ cuửồc khỳói nghụa nửng dờn coỏ quy mử tờỡm cỳọ nhờởt dỷỳỏi thỳõi Suõng Trinh hoaõng àùở.
Trong Lửơc Ăúnh kyõ, Kim Dung mử taờ Lyõ Tỷơ Thađnh lađ "mửơt vừ lậo tựng thờn hịnh cao lỳỏn...tay cờỡm thiùỡn trỷỳồng... Vừ lậo tựng nõy mựồt vuửng, dỷỳỏi cựỗm coỏ haõm rờu xanh, muồc quang loang loaỏng nhỷ ăiùơn, lửơ veờ uy maụnh phi thỷỳđng... Laụo ặõng trỷỳõc cỷờa ăửỡ sửơ nhỷ mửồt traỏi nuỏi nhoó, tỷỳỏng maồo nhỷ huõm beo sỷ tỷó, khủ thùở àuó laõm cho ngỷỳõi ta phaỏt sỳồ...". Kim Dung cuọng cho biùởt con ngỷỳõi cuóa Lyỏ Tỷồ Thaõnh rờởt nhiùỡu lửng laỏ, tiùởng noỏi rửớn raóng, khi nguó ngaỏy rờởt dỷọ dửồi. Nhỷng vựn chỷỳng tiùớu thuyùởt thũ bao giỳõ cuọng laõ vựn chỷỳng tiùớu thuyùởt. Minh sỷó cho biùởt Lyỏ Tỷồ Thaõnh bừ muõ mửồt mựổt.
Con mựổt ờởy bừ muõ laõ do muọi tùn cuóa tỷỳỏng Minh - Trờỡn Vụnh Phuỏc bựổn vaõo khi Lyỏ Tỷồ Thaõnh àaỏnh vaõo Biùồn Lỷỳng (phuó Khai Phong).
Lyỏ Tỷồ Thaõnh khỳói nghụa nựm 1637, tỷồ xỷng laõ Phuồng Thiùn Xỷỳỏng Nghụa Àaồi nguyùn soaỏi. Cuửồc khỳói nghụa cuóa Lyỏ Tỷồ Thaõnh
gựổn liùỡn vỳỏi huyùỡn thoaồi vùỡ mửồt àaồi myọ nhờn thỳõi Minh maồt. Tùn ngỷỳõi phuồ nỷọ ờởy laõ Trờỡn Viùn Viùn.
Trờỡn Viùn Viùn laõ mửồt danh kyọ àờởt Tử Chờu, haỏt hay àaõn gioời, nhan sựưc cỷơc kũ diùợm lùơ, ặỳơc boơn quan laơi vađ phuõ hađo Tử Chờu phong laõm àùồ nhờởt àaồi myọ nhờn. Nựm 1640, Suõng Trinh hoõng àùở say mù quyỏ phi hổ Àiùỡn mõ xao nhậng hoõng hờồu hổ Chu. Cuửồc chiùởn tranh laồnh xaóy ra giỷọa Chu hoaõng hờồu vaõ Àiùỡn quyỏ phi. Chu quửởc trỷỳồng vùỡ Tử Chờu mua Trờỡn Viùn Viùn, tiùởn vaõo cung hờỡu haồ Suõng Trinh hoaõng àùở àùớ nhaõ vua quùn bỳỏt Àiùỡn quyỏ phi. Suõng Túnh gờỡn guọi vỳỏi Viùn Viùn mửồt thỳõi gian rửỡi cho baõ trỳó laồi tỷ dinh Chu quửởc trỷỳồng. Viùn àaồi tỷỳỏng quờn Ngử Tam Quùở gựồp Trờỡn Viùn Viùn thũ say àựổm ngay. Luỏc bờởy giỳõ, quờn Thanh àang aỏp saỏt biùn giỳỏi Sỳn Haói quan. Suõng Trinh ban Trờỡn Viùn Viùn cho Ngử Tam Quùở vaõ ra lùồnh cho Quùở vùỡ trờởn giỷọ Sỳn Haói quan. Quùở gỳói Viùn Viùn ỳó laồi Bựổc Kinh vaõ ra ài.
Nựm 1643, Lyỏ Tỷồ Thaõnh àaỏnh vaõo Bựổc Kinh bỷỏc tỷó Suõng Trinh hoaõng àùở ỳó nuỏi Mửi Sỳn, chiùởm àoaồt toaõn bửồ kho baỏu nhaõ Minh. Vờồt quyỏ giaỏ nhờởt trong kho baỏu ờởy laõ naõng Trờỡn Viùn Viùn taõi hoa vaõ xinh àeồp. Lyỏ Tỷồ Thaõnh lùn ngửi vua, tỷồ xỷng laõ Àaồi Thuờồn hoaõng àùở, Phuồng Thiùn vỷỳng. Àùm àùm, sau nhỷọng trờồn àấnh àờỵm mấu, vừ hoõng àùở thư hõo lưỵ mậng ờởy lẩi quay vùỡ cung cớịm vỳõi chiùịn lỳơi phớớm biùịt noõi. Ăỷỳơc tin Lyõ Tỷơ Thađnh ăaụ chiùịm ặỳơc Bựưc Kinh ăoaơt ngỷỳđi ăeơp Trớỡn Viùn Viùn, Ngử Tam Qỳị mỳờ cûãa àêìu hâng Mận Chêu. Nhâ Thanh phong ngay cho Ngư Tam Qỳị lađm Bũnh Tớy vỷỳng, ặa quớn vùỡ Bựưc Kinh. Ngử Tam Qỳị àaỏnh àuửới vỷõa quờn lủnh nhaõ Minh, vỷõa quờn lủnh cuóa Àaồi Thuờồn hoaõng àùở Lyỏ Tỷồ Thaõnh; thùở maồnh nhỷ cheó tre. Lyỏ Tỷồ Thaõnh chaồy vùỡ hỷỳỏng nuỏi Cỷóu Cung. Thuờồn Trừ lùn ngửi vua taồi Bựổc kinh cuõng nựm 1643, mỳó ra Thanh triùỡu trùn àờởt Trung Quửởc. Sửở phờồn Lyỏ Tỷồ Thaânh ra sao?
Saỏch sỷó Trung Quửởc cờồn àaồi cho rựỗng Lyỏ Tỷồ Thaõnh chùởt vaõo nựm Thuờồn Trừ thỷỏ ba (1645). Minh sỷó viùởt: "Lyỏ Tỷồ Thaõnh bừ boồn dớn qỳ vớy, khửng thoaõt ặỳơc nùn thựưt cửớ tỷơ tỷờ". Saõch Minh quyõ bựưc lỷỳơc laơi ặa ra mửơt caõch lyõ giaời khaõc: "Lyõ Tỷơ Thađnh bừ bùơnh, chùởt trong nuỏi La Cửng". Phaói noỏi rựỗng Thuờồn Trừ hoaõng àùở cuóa
nhaõ Thanh rờởt ngaồi Lyỏ Tỷồ Thaõnh. Nhaõ vua sai caỏc tỷỳỏng lụnh truy kủch Lyỏ Tỷồ Thaõnh phaói tũm cho ra nhỷọng bựỗng chỷỏng vùỡ caỏi chùởt cuóa nhờn vờồt thuó lụnh phong traõo nửng dờn naõy. Tỷỳỏng Haõ Àựỗng Giao (ngỷỳõi Haỏn) gỳói baón tờu vùỡ Bựổc Kinh, coỏ àoaồn: "Khửng coỏ chỷỏng cỷỏ gũ vùỡ caỏi chùởt cuóa Sờởm, thuó cờởp cuóa Sờởm cuọng khửng thờởy". Tỷỳỏng A Tùở Cấch (Mận Chờu) cuọng cố bẫn tờởu vùỡ, cố àoẩn:
"Coỏ tùn haõng binh ra trũnh rựỗng Lyỏ Tỷồ Thaõnh chaồy vaõo nuỏi Cỷóu Cung, bừ dờn quù vờy, tỷồ thựổt cửớ maõ chùởt". Noỏi chung, chựống coỏ ai coõ ặỳơc bựỡng chỷõng ăủch xaõc khựỉng ắnh Lyõ Tỷơ Thađnh ăaụ chùịt vađ chùởt nhỷ thùở naõo. Tờởt caó àùỡu chú laõ tin àửỡn, lỳõi khai...
Trong khi àoỏ, coỏ hai tỷ liùồu lừch sỷó khaỏc laồi cho rựỗng Lyỏ Tỷồ Thaõnh vờợn coõn sửởng. Saỏch Phong Chờu kủ viùởt: "Lyỏ Tỷồ Thaõnh chaồy trửởn àùởn Giaỏp Sỳn, xuờởt gia ài tu, baóy mỷỳi tuửới mỳỏi chùởt ỳó tỷ thùở ngửỡi...". Giang Duồc Chủ laồi viùởt Lyỏ Tỷồ Thaõnh mửồ chủ, coỏ àoaồn: "Lyỏ Tỷồ Thaõnh quaó thỷồc chaồy vùỡ Phong Chờu... cỷỳọi ngỷồa maõ ài, àùởn Giaỏp Sỳn ài tu, chùởt mửồ vờợn coõn". Theo Giang Duồc Chủ, thaỏp xờy trùn mửồ Lyỏ Tỷồ Thaõnh coỏ haõng chỷọ "Phuồng Thiùn Ngoồc hoaõ thỷỳơng". Giang Duơc Chủ cuụng khựỉng ắnh rựỡng Lyõ Tỷơ Thađnh ăi tu nựm Thuờồn Trừ thỷỏ nhờởt vaõ "thựổng laõm vua, baồi laõm sỷ laõ caỏch sửởng cuóa ngỷỳõi Trung Quửởc".
Kim Dung viùịt Lửơc Ăúnh kyõ xớy dỷơng nhớn vớơt Lyõ Tỷơ Thađnh trùn cỳ sỳó tham khaóo caỏc taõi liùồu tỷõ Phong Chờu kủ vaõ Lyỏ Tỷồ Thađnh mửơ chủ. Trong Lửơc Ăúnh kyõ, Lyõ Tỷơ Thađnh sửịng ăùịn sau nựm Khang Hy thỷỏ 10 (1672), khi Vi Tiùớu Baóo laõm Tỷỏ hửn sỷỏ gaó cửng chuỏa Kiùởn Ninh qua Vờn Nam laõm vỳồ Ngử ÛÁng Huõng, con trai Bịnh Tờy vỷỳng Ngư Tam Qụở. Rộ rõng Kim Dung gổi Lyỏ Tỷồ Thõnh lõ mưồt lậo tựng. Vừ "lậo tựng" nõy cuọng rờởt lỳồi hẩi: tịm àùởn ngoaồi thaõnh Cửn Minh, biùởt ngỷỳõi tũnh cuọ Trờỡn Viùn Viùn àang ài tu, khửng sửởng chung vỳỏi Ngử Tam Quùở nỷọa, beõn nửởi laồi cung àaõn xỷa. Mưởi quan hùồ vuồng trưồm ờởy àậ àỳm hoa kùởt quẫ: cư gấi xinh àeồp A Kha ra àỳõi. Ngỷỳõi ngoaõi cỷỏ ngỳọ A Kha laõ con cuóa Ngử Tam Qụở; chĩ cố Lyỏ Tỷồ Thõnh võ Trờỡn Viùn Viùn mỳỏi biùởt rộ. A Kha lõ con riùng cuờa hoơ, ặõa con cuờa mửịi tũnh bađ vaụi-ửng sỷ!
Tờởt nhiùn, tiùớu thuyùởt vờợn laõ tiùớu thuyùởt, taỏc phờớm tiùớu
nhỷụng saõch sỷờ thỳđi Minh maơt - Thanh sỳ vớợn khửng xaõc ắnh ặỳơc caỏi chùởt, caỏi sửởng cuóa Lyỏ Tỷồ Thaõnh thũ baóo sao Kim Dung khửng lậng mẩn phống buỏt cho nhờn vờồt Lyỏ Tỷồ Thõnh cuóa mịnh ỳó tuưới 70 vờợn sinh ra cử con gaỏi xinh àeồp tuyùồt vỳõi, vờợn cờỡm cờy thiùỡn trỷỳồng àaỏnh nhau vỳỏi Haỏn gian Ngử Tam Quùở trỷỳỏc mựồt ngỷỳõi tũnh Trớỡn Viùn Viùn. Ai cớịm ặỳơc nhađ vựn hỷ cớịu trùn thỷơc tùị cuờa lừch sỷó. Nhỷ vờồy, àửởi vỳỏi sỷó saỏch Trung Quửởc, caỏi chùởt cuóa Lyỏ Tỷồ Thaõnh, ngỷỳõi "anh huõng nửng dờn" vờợn coõn laõ mửồt nghi aỏn. Àùớ hoaỏ giaời nhỷụng thựưc mựưc tỷđ nghi aõn ớịy, ngỷỳđi ta ăoơc Lửơc Ăúnh kyõ cuờa Kim Dung.
Chuỏ thủch:
Danh xỷng cuóa Lyỏ Tỷồ Thaõnh laõ Phuồng Thiùn vỷỳng. Chỷọ Vỷỳng (‚s) thùm mửồt dờởu chờởm thaõnh ra chỷọ Ngoồc (Šs). Phuồng Thiùn Ngoồc hoaõ thỷỳồng chủnh laõ nhỷ vờồy.